Literatura dla dzieci i młodzieży. Barbara Dyduch. Co nauczyciel powinien widzieć o komiksie… - streszczenie.

Komiks: seria złożona przynajmniej z dwu rycin, które opowiadają obrazami jakąś fabułę, przy czym obraz może być uzupełniony słowem.

Geneza: pismo obrazkowe. Bezpośredni prototyp komiksu sięga wieku XIX - satyryczne rysunki opatrzone tekstem autorstwa Szwajcara R. Topffera (1847). Za pierwszy komiks uważa się dzieło rysownika W. Buscha Max i Moritz (1865).

Dydaktyka zajęła się tą formą przekazu dość późno (lata 70. I 80. XX w.).

Zaniepokojenie budzi prymitywny charakter lektury, gdzie tekst zastępuje obrazek, a także dostarczanie szkodliwych w swym oddziaływaniu wzorów bohaterów oraz tematów zgubnych dla rozwoju psychiki dziecka.

Zmiana nastawienia wobec gatunku dokonała się wobec wykazania efektywności obrazu w nauce historii, geografii i jeżyków obcych.

Komiks należy przyswoić w procesie nauczania poprzez 3 drogi:

-> analizę i lekturę wybranych plansz komiksu;

-> zaprezentowanie komiksów wartościowych;

-> położenie nacisku na „czytanie” komiksu, a nie tylko bierne oglądanie.

Komiks to lektura specyficzna, dla której się nie edukuje, wręcz przeciwnie, edukacja polega na wyposażeniu dziecka w broń, skierowaną przeciw komiksowi, który ono entuzjastycznie przyjmuje, przynajmniej do granicy wiekowej 10-11 lat.

Ze względu na adresata komiks można podzielić na dwa rodzaje:

-> dla dorosłych - cechują go:

- akcenty seksualne (np. słynna Barbarella)

- wątki romansowe

- elementy okrucieństwa i przemocy

- determinizm/ fatalizm/ (etc.) ludzkich losów

- motywacja działania w oparciu o psychoanalizę;

-> dla dzieci - cechują go:

- dynamiczna akcja

- humor

- przygoda, eksploracja

- fascynacja nauką i techniką

- narracja utrzymana w stylu: relacja tropiciela - zgubić, szukać, odnaleźć

- egzotyka bezpośrednia (niezwykłość świata otaczającego czytelnika) ale i egzotyka inwazyjna (np. Dziki Zachód).

Odbiorca komiksu:

• 6-9 lat - bezkrytyczny, naiwny entuzjasta utożsamiający się z bohaterem, preferuje komiks nawiązujący do baśni (Kajko i Kokosz J. Christa); dziecko: widzi - przeżywa - akceptuje.

• 9-11 lat - wymagający, coraz bardziej krytyczny, ceniący pierwiastki wiedzy realizm ale i sci-fi (Kajko i Kokosz, Dwaj z galaktyki Gryfa K. Boglar); dziecko: widzi - emocjonuje się - obserwuje i wnioskuje - zaczyna się dystansować wobec proponowanych treści.

• 11 i powyżej - wyrastający krytycyzm wobec komiksu, docenianie walorów książki…

Należy nauczyć dziecko rozróżniać, co jest realne, a co fikcyjne. Baczną uwagę skupić także trzeba na zjawisku transgresji: świata ludzkiego i zwierzęcego, techniki i magii etc.

Charakterystyka bohaterów komiksowych może być użyteczna przy uświadomieniu istnienia i funkcji wzoru, typu i typowości, archetypu itd. (np. można zestawić sylwetkę Tarzana Bruno Hogartha ze sztuką kształtowania postaci męskiej przez Michała Anioła i Rubensa).

Ciekawa w komiksie jest też relacja czas - ruch - przestrzeń (zwrócenie uwagi na symultanizm czy sekwencjonowanie akcji). Przy omawianiu komiksowego „kultu” przedmiotu można zwrócić uwagę na pewne związki z filmem (eksponowanie danego przedmiotu: noża, pięści, oka… służy często wprowadzeniu elementów niepokoju, brutalności etc.). [by szwati]

---