Romantiek in Nederland(1)


Romantiek in Nederland

  1. Kenmerkend:

  1. De Nederlandse dichter W. Hecker schreef een lang stuk tegen de Romantiek. Hij noemde de Engelse romantische dichter Lord Byron een schrijver van poëzie uit de hel. De Romantiek zag hij als een ziekte. Krankzinnigheid en dronkenschap paren met wildheid en woestheid.

  1. De belangrijkste romantische schrijvers in Nederland:

Willem Bilderdijk - dichtte omvangrijke werken over de oorsprong van de wereld, waanzinnige berijmingen van ziektebeelden, en grote leerdichten over het wezen van de poëzie; contrastwerking; probeerde nieuwe genres;

in Nederland door Jacob van Lennep en Nicolaas Beets (dichtverhaal Guy de Vlaming)

het nieuwe genre van de historische roman - om de botsing (conflict) der mentaliteiten van verschillende groepen in de samenleving weer te geven (door Walter Scott);

in Nederland werd het genre opgepikt door Aernout Drost, Jacob van Lennep en later door A.L.G. Bosboom-Toussaint. De meest romantische historische romans schreef J.F. Oltmans bvb. De schaapherder

4. In Leiden waren in de jaren dertig enige schrijvende studenten die een `romantische club' oprichtten: Nicolaas Beets (Hildebrand), Johannes Hasebroek (Jonathan) en Jan Kneppelhout (Klikspaan)

De romantiek was een stroming in de Westerse cultuur die zich aan het einde van de 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw sterk deed gelden in de kunst en het intellectuele leven van met name Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

In de romantiek werd, in reactie op de Verlichting, de subjectieve ervaring als uitgangspunt genomen. Hierdoor kwamen introspectie, intuïtie, emotie, spontaniteit en verbeelding centraal te staan.

De naam romantiek is ontleend aan de middeleeuwse romances - verhalen waarin feilbare mensen de droom van volmaaktheid najagen. Aanvankelijk had het woord niet de misprijzende connotatie die tegenwoordig aan een woord als sentimenteel kleeft.

Historische oorsprong

De Franse revolutie speelde een belangrijke, bezielende rol in de verandering van geestelijk klimaat aan het eind van de 18e eeuw. De eerste fase van de Franse Revolutie werd gemarkeerd door de opstelling van de Verklaring van de rechten van de mens en de burger en de bestorming van de Bastille om de politieke gevangenen te bevrijden en kreeg vooral in Engeland enthousiaste bijval. Twee invloedrijke geschriften getuigen van de radicale sociale denkwijze die door de revolutie was gestimuleerd:

Later zouden romantische sympathisanten echter afgeschrikt worden door de gruwelijke ontwikkelingen van de Franse Revolutie. Na de machtsovername van Jacobijnse extremisten volgden de 'Septembermoorden' van 1792, de terechtstelling van de koninklijke familie, Frankrijks expansieve politiek waardoor ook de Nederlanden werden aangevallen, het schrikbewind van Robespierre en de Napoleontische oorlogen en die kregen weinig sympathie in Engeland of in continentaal Europa. Deze gevoelens werden door de romantische dichter William Worsdworth in zijn gedicht The Prelude [1] als volgt vertolkt:[2]

"...become oppressors in their turn, Frenchmen had changed a war of self-defence For one of Conquest, losing sight of all Which they had struggled for..."

Van belang is ook te vermelden dat schrijvers als Wordsworth en Coleridge niet naar zichzelf verwezen als 'romantici', een term die pas een halve eeuw later door Engelse historici gebruikt zou worden. Tijdgenoten (critici e.d.) zagen hen eerder als speciale individuen of brachten hen onder in een of andere 'school', zoals de Lake School (zie Lake Poets) van Wordsworth, Coleridge en Robert Southey, de 'Cockney School' van Londenaars zoals Leigh Hunt, William Hazlitt en ook John Keats, en de 'Satanic School' van Byron, Shelley en hun volgelingen.

Kenmerken

Het begin en het einde

De bloeiperiode van de romantiek liep van ca. 1795 tot ca. 1848. Romantiek is niet zozeer te beschouwen als stijlperiode, maar eerder als geestesstroming, waaraan alle sociale klassen konden participeren: boeren, burgers, werklieden, maar ook vrouwen zoals de schrijfster en feministe Mary Wollstonecraft.

Emotionaliteit

Tijdens de romantiek werd de overwaardering van de rationele zijde van de mens aangevallen. Men beschouwt het rationalisme van de 18e eeuw als een vernauwing van het bewustzijn. Romantici keerden zich tegen de koele onverschillige objectiviteit van rationalistische denkers en de wetenschap. Men verzet zich tegen de overheersing van wetenschap en technologie. Zo werd Isaac Newton wel eens bestempeld als de 'vleesgeworden duivel' door William Blake.

Daartegenover stelde men het gevoel, de fantasie, de verbeelding, de intuïtie, het onderbewuste, het onverklaarbare en het raadselachtige. Deze intense emotionaliteit en verlangen naar het onverklaarbare en de fantasie leidde ook tot een grote hoeveelheid zelfmoorden. Dit wordt wel de Zwarte Romantiek genoemd. Goethe's Die Leiden des jungen Werthers, dat eindigt met de zelfmoord van de hoofdpersoon, is hiervan het beste voorbeeld.

Geschiedenis

Romantici vonden zich niet in de vooruitgangsgedachte, maar waren bezorgd voor de toekomst en nostalgisch naar het verleden. Voor sommigen geldt de romantiek daarom als een laatste traditionele reactie tegen de vooruitgang. Tegenover de tijdloze rede van de verlichting stelt de romantiek het historische bewustzijn, de Zeitgeist: de wereld ontwikkelt zich niet volgens een goddelijk heilsplan waarvan de uitkomst vaststaat, maar door individuen met een onbekend einde. Deze opvatting leidde tot het concept De Geschiedenis. Geschiedschrijving werd hierdoor meer dan het noteren van gebeurtenissen. Er moest een verhaal worden ontdekt.

Kunst

Was de kunstenaar voorheen nog een al dan niet gerespecteerd ambachtsman, tijdens de romantiek wordt hem, dankzij de toegang die alleen hij tot zijn subjectieve ervaringen heeft, een bijzondere status toegekend. Het gevoel en de verbeelding worden zeer belangrijk geacht. Bij dichters en kunstenaars zijn deze vermogens sterk ontwikkeld. Daarmee staan de kunst en de kunstenaar op eenzame hoogte. Hierdoor kon de mythe van de geniale kunstenaar ontstaan. In de meest extreme gevallen leidde dit tot een persoonlijkheidscultus zoals bij Goethe en Byron het geval was. Oorspronkelijke en originele kunst kreeg de meeste waardering. De romantiek manifesteerde zich in vele takken van kunst, onder meer in de schilderkunst (Delacroix, Constable, Turner, Friedrich), literatuur (Rousseau, Goethe, Victor Hugo, Wordsworth, Heine) en romantische muziek (Wagner, Liszt, Chopin). De landschapschilderkunst beleeft in de Romantiek een bloei. Binnen de kunst zelf was er niet heel veel veranderd. De oude stijlen bleven bewaard en geconserveerd, maar de thema's van de werken veranderden naar het verlangende en fantaserende van de Romantiek. Een van de plaatsen waar veel naar verwezen wordt in de kunsten is het oosten, en dan voornamelijk de Turkse en moderne Griekse cultuur.

Natuur

De romanticus had een zekere afkeer van de (zich ontwikkelende) industrie, de techniek en de steden. Plekken die nog niet door de menselijke ratio waren bezoedeld kregen de eretitel natuur. In de Romantiek nam de verheerlijking van de natuur bijna religieuze vormen aan. Romantici ontwikkelden een bijzondere waardering voor wildernis omdat zij veronderstelden dat daarin de meest authentieke, pure vorm van natuur te vinden is. Daarnaast ging men uit van een eenheid van mens en natuur.

De aantrekkingskracht van het mysterieuze, de duisternis en de mystiek van leven en dood werd groter. Hierdoor ontstond het idee dat bomen als sparren, cipressen en treurige boomsoorten als wilgen symbolisch de droefheid uitbeeldden. Naast de taxus, het symbool van de onvergankelijkheid, zijn op begraafplaatsen uit deze tijd veel van deze bomen te vinden.

Liefde en vriendschap

Vriendschap was volgens de romantische levenshouding de belangrijkste vorm van loyaliteit die een mens kende. Vrienden kiest men immers op grond van hun aard. In samenspraak met gelijkgestemde vrienden kan de eigen grillige identiteit nog beter worden onderzocht. Ook de romantische liefde kenmerkt zich door een grote aandacht voor de karakters van de beide gelieven. Voorheen werd partnerkeuze vooral bepaald door maatschappelijke overwegingen. Deze vrijheid leidde ook tot de vrijheid om een ander af te wijzen.

Decadentie

De romanticus probeert zijn subjectieve gevoelswereld zo authentiek mogelijk tot uiting te brengen in de objectieve wereld. Dit houdt, volgens de Kantiaanse vaststelling dat het subjectieve en het objectieve van onvergelijkbare aard zijn, een onmogelijkheid in. Het erkennen van deze onmogelijkheid om authentiek te leven heeft onder romantici geleid tot afwijzing van het maatschappelijk leven in de vorm van ironie, verbittering, hedonisme of decadentisme.

Het eigene

Waar de Verlichting er van uitging dat verschillen tussen individuen en volken geleidelijk zouden verdwijnen, omdat verschillen van inzicht in principe langs rationele weg op te lossen zijn, benadrukte en waardeerde de romantiek het eigene en onderscheidende van individuen en groepen. Elk volk heeft een unieke cultuur en is bijzonder. Elke samenleving, elke natie kent zijn eigen karakteristieke cultuuruitingen die samenhangen met haar verleden. Een volk is dus een samenhangende gemeenschap en moet dan ook autonoom zijn en blijven. Regionale gebruiken worden gekoesterd, bestaande culturen moeten behouden blijven. Het 19e-eeuwse nationalisme, dat de nog vaak tamelijk feodale monarchieën ging ondermijnen, ligt duidelijk in het verlengde hiervan.

Keuzes van de romanticus

Aangezien de romantiek is ontstaan in reactie op de verlichting, kan men de romanticus karakteriseren aan de hand van de tegenstellingen tussen romantiek en verlichting. De romanticus is geneigd te kiezen voor:

De erfenis van de romantiek

Diverse onder invloed van de romantiek tot bloei gekomen verschijnselen zijn nog lang invloedrijk gebleven. Sommige cultuurbeschouwers menen zelfs dat we, vanwege onze grote waardering voor het individuele gevoelsleven, nog steeds in het tijdperk van de romantiek leven. Gebruikelijker is echter de visie dat romantische motieven een eigen onderdeel vormen van de moderne samenleving, maar wel in een apart domein, buiten de gangbare, dagelijkse leefwereld. Op verschillende momenten en op uiteenlopende manieren komt de romantische denkwijze opnieuw naar voren, bijvoorbeeld in:

Romantici (literatuur)

België

Nederland

Over Nederland zeggen literaire historici veelal dat er weinig Romantiek van betekenis is geweest. Wat er toch was, zou vooral nabootsing zijn van het buitenland. Desondanks zijn er wel auteurs die, al dan niet gedeeltelijk, met de romantiek zijn verbonden.

5



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Romantiek in Nederland
NEDERLAND MOEDERDAG IN NEDERLAND
NEDERLAND HOOGSTE GEBOUW IN NEDERLAND
NEDERLAND WONEN IN NEDERLAND
NEDERLAND SPORT IN NEDERLAND
19th?ntury Romanticism in Europe
NEDERLAND TOERISME IN NEDERLAND
Kaart van de sterfgevallen aan tuberculose in Nederland in de jaren 1901 1908, M van Ravenstijn, ca
Zwarte scholen in Nederland
19 Nederlands in de wereld 2011 Nieznany
NEDERLAND Bouw in Amsterdam valt stil
Activisme en vitalisme in het Nederlande expressionisme
3 Nederlandse toneel in de Middeleeuwen
Lijst van afkortingen in het Nederlands
Sexual Attitudes and Activities in Women with Borderline Personality Disorder Involved in Romantic R
Education in Poland
Participation in international trade
in w4

więcej podobnych podstron