Wykłady: Dr hab. Alina Kolańczyk, prof. UG
Ćwiczenia: Dr A. Bobłowska











WYKŁAD I
PSYCHOLOGIA JAKO DZIEDZINA BADAŃ PODSTAWOWYCH I STOSOWANYCH


Psychologia jako nauka

Źródłosłów (grecki): psyche
dusza, umysł; logos
nauka, powszechna
prawidłowość.
Okres przednaukowy: do XIX w. jako dziedzina filozofii.
1879r.: pierwsze laboratorium psychologiczne (eksperymentalne) założone przez
W. Wundta w Lipsku.
Rozwój szkół i podejść psychologicznych: szkoła
grupa ludzi podzielających
poglądy co do przedmiotu badań i metod badawczych (introspekcjonizm,
behawioryzm, psychoanaliza, psych. postaci, psych. humanistyczna, psych.
poznawcza).

Cele dydaktyczne

Uzyskanie orientacji w całości problematyki psychologicznej ("mapa terenu").
Poznanie nowego języka (terminologii psychologicznej).
Rozpoznanie własnych motywów wyboru studiów (ku czemu zmierzamy?) (Sic!)

Psychologia jako nauka podstawowa

Wyjaśnia zachowania się człowieka i wyżej zorganizowanych zwierząt, w tym ich
doświadczenia.
Nauka: źródło wiedzy ogólnej; system twierdzeń uzasadnionych i sprawdzonych,
dotyczących ważnej dla człowieka dziedziny rzeczywistości (Kotarbiński)
Opisuje i wyjaśnia.
Nie formuje sądów wartościujących.
Twierdzenia uzasadnione i sprawdzone: wysunięte na podstawie doświadczenia,
obserwacji; zawsze otwarte na dyskusję, weryfikowane przy pomocy uznanych metod
(nie trzeba ich dalej uzasadniać).

Mechanizmy zachowania się

Czynniki
Głównie zewnętrzne
Głównie podmiotowe
Aktualne, chwilowe
Sytuacja
Procesy psychiczne
Względnie stałe
Środowisko
Osobowość

"Uzasadnianie"
weryfikacja hipotez

Opis "faktów": zachowania się w kontekście sytuacji.
Trudność oddzielenia obserwacji od wniosków i wartościowań.
Wyjaśnienie: wyprowadzenie wyjaśnień z teorii, szukanie nowych związków
przyczynowych lub strukturalnych (tworzenie hipotez, przypuszczeń).
Weryfikacja hipotez: przy użyciu przyjętych metod. W psychologii naukowej
zwykle metodą eksperymentu.

Psychologia jako nauka stosowana

Dziedziny: kliniczna, wychowawcza, organizacji i zarządzania, ekologiczna.
Stosuje prawa podstawowe w tych dziedzinach.
Formułuje własne obszary badań i dociekań naukowych (np. wyjaśnia zaburzenia
zachowania).
Dostarcza narzędzi pomocy psychologicznej
metody badania psychologa praktyka:
np. testy, reguły prowadzenia rozmowy psychologicznej itp.

Porównanie postępowania badawczego naukowca (klinicysta) i praktyka

Etapy
Nauka
Praktyka
1
Obserwacja zachowań wielu ludzi kierowane wiedzą psychologiczną.
Obserwacja zachowania się osoby
klienta (także zachowań werbalnych).
2
Pytanie o źródła zachowań
próba odpowiedzi; formułowanie hipotez.
Wyłonienie istotnych objawów zaburzonego zach.
hipotezy.
3
Wyłonienie zmiennych, ich operacjonalizacja, eksperyment.
Stosowanie standaryzowanych metod diagnostycznych.
4
Statystyczna analiza wyników
przyjęcie bądź odrzucenie hipotezy.
Zebranie wskaźników z różnych metod
włączenie diagnozy w proces terapii.