Polska w latach 1980 - 1989 - od narodzin „Solidarności” do końca istnienia PRL-u i początków III RP.

1. Sytuacja polityczna i gospodarcza w Polsce od narodzin „Solidarności” do wprowadzenia stanu wojennego.

• zmiany we władzach państwa i PZPR na przełomie sierpnia i września 1980 r. (pozbawienie E. Gierka funkcji 1 sekretarza KC PZPR, nowym 1 sekretarzem KC PZPR został Stanisław Kania, zmiana na stanowisku premiera: odwołanie Edwarda Babiucha, powołanie Józefa Pińkowskiego,

• dwie frakcje w PZPR od sierpnia 1980 r. do wprowadzenia stanu wojennego: „beton partyjny” (np. Tadeusz Grabski), „liberałowie” (np. wicepremier Mieczysław Rakowski),

IX Nadzwyczajny Zjazd PZPR w VII 1981 r. jako zwycięstwo frakcji liberałów nad „betonem”, jego uchwały (m.in. utrzymanie S. Kani na stanowisku 1 sekretarza PZPR, deklaracje dialogu władzy ze społeczeństwem, w tym z NSZZ „Solidarność”) na Kremlu uznano za przejaw rewizjonizmu, w rzeczywistości nawet frakcja „liberałów” nie akceptowała rewizjonizmu i dzielenia się władzą z opozycją (z„Solidarnością”), akceptowała wprowadzenie stanu wojennego i delegalizację „Solidarności”

• dalsze pogarszanie sytuacji gospodarczej kraju: wzrost inflacji, brak w sklepach towaru (tzw. kryzys pustych półek), wprowadzenie w II połowie 1980 r. reglamentacji żywności (kartek na żywność), wzrost zadłużenia zagranicznego (wynikało to z narastających odsetek od zaciągniętych wcześniej kredytów)

• obarczanie przez władze winą za pogłębiający się kryzys gospodarczy „Solidarności” i organizowanych przez nią akcji strajkowych w zakładach pracy

• czy pod koniec 1980 r. L. Breżniew zamierzał dokonać interwencji zbrojnej w Polsce wojsk Układu Warszawskiego? - świadczyłyby o tym manewry i gromadzenie wojsk UW w pobliżu granic Polski (stanowcze naciski USA na ZSRR w celu niedokonywania interwencji zbrojnej, ponadto uwikłanie ZSRR w wojnę w Afganistanie od 1979 r. utrudniało możliwość interwencji zbrojnej w Polsce)

• I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” we IX 1981 r. (wystosowanie „Posłania do ludzi pracy Europy Wschodniej”, rozbieżności stanowisk między L. Wałęsą a A. Gwiazdą, ponowny wybór L. Wałęsy na stanowisko przewodniczącego „S”, opowiedzenie się przez L. Wałęsę za tzw. „układem trójkowym”)

• zamach na papieża (13 V 1981) i śmierć prymasa Stefana Wyszyńskiego (28 V 1981 r.)

• wzrost znaczenia ministra obrony narodowej gen. W. Jaruzelskiego przygotowującego wprowadzenie stanu wojennego (w II 1981 r. objął funkcję premiera i w sejmowym expose zaapelował o „90 spokojnych dni”, w X 1981 r. objął funkcję 1 sekretarza KC PZPR)

• zaproponowanie przez L. Wałęsę na spotkaniu z gen. W. Jaruzelskim i prymasem J. Glempem tzw. układu trójkowego („S” miałaby zostać jedna z trzech głównych sił politycznych w państwie - obok PZPR i Kościoła)

• przyczyny wprowadzenia stanu wojennego przez ekipę gen. W. Jaruzelskiego

dążenie do delegalizacji „S”, niedopuszczenie do przejęcia władzy przez „S”, niechęć do dzielenia się władzą z „S”, naciski ZSRR na delegalizację „S”, przekonanie ekipy Jaruzelskiego, że ZSRR - zgodnie z założeniami doktryny Breżniewa - nie pozwoli na podzielenie się władzą z „S”, obawa przed zbrojną interwencją ZSRR, uchwały komisji Krajowej NSZZ „S” 11 - 12 XII 1981 r.: jeśli Sejm uchwali nadzwyczajne pełnomocnictwa dla rządu, „S” ogłosi bezterminowy strajk powszechny w kraju, propagandowym uzasadnieniem wprowadzenia stanu wojennego była narastająca fala strajków organizowanych przez „S” i teza o groźbie wojny domowej

2. Wprowadzenie stanu wojennego (13 XII 1981r.)

• powstanie WRON-u (Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego) kierującej wprowadzeniem stanu wojennego, dekret Rady Państwa o wprowadzeniu stanu wojennego wydany o 1 w nocy 13 XII, na 13 członów 1 głos wstrzymujący się (prof. Jan Szczepański), 1 głos przeciw (Ryszard Reiff ze Stowarzyszenia „PAX”), w świetle obowiązującego wówczas prawa wprowadzenie stanu wojennego było nielegalne, ponieważ - zgodnie z zapisem w konstytucji PRL- w czasie trwania sesji sejmu tylko Sejm mógł wprowadzić stan wojenny

• delegalizacja „S”, internowania działaczy „S”, wprowadzenie „godziny milicyjnej' , patroli wojska i czołgów na ulicach, zawieszenie działalności organizacji i stowarzyszeń, wydawania większości gazet i czasopism,

3. Tragedia na kopalni „Wujek” w Katowicach 16 XII 1981 r. - zastrzelenie 9 górników (7

zginęło na miejscu, 2 w szpitalu).

4. Władza wobec opozycji i społeczeństwa od wprowadzenia stanu wojennego do referendum

w 1987 r.

- tragedia na kopalni „Wujek” w Katowicach 16 XII 1981 r. - zastrzelenie przez siły porządkowe

(oddziały MO) 9 górników (7 zginęło na miejscu, 2 w szpitalu).

• internowania działaczy opozycji (ok. 10 tys. osób w początkach 1982 r.)

• rola rzecznika prasowego rządu Jerzego Urbana w latach 80-tych (do 1988), cotygodniowe

konferencje prasowe J. Urbana z udziałem zagranicznych dziennikarzy, „rząd się sam wyżywi”

- zawieszenie stanu wojennego (31 XII 1982)

• zniesienie stanu wojennego (22 VII 1983)

• śmiertelne pobicie przez funkcjonariuszy MO Grzegorza Przemyka (V 1983),warszawskiego

licealisty, uczestnika demonstracji

• zabójstwo przez funkcjonariuszy ministerstwa spraw wewnętrznych księdza Jerzego Popiełuszki

(X 1984), „proces toruński” zabójców ks. Popiełuszki (oskarżyciele posiłkowi: mec. Jan

Olszewski, mec. Edward Wende, mec. Krzysztof Piesiewicz), grób ks. Popiełuszki przy kościele

św. Stanisława Kostki w Warszawie

• utworzenie PRON-u (Patriotyczny Ruch Odrodzenia narodowego) w 1983 r. jako próba

pozyskania przez władze społeczeństwa oraz stworzenia pozorów demokracji

• utworzenie OPZZ w 1984 r. (Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych),

ogólnopolskiej centrali związków zawodowych, podporządkowanej władzom, OPZZ w zamyśle

władz miało zastąpić zdelegalizowaną „Solidarność” i stworzyć pozory istnienia niezależnych

związków zawodowych, jego przewodniczący Alfred Miodowicz był członkiem PZPR

• zmiany w najwyższych władzach państwowych w 1985 r.: ustąpienie gen. W. Jaruzelskiego z funkcji premiera, nowym premierem został ekonomista , prof. Zbigniew Messner, W. Jaruzelski został po H. Jabłońskim przewodniczącym Rady Państwa

• powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich w1987 (wybieranego przez sejm: pierwszy RPO prof. Ewa Łętowska)

• II referendum w historii PRL-u (29 XI 1987) jako kolejna próba pozyskana społeczeństwa, stworzenia pozorów demokracji, wzmocnienia pozycji rządu premiera Messnera przed tzw. II etapem reformy gospodarczej, frekwencja 67,3%, tak na 1 pytanie 44,3%, tak na 2 pytanie 46,3% „S” wezwała do bojkotu referendum

1. Czy jesteś za pełną realizacją przedstawionego Sejmowi programu radykalnego uzdrowienia gospodarki,

zmierzającego do wyraźnej poprawy warunków życia, wiedząc, że wymaga to przejścia przez trudny dwu-,

trzyletni okres szybkich zmian?

2. Czy opowiadasz się za polskim modelem głębokiej demokratyzacji życia politycznego, której celem jest

umocnienie samorządności, rozszerzanie praw obywateli i zwiększenie ich uczestnictwa w rządzeniu krajem?

5. Działalność opozycji po wprowadzeniu stanu wojennego - zwł. „Solidarności”.

• przejście „S” do podziemia po wprowadzeniu stanu wojennego, narodziny konspiracji solidarnościowej

• utworzenie tajnej TKK (Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej) NSZZ „S” w 1982 r. (m.in. Z. Bujak, W. Frasyniuk, A. Michnik, J. Kuroń. J. J. Lipski. T. Mazowiecki)

• program TKK z 1983 r. „Solidarność dziś”: koncepcja „długiego marszu” (ewolucyjna zmiana ustroju w Polsce, budowa społeczeństwa obywatelskiego), działalność nielegalna ale bez przemocy (m. in. wpływ myśli M. Gandhiego - „walka bez przemocy”, „bierny opór”, „cywilne nieposłuszeństwo”, „zaprzestanie współpracy”)

• przyznanie Lechowi Wałęsie pokojowej nagrody Nobla (198 )

• wspieranie opozycji przez Kościół

• wspieranie opozycji przez Zachód (zwł. USA)

• bojkot przez część środowisk twórczych państwowych środków masowego przekazu (zwł. telewizji)

• rola zachodnich rozgłośni radiowych w kształtowaniu nastrojów społecznych w Polsce (RWE, BBC, „Głos Ameryki”)

• walka władz z opozycją (m.in. rola MSW w zwalczaniu opozycji, propagandowe funkcje cotygodniowych konferencji rzecznika prasowego rządu J. Urbana)

6. Kościół w Polsce w latach 80-tych.

- próba zamachu na papieża Jana Pawła II, na placu św. Piotra w Rzymie(13 V 1981)

- śmierć prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego (28 V 1981), nowym prymasem został Józef

Glemp

- episkopat polski w latach 80 - tych, m.in. bp. przemyski Ignacy Tokarczuk (kazania krytyczne

wobec władz), arcybiskup krakowski, kardynał F. Macharski, arcybiskup wrocławski, kardynał

Henryk Gulbinowicz

- wybitni księża - intelektualiści w polskim Kościele w latach 80-tych, np. ks. prof. Józef Tischner

(Etyka Solidarności), ks. prof. Józef Życiński: polemika z filozofią marksistowską, o. Jacek Salij OP

- rola Dni (Tygodni) Kultury Chrześcijańskiej, KIK-ów w kształtowaniu społeczeństwa

obywatelskiego w Polsce w latach 80 -tych

- rozwój duszpasterstwa młodzieży w polskim Kościele w latach 80-tych (jako zjawisko społeczne, a także

jako dążenie Kościoła do stworzenia przeciwwagi wobec oddziaływania ideologicznego władzy komunistycznej na

młodzież): np. rozwój ruchu oazowego, duszpasterstwa akademickiego, KUL w latach 80-tych jako jeden z

najlepszych polskich uniwersytetów

- msze za ojczyznę (13 każdego miesiąca, na pamiątkę wprowadzenia stanu wojennego

• kolejne pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Polski: druga w VI 1983 r., trzecia w 1987 r.

• utworzenie 17 XII 1981 r. Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom

• utworzenie Prymasowskiej Rady Społecznej (grupa uczonych z różnych dziedzin)

• współpraca z Kościołem środowisk twórczych

• zabójstwo przez funkcjonariuszy ministerstwa spraw wewnętrznych księdza Jerzego Popiełuszki

(X 1984), grób ks. Popiełuszki przy kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie jako miejsce

manifestacji patriotycznych i antykomunistycznych

• społeczna rola pielgrzymek do Częstochowy

• mediacyjna rola Kościoła w doprowadzeniu do rozmów „okrągłego stołu” (między władzą a „S”)

7. Gospodarka polska w latach 80-tych - kryzys gospodarczy.

• przyczyny kryzysu: m.in. błędy ekipy E. Gierka (np. rosnące zadłużenie kraju, nadmierne inwestycje), skutki stanu wojennego (np. osłabienie więzi ekonomicznych z Zachodem w pierwszych latach od wprowadzenia stanu wojennego, niekompetentna polityka gospodarcza, m.in. tzw. komisaryczny zarząd wojskowy nad zakładami pracy w okresie stanu wojennego - militaryzacja zakładów pracy)

• wzrost zadłużenia zagranicznego: 1980 - 24 mld.$, 1988 - 40 mld. $

• dalszy spadek dochodu narodowego:1979 o 2%, 1980 o 4%, 1981 o 13% (do poziomu z 1974 r.), 1982 o dalsze 8%

• braki towarów w sklepach („ puste półki”)

• wprowadzenie reglamentacji żywności (kartki na żywność), zwł. mięsa, wyrobów cukierniczych

• narastanie inflacji

• częściowa izolacja polskiej gospodarki od Zachodu (przez kilka lat od wprowadzenia stanu wojennego)

• sankcje gospodarcze USA (administracji prezydenta R. Reagana) wprowadzone po ogłoszeniu stanu wojennego, zniesione w 1987 r.

• przyjęcie Polski do MFW w 1986 r. (Międzynarodowy Fundusz Walutowy)

• objęcie funkcji premiera w 1985 r. przez partyjnego ekonomistę, prof. Zbigniewa Messnera i ogłoszenie przez władze realizacji tzw. II etapu reformy gospodarczej w 1986 (X Zjazd PZPR)

8. Międzynarodowe uwarunkowania liberalizacji (demokratyzacji) życia politycznego i

społecznego w Polsce u schyłku lat 80-tych oraz transformacji ustrojowej (przejścia od PRL

do III RP)

- wpływ polityki M. Gorbaczowa w II połowie lat 80 - tych na liberalizację życia społecznego w

niektórych satelickich krajach Europy Środkowo-Wschodniej (zwł. na Polskę i Węgry - odwołanie J.

Kadara w 1988 r.)

• polityka pierestrojki(„przebudowy”) i głasnosti („jawności”) M. Gorbaczowa w ZSRR w II

połowie lat 80-tych (jej celem były reformy i liberalizacja życia społecznego i politycznego, w tym

m.in. dokończenie destalinizacji)

• stopniowe odchodzenie przez M. Gorbaczowa od doktryny Breżniewa - Gorbaczow stopniowo zdawał sobie

sprawę ze słabości ZSRR, które nie potrafi powstrzymać upadku komunizmu w krajach Europy Środkowo - Wschodniej,

uniezależnienia się od ZSRR państw Europy Środkowo - Wschodniej - zob. pojęcie „jesieni narodów”

- poprawa stosunków ZSRR z USA w II połowie lat 80-tych prowadząca do zakończenia zimnej wojny

na przełomie lat 80-tych i 90-tych (np. układy o ograniczeniu zbrojeń nuklearnych, zburzenie muru berlińskiego,

zgoda Gorbaczowa na zjednoczenie Niemiec) - przemiany w Polsce w 1989 r. jako element środkowoeuropejskiej „jesieni narodów” (upadek komunizmu

w państwach Europy Środkowo - Wschodniej w 1989 r., demokratyzacja ustroju tych państw, ich uniezależnienie się od ZSRR)

8. Sytuacja polityczna w Polsce w II połowie 1988 r. - przygotowania władz do rozmów z

„S” i do obrad „okrągłego stołu”.

- wizyta M. Gorbaczowa w Polsce w lipcu 1988 r. „spotkał się m.in. z przedstawicielami środowisk

intelektualnych na Zamku Królewskim w Warszawie. Na zadane mu pytanie o zakres

suwerenności państwowej oraz obowiązywanie doktryny Breżniewa, Gorbaczow nie odpowiedział

wprost ale też i nie powiedział niczego, co sugerowałoby możliwość interwencji ZSRR w

wewnętrzne sprawy Polski. Odczytano to jako wyraz przyzwolenia na eksperymenty polityczne”,

M. Marody, Długi finał, s. 60

• strajki w lipcu i w sierpniu 1988 r. w różnych częściach kraju (min. w stoczni gdańskiej - „przeskoczenie przez L. Wałęsę po raz drugi przez płot stoczni”

• poufne spotkanie L. Wałęsy z ministrem spraw wewnętrznych gen. Czesławem Kiszczakiem (31 VIII 1988)

• władze uznały w 1988 r. , że doszło do załamania tzw. „II etapu reformy gospodarczej”

• debata telewizyjna „na żywo” między L. Wałęsą a A. Miodowiczem (30 XI 1988)

• dymisja rządu Z. Messnera (m.in. dymisja J. Urbana) i utworzenie rząd premiera M. F. Rakowskiego (IX 1988)

9. Sytuacja polityczna w Polsce w 1989 r. - ostatni rok istnienia PRL-u, stopniowa

demokratyzacja życia politycznego.

• przemiany w Polsce w 1989 r. jako element środkowoeuropejskiej „jesieni narodów” (upadek

komunizmu w państwach Europy Środkowo - Wschodniej, demokratyzacja ustroju tych państw, ich uniezależnienie się od ZSRR)

- obrady „okrągłego stołu” (6 II - 5 IV 1989): dwóch obozów politycznych, władzy z „S”

postanowienia obrad „okrągłego stołu”: doszło do zawarcia tzw. kontraktu - zgoda władzy na

ponowna legalizację NSZZ „S”, przeprowadzenie wyborów parlamentarnych wg następujących

zasad: przywrócenie senatu wyłanianego w 100% w wolnych wyborach, wybory do sejmu wolne

w 35 %, tzw. strona koalicyjno - rządowa (PZPR, ZSL, SD) ma w sejmie zagwarantowane 65 %

mandatów, pozostałe 5 % ma przypaść ugrupowaniom chadeckim związanymi z rządem (np.

Stowarzyszeniu PAX), zniesienie Rady Państwa, przywrócenie urzędu prezydenta wyłanianego

przez Zgromadzenie Narodowe (połączone izby sejmu i senatu)

znaczenie obrad i ustaleń „okrągłego stołu”: oznaczały zgodę obozu rządzącego (PZPR) na

podzielenie się władzą z częścią opozycji politycznej związanej z „S”, zapoczątkowały w Polsce

ewolucję ustroju politycznego (tzw. transformację systemową) - od systemu realnego socjalizmu

(demokracji ludowej) do demokracji parlamentarnej, zapoczątkowały przejście od PRL-u do III RP,

część dawnej opozycji antykomunistycznej (np. A. Gwiazda, A. Walentynowicz) krytykuje w

ustalenia „okrągłego stołu”, widząc w nich nadmierną uległość przywódców „S” wobec władz i

zapowiedź tzw. „polityki grubej kreski”

• zmiany w konstytucji PRL-u w wyniku uzgodnień „okrągłego stołu” w 7 IV 1989 r.: zniesienie Rady Państwa, przywrócenie urzędu prezydenta (powoływanego przez Zgromadzenie Narodowe), utworzenie senatu (wyłoniony w wyniku wyborów w VI 1989 r.) i Zgromadzenie Narodowego

• legalizacja NSZZ „S”

• powstanie „Gazety Wyborczej” w maju 1989 r.

• wybory parlamentarne 4 czerwca 1989 (i ich druga tura 2 tygodnie później): zwycięstwo „S”, uzyskała w sejmie 35 % mandatów (czyli wszystkie mandaty o które można było ubiegać się w wolnych wyborach), 99 % mandatów w senacie

„Kochani, 4 czerwca 1989 r. skończył się w Polsce komunizm” Joanna Szczepkowska

• artykuł A. Michnika „Wasz prezydent, nasz premier” („Gazeta Wyborcza”, 3 VII 1989)

• wybór przez Zgromadzenie Narodowe prezydenta 19 VII (był tylko jeden kandydat - W. Jaruzelski, został wybrany większością 1 głosu)

• dymisja rządu M. F. Rakowskiego

• zmiany we władzach PZPR: po W. Jaruzelskim funkcję 1sekretarza KC PZPR objął M. F. Rakowski (29 VII), likwidacja PZPR nastąpiła w I 1990 na XI Zjeździe („sztandar PZPR wyprowadzić”, po jej rozwiązaniu powstała SdRP z liderem A. Kwaśniewskim)

• powstanie rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego (powołanie na premiera 19 VIII, sformowanie rządu 12 IX 1989): „pierwszy niekomunistyczny premier w Europie Środkowo - Wschodniej”, pierwszy premier III RP

• likwidacja ORMO (XI 1989), przekształcenie MO w policję (IV 1990)

• „polityka grubej kreski” rządu T. Mazowieckiego

• rozpoczęcie realizacji przez rząd T. Mazowieckiego „planu Balcerowicza” (reforma, restrukturyzacja polskiej gospodarki, zakładająca przejście od gospodarki socjalistycznej do kapitalistycznej, jej urynkowienie, prywatyzację, ograniczenie inflacji, wprowadzenie wymienialności złotówki)

• zmiany w konstytucji 29 XII 1989 r.: zmiana nazwy państwa z PRL na RP, usunięcie z konstytucji stalinowskiej preambuły, zapisów o przewodniej roli PZPR w państwie, o sojuszu z ZSRR, wszystkich zapisów o socjalizmie, wprowadzenie do konstytucji zasady pluralizmu politycznego (czyli m.in.. podważenie prymatu PZPR, wprowadzenie swobody zrzeszania się, w tym m.in. swobody tworzenia partii politycznych), zasady zwierzchnictwa Narodu (władza zwierzchnia należy do Narodu), swobodnej działalności gospodarczej wszystkich podmiotów „bez względu na formę własności”, przywrócenie dawnego godła państwowego w II 1990 r. (orzeł w koronie)

10. Początki III RP.

• zmiany w konstytucji 29 XII 1989 r.: zmiana nazwy państwa z PRL na RP, usuniecie z konstytucji stalinowskiej preambuły, zapisów o przewodniej roli PZPR w państwie, o sojuszu z ZSRR, wszystkich zapisów o socjalizmie, wprowadzenie do konstytucji zasady pluralizmu politycznego (czyli m.in.. podważenie prymatu PZPR, wprowadzenie swobody zrzeszania się, w tym m.in. swobody tworzenia partii politycznych), zasady zwierzchnictwa Narodu (władza zwierzchnia należy do Narodu), swobodnej działalności gospodarczej wszystkich podmiotów „bez względu na formę własności”, przywrócenie dawnego godła państwowego w II 1990 r. (orzeł w koronie)

• realizacja planu Balcerowicza” (reforma, restrukturyzacja polskiej gospodarki, zakładająca przejście od gospodarki socjalistycznej do kapitalistycznej, jej urynkowienie, prywatyzację, ograniczenie inflacji, wprowadzenie wymienialności złotówki)

• likwidacja PZPR w I 1990 na XI Zjeździe („sztandar PZPR wyprowadzić”, po jej rozwiązaniu powstała SdRP z liderem A. Kwaśniewskim)

• początek rozpadu obozu solidarnościowego w 1990 r. (m.in. w wyniku zainicjowanej przez L. Wałęsę tzw. „wojny na górze”) na nowe partie polityczne - np. ROAD, PC, KLD, UD, ZChN

• wybory prezydenckie w 1990 r., wybory powszechne (25 XI, 9 XII, wygrał L. Wałęsa po 2 turze (kontrkandydaci: T. Mazowiecki, Stanisław Tymiński)

• dymisja rządu T. Mazowieckiego po wyborach prezydenckich, powstanie rządu J. K. Bieleckiego (XII 1990)

• przekazanie przez ostatniego prezydenta RP na wychodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego insygniów prezydenckich Lechowi Wałęsie 22 XII 1990

• pierwsze, w pełni demokratyczne, wybory parlamentarne (27 X1991) i wyłonienie sejmu I kadencji

• miejsce Polski na arenie międzynarodowej w początkach III RP

• Polska wobec zjednoczenia Niemiec

- wizyta kanclerza Helmuta Kohla w Polsce w listopadzie 1989 r. (na krótko przed zburzeniem muru berlińskiego):

spotkanie z premierem Tadeuszem Mazowieckim i wspólny udział we mszy św. w Krzyżowej na Dolnym Śląsku

(dawnym majątku hr. Helmuta Jamesa von Moltke - jednego z przywódców opozycji antyhitlerowskiej w

Niemczech w czasie wojny)

- potwierdzenie nienaruszalności granicy polsko - niemieckiej w „układzie o ostatecznym uregulowaniu sprawy

Niemiec” z 12 IX 1990, kończącego konferencję międzynarodową „2 +4” dotyczącą zjednoczenia Niemiec

- traktat graniczny Polski ze zjednoczonymi Niemcami, zawarty w Warszawie 14 XI 1990 r.

- polsko - niemiecki „traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy” zawarty w Bonn 17 VI 1991 r., w

wyniku wizyty w Niemczech premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego (traktat do pewnego stopnia był wzorowany na

francusko - niemieckim „traktacie elizejskim” z 1963 r., przyznaje m.in. mniejszości niemieckiej w Polsce prawną

osobowość)

• rozwiązanie RWPG i Układu Warszawskiego w 1991 r.

• układ o stowarzyszeniu Polski z EWG, przyjęcie Polski do Rady Europy (1991)

• wycofanie z polski wojsk rosyjskich (w okresie prezydentury L. Wałęsy)

• przystąpienie Polski do NATO

• wstąpienie Polski do Unii Europejskiej

Historia Polski 1944 - 1989. Aneksy.

1 sekretarze KC PZPR: B. Bierut (1948 - 1956), Edward Ochab (III 1956 - X 1956), W. Gomułka (X 1956 - XII 1970), E. Gierek (XII 1970 - 5/6 IX 1980), Stanisław Kania (IX 1980 - X 1981), W. Jaruzelski (X 1981 - VII 1989), M. F. Rakowski (VII 1989 - I 1990)

przewodniczący Rady Państwa: Bolesław Bierut jako prezydent (1947 - 1952), Aleksander Zawadzki (1952 - 1964), Edward Ochab (1964 - 1968), Marian Spychalski (1968 - 1972), Henryk Jabłoński (1972 - 1985), Wojciech Jaruzelski (1985 - 1989)

premierzy: Edward Osóbka - Morawski (1944 - 1947), Józef Cyrankiewicz (1947 - 1952), B. Bierut (1952 - 1954), J. Cyrankiewicz (1954 - 1970), Piotr Jaroszewicz (1971 - 1980), Edward Babiuch (II 1980 - VIII 1980), Józef Pińkowski (1980 - II 1981), W. Jaruzelski (II 1981 - 1985), Zbigniew Messner (1985 - 1988), M. F. Rakowski (1988 - VII 1989), Tadeusz Mazowiecki (od VIII 1989)

- pierwszy premier III RP

ministrowie obrony narodowej: gen. (marsz. od 1945) Michał Rola - Żymierski (1944 - 1949), marsz.K. Rokossowski (1949 - 1956), gen. (marsz. od 1963) M. Spychalski (1956 - 1968), W. Jaruzelski (1968 - 198 ), gen Florian Siwicki

Zmiany w konstytucji PRL-u w latach 80-tych.

- zmiany przed obradami „okrągłego stołu”: utworzenie Trybunału Stanu, Trybunału

Konstytucyjnego (1982), powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich w1987 (wybieranego przez

sejm: prof. Ewa Łętowska), zapis o możliwości przeprowadzenia referendum

- zmiany w wyniku uzgodnień „okrągłego stołu” w IV 1989 r.: zniesienie Rady Państwa,

przywrócenie urzędu prezydenta (powoływanego przez Zgromadzenie Narodowe), utworzenie

senatu (wyłoniony w wyniku wyborów w VI 1989 r.) i Zgromadzenie Narodowego

- zmiany w wyniku wyborów czerwcowych i po utworzeniu rządu T. Mazowieckiego ,

dokonane 29 XII 1989 r.: zmiana nazwy państwa z PRL na RP, usunięcie z konstytucji

stalinowskiej preambuły, zapisów o przewodniej roli PZPR w państwie, o sojuszu z ZSRR,

wszystkich zapisów o socjalizmie, wprowadzenie do konstytucji zasady pluralizmu politycznego

(czyli m.in.. podważenie prymatu PZPR, wprowadzenie swobody zrzeszania się, w tym m.in.

swobody tworzenia partii politycznych), zasady zwierzchnictwa Narodu (władza zwierzchnia

należy do Narodu), swobodnej działalności gospodarczej wszystkich podmiotów „bez względu na

formę własności”, przywrócenie dawnego godła państwowego w II 1990 r. (orzeł w koronie)

6

---