Mówiliśmy już o tym jak zmienia się rodzina w miarę postępowania uzależnienia. Teraz powiemy więcej o cechach rodziny, w której jedna z osób jest uzależniona od alkoholu lub narkotyków. Najpierw zobaczmy jakie cechy ma rodzina zdrowa i sprawdźmy czy mogą one charakteryzować rodzinę, w której jedna z osób jest uzależniona.
|
Cechy rodziny alkoholowej
|
Pozytywna tożsamość - wszyscy członkowie rodziny mają generalne poczucie „bycia w porządku”. Mimo, że w takiej rodzinie mogą pojawiać się konflikty i nieporozumienia to członkowie rodziny akceptują siebie nawzajem.
|
W rodzinie uzależnionej nikt nie czuje się
w porządku. Uzależniony wielokrotnie
z powodu swego nałogu przeżywa wstyd
i poczucie winy. Broni się przed tymi uczuciami atakując swoich bliskich i obciążając ich winą za swoje picie, branie i złą sytuację domową. Pozostali członkowie rodziny a szczególnie dzieci również przeżywają wstyd w związku z tym co dzieje się w domu, bardzo często biorą również na siebie odpowiedzialność za picie lub ćpanie uzależnionego. Np. „Gdybym nie powiedziała mu o kłopotach to nie zdenerwowałby się i nie upił”, „gdybym był lepszym dzieckiem ojciec by tak często nie wychodził z domu i nie brałby narkotyków” itp.
|
Szczera i otwarta komuni-kacja - członkowie rodziny mogą rozmawiać ze sobą na każdy temat. Czują się rozumiani. Rozmawiają o swoich trudnościach i problemach
i uzyskują od siebie nawzajem wsparcie.
|
Tematy tabu - istnieje wiele problemów
o których członkowie rodziny nigdy nie rozmawiają ze sobą. Tematem tabu jest uzależnienie. Wszyscy wiedzą, że istnieje ten problem lecz nikt tak tego nie nazywa. Dzieciom mówi się, że tata jest zmęczony lub chory. Wielodniowe nieobecności w domu nazywane są np. wyjazdem służbowym. Gdy uzależniony trzeźwieje, członkowie rodziny, a szczególnie dzieci nie mówią mu o tym, co w związku z tym przeżywają. Członkowie rodziny nie opowiadają sobie nawzajem o swoich kłopotach czy problemach ponieważ nie chcą dokładać sobie zmartwień lub nie wierzą, że mogli by być zrozumiani. Nie rozmawiają ze sobą o tym co jest dla nich naprawdę ważne.
|
Autonomia - członkowie rodziny obok spraw wspólnych mają swoje własne oddzielne sprawy. Np. obok wspólnych znajomych i wspólnych zainte-resowań, każdy w rodzinie ma swoje odrębne przyjaźnie
i sprawy. Tworzą całość jaką jest rodzina zachowując jednocześnie swoją odrębność.
|
Koncentracja wokół nałogu - życie wszystkich członków rodziny zaczyna koncentrować się wokół picia lub brania. Wszystkie sprawy i emocje członków rodziny zaczynają zależeć od tego czy uzależniony właśnie pije lub zażywa czy utrzymuje abstynencję. Zastępowanie uzależnionego
w jego rolach i obowiązkach wielokrotnie uniemożliwia członkom rodziny realizację ich własnych zamierzeń i potrzeb.
|
Wymienność ról - członkowie rodziny mają swoje obowiązki i sprawy za które są odpowiedzialni. Obowiązki te są dostosowane do wieku i możliwości.
W sytuacji gdy ktoś czasowo nie może pełnić swoich obowiązków (np. z powodu choroby) inni go zastępują.
|
Brak odpowiedzialności - uzależniony
w miarę pogłębiania się choroby coraz bardziej nie „wyrabia się” w swoich rolach, członkowie rodziny przejmują jego obowiązki. W końcu powstaje sytuacja gdy jedna osoba w rodzinie nie jest za nic odpowiedzialna i robi co chce, reszta rodziny natomiast stara się minimalizować straty jakie z tego wynikają. Np. alkoholik przepija zarobione pieniądze, więc jego żona bierze dodatkową pracę a dzieci zajmują się praniem i gotowaniem. Obowiązki pełnione przez dzieci są nie dostosowane do ich wieku i możliwości.
|
Otwartość na świat - członkowie rodziny zapraszają do siebie innych ludzi i bywają u nich w odwiedzinach. Zawierają przyjaźnie, dzielą się z innymi ludźmi swoimi radościami i troskami, biorą od nich wsparcie i udzielają wsparcia.
|
Zamknięcie - w miarę postępowania choroby rodzina coraz bardziej się zamyka. Członkowie rodziny przestają bywać
u innych i przestają zapraszać innych do siebie ze względu na nieprzewidywalność alkoholika czy narkomana w takich sytuacjach. Dzieci jeżeli kogoś zapraszają to w takim czasie, żeby mieć pewność, że ojca nie będzie w domu. Członkowie rodziny wstydzą się uzależnienia więc starają się ukrywać przed światem ten fakt. Posiadanie takiej tajemnicy wyklucza szczerość w kontaktach z innymi. Członkowie rodziny nie mogą czerpać od innych wsparcia w trudnych dla siebie sytuacjach (bo na ogół wiążą się one z ukrywanym piciem lub braniem). Trudno im też udzielać takiego wsparcia innym ponieważ żyją w stałym napięciu i stresie.
|