EUROPEJSKIE REGUŁY WIĘZIENNE
( Zalecenie nr R(87) 3 dla państw członkowskich Rady Europy przyjęte przez jej Komitet Ministrów dnia 12 lutego 1987 r. podczas 404 posiedzenia Delegatów Ministrów )
Komitet Ministrów, na podstawie art. 15 b Statutu Rady Europy,
Zważywszy, że w interesie państw członkowskich Rady Europy leży ustalenie wspólnych zasad polityki kryminalnej:
Wziąwszy pod uwagę, że jakkolwiek w rozwoju nieizolacyjnych alternatyw postępowania z przestępcami osiągnięty został znaczący postęp, pozbawienie wolności pozostaje niezbędną sankcją karną;
Zważywszy na ważną rolę reguł międzynarodowych w praktyce oraz w filozofii więziennego postępowania i zarządzania;
Wziąwszy pod uwagę jednakże, że rozwój społeczny i zmiany w dziedzinie więziennego postępowania i zarządzania uczyniły niezbędnym przeformułowanie Wzorcowych Reguł Minimum Postępowania z Więźniami Rady Europy ( Rezolucja (73)5 ) tak, aby poprzeć najlepsze z tych rozwiązań oraz stworzyć ramy dla przyszłych modyfikacji;
Zaleca, aby rządy państw członkowskich kierowały się w swoim ustawodawstwie wewnętrznym i w praktyce zasadami zawartymi w tekście Europejskich Reguł Więziennych, stanowiącym aneks do niniejszego Zalecenia, mając szczególnie na względzie, w ich stopniowym wprowadzaniu w życie, cele przedstawione w tym wstępie i reguły podstawowych zasad zawarte w części I oraz zapewnienie możliwie najszerszego rozpowszechnienia tego tekstu.
WSTĘP
Cele niniejszych reguł są następujące:
ustanowienie wzorców minimum dla wszystkich tych dziedzin administracji więziennej, które stanowią podstawę ludzkich warunków osadzenia oraz pozytywnego postępowania w nowoczesnych i postępowych systemach;
służenie jako bodziec dla administracji więziennych do rozwijania polityki oraz działań praktycznych i zarządzania opartych na istotnych współczesnych zasadach celowości i słuszności;
pobudzanie u członków personelu więziennego takich postaw zawodowych, które odzwierciedlają istotne społecznie i moralnie wartości ich pracy oraz tworzenie warunków, które mogą dać najlepsze wyniki w wypełnianiu przez nich obowiązków dla dobra powszechnego i opieki nad więźniami oraz dla ich satysfakcji zawodowej;
dostarczenie realistycznych, podstawowych kryteriów, na podstawie których administracje więzienne oraz osoby odpowiedzialne za inspekcję warunków osadzenia i zarządzanie więzieniami mogłyby dokonywać wiarygodnych ocen dokonań i dążyć do jeszcze lepszych rezultatów.
Należy podkreślić, że reguły nie stanowią systemu modelowego a zatem, w praktyce, wiele europejskich służb więziennych osiągnęło znacznie wyższe wzorce niż określone w tych regułach, służby zaś innych krajów dążą i będą dążyć aby to osiągnąć. Gdziekolwiek zaistnieją trudności lub praktyczne problemy w stosowaniu tych reguł, Rada Europy służy wiedzą i niezbędnymi środkami do przedstawienia uwag oraz poinformowania o doświadczeniach jakie mają w tym zakresie administracje więzienne państw członkowskich.
Reguły niniejsze stanowią kolejne podkreślenie nakazu poszanowania godności ludzkiej, zaangażowania się administracji więziennych na rzecz ludzkiego i pozytywnego postępowania, znaczenia przygotowania zawodowego oraz skutecznego nowoczesnego zarządzania. Reguły zostały opracowane z zamiarem dostarczenia gotowych informacji, zachęt i wskazówek dla osób pracujących na wszystkich szczeblach administracji więziennej. Niniejszy komentarz do reguł ma na celu zapewnienie ich zrozumienia, akceptacji oraz nadania im elastyczności niezbędnej do optymalnego ich stosowania.
CZĘŚĆ I
Podstawowe zasady
Pozbawienie wolności wykonuje się w takich warunkach materialnych i moralnych, które zapewniają poszanowanie dla godności ludzkiej oraz pozostają w zgodzie z niniejszymi regułami.
Niniejsze reguły stosuje się bezstronnie. Wyklucza to dyskryminację z takich względów, jak rasa, kolor skóry, płeć, język, religia, przekonania polityczne lub inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, urodzenie, status majątkowy lub z innych przyczyn. Szanuje się wierzenia religijne oraz przekonania moralne grupy, do której dany więzień przynależy.
Cele postępowania z osobami uwięzionymi następujące są:
utrzymanie stanu ich zdrowia oraz szacunku dla siebie, a także - o ile pozwala na to długość kary, rozwijanie u nich poczucia odpowiedzialności i wspieranie takich postaw i umiejętności, które pomogą im w powrocie do społeczeństwa z najlepszymi szansami prowadzenia po zwolnieniu życia zgodnego z prawem i dającego środki utrzymania.
Przeprowadza się regularne inspekcje zakładów penitencjarnych i ich służb przez wykwalifikowanych i doświadczonych inspektorów mianowanych przez kompetentny organ władzy. Ich zadaniem jest w szczególności kontrolowanie czy i w jakim zakresie zakłady te są administrowane zgodnie z obowiązującymi ustawami i regulaminami, zadaniami służb więziennych oraz warunkami niniejszych reguł.
Ochrona praw osobistych więźniów, ze szczególnym uwzględnieniem legalności wykonania środków skutkujących pozbawienie wolności, zabezpieczona jest poprzez kontrolę wykonywaną, zgodnie z prawem krajowym, przez władzę sądową lub inny organ należycie ustanowiony dla odwiedzania więźniów i nie będący częścią administracji więziennej.
1. Reguły niniejsze są stale dostępne dla członków personelu w krajowych oficjalnych językach.
2. Są one również dostępne dla więźniów w tych samych językach, tak dalece jak to rozsądne i wykonalne.
CZĘŚĆ II
Zarządzanie instytucjami więziennymi
Przyjmowanie i rejestracja.
1. Nikt nie będzie przyjęty do zakładu bez ważnego nakazu.
2. Istotne szczegóły nakazu oraz przyjęcia rejestruje się natychmiast.
W każdym miejscu, w którym przebywają osoby uwięzione, prowadzi się pełny i zabezpieczony rejestr zawierający następujące informacje w odniesieniu do każdego przyjętego więźnia ;
dane identyfikacyjne danego więźnia
podstawę nakazu przyjęcia oraz organ władzy, który go wydał,
dzień i godzinę przyjęcia oraz zwolnienia.
Czynności związane z przyjęciem pozostają w zgodzie z podstawowymi zasadami niniejszych reguł i mają wspomagać więźniów w rozwiązywaniu ich pilnych problemów osobistych.
1. Dla każdego więźnia skazanego na wystarczająco długą karę sporządza się, zaraz kiedy to staje się możliwe po przyjęciu go i przedstawia naczelnikowi do wiadomości lub zatwierdzenia gdy to właściwe, pełne raporty oraz odpowiednie informacje o sytuacji osobistej więźnia oraz programie szkolenia w celu przygotowania go do ostatecznego zwolnienia.
2. Raporty takie zawierają zawsze orzeczenia lekarza oraz członków personelu bezpośrednio odpowiedzialnych za danego więźnia.
3. Raporty te oraz informacje dotyczące więźnia przechowuje się z odpowiednią dbałością o poufność danych osobowych, regularnie uaktualnia się oraz udostępnia wyłącznie osobom upoważnionym.
Rozmieszczenie i klasyfikacja więźniów.
1. Przy rozmieszczaniu więźniów do różnych zakładów lub rygorów bierze się w szczególności pod uwagę ich sytuację procesową i prawną ( więzień śledczy lub skazany, pierwszy raz karany przestępca lub recydywista, skazany na krótką lub długą karę pozbawienia wolności ), szczególne potrzeby postępowania z nimi, ich potrzeby zdrowotne, ich płeć oraz wiek.
2. Mężczyźni i kobiety co do zasady więzieni są oddzielnie, chociaż mogą brac wspólnie udział w organizowanych zajęciach stanowiących część przyjętego programu postępowania.
3. Więźniowie śledczy więzieni są z zasady oddzielnie od więźniów skazanych, chyba że wyrażą zgodę na wspólne zamieszkanie lub udział w organizowanych dla nich zajęciach.
4. Młodzi więźniowie przebywają w warunkach, które tak dalece jak to jest możliwe, chronią ich przed wszelkimi szkodliwymi wpływami i w których uwzględnia się potrzeby właściwe dla ich wieku.
Celami klasyfikacji lub reklasyfikacji więźniów są :
oddzielenie od innych tych więźniów, którzy ze względu na swoją przeszłość kryminalną lub osobowość, odnosiliby z tego prawdopodobnie korzyść lub wywieraliby ujemny wpływ oraz
pomoc w rozmieszczaniu więźniów ułatwiającym postępowanie z nimi oraz ich readaptację społeczną przy uwzględnieniu wymogów zarządzania i bezpieczeństwa.
W celu ułatwienia stosowania różnych rygorów postępowania lub rozmieszczania szczególnych kategorii więźniów wykorzystuje się, tak dalece jak to możliwe, oddzielne zakłady lub oddziały zakładów.
Pomieszczenia mieszkalne.
1. Więźniowie przebywają w nocy z zasady w pojedynczych celach z wyjątkiem przypadków, w których uznano, że korzystne jest wspólne zamieszkanie więźniów.
2. W przypadku wspólnego zamieszkania, celę dzielą więźniowie uznani za zdolnych do wspólnego przebywania w tych warunkach. Cele takie kontroluje się w nocy, odpowiednio do rodzaju danego zakładu.
Pomieszczenia mieszkalne przeznaczone dla więźniów, a szczególnie wszystkie sypialnie, mają odpowiadać warunkom zdrowotnym i higienicznym, przy czym właściwą uwagę przykłada się do ich warunków klimatycznych oraz w szczególności objętości kubicznej, rozsądnej powierzchni, oświetlenia, ogrzewania oraz wentylacji.
We wszystkich miejscach, w których przebywają lub pracują więźniowie :
okna są wystarczająco duże, aby mogli oni, między innymi, czytać lub pracować przy świetle naturalnym w zwykłych warunkach. Są one tak zbudowane, aby umożliwiać dostęp świeżego powietrza, chyba że jest tam wystarczający system klimatyzacji. Ponad to okna, przy uwzględnieniu wymogów bezpieczeństwa, mają zwykły wygląd, tak dalece jak to możliwe, pod względem wymiarów, umiejscowienia i konstrukcji.
sztuczne światło odpowiada uznanym wzorcom technicznym.
Urządzenia sanitarne i sposób dostępu do nich są odpowiednie dla umożliwienia każdemu więźniowi zaspokojenia potrzeb fizjologicznych kiedy jest to konieczne, w czystych i przyzwoitych warunkach.
Instaluje się odpowiednie urządzenia kąpielowe i natryskowe o temperaturze dostosowanej do klimatu, tak aby każdy więzień mógł i aby można było od niego wymagać wzięcia kąpieli lub natrysku tak często, jak jest to konieczne dla ogólnej higieny - stosownie do pory roku i położenia geograficznego, lecz nie rzadziej niż raz w tygodniu. Gdziekolwiek to możliwe więźniowie powinni mieć swobodny dostęp do tych urządzeń w każdej uzasadnionej porze.
Wszystkie pomieszczenia zakładu utrzymuje się stale w należytym stanie i czystości.
Higiena osobista.
Od więźniów wymaga się utrzymania ciała w czystości, i w tym celu dostarcza się im wodę oraz przybory toaletowe niezbędne dla ich zdrowia i czystości.
Dla utrzymania zdrowia oraz aby więźniowie mogli utrzymać przyzwoity wygląd i zachować szacunek dla siebie, zapewnia się odpowiednie urządzenia do właściwego pielęgnowania włosów i zarostu ; mężczyznom umożliwia się regularne golenie się.
Odzież i pościel.
1. Więźniom, którym nie zezwolono na noszenie własnej odzieży wydaję się komplet odzieży odpowiedniej dla klimatu i właściwej do utrzymania zdrowia. Odzież taka nie będzie w żaden sposób poniżać ich lub upokarzać.
2. Całą odzież utrzymuje się w czystości i w dobrym stanie. Bieliznę zmienia się i pierze tak często, jak to jest konieczne dla utrzymania higieny.
3. Kiedykolwiek więźniowie otrzymują zgodę na wyjście poza zakład, zezwala się im na noszenie własnej lub innej nie wyróżniającej się odzieży.
W momencie przyjęcia więźniów do zakładu podejmuje się odpowiednie starania dla zapewnienia przechowania ich odzieży osobistej w dobrych warunkach i w zdatności do użycia.
Każdemu więźniowi przydziela się oddzielne łóżko oraz oddzielną i odpowiednią pościel w dobrym stanie i zmienianą wystarczająco często, aby utrzymać ją w czystości.
Wyżywienie.
1. Stosownie do norm ustalanych przez władzę służby zdrowia, administracja wydaje więźniom w zwykłych porach posiłki właściwie przygotowane i podane, które odpowiadają normom dietetycznym i nowoczesnej higienie co do jakości i ilości oraz odpowiednio do wieku, stanu zdrowia, rodzaju wykonywanej przez nich pracy a także, tak dalece jak to jest możliwe, wymogów religijnych i kulturowych.
2. Woda pitna jest dostępna każdemu więźniowi.
Służby medyczne.
1. W każdym zakładzie zapewnia się opiekę co najmniej jednego lekarza internisty. Służby medyczne powinny być zorganizowane w ścisłym powiązaniu z administracją ogólnej, lokalnej lub powszechnej służby zdrowia. Dotyczy to także diagnozowania psychiatrycznego oraz gdy zachodzi taka potrzeba leczenia zaburzeń umysłowych.
2. Więźniów chorych, wymagających leczenia specjalistycznego, umieszcza się w wyspecjalizowanych zakładach lub szpitalach cywilnych. Jeżeli w zakładzie znajdują się urządzenia szpitalne, ich wyposażenie, umeblowanie i zaopatrzenie w lekarstwa jest właściwe dla zapewnienia opieki medycznej oraz leczenia chorych więźniów, a personel posiada odpowiednie wykształcenie zawodowe.
3. Każdy więzień ma możliwość korzystania z usług wykwalifikowanego stomatologa.
Więźniów nie można poddać jakimkolwiek eksperymentom, które mogłyby zagrażać ich zdrowiu tak somatycznemu, jak i psychicznemu.
1. Gdziekolwiek to możliwe, zapewnia się odbycie porodu w szpitalu pozawięziennym. O ile nie przedsięwzięto takich starań, w zakładach karnych zapewnia się niezbędny personel oraz pomieszczenie porodowe oraz opiekę popołogową. Faktu urodzenia się dziecka w więzieniu nie uwidacznia się w jego akcie urodzenia.
2. Zezwolenie na pozostawienie niemowląt w zakładzie z ich matkami wymaga zorganizowania żłobka i zapewnienia w nim opieki wykwalifikowanych pielęgniarek w czasie, kiedy niemowlęta nie znajdują się pod opieką ich matek.
Lekarz bada każdego więźnia po jego przybyciu tak szybko, jak to możliwe oraz następnie, jeżeli to konieczne - szczególnie w razie potrzeby ujawnienia chorób somatycznych lub psychicznych i podjęcia w następstwie tego środków niezbędnych do terapii medycznej ; oddzielenia więźniów podejrzanych o choroby infekcyjne i zakaźne ; odnotowanie defektów fizycznych lub psychicznych mogących utrudnić readaptację po zwolnieniu ; oraz określenia zdolności każdego więźnia do pracy.
1. Opiekę nad zdrowiem somatycznym i psychicznym więźniów sprawuje lekarz. Dogląda on, w warunkach i z częstotliwością właściwą dla norm szpitalnych, wszystkich chorych więźniów, wszystkich tych, którzy zgłosili chorobę lub obrażenia ciała oraz każdego więźnia, na którego zwrócił szczególną uwagę.
2. Lekarz przedkłada naczelnikowi raport, kiedykolwiek uznaje, że zdrowie somatyczne lub psychiczne więźnia jest lub będzie narażone na uszczerbek na skutek trwania uwięzienia lub jego warunków.
lekarz lub upoważniony funkcjonariusz regularnie kontroluje i informuje naczelnika o :
ilości, jakości, sposobie przyrządzania i wydawania żywności i wody;
higienie i czystości zakładu i więźniów;
urządzeniach sanitarnych, ogrzewaniu, oświetleniu i wentylacji zakładu;
jakości oraz czystości odzieży i pościeli więźniów.
2. Naczelnik bierze pod uwagę raporty oraz informacje złożone do treści reguł 30 ust. 2 oraz 31 ust.1 i w przypadku kiedy podziela przedstawione tam zalecenia, podejmuje niezwłocznie kroki celem wprowadzenia ich w życie; gdy zaś przekracza to jego kompetencje lub gdy nie podziela tych zaleceń, sporządza niezwłocznie notatkę służbową i przesyła ją wraz z orzeczeniem lekarza zwierzchniemu organowi władzy.
Służby medyczne zakładu prowadzą badania diagnostyczne i leczenie każdej choroby somatycznej, psychicznej lub niepełnosprawności, które mogą utrudnić readaptację społeczną po zwolnieniu. W tym celu stosuje się wobec więźnia wszystkie niezbędne zabiegi lekarskie, chirurgiczne lub psychiatryczne, ,także te dostępne w publicznej służbie zdrowia.
Dyscyplina i karanie
Dyscyplinę i porządek utrzymuje się w interesie bezpieczeństwa zakładu, zorganizowanego życia społeczności oraz celów postępowania w danym zakładzie.
1. Żadnemu z więźniów nie powierzy się w imieniu zakładu sprawowanie władzy dyscyplinarnej w jakimkolwiek zakresie.
2. Reguła ta nie krępuje jednak właściwego stosowania zarządzeń powierzających więźniom, zorganizowanym w celowe grupy w ramach programów danego rygoru i pod nadzorem, określonych działań lub kompetencji społecznych, edukacyjnych lub sportowych.
Ustawa lub regulamin wydany przez uprawniony organ określi następujące kwestie:
zachowanie, które stanowi przekroczenie dyscyplinarne;
rodzaje i wysokość kar dyscyplinarnych, które można wymierzyć;
organ upoważniony do wymierzania takich kar;
organ odwoławczy oraz tryb złożenia odwołania.
1. Żaden więzień nie będzie karany inaczej niż zgodnie z przepisami takiej ustawy lub regulaminu i nigdy dwukrotnie za ten sam czyn.
2. Raporty o przekroczeniu przedstawia się niezwłocznie uprawnionemu organowi, który podejmuje decyzję bez nieuzasadnionej zwłoki.
3. Żaden więzień nie będzie ukarany, zanim nie zostanie poinformowany o zarzucanym mu przekroczeniu i przed daniem mu odpowiedniej możliwości podjęcia obrony.
4. Gdy jest to konieczne i wykonalne, więźniom zezwala się na przedstawienie własnej obrony za pośrednictwem tłumacza.
Całkowicie zakazuje się wymierzania jako kar dyscyplinarnych kar zbiorowych, cielesnych, osadzania w ciemnicy oraz wszelkich kar okrutnych, nieludzkich lub poniżających.
1. Kara izolacji dyscyplinarnej oraz każda inna kara, która mogłaby mieć negatywne skutki dla somatycznego lub psychicznego zdrowia więźnia, może być wymierzona jedynie w przypadku, gdy lekarz po zbadaniu orzeknie na piśmie, że więzień jest w stanie odcierpiec taką karę.
2. W żadnym przypadku kara taka nie może być sprzeczna lub nie może omijać zasad określonych w regule 37.
3. Więźniów podlegających takim karom odwiedza codziennie lekarza, który powiadamia naczelnika o konieczności zakończenia lub zmiany danej kary ze względu na zdrowie somatyczne lub psychiczne.
Środki przymusu
Stosowanie łańcuchów i kajdan jest zabronione. Kajdanek ręcznych, kaftanów bezpieczeństwa lub innych środków ograniczających swobodę ruchu nie stosuje się nigdy jako kar; można je stosować wyjątkowo w następujących okolicznościach:
jeżeli jest konieczne, jako środek ostrożności przeciwko ucieczce w czasie transportu, z tym zastrzeżeniem, że zdejmuje się je, gdy więzień staje przed sądem lub organem administracji, chyba, że zadecydują one inaczej.
ze względów medycznych, za wskazaniem i pod nadzorem lekarza;
na polecenie naczelnika, o ile zawiodły inne metody kontroli, w celu zapobieżenia zadaniu przez więźnia obrażeń sobie lub innym lub zapobieżenia poważnemu uszkodzeniu mienia; w takich przypadkach naczelnik zasięga niezwłocznie porady lekarz oraz zawiadamia zwierzchni organ administracji.
Artykuł 40
Wzory i sposoby użycia środków przymusu określonych w poprzednim ustępie określa ustawa lub regulamin. Środki te nie powinny być stosowane dłużej, niż jest to ściśle niezbędne.
INFORMOWANIE ORAZ PRAWO WIĘŹNIÓW DO SKARGI
Artykuł 41
Każdy nowo przyjmowany więzień otrzymuje pisemną informację o przepisach, regulujących postępowanie z więźniami jego kategorii, o wymogach dyscyplinarnych tego zakładu, o dozwolonych metodach zwracania się po informację oraz zgłaszania skarg, jak również o wszystkich innych sprawach, które są mu niezbędne dla zrozumienia jego praw i obowiązków, a także do przystosowania się do życia w danym zakładzie.
Jeżeli więzień nie potrafi zrozumieć przedstawionej informacji na piśmie, przekazuje się mu ją ustnie.
Artykuł 42
Każdy więzień ma codziennie możliwość składania próśb i skarg do naczelnika zakładu lub do funkcjonariusz upoważnionego do działania w tym zakładzie.
Więzień ma możliwość rozmawiania lub wnoszenia próśb bądź skarg do inspektora więzień lub do każdego innego organu władzy należycie upoważnionego do wizytowania więzienia bez obecności naczelnika lub innych członków personelu. Zaskarżenie formalnych decyzji może być jednakże dopuszczalne w ramach określonej procedury.
Każdemu więźniowi zezwala się na składanie próśb i skarg w sposób poufny do centralnego organu administracji więziennej, władz sądowych oraz innych właściwych władz.
Każda prośba lub skarga zaadresowana lub odnosząca się do organu władzy więziennej jest bezzwłocznie rozpatrzona przez ten organ, a odpowiedź przezeń udzielona bez nieuzasadnionej zwłoki.
KONTAKT ZE ŚWIATEM ZEWNĘTRZNYM
Artykuł 43
Więźniom umożliwia się porozumiewanie się z ich rodzinami oraz stosownie do wymogów postępowania z nimi, bezpieczeństwa i porządku w zakładzie, z osobami lub przedstawicielami organizacji zewnętrznych oraz do przyjmowania wizyt tych osób w regularnych odstępach czasu.
W celu rozwijania kontaktów ze światem zewnętrznym, tworzy się system przepustek z więzienia, zgodnych z celami postępowania określonymi w części IV niniejszych reguł.
Artykuł 44
Więźniów- cudzoziemców informuje się bezzwłocznie o prawie do zwracania się do przedstawicieli organizacji dyplomatycznych lub konsularnych państwa do którego przynależą; stwarza się im rozsądne możliwości porozumiewania się z tymi przedstawicielstwami. Administracja więzienna powinna ściśle współpracować z takimi przedstawicielstwami w interesie ich współobywateli, jeśli wymagają oni specjalnej opieki.
Więźniom - obywatelom państw, które nie mają przedstawicielstwa dyplomatycznego lub konsularnego w danym kraju oraz uchodźcom lub bezpaństwowcom, stwarza się podobne ułatwienia w nawiązaniu kontaktu z przedstawicielstwami dyplomatycznymi państwa, które reprezentuje ich interesy, albo z każdym innym organem krajowym lub międzynarodowym, którego zadaniem jest bronić interesów takich osób.
Artykuł 45
Więźniom umożliwia się samodzielne i regularne pozyskiwanie informacji z lektury gazet, czasopism i innych publikacji, z radia, telewizji, odczytów lub każdego innego podobnego środka, jeżeli jest on zatwierdzony lub kontrolowany przez administrację. Specjalne przedsięwzięcia powinny być podjęte w celu zaspokojenia potrzeb cudzoziemców mających trudności językowe.
OPIEKA RELIGIJNA I MORALNA
Artykuł 46
Każdemu więźniowi umożliwia się, tak dalece jak to wykonalne, zaspokajanie potrzeb religijnych, duchowych oraz moralnych przez uczestniczenie w posługach lub spotkaniach organizowanych w zakładzie, a także na posiadanie wszelkich niezbędnych książek lub lektury.
Artykuł 47
W zakładzie, w którym przebywa wystarczająca liczba więźniów tego samego wyznania, ustanawia się oraz zatwierdza uprawnionego przedstawiciela tego wyznania. O ile usprawiedliwia to liczba więźniów i pozwalają na to warunki, powinno się go zatrudnić na pełnym etacie.
Uprawnionemu przedstawicielowi ustanowionemu lub uznanemu zgodnie z ust. 1, umożliwia się regularne wykonywanie posług religijnych i praktyk oraz składania na osobności wizyt duszpasterskich w wymaganych przez daną religię przypadkach.
Żadnemu więźniowi nie odmówi się dostępu do uprawnionego przedstawiciela jakiejkolwiek religii. Jeżeli którykolwiek więzień sprzeciwi się wizycie jakiegoś przedstawiciela religijnego, jego wola będzie uszanowana.
PRZECHOWYWANIE MIENIA WIĘŹNIÓW
Artykuł 48
Wszystkie pieniądze, kosztowności, ubrania i inne ruchomości należące do więźniów, a których stosownie do regulaminu tego zakładu nie mogą zatrzymać przy sobie, umieszcza się w depozycie z chwilą przyjęcia ich do tego zakładu. Wykaz tego mienia sporządza i podpisuje każdy więzień. Jeżeli okaże się koniecznym zniszczenie jakiegoś przedmiotu ze względu na wymogi higieny, fakt ten rejestruje się i powiadamia o nim danego więźnia.
Wszystkie te przedmioty i pieniądze zwraca się w chwili zwolnienia go, z wyjątkiem pieniędzy, które zezwolono mu wydać lub mienia, które zezwolono mu wysłać z więzienia lub gdy ze względów higienicznych nakazano zniszczyć jakiś przedmiot. Więzień poświadcza, jakie przedmioty i ile pieniędzy zwrócono mu.
Tak dalece jak to wykonalne, w ten sam sposób postępuje się z wszelkimi pieniędzmi oraz innym mieniem otrzymanym przez więźnia z zewnątrz, chyba że przysłane były z zamiarem użycia i wydano zgodę na użycie ich w czasie uwięzienia.
Jeżeli więzień posiada jakieś lekarstwa w chwili przyjęcia go do zakładu, o ich użyciu decyduje lekarz.
Zawiadomienie o śmierci, chorobie, przeniesieniu itp.
Artykuł 49
W przypadku zgonu więźnia lub jego poważnej choroby albo poważnego uszkodzenia ciała lub przeniesienia go do zakładu dla psychicznie i nerwowo chorych, naczelnik powiadamia o tym natychmiast małżonka, jeżeli więzień jest żonaty lub najbliższego krewnego, a w każdym razie, powiadamia każdą inną osobę wskazana uprzednio przez więźnia.
Więźnia powiadamia się natychmiast o śmierci lub poważnej chorobie każdego bliskiego krewnego. W takich wypadkach, kiedykolwiek pozwalają na to okoliczności, więźniowi powinno się zezwolić na odwiedzenie jego chorego krewnego lub zobaczyć zmarłego pod strażą lub bez.
Wszyscy więźniowie mają prawo do natychmiastowego poinformowania swoich rodzin o uwięzieniu lub przeniesieniu do innego zakładu.
Przenoszenie więźniów
Artykuł 50
Gdy więźniowie przenoszeni są do albo z zakładu, ogranicza się na ile to możliwe, wystawianie ich na widok publiczny oraz podejmuje odpowiednie środki zabezpieczające, aby uchronić ich przed zniewagami. zaciekawieniem lub publicznym widokiem w jakiejkolwiek formie.
Transportowanie więźniów w pojazdach niedostatecznie przewiewnych lub oświetlonych albo w jakikolwiek inny sposób, który narażałby ich na niepotrzebne cierpienie fizyczne. jest zakazane.
Transportowanie więźniów odbywa się na koszt administracji oraz zgodnie z regulaminem.
CZĘŚĆ III
Personel
Artykuł 51
Mając na względzie podstawowe znaczenie personelu więziennego dla właściwego zarządzania zakładami karnymi oraz osiągania przez nie założonych celów organizacyjnych i celów postępowania z więźniami, administracja więzienna poświęca szczególną uwagę na ścisłe przestrzeganie reguł dotyczących personelu.
Artykuł 52
Personel więzienny zachęca się stale, poprzez szkolenie, poradnictwo i pozytywny styl zarządzania, do przyjmowania humanistycznej postawy oraz dążenia do wyższej skuteczności i zaangażowania w wypełnianiu swoich obowiązków.
Artykuł 53
Administracja więzienna uznaje za jedno z najważniejszych zadań, stałe informowanie opinii publicznej o roli systemu więziennego oraz o pracy personelu, tak aby zachęcać ludzi do zrozumienia znaczenia ich pracy dla społeczeństwa.
Artykuł 54
Administracja więzienna dba o staranny dobór całego personelu do służby przygotowawczej i stałej. Szczególny nacisk kładzie się na prawość, ludzkie podejście, umiejętności zawodowe oraz osobowościową przydatność do danej pracy.
Personel powołuje się z zasady na pełne etaty jako zawodowy personel więzienny, mający status państwowej służby cywilnej z trwałością zatrudnienia zależnym jedynie od właściwego postępowania, skuteczności, dobrego stanu zdrowia somatycznego i psychicznego oraz odpowiedniego poziomu wykształcenia. Wysokość uposażenia zachęca do rekrutowania i utrzymania w niej odpowiednich mężczyzn i kobiet; świadczenia oraz warunki służby korzystnie uwzględniają specyficzny charakter tej pracy.
Artykuł 55
Podczas rekrutacji lub po odpowiednim czasie szkolenia praktycznego, członkowie personelu odbywają kurs szkolenia w zakresie ogólnych i specjalistycznych obowiązków oraz wymaga się od nich zdania egzaminów teoretycznych i praktycznych, chyba że ich kwalifikacje zawodowe czynią to zbędnym.
W czasie trwania stosunku pracy wszyscy członkowie personelu podtrzymują i pogłębiają wiedzę oraz kompetencje zawodowe przez udział w zawodowych kursach szkoleniowych, organizowanych okresowo przez administrację więzienną.
Powinno się podejmować przedsięwzięcia dla poszerzenia doświadczeń i szkolenia tych członków personelu, których zdolności zawodowe powiększyłyby się dzięki temu.
Szkolenia wszystkich członków personelu powinno obejmować wykład wymagań i stosowania Europejskich Reguł Więziennych oraz Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Artykuł 56
Od wszystkich członków personelu oczekuje się zawsze takiego zachowania oraz spełniania swoich obowiązków, aby poprzez własny przykład oddziaływać pozytywnie na więźniów i zapewnić sobie ich szacunek.
Artykuł 57
W zakresie w jakim to możliwe, w skład personelu wchodzą także w wystarczającej liczbie tacy specjaliści, jak psychiatrzy, psycholodzy, pracownicy socjalni, nauczyciele oraz instruktorzy zawodu, wychowania fizycznego i sportu.
Tych i innych specjalistów zatrudnia się z zasady na czas nieokreślony. Nie wyklucza to osób pracujących na niepełnym etacie lub nieodpłatnie, jeżeli to jest właściwe i pożyteczne ze względu na ich przydatność oraz szkolenie, które mogą prowadzić.
Artykuł 58
Administracja więzienna zapewnia, że odpowiedzialność za każdy zakład ponosi przez całą dobę naczelnik, jego zastępca lub inny upoważniony funkcjonariusz.
Naczelnik zakładu ma odpowiednie do obowiązków kwalifikacje, pod względem charakteru. umiejętności zarządzania, właściwego przygotowania zawodowego oraz doświadczenia.
Naczelnika powołuje się na pełny etat; jest on dyspozycyjny lub dostępny stosownie do regulaminu zarządzania administracji więziennej.
Jeżeli jeden naczelnik kieruje dwoma lub więcej zakładami. każdy z nich wizytuje on w krótkich odstępach czasu. Dla każdego z takich zakładów powołuje się odpowiedzialnego zań funkcjonariusza.
Artykuł 59
Administracja wprowadza takie formy organizacji i systemy zarządzania, które ułatwiają wymianę informacji między różnymi służbami danego zakładu w celu zapewnienia ich współpracy, a w szczególności właściwego postępowania oraz resocjalizacji więźniów.
Artykuł 60
Naczelnik, jego zastępca oraz większość pozostałych członków personelu zakładu włada w mowie językiem, którym posługuje się największa liczba więźniów lub też językiem zrozumiałym przez największą ich liczbę.
Kiedykolwiek będzie to konieczne oraz wykonalne, korzysta się z usług tłumacza.
Artykuł 61
Zapewnia się, aby przez całą dobę wykwalifikowany i uprawniony pracownik służby medycznej był w stanie przybyć bezzwłocznie w nagłych przypadkach.
Zakłady nie zatrudniające jednego lub więcej pełnoetatowych lekarzy odwiedza regularnie niepełnoetatowy lekarz albo upoważniony pracownik służby zdrowia.
Artykuł 62
Popiera się zatrudnianie personelu obu płci, pracujących razem, w zakładach lub oddziałach przeznaczonych zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet.
Artykuł 63
Personel zakładu nie używa siły przeciwko więźniom z wyjątkiem samoobrony lub w wypadku usiłowania ucieczki albo czynnego lub biernego oporu fizycznego wobec porządku opartego na ustawie lub regulaminie. Funkcjonariusze, którzy zmuszeni są użyć siły, muszą czynić to nie bardziej, niż jest to ściśle konieczne oraz bezpośrednio potem muszą zameldować o zajściu naczelnikowi zakładu.
Jeżeli jest wskazane, personel otrzymuje specjalne przeszkolenie, dające im umiejętność opanowania więźniów agresywnych.
Z wyjątkiem szczególnych okoliczności, personel wykonujący swoje obowiązkiw bezpośrednim kontakcie z więźniami nie powinien w żadnych okolicznościach być wyposażony w broń bez pełnego przeszkolenia w posługiwaniu się nią.
CZĘŚĆ IV
Cele postępowania oraz rygory
Artykuł 64
Uwięzienie stanowi poprzez pozbawienie wolności karę samą w sobie. Warunki uwięzienia i rygory więzienne nie mogą powiększać zatem same przez się cierpienia, z wyjątkiem wypadków usprawiedliwionych segregacją oraz utrzymaniem dyscypliny.
Artykuł 65
Podejmuje się wszelkie wysiłki by zapewnić ustalenie i wykonywanie rygorów zakładowych, tak aby:
sprawić, że warunki życia będą odpowiadać godności ludzkiej oraz akceptowalnemu poziomowi w danym społeczeństwie;
zminimalizować szkodliwe skutki uwięzienia oraz różnice między życiem w więzieniu a życiem na wolności - zmniejszające u więźniów szacunek dla samego siebie oraz poczucie osobistej odpowiedzialności;
podtrzymywać i umacniać te związki z krewnymi i ze społecznością pozawięzienną, które będą leżeć w najlepszym interesie więźniów i ich rodzin;
dać więźniom sposobność rozwijania umiejętności i zdolności, które zwiększą ich szanse pomyślnej readaptacji społecznej po zwolnieniu.
Artykuł 66
Dla tych celów powinny być dostępne wszelkie właściwe środki poprawcze, wychowawcze, moralne i duchowe oraz wszystkie inne, które należy stosować odpowiednio do indywidualnych potrzeb postępowania z więźniami. A zatem rygory powinny obejmować:
wsparcie duchowe, a także informacje i sposobność do odpowiedniej pracy, poradnictwo zawodowe oraz szkolenie, nauczanie, wychowanie fizyczne, rozwijanie umiejętności społecznych, poradnictwo, zajęcia grupowe i rekreacyjne;
przedsięwzięcia zapewniające, że te zajęcia, tak dalece jak to możliwe, są organizowane dla rozszerzenia kontaktów i możliwości w ramach społeczności pozawięziennej, tak aby wzmocnić szanse readaptacji społecznej po zwolnieniu;
procedury ustalania i oceny indywidualnego postępowania oraz programów szkolenia więźniów, po pełnej konsultacji z odpowiednimi członkami personelu i z poszczególnymi więźniami, którzy powinni być zaangażowani w to tak dalece jak to wykonalne;
system wymiany informacji i style zarządzania, które będą wspierały odpowiednie i pozytywne stosunki między personelem a więźniami, co będzie wzmacniać szanse skutecznych oraz podtrzymujących programów postępowania.
Artykuł 67
Ponieważ osiągnięcie tych celów wymaga indywidualizacji postępowania oraz ponadto elastycznego systemu rozmieszczania, więźniowie powinni być umieszczani w oddzielnych zakładach lub ich częściach tak, aby w stosunku do każdego można było prowadzić odpowiednie postępowanie i szkolenie.
Typ, wielkość, organizacja i pojemność tych zakładów lub ich części powinny być wyznaczane zasadniczo przez charakter prowadzonego w nich postępowania.
System rozmieszczania więźniów organizowany jest przy uwzględnieniu nakazów bezpieczeństwa i kontroli. Więźniowie powinni być umieszczani w możliwie najlepszej kategorii, gwarantującej jednakże bezpieczeństwo publiczne oraz szczególne potrzeby każdego z nich. Powinny być podejmowane wszelkie kroki dla umieszczenia więźniów w zakładach otwartych lub zapewnienia wystarczających możliwości kontaktów ze społecznością pozawięzienną. W przypadku cudzoziemców, więzi z osobami ich narodowości uważa się za szczególnie ważne.
Artykuł 68
Dlatego też, tak szybko, jak to możliwe po przyjęciu oraz zbadaniu osobowości każdego więźnia skazanego na karę odpowiedniej długości, przygotowuje się program postępowania w odpowiednim zakładzie, biorąc pod uwagę wiedzę uzyskaną o indywidualnych potrzebach, zdolnościach, skłonnościach oraz chęci przebywania w niedużej odległości od rodziny.
Artykuł 69
Więźniom stwarza się możliwości, w ramach danego rygoru, do udziału w zakładowych zajęciach, które dają szansę rozwoju poczucia odpowiedzialności, polegania na sobie oraz pobudzają zainteresowanie sposobem postępowania z nimi.
Powinno rozwijać się metody zachęcające więźniów do współpracy i współudziału w postępowaniu z nimi. W tym celu należy zachęcać ich do przyjmowania odpowiedzialności, w granicach wyznaczonych przez regułę 34, za pewne sektory działania zakładu.
Artykuł 70
Przygotowanie więźniów do zwolnienia powinno zaczynać się tak wcześnie jak to możliwe po przyjęciu do zakładu karnego. A zatem postępowanie z więźniami powinno podkreślać nie ich wykluczenie ze społeczeństwa lecz to, że są wciąż jego częścią. W tym celu powinno się zjednywać, na ile to możliwe, organy samorządu lokalnego oraz pracowników socjalnych dla wspomagania personelu danego zakładu w resocjalizacji więźniów, szczególnie w podtrzymaniu i poprawieniu ich związków z rodzinami, innymi osobami oraz z instytucjami społecznymi. Tak dalece jak będzie to zgodne z ustawą i wyrokiem. Należy podjąć kroki dla ochrony, praw cywilnych więźniów, ich praw socjalnych oraz innych świadczeń społecznych.
Programy postępowania powinny ponadto zawierać postanowienia o stosowaniu przepustek z zakładu, które powinny być udzielane najszerzej, jak to możliwe na podstawie przesłanek medycznych, szkolnych, zawodowych, rodzinnych oraz innych społecznych.
Cudzoziemcy nie powinni być wyłączani z możliwości korzystania z przepustek tylko z powodu ich obywatelstwa. Ponadto należy podjąć wszelkie wysiłki aby umożliwić im udział we wspólnych zajęciach zakładowych w ramach ich rygoru, tak aby zmniejszyć u nich poczucie izolacji.
Praca
Artykuł 71
Praca więźniów powinna być postrzegana jako pozytywny element postępowania zakładowego, szkolenia oraz zarządzania.
Na więźniów prawomocnie skazanych można nałożyć obowiązek pracy odpowiedniej do ich zdolności fizycznych i umysłowych, określonych przez lekarza.
Więźniom zapewnia się wystarczająco pożyteczną pracę lub inne zajęcia celowe, tak aby uczynić ich aktywnie zajętymi w czasie normalnego dnia roboczego.
Tak dalece, jak to jest możliwe, praca przydzielana więźniom ma przyczynić się do podtrzymania lub rozwoju ich zdolności do zwykłego zarabiania na życie po zwolnieniu.
Więźniom, którzy są w stanie to wykorzystać, szczególnie więźniom młodym, zapewnia się szkolenie zawodowe w użytecznych zawodach.
W ramach właściwego doboru zawodowego oraz wymogów zarządzania zakładem i dyscypliny, więźniowie mogą wybrać rodzaj pracy, którą chcą wykonać.
Artykuł 72
Organizacja i metody pracy w zakładach są, tak dokładnie jak to możliwe, zbliżone do podobnej pracy w społeczeństwie - tak, aby przygotować więźniów do warunków normalnego życia zawodowego. powinny one zatem odpowiadać współczesnym warunkom pracy, a technika i organizacja odpowiadać funkcji nowoczesnych systemów zarządzania i procesów produkcyjnych.
Chociaż dążenie do zysku z produkcji w zakładzie może być pożyteczne dla podnoszenia poziomu i poprawiania jakości szkolenia, korzyści więźniów i postępowanie z nimi nie powinny być podporządkowane temu celowi.
Artykuł 73
Pracę zapewnia więźniom administracja więzienna:
w swoich zakładach, warsztatach i gospodarstwach rolnych;
albo
we współpracy z prywatnymi podmiotami wewnątrz albo na zewnątrz zakładu. W takim przypadku całe normalne wynagrodzenie płacą osoby, na rzecz których praca jest świadczona, z uwzględnieniem wydajności więźniów.
Artykuł 74
Warunki bezpieczeństwa i higieny pracy więźniów są podobne do tych , jakie mają pracownicy pozawięzienni.
Postanowienia o ubezpieczeniu więźniów od wypadków przy pracy i chorób zawodowych dokonuje się w warunkach nie mniej korzystnych niż przewiduje to ustawa dla pracowników pozawięziennych.
Artykuł 75
Maksymalny dzienny i tygodniowy czas pracy więźniów określa się zgodnie z miejscowymi regułami lub zwyczajami stosowanymi w odniesieniu do zatrudnienia wolnych pracowników.
Więźniowie mają co najmniej jeden dzień wolny w tygodniu oraz wystarczający czas na naukę i inne zajęcia wymagane jako część postępowania z nimi i szkolenia ich dla readaptacji społecznej.
Artykuł 76
Tworzy się system sprawiedliwego wynagradzania więźniów za ich pracę.
W ramach tego systemu więźniowie uprawnieni są do wydawania co najmniej części swoich zarobków na zakup dozwolonych artykułów użytku osobistego oraz do przesłania ich części rodzinie lub do wykorzystania na inne dowolne cele.
Według tegoż systemu, można również postanowić, iż część zarobków zatrzymuje administracja, w celu stworzenia oszczędności wręczanych więźniowi w chwili jego zwolnienia.
Edukacja
Artykuł 77
Każdy zakład ma spójny program edukacji w celu stworzenia wszystkim więźniom możliwości rozwijania co najmniej niektórych ich potrzeb indywidualnych i aspiracji. Programy takie powinny mieć na celu poprawę szans pomyślnej readaptacji społecznej, podtrzymanie morali i poprawę zachowania się więźniów oraz zachowania szacunku dla samego siebie.
Artykuł 78
Edukacja jest traktowana jako forma działalności zakładu w ramach danego rygoru, na równi z pracą, pod warunkiem, że organizowana jest w normalnych godzinach pracy jako część zatwierdzonego indywidualnego programu postępowania.
Artykuł 79
Specjalną wagę administracje więzienne powinny przykładać do edukacji więźniów młodocianych, zwłaszcza pochodzenia cudzoziemskiego lub tych, którzy mają szczególne potrzeby kulturowe związane z ich odrębnością etniczną.
Artykuł 80
Specjalne edukacyjne programy wyrównawcze powinny być organizowane dla więźniów mających specjalne problemy, takie jak analfabetyzm lub nieumiejętność liczenia.
Artykuł 81
Tak dalece, jak to wykonalne, edukacja więźniów:
jest zintegrowana z systemem edukacyjnym kraju, tak aby po zwolnieniu mogli kontynuować ją bez trudności;
odbywa się w pozawięziennych placówkach oświatowych.
Artykuł 82
Każdy zakład posiada bibliotekę do użytku przez wszystkie kategorie więźniów, odpowiednio zaopatrzoną w szeroki zestaw książek tak rozrywkowych, jak i kształcących, zaś więźniów zachęca się do pełnego korzystania z niej. Gdziekolwiek to możliwe, biblioteka więzienna powinna być zorganizowana we współpracy z lokalnymi bibliotekami publicznymi.
Wychowanie fizyczne, ćwiczenia, sport i rekreacja
Artykuł 83
Rygory więzienne uznają znaczenie odpowiednio zorganizowanych zajęć zapewniających sprawność fizyczną, stosownych ćwiczeń oraz możliwości rekreacyjnych, dla zdrowia somatycznego i psychicznego.
Artykuł 84
Taki odpowiednio realizowany program wychowania fizycznego, sportu oraz innych zajęć rekreacyjnych powinien być podejmowany w ramach i na rzecz określonego sposobu postępowania oraz szkolenia. Dla tego celu powinno się zadbać o odpowiednią powierzchnię, instalację oraz wyposażenie.
Artykuł 85
Administracje więzienne powinny czuwać nad tym, aby więźniowie, którzy biorą udział w tych programach, byli fizycznie zdatni do tego. Powinno się podjąć specjalne starania, pod nadzorem lekarskim, dla prowadzenia wyrównawczego wychowania fizycznego oraz terapii tych więźniów, którzy tego potrzebują.
Artykuł 86
Każdemu więźniowi, który nie jest zatrudniony poza budynkiem albo umieszczony w zakładzie otwartym umożliwia się jeżeli pozwala na to pogoda, na co najmniej jednogodzinny spacer lub odpowiednie ćwiczenia w porze dziennej na otwartym powietrzu, w miejscu chroniącym na ile to tylko możliwe przed niesprzyjającą pogodą.
Przygotowanie do zwolnienia
Artykuł 87
Wszyscy więźniowie powinni korzystać z oddziaływań zorganizowanych tak, aby mogły one pomóc im w powrocie do społeczeństwa, życia rodzinnego oraz zatrudnienia po zwolnieniu. W tym celu należy przewidzieć odpowiednie procedury i specjalne kursy.
Artykuł 88
W przypadku więźniów z dłuższymi wyrokami, należy podjąć kroki w celu zapewnienia stopniowego ich powrotu do życia w społeczeństwie. Zadanie to może być osiągnięte w szczególności poprzez rygor przejściowy zorganizowany w tym samym lub w innym odpowiednim zakładzie albo poprzez warunkowe zwolnienie z określonym rodzajem dozoru połączonego ze skuteczną opieką socjalną.
Artykuł 89
Administracje więzienne powinny ściśle współpracować ze służbami socjalnymi oraz organizacjami, które pomagają zwalnianym więźniom w odnalezieniu swego miejsca w społeczeństwie, zwłaszcza jeżeli chodzi o życie rodzinne oraz zatrudnienie.
Podejmuje się odpowiednie kroki w celu zapewnienia zwalnianym więźniom niezbędnych dokumentów i dowodów osobistych oraz pomocy w znalezieniu mieszkania i pracy. Są oni ponadto zaopatrzeni w środki utrzymania na najbliższy okres po zwolnieniu, posiadają należyte oraz odpowiednie do klimatu i pory roku ubrania, a także mają wystarczające środki, by dotrzeć do miejsca, do którego się udają.
Uprawnionym przedstawicielom instytucji lub służb socjalnych powinno się dać wszelki konieczny dostęp do zakładu i do więźniów w celu pełnego przyczynienia się do przygotowania więźnia do zwolnienia oraz programu następczego.
CZĘŚĆ V
Dodatkowe reguły dotyczące kategorii specjalnych
Artykuł 90
Administracje więzienne powinny kierować się postanowieniami niniejszych reguł jako całości tak dalece jak mogą one być odpowiednio i praktycznie stosowane dla tych kategorii więźniów specjalnych, dla których ustanowiono dodatkowo poniższe reguły.
Więźniowie śledczy
Artykuł 91
Bez naruszania przepisów prawa chroniących wolność osobistą i zgodnie z przepisami procesowymi, odnoszącymi się do więźniów śledczych, więźniowie ci, co do których obowiązuje domniemanie niewinności są do orzeczenia stwierdzającego ich winę, korzystają z przywilejów, jakie mogą wynikać z reguły 90 oraz postępuje się z nimi bez ograniczeń innych niż te, które są konieczne w postępowaniu karnym oraz dla bezpieczeństwa danego zakładu.
Artykuł 92
Więźniom śledczym zezwala się bezzwłocznie zawiadomić ich rodziny o swoim aresztowaniu oraz daje wszelkie uzasadnione ułatwienia do porozumiewania się z rodziną i przyjaciółmi oraz z osobami, z którymi chcą oni nawiązać kontakt z uzasadnionych powodów.
Zezwala się im także na przyjmowanie wizyt takich osób, w ludzkich warunkach i poddanych tylko takim ograniczeniom i nadzorowi, jakie są niezbędne dla zabezpieczenia dobra wymiaru sprawiedliwości oraz bezpieczeństwa i porządku w danym zakładzie.
Jeżeli więzień śledczy nie życzy sobie kontaktu z którąś z powyższych osób, administracja więzienna nie powinna interweniować, chyba że istnieją dobrze uzasadnione przyczyny, takie jak na przykład wiek, stan psychiczny lub jakąkolwiek inną każdą ułomność danego więźnia.
Artykuł 93
Więźniowie śledczy uprawnieni są, zaraz po aresztowaniu, do wybrania obrońcy lub, jeżeli jest to dopuszczalne, zezwala się im składać wniosek o ustanowienie obrońcy z urzędu oraz przyjmować wizyty tego obrońcy w celu przygotowania obrony a także na przygotowanie i przekazanie obrońcy oraz otrzymywanie od niego poufnych instrukcji. Na życzenie otrzymują oni w tym celu wszelkie konieczne ułatwienia. W szczególności przysługująca im bezpłatna pomoc tłumacza we wszystkich podstawowych kontaktach z administracją oraz przygotowaniu obrony. Rozmowy między więźniami a ich obrońcami mogą być obserwowane ale nie mogą być podsłuchiwane, bezpośrednio czy pośrednio przez policję czy personel więzienny. Rozmieszczenie więźniów śledczych odbywa się w zgodzie z postanowieniami reguły 11 ustęp 3.
Artykuł 94
Z wyjątkiem przypadków, które czynią to niewskazanym, więźniowie śledczy mają możliwość zajmowania jednoosobowych cel mieszkalnych.
Artykuł 95
Więźniom śledczym stwarza się możliwość noszenia ich własnej odzieży, o ile jest czysta i odpowiednia.
Więźniom, którzy nie korzystają z tej możliwości wydaje się odpowiednie ubranie.
Jeżeli więźniowie śledczy nie posiadają własnego odpowiedniego ubrania, zaopatruje się ich w ubrania cywilne w dobrym stanie, w którym mogą wystąpić w sądzie lub w czasie innych uprawnionych wyjść.
Artykuł 96
Więźniom śledczym oferuje się, kiedykolwiek to dostępne, możliwość pracy; praca nie jest od nich jednak wymagana. Ci, którzy podejmą pracę wynagradzani są jak inni więźniowie. Jeżeli prowadzone jest nauczanie lub szkolenie zawodowe, więźniów śledczych zachęca się do korzystania z nich.
Artykuł 97
Więźniom śledczym zezwala się na zaopatrywanie się na koszt własny lub strony trzeciej w takie książki, gazety, materiały piśmienne i inne przedmioty służące im do zajęć, jakie są zgodne z dobrem wymiaru sprawiedliwości oraz bezpieczeństwem i porządkiem w danym zakładzie.
Artykuł 98
Więźniom śledczym daje się możliwość przyjmowania wizyt i leczenia przez ich własnego lekarza lub stomatologa, jeżeli jest to należycie uzasadnione. Odrzucenie takiej prośby uzasadnia się. Za koszty takiego leczenia administracja więzienna nie ponosi odpowiedzialności.
Więźniowie prawa cywilnego
Artykuł 99
W krajach. w których ustawa przewiduje pozbawienie wolności orzeczonej przez sąd w postępowaniu niekarnym, osób uwięzionych na tej podstawie nie poddaje się większym ograniczeniom ani rygorom niż jest to niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa i porządku. Postępowanie z nimi nie będzie mniej korzystne niż a więźniami śledczymi, jednakże z zastrzeżeniem, że można od nich wymagać pracy.
Więźniowie psychicznie chorzy oraz z zaburzeniami psychicznymi
Artykuł 100
Osób, u których stwierdzono chorobę psychiczną, nie umieszcza się w więzieniach; tak szybko jak to możliwe, zarządza się przeniesienie ich do właściwych zakładów dla umysłowo chorych.
Zakłada się specjalistyczne zakłady lub oddziały kierowane przez lekarza dla obserwacji i leczenia więźniów cierpiących poważnie na inną chorobę psychiczną lub zaburzenie psychiczne.
Służba ogólnomedyczna lub psychiatryczna zakładów karnych zapewnia leczenie psychiatryczne wszystkim potrzebującym tego więźniom.
Podejmuje się kroki, z właściwymi instytucjami lokalnymi, by podjąć działania, mające na celu, o ile to konieczne, zapewnienie kontynuacji leczenia psychiatrycznego po zwolnieniu oraz następczą opiekę psychiatryczną.
2