Goleman

Kiedy mądry jest głupi

• inteligencja, którą wykazujemy się w nauce ma niewiele wspólnego z życiem emocjonalnym

• iloraz inteligencji określa około 20 % czynników, które decydują o sukcesie; 80% zależy od innych zmiennych inteligencja emocjonalna- zdolność motywacji i wytrwałość w dążeniu do celu mimo niepowodzeń, umiejętność panowania i odłożenia na później ich zaspokojenia, regulowania nastroju i niepodawania się zmartwieniom upośledzającym zdolność myślenia, wczuwania się w nastroje innych osób i optymistycznego patrzenia w przyszłość

Inteligencja emocjonalna a los

• inteligencja teoretyczna nie przygotowuje do odpierania przeciwności Anielo korzystania z szans, które stawiają przed nami zmienne koleje losu

• stopień, w jakim dana osoba opanowała umiejętności wchodzące w skład inteligencji emocjonalnej decyduje czy odniesie w życiu sukces

• metazdolność- zdolność do panowania nad swoimi zdolnościami, od której zależy sposób wykorzystania przez nas pozostałych zdolności włącznie z intelektem

• ludzie emocjonalnie sprawni- dobrze znają swoje emocje i potrafią nimi kierować, właściwie odczytują uczucia innych osób i umieją się do nich należycie odnieść

Inny rodzaj inteligencji

• projekt Spectrum- opiera się na założeniu, że repertuar ludzkich zdolności daleko wykracza poza zdolność opanowania pisania, liczenia i czytania, owo wąskie pasmo umiejętności, na których nauczaniu skupia się tradycyjna szkoła

• autor- Gardner (ten od inteligencji wielorakich)

• inteligencja interpersonalna:

1. uzdolnienia przywódcze

2. zdolność pielęgnowania związków z innymi i zawierania przyjaźni

3. zdolność rozwiązywania konfliktów

4. talent do przeprowadzania analiz społecznych

• skala Stanforda- Bineta nie pozwala przewidzieć, kto osiągnie dobre wyniki w dziedzinach mierzonych ogółem testów

• kognitywiści uważali, że inteligencja oznacza chłodne, beznamiętne analizowanie i przetwarzanie faktów

• model kognitywny nie wyjaśnia naporu uczuć, które nadają intelektowi specyficzne zabarwienie

Peter Salovey

• sposoby połączenia inteligencji z emocjami

Thorndike

• inteligencja społeczna jako aspekt ilorazu inteligencji

Salovey

• inteligencja emocjonalna- 5 podstawowych dziedzin:

1. Znajomość własnych emocji

• samoświadomość- rozpoznawanie uczucia w chwili, kiedy nas ogarnia

Kierowanie emocjami

• panowanie nad emocjami tak, aby były właściwe w każdej sytuacji

• zdolność opierająca się na samoświadomości

3. Zdolność motywowania się

• podporządkowanie emocji obranym celom

• zasadnicze znaczenia dla koncentracji uwagi, samomotywacji i opanowania oraz twórczej pracy

4. Rozpoznawanie emocji u innych

• empatia- opiera się na własnej świadomości uczuciowej

• fundamentalna umiejętność obcowania z innymi ludźmi

5. Nawiązywanie i podtrzymywanie związków z innymi

• sztuka nawiązywania kontaktów polega w dużej mierze na umiejętności kierowania emocjami innych osób

Iloraz inteligencji a inteligencja emocjonalna

• istnieje pewna korelacja, ale związek ten jest tak słaby, że oba typy wydają się istnieć niezależnie

• miernik- „elastyczność ego”- służy do pomiaru cech wchodzących w zakres inteligencji emocjonalnej

Poznaj siebie

• metapoznanie- uświadomienie sobie własnych procesów myślowych

• metanastrój- uświadamianie sobie własnych uczuć

• samoświadomość- zwracanie uwagi na emocje

• w tym sanie autorefleksyjnej świadomości umysł obserwuje i bada samo doświadczenie, włącznie z emocjami

Freud

• „równomiernie rozłożona uwaga”

• „obserwujące ego” zdolność świadomości umożliwiająca psychoanalitykowi śledzenie własnych reakcji na to, co mówi pacjent

• wymaga pobudzenia kory mózgowej, szczególnie w jej obszarów językowych

• obwody kory mózgowej śledzą odczuwaną w danym momencie emocję, co jest pierwszym krokiem w uzyskaniu nad nią kontroli

John Mayer i Peter Salovey

• twórcy teorii inteligencji emocjonalnej

• samoświadomość- uświadomienie sobie zarówno nastroju jak i myśli o tym nastroju

• istnieje logiczna różnica między uświadomieniem sobie swoich uczuć a podjęciem działa zmierzających do ich zmiany

Mayer- trzy podstawowe kategorie osób różniących się sposobem postrzegania emocji i reagowania na nie:

1. Świadomi swoich uczuć- świadomość własnych uczuć pozwala im nimi kierować

2. Dający się ogarnąć emocjom

3. Akceptujący swoje emocje- akceptują, zatem nie próbują ich zmieniać

Diener

• kobiety odczuwają zarówno pozytywne jak i negatywne emocje o wiele silniej niż mężczyźni

Aleksytymia

• (z greckiego) a- brak, lexis- słowo, thymos- emocja

• osobom takim brak słów na określenie tego, co czują

• Peter Sifneos w 1972 roku ukuł termin aleksytymia

• nie potrafią dokładnie rozpoznać a tym bardziej wyrazić w słowach swoich uczuć

• brakuje im podstawowego składnika inteligencji emocjonalnej- samoświadomości

• somatyzacja- błędne traktowanie bólu psychicznego jako fizycznego

Sifneos

• przyczyn należy szukać w braku pewnego połączenia między układem limbicznym a kora mózgową, szczególnie jej ośrodkami mowy

• uczucia odgrywają kluczową rolę w kierowaniu nieskończonym strumieniem decyzji, które musimy podejmować w swoim życiu

• intuicyjne sygnały mają postać uruchamianych przez układ limbiczny fal

Damasko- „sygnały somatyczne”

• sygnał somatyczny jest pewnego rodzaju włączającym się automatycznie alarmem kierującym na ogół naszą uwagę na potencjalne niebezpieczeństwo wynikające z przyjęcia danej linii działania

• kluczem do podejmowania bardziej rozsądnych decyzji w naszym życiu osobistym jest dostrojenie się do naszych uczuć

• samoświadomość jest podstawą wglądu z psychikę

• fizjologiczne zaczątki emocji pojawiają się zanim uświadomimy sobie samo uczucie

• istnieją dwa poziomy emocji- świadomy i nieświadomy

• w chwili, kiedy emocja przenika do świadomości zostaje ona zarejestrowana jako taka w korze płatów czołowych

• samoświadomość emocjonalne leży u podstawy innego składnika inteligencji emocjonalnej- zdolności otrząsania się ze złego nastroju

Niewolnik namiętności

• sofrozyne- rozwaga i inteligencja w kierowaniu swym życiem równowagę i mądrość

• temperamentna- umiarkowanie, powściąganie nadmiernych emocji

• Arystoteles- emocje powinny być właściwe, odwołujące się do okoliczności

• u większości osób krańcowo intensywne uczucia występują dość rzadko

• większość zalicza się do kategorii średniej, w której dominuje codzienna szarość a od czasu do czasu zdarzają się łagodne wybuchy emocjonalne

• sztuka uspokajania się jest podstawową umiejętnością życiową

• J. Bowbly i D.W. Winnicott- jedna z najważniejszych narzędzi psychicznych

Diane Tice

• przepytała ponad 400 osób, mężczyzn i kobiet, z jakich korzystają strategie dla uniknięcia przykrego nastroju i jak skuteczne są te metody

• puryści nastrojowi- 5% populacji- nigdy nie próbują poprawiać sobie nastroju, ponieważ ich zdaniem wszystkie emocje są „naturalne” i powinno się je przeżywać w takiej postaci, w jakiej się pojawiają

Franklin

• „Nigdy nie złościmy się bez powodu, ale rzadko jest to właściwy powód”

• iskra wściekłości- ciało migdałowate

• zimna żądza zemsty- kora mózgowa

Tice

• najbardziej nieustępliwa jest wściekłość i najtrudniej nam kontrolować złość

• przedstawienie sobie innego obrazu sytuacji wywołującej złość jest jednym z najskuteczniejszych sposobów jej tłumienia

Zillmann

• długa seria zaplanowanych eksperymentów w celu zmierzenia natężenia złości i odkrycia anatomii wściekłości

• czynnikiem wyzwalającym złość jest poczucie zagrożenia

• reakcja układu limbicznego- dwojako oddziaływuje na nasz mózg:

1. szybkie wydzielanie się katecholamin- szybki, krótkotrwały przypływ energii wystarczający do przeprowadzenia jednej dynamicznej akcji- walka/ucieczka; kilka minut

2. ciało migdałowate wysyła impulsy stymulujące centralną regulację kory nadnercza wytwarzając ogólny stan podwyższonej gotowości do akcji; utrzymuje się przez wiele godzi a nawet dni

• pobudzenie kory nadnerczy obniżające prób odporności na bodźce wywołujące złość jest wynikiem wszystkich rodzajów stresu

Zillmann

• kiedy nasze ciało znajduje się już w stanie napięcia i coś wyzwoli reakcję zwaną porwaniem emocjonalnym to następna emocja jest szczególnie intensywna

• potęgująca się złość- ciąg rozdrażnień, z których każde wyzwala powoli zanikającą reakcję pobudzenia na polecenie ciała migdałowatego- fale amin katecholowych

• każda fala zwiększa poziom hormonów będących pochodnymi tych amin

• dwa główne sposoby radzenia sobie z wściekłością:

1. uchwycenie myśli wyzwalających przypływy złości i przeciwstawienie się im

2. zrozumienie

• łagodzące informacje działają uśmierzająco przy umiarkowanym poziomie złości

• przy wysokim nie wywierają żadnego wpływu z powodu „niezdolności kognitywnej”

Tice

• taktyki uśmierzania złości

• wyjście dla ochłonięcia, długi spacer, metody relaksacji, intensywne ćwiczenia fizyczne, rozrywki

Williams

• radzi byśmy starali się uświadamiać swoje wrogie czy cyniczne myśli w momencie ich pojawiania się i zapisywali je [ten człowiek chyba nigdy nie był wkurwiony!]

• wyładowanie złości albo w ogóle jej nie zmniejsza albo w niewielkim stopniu

Tice

• dawanie upustu złości jest jednym z najgorszych sposobów pozbycia się jej, ponieważ wybuchy wściekłości zwiększają pobudzenie mózgu emocjonalnego

• reakcją leżącą u podłoża martwienia się i niepokoju jest czujność, wypatrywanie potencjonalnego zagrożenia

• niepokój jest w pewnym sensie analizowaniem sytuacji i zastanawianiem się jam mamy sobie z nim poradzić- wynajdywanie sposobów wyjścia z zagrożeń poprzez ich przewidywanie i uprzedzanie

• może przybrać postać fobii, nerwicy natręctw czy ataków lękowych

Borkovec i koledzy

• zaczęli badać niepokój sama w sobie, kiedy próbowali znaleźć metodę leczenia bezsenności

• niepokój występuje w dwóch formach:

1. kognitywnej- niepokojące myśli

2. somatycznej- fizjologiczne objawy

• zazwyczaj niepokojenie się ma taki sam pokrzepiający wpływ jak przesądy

• osoby pochłonięte niepokojącymi myślami zdają się nie dostrzegać subiektywnych doznań niepokoju, które wywołuję te myśli

Borkoviec

• wyobrażenia są o wiele silniejszymi niż myśli bodźcami wywołującymi niepokój

• martwienie się przybiera formę stereotypowych sztywnych myśli

• na poziomie neurofizjologicznym także zdaje się występować pewna sztywność deficyt zdolności elastycznego reagowania mózgu emocjonalnego na zmieniające się okoliczności

• chroniczne zmartwienia zdają się być wynikiem niezbyt silnego pobudzenia ciała migdałowatego

• Kroki:

1. jak najwcześniejsze uświadomienie sobie i wychwytywanie epizodów martwienia się

2. aktywne przeciwstawianie się niepokojącym myślom

3. zajęcie krytycznego stanowiska wobec swoich przypuszczeń

• połączeniu czujności i zdrowego sceptycyzmu- powinno zadziałać jak hamulec na pobudzenie nerwowe, które leży u podłoża niepokoju o niskim natężeniu

• nastrojem w otrząśnięcie się, z którego wkładamy najwięcej wysiłku jest smutek

• melancholia- depresja podkliniczna- przygnębienie, z którym możemy sobie sami poradzić, jeśli tylko mamy odpowiednie zasoby wewnętrzne

• jednym z głównych czynników decydujących o tym czy nastrój przygnębienia utrzyma się czy minie jest nasza skłonność do luminacji

Nolen- Hoeksma

• ogarnięte depresja kobiety są znacznie bardziej skłonne do przeżuwania myśli niż mężczyźni

• terapia kognitywna- zmienia schematy myślenia

• zapobiega nawrotom łagodnej depresji lepiej niż leki

Dwie metody:

1. kwestionowanie zasadności tych myśli i wynajdywanie bardziej optymistycznych alternatyw

2. celowe planowanie przyjemnych zajęć odwracające uwagę

Wenzlaff

• myśli łączą się ze sobą w umyśle nie tylko dzięki treści, ale także nastrojowi

• płacz może być naturalnym sposobem obniżenia poziomu związków chemicznych w mózgu, które powodują uczucie przygnębienia

• inny sposób- inne ujęcie kognitywne rzeczywistości

• porównanie się z kimś, kto jest w gorszej sytuacji

• pomaganie innym w potrzebie

• poświęcenie się pracy społecznej- najrzadsze, ale najskuteczniejsze

• przekształcenie aktu agresji w niewinną, choć mało możliwa pomyłce jest strumieniem uchwyconym In vivo

• osoby wypierające negatywne emocje- „odporne”- co 6 osoba

Weinberger

• pozornemu spokojowi osób wypierających nieprzyjemne uczucia zadawały kłam charakterystyczne dla stanu niepokoju reakcje fizjologiczne

• usposobienie takie może być dziedziczne

Davidson

• główny ośrodkiem opracowywania negatywnych emocji znajduje się w prawej półkuli

• ośrodki mowy w lewej

• prawa półkula- rozpoznanie słowa- ciało modzelowate- ośrodki mowy

• odporność tych osób wydaje się być skutkiem działania mechanizmu neuronalnego, który spowalnia albo zakłóca przekazywanie niepokojących informacji

• ich mózgi nie dopuszczają do nich informacji

Davidson

• mierząc poziom aktywności przednich płatów czołowych odkrył u tych osób odkrył, że była ona znacznie wyższa w płacie lewym gdzie mieści się ośrodek decydujący o dobrym nastroju niż w płacie prawym gdzie znajduję się ośrodek emocji negatywnych

Mistrzowska zdolność

• mózgu emocjonalnego do zdobywania przewagi nad mózgiem myślącym a nawet do jego paraliżowania

• kiedy emocje uniemożliwiają koncentrację upośledzeniu ulega pewna zdolność umysłowa- kognitywiści- „pamięć operacyjna”- wszelkie informacje wiążące się z aktualnie stojącym przed nami zadaniem

• pamięć operacyjna- przednie części płatów czołowych gdzie spotykają się uczucia i emocje

• układ limbiczny- działanie skupia się na korze przednich części płatów czołowych

Dorenbusch

• silna kulturowo zdeterminowana etyka pracy przekłada się na większą do niej motywacją zapał i wytrwałość

• stopień, w jakim emocje zakłócają albo potęgują naszą zdolność myślenia i planowania określa granice umiejętności wykorzystywania przez nas naszych wrodzonych zdolności umysłowych i w ten sposób determinuje nasze powodzenie życiowe

• zdolność odkładania na później zaspokojenia pragnień zwiększa potencjał intelektualny niezależnie od ilorazu inteligencji- Michel

• niepokój obniża sprawność intelektualną

Alpert, Haber

• istnieją dwie kategorie niepokojących się studentów

1. niepokój przeszkadza w osiąganiu dobrych wyników

2. ci, którzy radzą sobie dobrze mimo za może z powodu sytemu

• związek miedzy niepokojem a wydajnością ma kształt odwróconej litery U

• hipomania- stan lekkiego podniecenia

• dobry nastrój zwiększa zdolność elastycznego i złożonego myślenia

• zły nastrój kieruje pamięć ku wydarzeniom przykrym- lękliwe nadmiernie ostrożne decyzje

Synder

• przy mniej więcej takich samych zdolnościach intelektualnych czynnikiem decydującym o różnicach ocen jest nadzieja

• nadzieja- przekonanie, że ma się zarówno wolę jak i możliwości osiągnięcia zamierzonych celów bez względu na to, na czym polegają

Seligmann

• optymizm- silne oczekiwanie, że pomimo niepowodzeń i porażek wszystko ułoży się dobrze [zupełnie mi obcy ]

• przy danym poziomie inteligencji rzeczywiste osiągnięcia są funkcją nie tylko samego talentu, ale i zdolności do zniesienia porażki

• optymizmu i nadziei można się nauczyć

• wiara w siebie- przekonanie, że panuję się nad wydarzeniami swojego życia i potrafi się stawić czoła pojawiającym się wyzwaniom

• zdolność osiągnięcia stanu uskrzydlenia jest szczytem inteligencji emocjonalnej

• uskrzydlenie jest najdoskonalszą postacią okiełznania emocji i zaprzęgnięcia ich w służbę osiągnięć w pracy i nauce

• znakiem charakterystycznym uskrzydlenia jest uczucie spontanicznej radości nawet upojenia

• stan, w którym zapominamy o wszystkim oprócz tego, co akurat robimy

• różne sposoby osiągnięcia tego stany np. celowe skoncentrowanie się na aktualnym zadaniu

• wielka koncentracja jest istotą uskrzydlenia

• uskrzydlenie występuję w tej subtelnej strefie, która oddziela znużenie od niepokoju

• uwaga w stanie uskrzydlenia jest w największym stopniu skupiona, ale nie wytężona

• san wolny od wyładowań emocjonalnych

• zmniejsza się pobudzenie kory mózgu

• uczniów, którzy osiągają wyniki na miarę swojego potencjału emocjonalnego a nawet sięgają wyżej pociąga w nauce to ze doznają uskrzydlenia

Korzenie empatii

• empatia wyrasta ze samoświadomości

• empatia- umiejętność utożsamiania się z innymi osobami i przezywania ich uczuć

Robert Roshental

• opracował test na empatię- PWN (Profil wrażliwości niewerbalnej)- seria taśm magnetowidowych- w każdej scence wymazane zostały sygnały płynące jednym lub kilkoma kanałami przekazów niewerbalnych

• 90 albo więcej % przekazywanych emocji nadaje się kanałami niewerbalnymi

• są prawie zawsze odbierane nieświadomie bez zwracanie szczególnej uwagi na charakter przekazu

Hoffman

• badania- jednoroczne dziecko przyprowadziło własną matkę by pocieszyła rówieśnika

• mimikra motoryczna- np. dziecko widząc plączącą matkę ocierało sobie oczy, mimo że nie ciekły z nich łzy

Titchener

• empatia wywodzi się z pewnego rodzaju fizycznego naśladowania zmartwienia czy przygnębienia innej osoby, które wywołuje u naśladującego te same uczucia

• mimikra motoryczna znika około 3 roku życia

Radke- Yarrow, Carolyn Zan-Waxler

• różnice w empatii maję wiele wspólnego z tym, w jaki sposób rodzice strofują dzieci

• empatię kształtuje również reakcja innych osób na czyjeś zmartwienie czy przygnębienie

Stern

• dostrojenie się- dokonuje się bez słów wyznaczając rytm związku między rodzicem a dzieckiem

• dostrojenie zasadniczo różni się od naśladowania

• w wyniku dostrojenie u niemowlęcia zaczyna się kształtować poczucie tego ze inne osoby dzielą z nim jego uczucia- około 8 mc życia

• przedłużający się brak dostrojenia- dziecko zaczyna unikać wyrażania a być może również odczuwania tych emocji

• odzwierciedlenie- to, co matka przekazuje swemu dziecku w okresie niemowlęcym

• zaburzenia osobowości z pogranicza- gwałtowne wzloty i upadki emocjonalne

• uszkodzenie prawego płata czołowego- osoby nie potrafiły zrozumieć komunikatu emocjonalnego przekazywanego przez ton głosu

• uszkodzenie innych części prawej półkuli- nie potrafili wyrażać swoich uczuć tonem głosu ani gestami

• wszystkie te rejony kory mózgowej są silnie połączone z układem limbicznym

Brothers

• kluczowa rola ciała migdałowatego i jego połączeń z okolicą asocjacyjną kory wzrokowej w leżących u podłoża empatii układach powiązań nerwowych

• w korze wzrokowej i ciele migdałowatym= uaktywnienie neuronu najpierw w korze potem w ciele- u małpy, która ujrzała twarz drugiej

• empatia jest uwarunkowana biologicznie

Levenson

• empatia występowała tylko wtedy, kiedy istniała zgodność miedzy reakcjami fizjologicznymi małżonków

• empatia wymaga pewnego spokoju i odpowiedniej wrażliwości

• sedno związku pomiędzy empatią a troską- ból innej osoby jest naszym własnym bólem

• dzielić z kimś jego uczucia znaczy przejmować się jego troskami

• antypatia- przeciwieństwo empatii

Hoffman

• korzenie moralności tkwią w empatii

• zdolność empatii skłania nas do przestrzegania pewnych zasad moralnych

Mill

• gniew empatyczny- naturalne uczucie odwetu wywoływane przez intelekt i współczucie odnoszące się do tych krzywd, które ranią nas przez to, że ranią innych- „strażnik sprawiedliwości”

• fizjologiczne uspokojenie wiąże się ze wzrastającą wojowniczością i napastliwością

• na fizjologiczne podłoże psychopatii wskazują wyniki dwóch odrębnych rodzajów badań

• przyczyna- nieprawidłowe funkcjonowanie dróg nerwowych łączących mózg limbiczny z resztą mózgowia

• istnieje jakaś przerwa w połączeniach między rozpoznającymi słowa ośrodkami mowy znajdującymi się w korze mózgowej a mózgiem limbicznym, który nadaje im znaczenie emocjonalne

Hare

• nieczułość psychopatów spowodowana jest częściowo innym schematem fizjologicznym, który zdaje się świadczyć o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu ciała migdałowatego i jego połączeń

Sztuka współżycia

• zdolność kierowania emocjami innych osób jest istotą sztuki nawiązywania i utrzymywania stosunków towarzyskich i społecznych

• umiejętność wpływania na emocje innych osób wymaga opanowania dwóch umiejętności emocjonalnych- panowania nad sobą i empatii

Ekman

• reguły okazywania uczuć- przyjęte w danym społeczeństwie reguły ustalające, jaki kiedy i w jaki sposób jego członkowie mogą wyrażać emocje

Podstawowe rodzaje reguł:

1. wymóg minimalizowania

2. przesadne okazywanie

3. zastępowanie jednego uczucia innym

• emocje są zarówno środkiem przekazu jak i samym przekazem

• osoby, które potrafią pomóc innym opanować emocje są szczególnie cenionym towarem na rynku społecznym

• nastrój osoby o bardziej ekspresyjnym usposobieniu nieodmiennie udzielał się bierniejszemu partnerowi

• nieświadomie imitujemy okazywane przez kogoś emocje poprzez mimowolne, mechaniczne naśladowanie jego mimiki, gestów, tonu głosu i innych niewerbalnych wskaźników uczuć

• metoda Stanisławskiego- by przywołać przeżywane kiedyś uczucia aktorzy przypominali sobie gesty, ruchy i inne sposoby, którymi wyrażali je wówczas

Dimberg

• kiedy widzimy wykrzywioną złością twarz to na naszych twarzach dzięki drobnym zmianom napięcia mięśni pokazują się oznaki takiego samego nastroju

• niektóre osoby są szczególnie wrażliwe na zarażenie emocjonalne- ich wrażliwość powoduje, że ich autonomiczny układ nerwowy ( wskaźnik aktywności emocjonalnej) łatwiej ulega pobudzeniu

Cacioppo

• ruchy osób, które odczuwają bliskość emocjonalną łączy ta sama wzajemna zależność, co w przypadku dostrojenia

• im bardziej jesteśmy do siebie fizycznie dostrojeni podczas kontaktu tym bardziej upodobniają się nasze nastroje

• wysoki poziom synchronii podczas interakcji oznacza, że uczestniczące w niej osoby czują do siebie sympatię

• koordynacja nastrojów jest istotą porozumienia emocjonalnego

Cacioppo

• determinanta skuteczności interpersonalnej- zręczność w doprowadzaniu do synchronii emocjonalnej

Hatch i Gardner- części składowe inteligencji interpersonalnej

1. Organizowanie grup

• podstawowa umiejętność przywódcy, na którą składa się inicjowanie i koordynowanie wysiłków zespołu ludzi

Negocjowanie rozwiązań

• talent mediatora, zapobieganie konfliktom albo gaszenie tych, które już wybuchły

3. Nawiązywanie stosunków osobistych

• empatia i łatwość wchodzenia w kontakty z innymi osobami

4. Przeprowadzanie analiz społecznych

• zdolność do wykrywania i intuicyjnego domyślania się uczuć motywów i trosk innych

Synder

• kiedy umiejętności społeczne przewyższają zdolność rozpoznawania i szanowania własnych uczuć- emocjonalna wyprzedaż

• taka osoba, choć na wszystkich wywiera świetne wrażenie tylko z niewieloma osobami łączą go trwałe czy satysfakcjonujące bliskie związki

Teutsch

• osobowości jak gdyby

• dyssemia (grecki) dys- trudność, semes- sygnał- swoista niezdolność nauczenia się przekazów niewerbalnych

• istotne znaczenie dla wytworzenia się kompetencji społecznej ma dostrzeganie interpretowanie i reagowanie a sygnały emocjonalne i interpersonalne

• dwa kardynalne błędy prowadzące do odtrącenia w grupie”

1. zbyt wcześnie podjęta próba przejęcia przewodnictwa

2. niedostosowanie się do układu sytuacyjnego grupy

• skuteczna metod opanowywania złości i zaradzenia emocjonalnego:

1. odwrócenie uwagi rozłoszczonej osoby

2. wczucie się w jej sytuację i ujrzenie spraw jej oczami

3. zainteresowanie jej inna sprawą

1

---