Autyzm dziecięcy - terminem tym nazywane są całościowe zaburzenia rozwojowe okresu wczesnodziecięcego, charakteryzujące się upośledzeniem rozwoju umiejętności społecznych, brakiem mowy lub upośledzeniem jej rozwoju oraz powtarzanymi, stereotypowymi działaniami i zainteresowaniami dotyczącymi szczególnie obiektów nieożywionych. Występują one z częstością 3-5 na 10 000 dzieci w wieku szkolnym, dotyczą częściej chłopców niż dziewcząt (5:1). Pierwsze objawy choroby występują przed ukończeniem 3 roku życia.

1. Identyfikacja problemu.

Autyzm jest niejednorodnym zespołem chorobowym, na który składa się wiele problemów.
Obraz funkcjonowania osób z autyzmem jest złożony i skomplikowany. Trzy osiowe obszary zaburzeń, (oprócz których występuje oczywiście szereg innych trudności oraz znaczne zróżnicowanie indywidualne w populacji osób dotkniętych autyzmem), tzw. triada autyzmu obejmują:

• zaburzenia więzi międzyludzkich, rozwoju społecznego;

• zaburzenia komunikacji tak werbalnej jak i niewerbalnej;

• ograniczony, sztywny repertuar zachowań, aktywności i zainteresowań.

Przebieg wczesnego rozwoju dzieci zdiagnozowanych następnie jako autystyczne jest zróżnicowany. Obowiązujące kryteria diagnostyczne zakładają pojawienie się zaburzeń w ciągu pierwszych trzech lat życia w zakresie przynajmniej jednego z trzech obszarów osiowych (zaburzenia rozwoju społecznego, komunikacji, sztywny repertuar zachowań). Ponadto wyróżniono dwie postaci przebiegu autyzmu w tym okresie tj. wczesny rozwój i późny rozwój. Granicą miedzy nimi jest 12 miesiąc życia. W pierwszym roku życia dziecka ciężko dostrzec nieprawidłowości o charakterze autystycznym. Symptomatyczne może okazać się jedynie odrzucenie bliskości fizycznej z matką, nie reagowanie na jej głos, zaburzenia rozwoju mowy oraz ewentualne stereotypie. W przypadku rozwoju zaburzeń po 12 miesiącu życia regres najbardziej uwidacznia się w ograniczeniu lub zaprzestaniu komunikacji, wycofywaniu się z kontaktów społecznych, odizolowaniu. Pojawiają się również takie zjawiska jak echolalia i stereotypie. Kolejne objawy pojawiające się pomiędzy 3 a 5 rokiem życia są już wg autorów konsekwencją braku doświadczeń społecznych. Obserwacje dowodzą, że im wcześniej zaburzenia się pojawią tym większe prawdopodobieństwo, że w przyszłości się nasilą. W przypadku autyzmu późnego prognozy rozwojowe są bardziej optymistyczne.

[w załączniku nr1 przedruk ze strony Fundacji SYNAPSIS, autyzm - metody leczenia]

Problem, którym chciałabym się zająć dotyczy Rysia, lat 5. Już od pierwszych dni mojej pracy w tej grupie zauważyłam, że Rysiek zachowuje się inaczej niż reszta dzieci.

Chłopiec niczym się nie interesuje, nie wykonuje żadnych poleceń, nie bierze udziału w zajęciach (chyba, że jest to rytmika prowadzona przez P. Renię, a i tak nie zawsze). Kiedy się do niego zwracam, odwraca się tyłem. Wydaje się nie słuchać, kiedy się do niego mówi. Reaguje krzykiem lub piskiem, kiedy dzieci próbują się do niego zbliżyć, pobawić się z nim. W ten sam sposób reaguje również, kiedy dostanie do jedzenia nielubianą przez niego potrawę. Rysiu bardzo mało mówi, i jest to mowa niewyraźna.

Diagnozowanie autyzmu, oparte jest na starannej i bardzo wnikliwej obserwacji. Przebywając z Rysiem przez kilka godzin dziennie zauważyłam objawy, które mnie zaniepokoiły i były impulsem do podjęcia odpowiednich kroków w celu próby zdiagnozowania chłopca. Było to ważne dla rozpoczęcia odpowiedniej terapii i pracy z dzieckiem.

2. Charakterystyka narzędzi badawczych.

W celu zdiagnozowania Rysia posłużę się następującymi narzędziami diagnostycznymi:

• Obserwacja (codziennie w trakcie posiłków, zajęć, zabawy dowolnej i zorganizowanej)

• Wywiad z rodzicami, przeprowadzony po wcześniejszym wypełnieniu ankiety, (w której wykorzystałam pytania zawarte w kwestionariuszu autyzmu w okresie poniemowlęcym) [załącznik nr2}

• Kryteria diagnostyczne DSM -IV[załącznik nr3]

• Arkusz do oceny poziomu rozwoju i zachowania się dziecka opracowany przez Marię Przetacznikową [załącznik nr4]

• Arkusz do oceny kompetencji dziecka pięcioletniego opracowany przez Marzannę Mazurek na podstawie „ABC…Program wychowania przedszkolnego XXI wieku”. [załącznik nr5]

3. Geneza i dynamika zjawiska.

SYTUACJA RODZINNA DZIECKA

Rysiek urodził się 21.04.2003. Rodzina dziecka jest pełna, składa się z czterech osób. Krzyś ma starszego brata. Matka chłopca ma 29 lat, pracuje w szkole, jako sprzątaczka. Ojciec 31 lat, pracuje, jako tapicer w fabryce mebli. Postawa rodziców wobec dziecka jest w pełni akceptująca, co stwierdziłam na podstawie wypełnionej przez nich ankiety, wywiadu i przeprowadzonej obserwacji. Status ekonomiczny rodziny plasuje się na średnim poziomie. W opiece nad Rysiem pomaga babcia.

ANKIETA I WYWIAD Z RODZICAMI

Rysiu jest dzieckiem chcianym i oczekiwanym. Ciąża przebiegała prawidłowo, bez powikłań do 5-go miesiąca. Wtedy to pojawiły się pierwsze problemy. Badania nie wykazały żadnych nieprawidłowości, jednak lekarze zalecili matce leżenie w domu, leki podtrzymujące i oszczędny tryb życia. W 8-mym miesiącu matka została zabrana do szpitala i tam pozostała już do rozwiązania. Poród odbył się w 41 tygodniu siłami natury. Rysiek otrzymał 10 punktów w skali Apgar, z masą urodzeniową 3400 i 54 cm długości. Zdrowy.

Chłopiec był bardzo niespokojnym noworodkiem. Miał problemy z chwytaniem piersi, z wypróżnieniami. Od 4 doby na diecie hypoalergicznej. Spał niewiele, w dzień 2 razy - pierwsza drzemka 30 min, druga około 15. Ciągle jest niespokojny, bez przerwy płacze, nie chce spać sam. Jak mówi matka „musi czuć ciało drugiej osoby”. W nocy budzi się 15 - 20 razy. Lekarze, których odwiedza zaniepokojona tym stanem dziecka matka uspokajają mówiąc, że rozwój przebiega prawidłowo. Nic złego się nie dzieje.

Rozwój w miarę harmonijny. Około roku Rysiu waży 8800 i mierzy 77 cm. Jest bardzo bystrym dzieckiem. W wieku 1, 5 roku zna prawie cały alfabet, a przed drugim rokiem życia cyfry. Jego hobby to pociągi, jest nimi zafascynowany.

W wieku 2 i 5 roku Rysiu nadal jest bardzo chwiejny emocjonalnie, prosi o uciskanie nóg (wkłada je pomiędzy nogi matki), musi iść tą samą drogą, którą szedł wczoraj. Ma wybrany kolor, z fotelika samochodowego może go wypinać tylko mama, po spacerze nie chce wchodzić do domu, a jak mamie uda się go wprowadzić na górę, leży na podłodze i nadal płacze. Przeszkadza mu hałas, nie lubi zapachów. Przy usypianiu wszystko słyszy.

Około 3, 5 roku nadal jego wielkim zainteresowaniem cieszą się pociągi. Dochodzą do tego jeszcze autobusy. Jest nadwrażliwy słuchowo, dotykowo i węchowo. Rysiu ma duże problemy w kontaktach interpersonalnych. Początkowo nawet na ojca reagował krzykiem, lub biciem. W chwili obecnej jest lepiej. Rysiu jest trochę spokojniejszy. Rodziców niepokoi jednak brak mowy, oraz fakt, że chłopiec, mimo, że ma brata bawi się zawsze sam, nie wykazuje zainteresowania innymi dziećmi i nieznanymi mu dorosłymi, znajdującymi się w otoczeniu, nie odpowiada uśmiechem na uśmiech. Rysiu nie bawi się adekwatnie zabawkami, nie wykształcił funkcji symbolicznej, nie pokazuje palcem, ani nie przynosi przedmiotów w celu ich pokazania.

Rysiu bardzo lubi się kąpać, chętnie bawi się wodą, nie lubi myć głowy i być czesany (wtedy krzyczy i piszczy). Sygnalizuje potrzeby fizjologiczne, samodzielnie się załatwia, rozbierając się przy tym do naga, trzeba go wytrzeć i ubrać. Lubi, żeby wszystko było na swoim miejscu. Ma swoje ulubione potrawy, np. chleb je tylko suchy, kiełbasa musi być obrana ze skórki, a zupa nie może być z ryżem lub makaronem. Rysiek do tej pory nie chodził do przedszkola i nie był poddany żadnej terapii.

WŁASNE OBSERWACJE

W diagnozowaniu autyzmu u dzieci bardzo ważna jest obserwacja. Nie ma medycznych testów umożliwiających rozpoznanie autyzmu. Lekarz może jedynie zlecić badania wykluczające inne przyczyny nieprawidłowości występujących u dziecka.

Obserwacji Rysia dokonałam podczas zajęć (funkcjonowanie, muzyka, plastyka), w toalecie, podczas zabawy dowolnej i zorganizowanej, na wycieczkach. Wyniki obserwacji uporządkowałam następnie według kategorii wyróżnionych przez Joannę Kruk - Lasocką.

WYGLĄD ZEWNĘTRZNY

Rysiu jest ładnym, dobrze zbudowanym chłopcem. Jego spojrzenie jest spokojne, zamyślone, nieco poważne, czasami nieobecne. Sprawia wrażenie jakby nic go nie interesowało, jednak ciągle jest czujny.

ROZWÓJ FIZYCZNY

Fizycznie rozwija się prawidłowo. Samodzielnie chodzi, biega, potrafi skakać, jeździ na rowerze i rolkach.

SPRAWNOŚĆ RUCHOWA

Chłopiec jest sprawny ruchowo, jednak motoryka duża i mała zakłócona. Występują u niego czynności stereotypowe: dziwne miny, pozy. Czasem kiwa się na boki, splata ręce. Czasem wykonuje wiele bezcelowych ruchów lub wpada w letarg.

PERCEPCJA

Rysiu nie utrzymuje lub wręcz unika kontaktu wzrokowego. Przedmioty obserwuje pod pewnym kątem. Ma trudności w komunikacji niewerbalnej, nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem za pomocą mimiki i gestów. Nadmiar wrażeń powoduje u niego lęk i wywołuje agresję. Często krzyczy i piszczy bez powodu.

JĘZYK I MOWA

Chłopiec bardzo mało mówi. Nie wypowiada się spontanicznie, nie wskazuje palcem, nie używa gestów. Wydaje okrzyki i pojedyncze dźwięki, bez wartości komunikacyjnej. Nie odpowiada na pytania, lecz powtarza je. Często też mówi po swojemu, wydając różne, niezrozumiałe dla otoczenia dźwięki. Nie reaguje na skierowane do niego polecenia.

PAMIĘĆ

Zna litery i cyfry, potrafi policzyć przedmioty. Ma dobre poczucie rytmu, co ujawniło się na zajęciach z rytmiki.

UWAGA

Rysiu na zajęciach nie wykazuje zainteresowania żadnym tematem, nie bierze udziału w żadnych zajęciach, koncentruje się jedynie na rytmice. Nie potrafi skupić uwagi na aktualnie poruszanym temacie.

EMOCJE

Rysiu nie odpowiada uśmiechem na uśmiech, nie używa gestów, unika kontaktu fizycznego. Jego reakcje emocjonalne są nieadekwatne do sytuacji. Reaguje krzykiem lub agresją na zakaz. Ma trudności w kontaktach interpersonalnych z innymi dziećmi.

SAMOOBSŁUGA I USPOŁECZNIENIE

Chłopiec w wielu sytuacjach, w których doskonale potrafi sobie sam poradzić wyręcza się innymi, np. w obecności matki nie chce samodzielnie jeść, krzykiem i płaczem domaga się karmienia. Pomimo, że nie lubi być brudny nie myje samodzielnie rąk i buzi. Potrafi sam się rozebrać, np. w trakcie korzystania z toalety rozbiera się do naga, trzeba go jednak potem ubrać. Nie zawsze reaguje na wołanie, właściwie nie wykonuje żadnych poleceń, chyba, że jest proszony o podniesienie czegoś, co zrzucił lub odniesienie na półkę przedmiotu, który stamtąd zabrał.

Rysiu nie rozumie sytuacji społecznych. Nie bierze udziału we wspólnej zabawie, chyba, że sama wezmę go za rękę i będę w tej zabawie uczestniczyć. Bawi się ciągle sam, leżąc na podłodze i manipulując samochodzikiem. Nie potrafi zorganizować sobie samodzielnej zabawy, trzeba mu podpowiedzieć, co ma robić, ukierunkować go.

WYTWORY DZIECKA

Chłopiec nie chce brać udziału z zajęciach plastycznych i technicznych. Nie lubi zabaw z masą solną, lepienia z plasteliny. Nie można go namówić do wykonania żadnych prac plastycznych, nie chce rysować, malować farbami, nie używa również flamastrów. Udało mi się namówić go jedynie do próby wykonania dwóch prac plastycznych (załącznik nr 6 i 7), a i tak niewiele jest tam jego działania.

WNIOSKI Z OBSERWACJI

Obserwacja, którą przeprowadziłam zaowocowała następującymi wnioskami. Do głównych objawów wskazujących na istnienie problemu zaliczyć można:

• manifestowanie obojętności,

• przyłączanie się do grupy tylko wtedy, gdy nauczyciel go do tego nakłania,

• ciągłe przebywanie w samotności i brak zabawy z innymi dziećmi,

• jednostronna aktywność,

• nieadekwatne do sytuacji reakcje emocjonalne,

• dziwaczne zachowania,

• brak kontaktu wzrokowego,

• brak zabaw twórczych i tematycznych, opartych na wyobraźni,

• sprawianie wrażenia dziecka głuchego,

• brak porozumiewania się z otoczeniem.

Aby być jeszcze dokładniejszą w swoich badaniach postanowiłam dodatkowo wykorzystać: arkusz do oceny poziomu rozwoju i zachowania się dziecka opracowany przez Marię Przetacznikową oraz arkusz do oceny kompetencji dziecka pięcioletniego opracowany przez Marzannę Mazurek na podstawie programu „ABC… Program wychowania przedszkolnego XXI wieku”.

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE DSM-IV

Klasyfikacja DSM-IV umiejscawia zaburzenia autystyczne w zakresie całościowych zaburzeń rozwoju, jako zaburzenia pojawiające się zazwyczaj w okresie wczesnego dzieciństwa lub w wieku młodzieńczym.

Według kryterium diagnostycznego DSM - IV opracowanego prze Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, o autyzmie możemy mówić, gdy występuje:

A. Łącznie co najmniej 6 (bądź więcej) punktów z obszaru 1,2,3, i w tym co najmniej dwa z punktu 1 i po jednym z punktów 2 i 3:

1. Jakościowe zaburzenie interakcji społecznych, objawiające się, przez co najmniej dwoma z poniższych:

a) znaczne ograniczenie wykorzystania w interakcjach społecznych zachowań  niewerbalnych takich jak kontakt wzrokowy, ekspresja twarzy, postawa ciała i gestykulacja;

b) niezdolność tworzenia relacji rówieśniczych właściwych dla danego poziomu rozwoju;

c) brak spontanicznej potrzeby dzielenia  się radością, zainteresowaniami czy osiągnięciami z innymi ludźmi (np., brak pokazywania, przynoszenia lub wskazywania interesujących przedmiotów);

d) brak społecznej lub emocjonalnej wzajemności; fizycznej obecności lub uczuć innych ludzi;

[W grupie 1 u Rysia występują trzy objawy (a,b,c) na cztery możliwe.]

2. Jakościowe zaburzenia w komunikacji, przejawiające się  przynajmniej  jednym z następujących:

a) opóźnienie lub całkowity brak rozwoju języka mówionego (bez prób kompensowania poprzez alternatywne sposoby komunikacji, takie jak gestykulacja lub mimika);

b) u osób z prawidłowo rozwiniętą mową znaczne zaburzenia zdolności inicjowania lub podtrzymywania konwersacji;

c) używanie języka w sposób stereotypowy i powtarzające się wykorzystanie języka lub język idiosynkratyczny;

d) brak zróżnicowanej spontanicznej zabawy z użyciem wyobraźni lub zabawy opartej na społecznym naśladowaniu, właściwej dla danego poziomu rozwoju;

[W grupie 2 u Rysia występują trzy objawy (a,c,d) na cztery możliwe.]

3. Ograniczone, powtarzane i stereotypowe wzory zachowań, zainteresowań i aktywności, manifestujące się przez przynajmniej jeden z następujących:

a) pochłonięcie jednym lub kilkoma stereotypowymi i ograniczonymi wzorcami zainteresowań, które są anormalne ze względu  intensywność lub treść;

b) wyraźne sztywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych zwyczajów lub rytuałów;

c) stereotypowe i powtarzane manieryzmy ruchowe (np., potrząsanie rękoma, palcami, kręcenie się lub złożone ruchy całego ciała);

d) uporczywa koncentracja na częściach obiektów;

[W grupie 3 u Rysia występują trzy objawy (a, b, c) na cztery możliwe.]

B. Rozpoczynające sie przed 3 rokiem życia opóźnienie lub nieprawidłowe funkcjonowanie w co najmniej jednej z następujących dziedzin:

a) interakcje społeczne

b) użycie języka jako narzędzia społecznej komunikacji

c) zabawa symboliczna lub w wyobraźni.

[U Rysia wystąpiły nieprawidłowości we wszystkich trzech dziedzinach z tej grupy].

C. Zaburzenia nie można charakteryzować przez Zaburzenia Retta lub dziecięce zaburzenia dezintegracyjne.

 Zaobserwowane przeze mnie objawy oraz wyniki klasyfikacji DSM - IV wskazywały na występowanie u Rysia zaburzeń autystycznych. Chłopiec został skierowany do Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej w Prudniku ( w dalszym ciągu czekamy na diagnozę).

ZNACZENIE PROBLEMU

Na podstawie dotychczas zebranego materiału (dane z obserwacji, wywiad z rodzicami), mogę stwierdzić, że chłopiec wykazuje zaburzenia charakterystyczne dla autyzmu dziecięcego. Problem jest istotny, zwłaszcza, że Rysiu do tej pory, i w dalszym ciągu, niestety nie był objęty żadną formą pomocy ani terapii.

PROGNOZA

Wczesna interwencja u dzieci dotkniętych autyzmem daje szanse na lepsze ich funkcjonowanie w późniejszym życiu. Pozwala to na uniknięcie problemów wynikających z braku odpowiedniego postępowania z dzieckiem.

Niestety nie otrzymałam jeszcze opinii z poradni, postanowiłam jednak, w oparciu o literaturę i artykuły dostępne na stronach www, spróbować opracować wstępną prognozę dla Rysia. Mam nadzieję, że będzie ona przydatna w dalszej pracy z chłopcem.

Prawidłowo prowadzona praca z Rysiem umożliwi;

• Zlikwidowanie lub zminimalizowanie podstawowych zaburzeń autystycznych;

• Wyrównanie braków spowodowanych trudnościami w kontaktach interpersonalnych;

• Uspołecznienie, dzięki któremu Rysiu będzie mógł lepiej funkcjonować.

WSKAZANIA DO PRACY

Cele, jakie sobie należy postawić w pracy z Rysiem, to:

• Przygotowanie chłopca do samodzielnego życia,

• Wyrabianie poprawnych zachowań, kontroli swoich zachowań i umiejętności dokonywania samooceny,

• Wyznaczać dodatkowe zadania, z którymi jest w stanie sobie sam poradzić,

• Rozwijanie poczucia odpowiedzialności,

• Usprawnianie koordynacji wzrokowo- słuchowo- ruchowej,

• Stosowanie wzmocnienia pozytywne, wyrabiać sprawność manualną,

• Rozszerzanie umiejętności związanych z interakcjami społecznymi

• Wzbudzanie mowy, kształtowanie umiejętności porozumiewania się z otoczeniem drogą werbalną i pozawerbalną;

• Wzbudzanie zainteresowania zajęciami plastycznymi, rozwijającymi sprawność manualną;

Praca z dzieckiem autystycznym jest bardzo trudna i wymagająca wiele cierpliwości. Korzystając z dostępnej mi literatury oraz rad i wskazówek udzielonych mi przez doświadczonych specjalistów podjęłam próbę opracowania własnego programu zajęć rewalidacyjnych do pracy indywidualnej z Rysiem.

Zajęcia rewalidacyjne będą obejmować:

• intensywną pracę nad rozwojem umiejętności dnia codziennego przez naśladowanie;

• wdrażanie do większej samodzielności w zakresie czynności samoobsługowych;

• ukazywanie związku między nabywanymi umiejętnościami a ich znaczeniem poprzez wykorzystanie ich w konkretnych codziennych sytuacjach;

• konsekwentne wymaganie od dziecka spełniania poleceń, nie wyręczanie go w działaniu;

• usprawnianie umiejętności koncentracji uwagi;

• wydłużanie czasu koncentracji uwagi;

• kształtowanie poczucia schematu własnego ciała i orientacji w przestrzeni;

• uczestnictwo w terapiach Weroniki Sherborn, Metodzie Dobrego Startu,

• usprawnianie manualne, poprzez edukację plastyczną w szczególności;

• konsultację i terapię logopedyczną;

• przerywanie stereotypowych zabaw;

• ćwiczenia relaksacyjne.

Program rewalidacyjny przedstawiłam rodzicom Rysia i postanowiliśmy wspólnie rozpocząć pracę, ja w ramach zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, a rodzice w domu.

W chwili obecnej oczekujemy na opinię z poradni, i objęcie Rysia profesjonalną terapią. Jednak nie oczekujemy biernie. Razem pracujemy nad tym, aby pomóc Rysiowi.

Bibliografia
Kruk - Lasocka J.: Autyzm a oligofrenia. Szkoła Specjalna 1994 Nr 4.
Wolski A: Terapia i wspomaganie psychoruchowego rozwoju dziecka z cechami autyzmu w: Stymulacja psychoruchowego rozwoju dzieci o obniżonej sprawności umysłowej pod red. W. i J. Pileckich, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2001.

Artykuły zamieszczone na stronach www:

www.synapsis.waw.pl

www.e-autyzm.pl/artykuly/Kryteria-diagnostyczne-DSM-IV--13.html

http://kta.fm.interia.pl

www.autyzm.salve.net.pl

www.darecki.boo.pl

http://nauczycieleprzedszkola.pl

Małgorzata Strzelecka

III KW/WP

Grupa III

DIAGONOZA HOLISTYCZNA DZIECKA

PODEJRZENIE AUTYZMU DZIECIĘCEGO

„Dziecko autystyczne nie będzie już wśród nas kimś obcym lub niezwykłym i dziwacznym. W miarę, jak uczymy się poznawać je coraz lepiej i ono uczy się coraz mniej nas bać, możemy wspólnie wprowadzać je w nasz świat”

( C. Delacato, Autystyczne dziecko. Dziwne i niepojęte)

ZAŁĄCZNIK NR 2

Kwestionariusz ankiety dla rodziców

Niniejsza ankieta została opracowana wyłącznie w dla celów badawczych. Chcąc dokładnie zdiagnozować dziecko, konieczne jest uzyskanie dokładnych informacji dotyczących stanu jego zdrowia i rozwoju, zarówno w chwili obecnej, jak i w okresie wcześniejszym. Jeżeli jednak uznają Państwo, że któreś z pytań nazbyt ingeruje w Waszą prywatność, lub nie zechcecie Państwo na nie odpowiedzieć, wówczas proszę je pominąć.

Imię dziecka…………………………………………………..

Kto wypełniał ankietę …………………………………………

SKŁAD I STATUS RODZINY

1. Skład rodziny:

Liczba osób dorosłych………………….

Liczba dzieci……………………………

2. Miejsce dziecka wśród rodzeństwa (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem)

Najstarsze

Średnie

Najmłodsze

Jedynak

3. Struktura rodziny (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem)

Pełna

Niepełna (samotna matka, ojciec - rozwód, separacja, śmierć jednego z rodziców)

Zrekonstruowana (kolejne małżeństwo, przyrodnie rodzeństwo)

Adopcyjna

Inne

4. Wykształcenie rodziców (właściwą odpowiedź proszę podkreślić):

Matka: podstawowe, średnie, wyższe

Ojciec: podstawowe, średnie, wyższe

5. Czy posiadają Państwo stałą pracę? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Oboje posiadamy stałą pracę

Jedno z nas posiada stałą pracę (kto?) ……………….

Żadne z nas nie ma stałej pracy

6. Jaki jest status ekonomiczny Państwa rodziny? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Niski

Średni

Wysoki

7. Czy ktoś pomaga Państwu w opiece nad dzieckiem? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

Jeśli tak, to kto? ……………………………………

PORÓD I OKRES NIEMOWLĘCY

8. Czy ciąża była planowana? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

9. Jak przebiegała ciąża? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Prawidłowo

Nieprawidłowo

Jeśli były jakieś komplikacje, to jakie, i w którym miesiącu?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

10. Jak przebiegał poród? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Prawidłowo, siłami natury

Nieprawidłowo

Jeśli wystąpiły powikłania, to jakie?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

11. Czy dziecko urodziło się w pełni zdrowe? Ile punktów w skali Apgar otrzymało? (proszę wpisać właściwą odpowiedź):

………………………………………………………………………………………………………………………

12. Jak przebiegał rozwój dziecka w okresie niemowlęcym?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....

OKRES PONIEMOWLĘCY I OBECNIE

ROZWÓJ I ZDROWIE

13. Jak przebiegał rozwój dziecka w tym okresie?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....

14. Kiedy zauważono pierwsze niepokojące objawy u dziecka? Jakie?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

15. Czy dziecko przechodziło w tym okresie jakieś choroby somatyczne? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

Jakie?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

16. Czy dziecko doznało w tym okresie jakichś urazów? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

Jakich?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ZABAWA I ROZWÓJ SPOŁECZNY

17. Jakie sytuacje wywołują nieuzasadniony niepokój, protest lub płacz dziecka?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

18. Jak wyglądają relacje z innymi dziećmi? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

19. Czy dziecko bawi się z innymi dziećmi?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

20. Jak wygląda zabawa dziecka?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

21. Czy dziecko bawi się w udawanie, np. czy gotuje jakieś potrawy „na niby”? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

22. Czy dziecko używa wyobraźni w zabawie? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

tak

nie

23. Czy dziecko używa palca wskazującego, żeby poprosić lub pokazać coś? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

24. Czy dziecko potrafi bawić się małymi zabawkami, np. czy buduje wieżę z klocków, bez wkładania ich do buzi, postukiwania nimi, rzucania? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

25. Czy dziecko przynosi jakieś przedmioty w celu ich pokazania? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

HIGIENA I SAMOOBSŁUGA

26. Czy dziecko sygnalizuje potrzeby fizjologiczne? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

27. Czy samo załatwia swoje potrzeby? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

28. Czy dziecko potrafi się samodzielnie ubrać? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

29. Czy dziecko potrafi samo się umyć? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

30.Czy dziecko potrafi samodzielnie posługiwać się sztućcami? (właściwą odpowiedź proszę zaznaczyć krzyżykiem):

Tak

Nie

Dziękuję Państwu za wypełnienie ankiety. Mam nadzieję, że pozwoli mi to lepiej poznać Państwa dziecko, a tym samym postawić trafniejszą diagnozę.

Z wyrazami szacunku

Małgorzata Strzelecka

(źródło: opracowanie własne)

ZAŁĄCZNIK NR 1

Fundacja SYNAPSIS, autyzm, metody leczenia

PODSTAWOWE PRZEJAWY AUTYZMU

1. Trudności w relacjach społecznych

2. Trudności w komunikacji werbalnej

3. Trudności w komunikacji niewerbalnej

4. Trudności w rozwoju zabawy i wyobraźni

5. Niechęć do zmiany przyzwyczajeń

	Manifestowanie obojętności.
	Przyłączanie się do innych tylko wtedy, gdy osoba dorosła je do tego nakłania i mu towarzyszy.
	Jednostronna aktywność.
	Wyrażanie potrzeb przez używanie ręki dorosłego.
	Brak zabawy z innymi dziećmi.
	Bezustanne mówienie tylko na jeden temat.
	Powtarzanie słyszanych słów i dźwięków bezpośrednio po ich usłyszeniu (echolalia).
	Dziwaczne zachowania.
	Nieadekwatny do sytuacji śmiech.
	Bezmyślne manipulowanie trzymanymi w ręku przedmiotami lub wprawianie ich w ruch obrotowy.
	Brak kontaktu wzrokowego.
	Potrzeba niezmienności.
	Brak zabaw twórczych, opartych na wyobraźni.
	Lecz u niektórych duża sprawność w wykonywaniu pewnych czynności, ale nie w zadaniach, które wymagają zrozumienia społecznego.
Autorem powyższych ilustracji jest Prof. J. Rendle-Short z National Society for Autistic Children, USA. Opublikowano je za zgodą The National Autistic Society (Wielka Brytania).

(źródło:www.synapsis.waw.pl)

ZAŁĄCZNIK NR 3

Kryteria diagnostyczne DSM-IV

Objawy autyzmu według kryteriów diagnostycznych DSM-IV-TR

A. Łącznie co najmniej 6 (bądź więcej) punktów z obszaru 1,2,3, i w tym co najmniej dwa z punktu 1 i po jednym z punktów 2 i 3:

1. Jakościowe zaburzenie interakcji społecznych, objawiające się, przez co najmniej dwoma z poniższych:

a) znaczne ograniczenie wykorzystania w interakcjach społecznych zachowań  niewerbalnych takich jak kontakt wzrokowy, ekspresja twarzy, postawa ciała i gestykulacja;

b) niezdolność tworzenia relacji rówieśniczych właściwych dla danego poziomu rozwoju;

c) brak spontanicznej potrzeby dzielenia  się radością, zainteresowaniami czy osiągnięciami z innymi ludźmi (np., brak pokazywania, przynoszenia lub wskazywania interesujących przedmiotów);

d) brak społecznej lub emocjonalnej wzajemności; fizycznej obecności lub uczuć innych ludzi;

2. Jakościowe zaburzenia w komunikacji, przejawiające się  przynajmniej  jednym z następujących:

a) opóźnienie lub całkowity brak rozwoju języka mówionego (bez prób kompensowania poprzez alternatywne sposoby komunikacji, takie jak gestykulacja lub mimika);

b) u osób z prawidłowo rozwiniętą mową znaczne zaburzenia zdolności inicjowania lub podtrzymywania konwersacji;

c) używanie języka w sposób stereotypowy i powtarzające się wykorzystanie języka lub język idiosynkratyczny;

d) brak zróżnicowanej spontanicznej zabawy z użyciem wyobraźni lub zabawy opartej na społecznym naśladowaniu, właściwej dla danego poziomu rozwoju;

3. Ograniczone, powtarzane i stereotypowe wzory zachowań, zainteresowań i aktywności, manifestujące się przez przynajmniej jeden z następujących:

a) pochłonięcie jednym lub kilkoma stereotypowymi i ograniczonymi wzorcami zainteresowań, które są anormalne ze względu  intensywność lub treść;

b) wyraźne sztywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych zwyczajów lub rytuałów;

c) stereotypowe i powtarzane manieryzmy ruchowe (np., potrząsanie rękoma, palcami, kręcenie się lub złożone ruchy całego ciała);

d) uporczywa koncentracja na częściach obiektów;

B. Rozpoczynające sie przed 3 rokiem życia opóźnienie lub nieprawidłowe funkcjonowanie w co najmniej jednej z następujących dziedzin:

a) interakcje społeczne

b) użycie języka jako narzędzia społecznej komunikacji

c) zabawa symboliczna lub w wyobraźni.

C. Zaburzenia nie można charakteryzować przez Zaburzenia Retta lub dziecięce zaburzenia dezintegracyjne.

(źródło: www.e-autyzm.pl)

ZAŁĄCZNIK NR 4

ARKUSZ DO OCENY POZIOMU ROZWOJU I ZACHOWANIA SIĘ DZIECKA OPRACOWANY PRZEZ MARIĘ PRZETACZNIKOWĄ

Imię i nazwisko ...........................................................................................................

1. Samopoczucie:

1. Wybitnie złe samopoczucie, smutne w złym humorze,

2. Na ogół smutne,

3. Średnie, umiarkowanie, zależne od sytuacji,

4. Przeważnie w dobrym nastroju, pogodne,

5. Bardzo dobre samopoczucie

2. Ruchliwość:

1. Ociężałe,

2. Mało ruchliwe,

3. Umiarkowanie ruchliwe,

4. Bardzo żywe i ruchliwe,

5. Nadmiernie ruchliwe, podniecone.

3. Pobudliwość uczuciowa:

1. Nadwrażliwość,

2. Łatwo się podnieca i wzrusza,

3. Przeciętnie pobudliwe,

4. Mało pobudliwe, dość opanowane,

5. Opanowane, zrównoważone.

4. Lękliwość i niepokój:

1. Silne i długotrwałe oznaki lęku i niepokoju,

2. Lękliwe i niespokojne,

3. Umiarkowanie lękliwe, niepokój nie trwa długo,

4. Lęk tylko w uzasadnionych sytuacjach,

5. Odważnie i śmiałe, potrafi opanować lęk

5. Krzykliwość:

1. Wyżywa się w hałasie, często głośno płacze i krzyczy,

2. Raczej krzykliwe,

3. Umiarkowanie hałaśliwe, krzyk i płacz krótkotrwały,

4. Przeważnie spokojne, rzadko krzyczy i hałasuje,

5. Ciche, spokojne, nie lubi hałasu.

6. Rozmowność:

1. Stale milczące, odpowiada tylko na pytania i tylko monosylabami,

2. Małomówne,

3. Umiarkowanie rozmowne, zależnie od sytuacji,

4. Rozmowne, często samo inicjuje rozmowę, włącza się do niej lub zwraca się pytaniami,

5. Bardzo rozmowne, nawet gadatliwe, wciąż zabiera głos.

7. Zainteresowanie:

1. Apatyczne, trudno je czymś zainteresować,

2. zainteresowanie słabe, krótkotrwałe,

3. Przejawia zainteresowanie, ale w sposób krótkotrwały,

4. Żywe zainteresowanie, ale nierozległe.

5. Interesuje się bardzo żywo wieloma rzeczami.

8. Orientacja w sytuacji:

1. Bardzo słaba i powolna orientacja, odbiegająca wyraźnie od poziomu innych dzieci w grupie,

2. Raczej słaba orientacja jak na wiek, trzeba mu często tłumaczyć,

3. Orientacja przeciętna,

4. Przeważnie łatwo i szybko orientuje się w sytuacji,

5. Bystre, szybko orientuje się w sytuacji, robi wrażenie dziecka na swój wiek inteligentnego i rozwiniętego umysłowo.

9. Koncentracja uwagi:

1. Bardzo trudno mu skupić uwagę na czymś, jego uwaga zaraz się rozprasza i urywa,

2. Raczej rozproszone i nieuważne, chyba że dzieje się coś ważnego, szczególnie interesującego,

3. Przeciętnie uważne na swój wiek, uwaga mimowolna,

4. Bez trudu skupia uwagę, dość długo ją zatrzymuje,

5. Bardzo uważne, stara się uważać nawet wtedy, gdy coś nie jest dla niego interesujące.

10. Pamięć:

1. Bardo słaba pamięć, zapomina nawet drobne polecenia, miesza sobie wszystko,

2. Pamięć bardzo słaba, przekręca polecenia i wskazówki,

3. Pamięć przeciętna na jego wiek, niezamierzona,

4. Dobra pamięć, zapamiętuje szybko polecenia, ruchy, wiersze.

5. Bardzo dobra pamięć mimowolna, stara się świadomie coś zapamiętać.

11. Wyobraźnia:

1. Zupełny brak wyobraźni, nigdy nie wykracza poza konkretną, sytuacje,

2. Słaba wyobraźnia, zawsze rzeczowa, trzyma się faktów,

3. Przeciętna wyobraźnia,

4. Bogata wyobraźnia (w zabawach, wypowiedziach), ale oddziela dobrze rzeczywistość od fikcji,

5. Wybujała wyobraźnia, często zmyśla, fantazje, identyfikuje się w pełni z postaciami, których rolę przyjmuje na siebie w zabawach.

12. Zasób słów i pojęć:

1. Zasób słów i pojęć bardzo ubogi, nie rozumie wielu pojęć, znanych na ogół przez dzieci w jego wieku,

2. Zasób słów i pojęć raczej szczupły, mniejszy od przeciętnego,

3. Przeciętny na jego wiek zasób słów i pojęć,

4. Duży zasób słów i pojęć, bogatszy od dzieci w jego wieku,

5. Bardzo bogaty zasób słów i pojęć, przekraczający znacznie ten jakimi dysponują, dzieci w jego wieku.

13. Płynność mowy:

1. Bardo trudno mu wyrazić słowami swoje życzenia, uczucia i myśli, mówi niegramatycznie, mowa niewyraźna,

2. Ma pewne trudności w wypowiadaniem się, robi błędy językowe,

3. Wypowiada się dość swobodnie, mogą zdarzać się błędy i nieprawidłowości gramatyczne i fonetyczne,

4. Mówi na ogół poprawnie i wypowiada się dość swobodnie,

5. Bardzo poprawnie i swobodnie wypowiada się na różne tematy

14. Nawiązanie kontaktów:

1. Bardzo trudno nawiązuje kontakty, zwłaszcza z obcymi,

2. Pewne trudności w kontakcie, czuje się dłuższą chwilę skrępowane,

3. Bywa rozmaicie,

4. Dość łatwy kontakt, początkowe onieśmielenie szybko mija,

5. Bardzo łatwo i często nawiązuje kontakt prawie z każdą osobą.

15. Współpraca i współdziałanie z innymi:

1. Odmawia współpracy w zajęciach, w zabawie, lubi wszystko robić sam i na własne konto,

2. Współpracuje niechętnie z innymi, tylko z musu,

3. Bywa rozmaicie ale stać go na współpracę, ale bywa rozmaicie,

4. Chętnie współpracuje z innymi,

5. Zawsze gotowe i chętne do współpracy i współdziałania z innymi

16. Narzucanie swojej woli innym:

1. Narzuca zwykle swoją wolę, domaga się uporczywie spełnienia swoich żądań, nawet wbrew rozsądkowi,

2. Lubi narzucać innym swoją wolę,

3. Umiarkowany w swych wymaganiach i narzucaniu woli,

4. Zwykle nie narzuca swojej woli innym i podporządkowuje się wymogom,

5. Prawie nigdy nie narzuca swojej woli i żądań.

17. Podporządkowanie się innym:

1. Nie lubi się nikomu podporządkowywać, czynny sprzeciw,

2. Niechętnie i z oporem podporządkowuje się innym,

3. Podporządkowuje się innym w sposób umiarkowany, nietrudno go przekonać,

4. Na ogół podporządkowuje się innym, zwłaszcza gdy mu się wyjaśni dlaczego.

5. Podporządkowuje się chętnie bez wahania

18. Stosunek do młodszych i słabszych dzieci:

1. Szorstki, brutalny, traktuje je z góry,

2. Przejawia poczucie wyższości, strofuje, wydaje polecenia, lubi nimi rządzić,

3. Obojętny, względnie dostosowany do sytuacji,

4. Opiekuńczy, staje w obronie w razie potrzeby,

5. Bardzo troskliwy i opiekuńczy z własnej inicjatywy.

19. Agresywność w kontaktach:

1. Bardzo agresywne i zaczepne, lubi prowokować kłótnie i awantury,

2. Raczej agresywny, lubi zaczepiać innych,

3. Agresywność umiarkowana, samo rzadko zaczepia, zaczepiony reaguje ostro,

4. Raczej ustępliwe, reaguje ostrzej tylko na wyraźną zaczepkę,

5. Ustępliwe i łagodne, nie zaczyna nigdy kłótni ani bójki, ustępuje gdy jest w coś wmieszane.

20. Zwracanie na siebie uwagi:

1. Bardzo lubi się popisywać czymkolwiek, zwraca na siebie uwagę, na przykład błaznowaniem,

2. Lubi na siebie zwracać uwagę, ale nie za wszelką cenę,

3. Czyni tak tylko w określonych sytuacjach,

4. Raczej niechętnie zwraca na siebie uwagę,

5. Bardzo nie lubi, gdy ktoś zwraca na nie uwagę

21. Wyrażanie uczuć wobec innych:

1. Nie lubi okazywać innym swoich uczuć,

2. Robi raczej wrażenie mało uczuciowego, rzeczowego,

3. Okazuje uczucia w sposób umiarkowany,

4. Lubi okazywać innym swoje uczucia i dawać ich dowody,

5. Bardzo czułe i tkliwe wobec innych, lubi wciąż się pieścić, szuka kontaktu fizycznego lub słownego.

22. Czystość i dbałość o wygląd zewnętrzny

1. Zupełnie nie dba o swój wygląd zewnętrzny, gdyby go nie dopilnowano, byłoby stale brudne i niechlujne

2. Na ogół nie troszczy się o czystość i staranny wygląd zewnętrzny,

3. Umiarkowanie schludne,

4. Czyste i schludne, zwłaszcza jeśli wymaga tego sytuacja,

5. Nadzwyczaj staranne, dba o to, żeby wyglądać zawsze czysto i ładnie.

23. Porządek:

1. Bardzo nieporządne, nie składa po sobie zabawek, ubrania, rozrzuca rzeczy,

2. Raczej nieporządne, sprząta tylko wtedy, gdy mu się każe i to ociągając się,

3. Przeciętnie porządne na swój wiek,

4. Porządne przeważnie lubi po sobie składać i sprzątać,

5. Nadzwyczaj porządne jak na swój wiek, nawet pedantyczne (składa równo, sprząta nie tylko za sobą itp.)

24. Samodzielność:

1. Zupełnie nie samodzielne, nie chce i nie umie nic koło siebie zrobić,

2. Mało samodzielne, ma trudności w samoobsłudze,

3. Przeciętnie samodzielne na swój wiek,

4. Samodzielne, jeśli czegoś nie potrafi, to próbuje się tego nauczyć,

5. Bardzo zaradne i samodzielne w zakresie prostych czynności codziennych i samoobsługi.

25. Inicjatywa:

1. Nie podejmuje żadnych czynności z własnej inicjatywy, robi tylko to co wszyscy lub na polecenie,

2. Przejawia niewielką inicjatywę, raczej podpatruje i naśladuje,

3. Przeciętna inicjatywa,

4. Przejawia dużą inicjatywy, lubi zabawy dowolne,

5. We wszystkich sytuacjach bardzo pomysłowe i pełne inicjatywy.

26. Pewność decyzji:

1. Decyduje się z wielkim trudem, bardzo często się waha,

2. Dość często waha się i zmienia decyzję i postanowienia,

3. Przeważnie decyduje się śmiało i łatwo,

4. Bardzo śmiałe i pewne decyzji.

27. Wytrwałość:

1. Zupełnie brak wytrwałości, zaraz się zniechęca, gdy mu coś nie idzie,

2. Mało wytrwałe, przeważnie nie kończy tego co zaczęło,

3. Przeciętnie wytrwałe na swój wiek,

4. Dość wytrwałe, lubi kończyć to co zaczęło,

5. Bardzo wytrwałe, stara się zawsze dokończyć to co zaczęło, mimo przeszkód.

28. Posłuszeństwo:

1. Często nieposłuszne, stara się zawsze robić to na co ma ochotę,

2. Raczej nieposłuszne,

3. Umiarkowanie posłuszne,

4. Przeważnie posłuszne, jeśli nie, uzasadnia odmowę,

5. Bardzo posłuszne, wykonuje bez wahania wszystkie polecenia.

29. Upór:

1. Bardzo często upiera się tylko dlatego, żeby postawić na swoim,

2. Raczej uparte,

3. Czasem upiera się, podając rację lub bez powodu,

4. Rzadko się przy czymś upiera, podaje wtedy swoje racje,

5. Prawie nigdy nie przejawia uporu.

30. Prawdomówność:

1. Bardzo często kłamie, także dla osiągnięcia jakiejś korzyści,

2. Kłamie dość często, lubi wykręty

3. Umiarkowanie szczere i prawdomówne, czasem kłamie w celu uzyskania czegoś dla siebie lub z innych pobudek,

4. Przeważnie mówi prawdę, kłamie rzadko, raczej dla zabawy lub żartu albo ze szlachetnych pobudek,

5. Przeważnie bardzo prawdomówne, zdarza się raczej zmyślać dla zabawy niż kłamać świadomie i celowo.

(żródła: http://nauczycieleprzedszkola.pl)

ZAŁĄCZNIK NR 5

Kompetencje dziecka 5 - letniego

Kompetencja - (Słownik wyrazów obcych PWN - Warszawa) - …zakres czyjejś wiedzy, umiejętności…

Obszar: edukacja  społeczno - moralna

Podejmuje prace domowe

Rozumie potrzeby innych ludzi

Wie, gdzie pracują jego rodzice

Przestrzega zasad panujących w grupie

Włącza się w życie grupy

Właściwie odnosi się do dzieci niepełnosprawnych

Dba o wspólne zabawki, sprzęty

Zna zawody ludzi z najbliższego otoczenia

Zna tradycje ludowe

Rozpoznaje godło i barwy narodowe.

Wie, jak nazywa się nasze miasto.

Obszar: edukacja  zdrowotna

Przestrzega zasad bezpieczeństwa

Zna swój adres zamieszkania

Dba o swoje zdrowie

Dba o czystość osobistą

Kulturalnie spożywa posiłki

Samodzielnie ubiera się i rozbiera

Obszar: edukacja ruchowa

Prawidłowo wykonuje ćwiczenia gimnastyczne.

Potrafi stać na jednej nodze.

Czworakuje w przód, w tył.

Rzuca do celu.

Przeskakuje przez narysowane linie, szarfy.

Obszar: edukacja przyrodnicza

Rozumie pojęcie ochrony przyrody

Zna nazwy pór roku.

Zna nazwy kwiatów spotykanych w otoczeniu.

Określa zjawiska charakterystyczne dla pór roku.

Rozpoznaje owady: motyl, mucha, biedronka…

Nazywa drzewa w najbliższym otoczeniu.

Potrafi dostosować ubiór do pory roku

Zna nazwy ptaków

Zna nazwy zwierząt

Obszar: edukacja w zakresie mowy i myślenia.

                      Komunikowanie się.

Rozumie treści wyrażane przez niewerbalne środki wyrazu

Interpretuje treści przekazywane przez sygnały wzrokowe i słuchowe

Opowiada obrazek w sposób szczegółowy.

Potrafi dbać o książkę

Posiada bogaty słownik bierny i czynny.

Wypowiada się pełnymi zdaniami.

Opowiada historyjki obrazkowe

Prowadzi rozmowy z użyciem poprawnych form gramatycznych.

Dokonuje złożonych operacji myślowych: porównuje, wyodrębnia, klasyfikuje, dokonuje analizy i syntezy...

Dba o kulturę słowa.

Dokonuje autoprezentacji.

Rozwiązuje zagadki.

Opowiada własnymi słowami przeczytaną bajkę

Obszar: edukacja w zakresie przygotowania do pisania i czytania

Składa obrazek złożony z części.

Dobiera obrazki w pary

Tworzy rymy.

Dobiera w pary słyszane wyrazy: półka - bułka, paczka - kaczka, teczka - beczka

Klasyfikuje przedmioty i figury geometryczne

Rozpoznaje różne odgłosy

Potrafi przeliczać odgłosy

Wznosi budowle z różnych materiałów

Sprawnie posługuje się nożyczkami

Wyróżnia zdania w książkach ze Słonecznej Biblioteki

Dzieli proste wyrazy na sylaby

Dobiera obrazki, których nazwy zaczynają się na tę samą głoskę

Dokonuje syntezy słuchowej wyrazów

Obszar: edukacja w zakresie czytania i pisania.

Czyta wybrane książki ze Słonecznej Biblioteki.

Wskazuje wybrane wyrazy w książkach ze Słonecznej Biblioteki.

Wskazuje wybrane litery w książkach ze Słonecznej Biblioteki.

Dzieli wybrane wyrazy na sylaby w książkach ze Słonecznej Biblioteki.

Dzieli wybrane wyrazy na głoski w książkach ze Słonecznej Biblioteki

Pisze po śladzie lub samodzielnie swoje imię.

Prawidłowo trzyma narzędzie piszące: mazak, ołówek.

Kreśli litery we właściwy sposób.

Łączy litery w wyrazy.

Prawidłowo pisze wyrazy według wzoru lub samodzielnie

Obszar: edukacja matematyczna

Posługuje się określeniami dotyczącymi położenia przedmiotów w przestrzeni

Zna nazwy figur geometrycznych

Określa wielkość, długość, szerokość przedmiotów.

Klasyfikuje przedmioty według podanych przez nauczycielkę cech jakościowych

Posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi

Ocenia pojemność naczyń.

Określa czas trwania czynności.

Obszar: edukacja kulturowo - estetyczna

Wykonuje samodzielnie rysunki

Zna tańce i piosenki ludowe charakterystyczne dla regionu Śląska Opolskiego.

Zna zwyczaje i obrzędy Śląska Opolskiego.

Swobodnie posługuje się narzędziem malarskim: kredki, farby...

Posługuje się różnymi technikami plastycznymi

Obszar: edukacja muzyczna

Wyodrębnia różnice między dźwiękami: rejestr, dynamika.

Rozwiązuje zagadki muzyczne

Potrafi grać na instrumentach muzycznych: trójkąt, kołatka, bębenek, tamburyno, grzechotka.

Śpiewa piosenki poznane w przedszkolu.

Tańczy prosty taniec poznany w przedszkolu.

Obszar: edukacja techniczna 

Nazywa zawody ludzi z najbliższego otoczenia.

Zna nazwy i działanie urządzeń elektrycznych wykorzystywanych w gospodarstwie domowym

Wie do czego służą środki łączności: telefon, poczta, radio, telewizja, Internet.

Zna przydatność i działanie komputera

Obszar: edukacja komunikacyjna

Zna podstawowe zasady poruszania się po drogach.

Rozumie znaczenie sygnalizatora świetlnego.

Rozpoznaje miejsca przeznaczone dla pieszych.

Zna środki transportu lądowego, powietrznego i wodnego.

Rozumie przyczyny i skutki negatywnego wpływu rozwoju motoryzacji na bezpieczeństwo człowieka.

Kompetencje opracowała Marzanna Mazurek na podstawie „ABC…Program wychowania przedszkolnego XXI wieku”.

(żródła: http://nauczycieleprzedszkola.pl)

Załączniki:

1. Załącznik nr 1: Fundacja SYNAPSIS, autyzm - metody leczenia

2. Załącznik nr 2: Kwestionariusz ankiety dla rodziców

3. Kryteria diagnostyczne DSM -IV

4. Załącznik nr 4: Arkusz do oceny poziomu rozwoju i zachowania się dziecka opracowany przez Marię Przetacznikową

5. Załącznik nr 5: Arkusz do oceny kompetencji dziecka pięcioletniego opracowany przez Marzannę Mazurek na podstawie „ABC…Program wychowania przedszkolnego XXI wieku”.

6. Załącznik nr 6 i 7: Prace dziecka.

http://www.e-autyzm.pl/artykuly/Kryteria-diagnostyczne-DSM-IV--13.html

---