Plan spotkania
1. Istota instrumentów pochodnych.
2. Rodzaje instrumentów pochodnych.
3. Rozwój rynku instrumentów pochodnych na
świecie i w Polsce.
4. Zalety i wady inwestowania w instrumenty
pochodne.
Instrument pochodny
Część I
Istota instrumentów
pochodnych
Przykłady instrumentów bazowych:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Geneza powstania instrumentów pochodnych
Geneza powstania instrumentów pochodnych  c.d.
Instrumenty pochodne powstały w celu
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Zawierano transakcje
Cecha- dotyczące przyszłych dawniej - chodziło o ryzyko zmian cen towarów,
dostaw,
niepewność co do
cen przyszłych czy przyszłej
obecnie  dodatkowo - zabezpieczenie się przed ryzykiem
sprzedaży towarów, po
produktów rolnych.
cenie ustalonej
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .................................
w dniu podpisywania
umowy.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...................
Próba eliminacji
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
tej cechy.
1
Rodzaje
Kryterium I - przedmiotowe
derywatów
Część II
 oparte na & & & & & & & & & & & & & & & &
(surowcach rolnych, metalach
szlachetnych, surowcach
Rodzaje instrumentów
przemysłowych  ropa, gaz)
pochodnych
 oparte na & & & & & & & & & & & & & & & & & .
(walutach, akcjach, obligacjach,
indeksach giełdowych)
Rodzaje Rodzaje
Kryterium II  rodzaj instrumentu bazowego
derywatów derywatów
Kryterium III  miejsce obrotu
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Obrót giełdowymi instrumentami pochodnymi ma miejsce
zarówno na wyspecjalizowanych giełdach,
jak również
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Rodzaje Rodzaje
Kryterium IV  sposób rozliczania
Kryterium V  relacje między
derywatów derywatów
stronami transakcji
& & & & & & & & & & & - instrumenty z fizyczną dostawą
KONTRAKTY TERMINOWE
& & & & & & & & & & & & & .- instrumenty z rozliczeniem
pieniężnym
Pojęcia:
 kupno instrumentu bazowego i
OPCJE
 sprzedaż instrumentu bazowego
nie zawsze maja sens ekonomiczny, tj.
nie zawsze oznaczają zamiar nabycia, czy
sprzedaży instrumentu bazowego.
2
Kontrakt terminowy
jest to umowa między dwiema stronami,
z których:
KONTRAKTY
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .,
TERMINOWE
w określonym terminie w przyszłości
(w tzw. dniu wygaśnięcia)
i po ustalonej w umowie cenie,
określonej ilości & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Kontrakty terminowe Na czym polega standaryzacja
kontraktów FUTURES?
Kontrakty terminowe
Kontrakty terminowe
zawierane na rynku
zawierane na giełdach
pozagiełdowym
noszą nazwę
noszą nazwę
 kontraktów & & & & & & & .
- kontraktów & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
warunki nie mogą być zmieniane przez
strony kontraktu.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Istotną rolę przy kontraktach FUTURES odgrywa
- Izba Rozrachunkowa
Mówiąc o kontraktach terminowych
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
można usłyszeć następujące wyrażenia:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .,
jest parterem dla każdej ze stron kontraktu, które nie mają
zobowiązań wobec siebie, ale wobec izby
jest
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Kiedy używamy tych zwrotów?
3
Przykład  kontrakt terminowy
aby
Zajęcie
zamknąć
pozycji krótkiej
krótką pozycję Załóżmy, że kupujący i sprzedający zawierają
& & & & & & & &
należy & & & & & & & & & .
kontrakt terminowy na 1000 akcji spółki A.
& & & & & & & & & ..
tyle kontraktów,
& & & & & & & & & & & .
ile się wcześniej sprzedało.
Kontrakt zostaje zawarty w dniu 20 maja.
Cena kontraktu w tym dniu wynosi 33 zł
(w odniesieniu do jednej akcji).
aby
Zajęcie
zamknąć
pozycji długiej
pozycję długą
Termin wygaśnięcia kontraktu to 20 września
& & & & & & & & & & & .
należy & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & .
(tego samego roku).
tyle kontraktów,
& & & & & & & & & & &
ile się wcześniej kupiło.
Przykład  kontrakt terminowy  c.d.
W dniu wygaśnięcia kontraktu
Zawierając ten kontrakt
(tj. 20 września)
strona krótka (sprzedający kontrakt) zobowiązuje
się do dostawy w dniu 20 września stronie długiej
możliwe są trzy sytuacje:
(kupującemu kontrakt) 1000 akcji spółki A,
zaś
strona długa (kupujący kontrakt) zobowiązuje się do
zapłacenia za te akcje sumy 33000zł
(1000 akcji razy 33 zł).
Przykład  kontrakt terminowy  c.d.
Przykład  kontrakt terminowy  c.d.
1
2
20 września cena akcji spółki A na rynku jest
20 września cena akcji spółki A na rynku jest
niższa niż 33 zł.
wyższa niż 33 zł.
Oznacza to, że sprzedający otrzymuje za akcje większą
Oznacza to, że strona długa (kupujący) płaci za akcje
sumę, niż wynosi ich cena rynkowa,
mniejszą sumę, niż wynosi ich cena rynkowa,
(otrzymuje sumę zależną od różnicy między
czyli otrzymuje sumę zależną od różnicy między ceną
ceną kontraktu a ceną akcji na rynku). akcji na rynku a ceną kontraktu.
Jeśli np. cena akcji na rynku wynosi 37 zł,
Jeśli np. cena akcji na rynku wynosi 30 zł, wówczas
wówczas kupujący zyskuje
strona krótka (sprzedający)
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
zyskuje & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Sumę tę traci strona krótka (sprzedający).
Sumę tę traci strona długo (kupujący).
4
Jaka jest różnica między
Przykład  kontrakt terminowy  c.d.
inwestowaniem w kontrakty terminowe
a inwestowaniem w akcje, czy obligacje?
3
1
20 września cena akcji spółki A na rynku wynosi
33zł. Oznacza to, że obie strony dokonują
transakcji określonej warunkami kontraktu
Wartość pobieranego
terminowego po cenie równej cenie rynkowej,
Strony wnoszą depozyt
depozytu
czyli
zabezpieczający
jest& & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & &
(stanowi on niewielki
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
& & & & & & & & & & & & & & & & &
procent wartości
kontraktu)
& & & & & & & & & & & & &
RÓŻNICE RÓŻNICE
2
1
Inwestowanie w akcje, czy obligacje
wymaga
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Na rynku tym,
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
zysk jednej strony
jest zawsze równy
stracie
drugiej strony.
Strategie inwestowania w kontrakty terminowe:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Strategia polegająca na wykorzystywaniu
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
lub
różnic podobnych instrumentów
na tym samym rynku.
5
ARBITRAŻ  zalety i wady
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Strategia polegająca na zabezpieczeniu się przed
- & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
ZALETA niepożądanymi zmianami cen instrumentów bazowych
(akcji, obligacji)
przez & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
WADA - & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Gdy spodziewamy się zniżki kursu akcji,
zamiast je sprzedawać
możemy zająć krótką pozycję
w kontraktach futures.
HEDGING  zalety i wady
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
ZALETA - & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Inwestorzy utrzymują otwarte pozycje na rynkach,
WADA - & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
na których występują korzystne trendy cenowe
i w odpowiednim momencie zamykają
zajmowane pozycje.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
jest przeciwieństwem hedgingu
SPEKULACJA  zalety i wady
ZALETA - & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
OPCJE
WADA
- & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
6
OPCJE
Kupujący opcję
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
nabywa prawo
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
(druga strona nabywa pewne prawo)
Wystawca (sprzedający) opcji
Kto nabywa prawo?
przyjmuje zobowiązanie
Na kim ciąży obowiązek?
RODZAJE OPCJI
W przypadku kontraktów terminowych nie płaci się premii.
Rodzaje Rodzaje
Opcje kupna (call) Opcje sprzedaży (put)
opcji opcji
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Posiadacz ma prawo kupić, wystawca zobowiązuje się sprzedać.
Posiadacza ma prawo sprzedać, wystawca zobowiązuje się kupić.
7
Czym różni się inwestowanie w opcje od
Można:
inwestowania w kontrakty terminowe?
W przypadku inwestycji w
kontrakty terminowe
W przypadku
Część III
straty inwestora
inwestycji w opcje
& & & & & & & & & & & & & & & ..
& & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & &
Rozwój rynku instrumentów
W przypadku nabywcy opcji:
zysk - & & & & & & & & & & & pochodnych
maksymalna strata
& & & & & & & & & & & & & & & & ...
na świecie i w Polsce
W przypadku wystawcy opcji:
straty- & & & & & & & & & & & & & & ..
maksymalny zysk -
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Rozwój rynku instrumentów pochodnych
Rozwój rynku instrumentów pochodnych  c.d.
Współczesne instrumenty pochodne zaczęły
funkcjonować & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
1972r.  International Monetary Market - pierwszy na
W kolejnych latach rynki terminowe zaczęły
świecie rynek transakcji Futures
funkcjonować w:
wyodrębniony z amerykańskiej giełdy
Tokio, Singapurze, Hongkongu, Londynie,
Chicago Mercantile Exchange
Frankfurcie, Paryżu, Sydney.
1973r.  powstała giełda Chicago Board Options 
zapoczątkowano na niej handel
& & & & & & & & & & & & & & & & & ..
8
&
&
&
&
&
&
&
&
ć
a
d
e
z
r
p
s
b
u
l
ć
i
p
u
k
&
&
&
&
&
&
&
&
ć
a
d
e
z
r
p
s
b
u
l
ć
i
p
u
k
Jak wygląda rynek instrumentów
Rozwój rynku instrumentów pochodnych  c.d.
pochodnych na świecie OBECNIE?
dominującą pozycję zajmują & & & & & & & & & & & & & & & & &
Szczególnie dynamiczny rozwój rynku
derywatów na świecie obserwowano
największa na świecie giełda
w & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
terminowa to - CME Group
(Chicago Mercantile
Exchange Group)
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
w Europie  główną rolę odgrywają dwie giełdy:
Wartość nominalna istniejących - EUREX
derywatów pozagiełdowych wzrosła
- Liffe NYSE Euronext
pomiędzy 1998r. a 2007r. o około 640%
Instrumenty pochodne w Polsce
Jak wygląda rynek instrumentów
(wg stanu na 12/2011)
pochodnych w POLSCE?
Przykładami kontraktów terminowych notowanych na
GPW są kontrakty terminowe na:
" indeksy: WIG20, mWIG40,
" kursy walut: USD, EUR, CHF;
" akcje spółek (np. TP SA, KGHM POLSKA MIEDŻ
SA, PKO SA, PKN ORLEN SA, PEKAO, TVN SA,
GRUPA LOTOS SA)
Instrumenty pochodne w Polsce  c.d. Instrumenty pochodne w Polsce  c.d.
(wg stanu na 12/2011)
Obrót derywatami prowadzi w Polsce także
Przykładami OPCJI notowanych na GPW są :
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Przykłady notowanych instrumentów:
" kontrakty futures na stopy procentowe
Najszybciej rozwijającym się rynkiem OTC
WIBOR i obligacje skarbowe,
w Polsce jest rynek
" walutowe kontrakty futures,
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
" opcje na walutowe kontrakty futures
9
Jakie korzyści wiążą się z kupnem
instrumentów pochodnych?
Część IV
Zalety i wady inwestowania
w instrumenty pochodne
Jakie zagrożenia łączą się z kupnem
instrumentów pochodnych?
10