Cmentarz żydowski
W tradycji żydowskiej umarli traktowani są ze szczególną troską, ponieważ śmierć
zamyka jedynie ziemski etap egzystencji człowieka. Dusza ludzka wkracza w nowe,
lepsze i wieczne formy życia dopiero po pogrzebaniu ciała.
Zmarłego chowa się tak szybko, jak to jest możliwe, zgodnie ze wskazówką
Talmudu mówiącą, że pogrzeb jest "blisko zgonu". Odłożenie ceremonii
pogrzebowej może mieć miejsce w sytuacji obowiązkowego przeczekania dni
świątecznych lub z powodu przestrzegania lokalnych przepisów państwowych.
Po rytualnym obmyciu ciała, zmarłego owijano w lniane płótno zwane całunem.
W czasach najdawniejszych zmarłego chowano w stroju, jaki zwykł był nosić za
życia. Mężczyzn chowano w tałesie - modlitewnym szalu. Mężczyzn żonatych
składano do grobu w dużym tałesie (tallit gadol), młodzieńców od 13 roku życia
w małym tałesie (tallit katan), usuwając z tałesów frędzle (cicis) przypominające o
wykonywaniu boskich przykazań, czego zmarły według religii czynić nie może.
Czynności te wykonuje się przeważnie na cmentarzu, w specjalnym budynku
zwanym Bet Tahara, czyli "dom oczyszczenia". Zwłoki powinny być pochowane
w bezpośrednim kontakcie z ziemią lub w prostej trumnie z otworami, zbitej z desek
bez użycia gwoz
dzi. Ciało zmarłego jest zawsze grzebane w pozycji poziomej (nigdy
w kucznej, jak głoszą ludowe podania) w nie obudowanym grobie. Często
w dawnych czasach wkładano do grobu zamknięte kłódki, które mogły
symbolizować "zamknięcie" grobu na wieczne czasy. Zmarły spoczywa wzdłuż osi
wschód - zachód, z twarzą zwróconą na wschód tak, aby w chwili nadejścia Sądu
Ostatecznego kierować się ku Jerozolimie. Nad zasypanym grobem modlitwę
odmawia syn, a nie rabin. Pogrzeby należy przeprowadzać jednolicie i skromnie,
przede wszystkim dla podkreślenia równości wszystkich wobec śmierci.
Obowiązkiem najbliższej rodziny i krewnych zmarłego była troska o sprawy
związane z pogrzebem, chociaż tradycyjnie od około 1500 lat ceremonią pochówku
zajmowały się specjalnie w tym celu tworzone gminne bractwa pogrzebowe, od XVI
w. zwane Chewra Kadisza. Członkostwo tej "świętej wspólnoty" uznawano za wielką
pobożność. Podczas pogrzebu wygłaszano modlitwy żałobne, odnoszące się prawie
wyłącznie do wszechmocy Boga i wyrażające poddanie się wyrokowi Najwyższego
i Wiecznego Sędziego. w liberalnych gminach modlitwy te odmawiane były
w językach krajowych. Tradycja nie dopuszcza na pogrzebach kwiatów, ponieważ
wszystko co służy żyjącym nie może należeć do zmarłych. Lecz zwyczaje się
zmieniają i już w XIX w. wiele reformowanych gmin, dopuszczało kwiaty doniczkowe
i w wieńcach, te ostatnie zwłaszcza na pogrzebach polityków i żołnierzy. Również
muzyka kantoralna i zapalanie świec lub lampek oliwnych nie były rzadkością,
pomimo różnych interpretacji pradawnych obrzędów. Wiele lokalnych obyczajów
rozwinęło się i utrwaliło, utrudniając wyraz
ne ustalenie ich pochodzenia. Jednak
1
wszystkie mają na celu okazanie zmarłemu należnej czci, udzielenie żałobnikom
pociechy i podkreślenie poddania się wyrokowi Bożemu.
2