Ignacy Krasicki
Myszeidos
Popiel - władca Polski; okrutnik i hulaka, którego życiu kres położyły niegroźne, mogłyby się wydawać, myszy zagryzając go i pożerając w kruszwickiej wieży (legenda, podanie). - osiemnastowieczni historycy usiłują oczyścić dzieje ojczyste z tych wytworów wyobraźni średniowiecznych kronikarzy; autorzy podjęli się dzieła edukacji społeczeństwa, walki z przesądami, zabobonami i tym wszystkim, co właśnie oni jako pierwsi określili mianem SARMATYZMU.
U podstaw ideologii sarmatyzmu leżał mit. Historiografia staropolska pielęgnowała także inne mity narodowe, w tym również podanie o Popielu. Jako groźny przykład upadku księcia-despoty. Próba obalenia tych mitów przez pisarzy oświeceniowych była jeszcze jednym elementem prowadzonej przez nich walki z sarmatyzmem. Z tą problematyką dzieł poetyckich najznakomitszym jest z całą pewnością Myszeida Ignacego Krasickiego.
MYSZEIDA:
Pierwszy większy utwór poetycki Krasickiego.
Ukazał się w Warszawie w 1775 roku (autor ma już 40 lat); Krasicki był już znanym pisarzem (twórczość publicystyczna, ogłaszana na łamach „Monitora”).
Otwierała ciąg publikacji samodzielnych.
Poemat heroikomiczny.
Nawiązuje do europejskich dokonań w tym gatunku, przede wszystkim do utworów francuskich z XVII i XVIII wieku oraz konwencji poematu epickiego utrzymanego w żartobliwej, lekkiej tonacji (Lodowico Ariosto, Roland szalony)
Fabuła ma źródło w bajecznej historii o królu popielu w wersji przekazanej przez Kronikę Kadłubka. Krasicki przekształcił ją i rozbudował.
Współistnieją tu dwa światy: zwierząt (koty, myszy, szczury) oraz Ludzi (dwór Popiela). Ich działania przecinają się i wzajemnie motywują, choć jest to zdecydowanie nie przekonywujące i źle wpływa na zawartość kompozycyjna poematu.
Dwór - ukazany w negatywnym świetle, niektóre panujące na nim zwyczaje są parodią obyczajów późnego baroku, rokoka i mody sentymentalnej.
Przyczyną przedstawionych w poemacie wydarzeń była zmiana upodobań Popiela, który najpierw faworyzował myszy, a później z nieznanych powodów obdarzył łaskami koty. Myszy zostały wygnane z królestwa, co wywołało wojny. Po długich zmaganiach połączone siły myszy i szczurów, wsparte przez posiłki z całej Europy, odniosły zwycięstwo, Popiel padł ofiarą gryzoni.
Pojawiają się liczne elementy parodii eposu bohaterskiego - zwierzęta zachowujące się jak ludzie, bitwy i pojedynki zwierząt ukazane w przesadny sposób; pogrzeb kota-wojownika, komiczne zgromadzenia i narady przed bitwami (przypominające współczesne Krasickiemu sejmy), ingerencja sił nadprzyrodzonych w postaci czarownicy na łopacie.
Nazbyt wyraziste sylwetki bohaterów (lepiej ukazane działania)
Parodia ma charakter dydaktyczny. (Krasicki formułuje ogólne refleksje przybierające formę sentencji czy nawet dygresji - Hymn do miłości ojczyzny)
Częste aluzje do współczesności.
Krytyczne nastawienie wobec sarmackiego modelu myślenia i postępowania.
Krytyka tradycyjnej wizji historii, pełnej fantastycznych legend, zmyśleń i fałszów. (apostrofa do Kadłubka zamykająca poemat)
„czysta igraszka wesołego dowcipu” - Franciszek Ksawery Dmochowski.
Komizm, humor, lekkość, subtelna ironia; występują usterki kompozycyjne.