ŚREDNIOWIECZE

PAŃSTWO PROTOFEUDALNE. POCZTKI MONARCHI WCZESNOFEUDALNEJ

1.WIEC

• pierwotnie najwyższy organ władzy we wszystkich państwach plemiennych

• brali w nim udział wszyscy wolni, zdolni do noszenia broni (później tylko starszyzna)

• nazywano ten ustrój demokracja wojenną

• zbierał się w ściśle określonych terminach (przeważnie wiosna i jesień)

• decydował o najważniejszych sprawach w państwie

• uprawnieni: wypowiadanie wojny, zawieranie pokoju, sądownictwo, nadawanie prac obywatelskich osobom osiągającym pełnoletniość, wybór król lub dowódców wojskowych, wyznaczanie naczelników okręgów administracyjnych

• na zgromadzeniu nie głosowano (wybór przyjmowany potrząśnięciem włóczni, odrzucano szemraniem)

2.MONARCHA

• państwo plemienne było związkiem wolnych osób; na jego czele stał władca tytułujący się królem (rex)

• nie był to król państwa ale jego członków

• władcy słowiańscy używali tytułu książęcego, co najwyżej wielkoksiążęcego (Ruś)

• instytucyj króla wywodził się bezpośrednio od zwierzchniego dowódcy wojskowego wybieranego spośród najlepszych wojowników

• wybierał go więc spośród członków arystokracji rodowej (zazwyczaj z tego samego rodu -elekcyjność, dziedziczność)

• wolną elekcje wprowadzano w razie wymarcia rodu

• w okresie demokracji wojennej miał niewielkie uprawnienia - przewodniczenie wiecowi, realizacja jego uchwał, dowództwo wojskowe

• kompetencje wzrastały kosztem uprawnień wiecu

• monarcha zaczął uważać państwo za swoją własność prywatną

• państwo stało się rzeczą prywatnoprawną

• takie państwo zaczynano nazywać patrymonialnym (patrymonium - majątek prywatny)

• król mógł dysponować państwem jako całością, poszczególnymi ziemiami i ludnością

• z nastaniem monarchii stanowej państwo przekształciło się w rzecz publicznoprawną

• podstawą władzy monarszej był tzw. ban (bannus)

• ban oznaczał prawo do wydawania przez króla rozkazów i karania za nieprzestrzeganie

• uprawnienia królewskie: władza wojskowa, najwyższe zwierzchnictwo sądowe, prowadzenie skarbowości, utrzymywanie pokoju królewskiego (pax regia) w państwie, wydawanie ustaw oraz administrowanie i zarządzanie państwem.

• W praktyce król najczęściej wojował i sądził o inne sprawy dbał mniej lub wcale

3.ADMINISTRCJA CENTRALNA

DWÓR KRÓLEWSKI

• ośrodek zarządu państwa

• z reguły znajdował się w stolicy

• skład osobowy ustalał królewskie

• skład : drużyna królewska, możnowładcy duchowni i świeccy oraz mnóstwo innych osób nawet niewolników tworzących otoczenie króla

• wszyscy podlegali szczególnej ochronie karnej

ZEBRANIA NADWORNE

• zajęły miejsce dawnych zgromadzeń

• zwoływał je król celem omówienia najważniejszy spraw państwowych

• skład : dygnitariusze świeccy i duchowni

• zebrania 2 razy w roku ( wiosna, jesień)

• na początku miały charakter przeglądu wojskowego później podwyższono rangę - decydowano o kierunku polityki państwa (pierwsze)

• drugie zebranie miało mniejsze znaczenie - rozstrzyganie spraw aktualnych i przygotowanie spraw do rozpoznania na spotkaniu wiosennym

• w Anglii zgromadzenie możnowładców nazywano zgromadzeniem witanów; skład określał król i przewodniczył zebraniom (od 30 do 100 os.)

1. URZĘDNICY NADWONI

• minister dworu

• kanclerz

• minister skarbu

• nowo utworzony urząd - minister majątku królewskiego

• majordomus - zastępca króla, jego główny doradca, zastępca podczas małoletniości lub niedołężności władcy

• cześnik - zawiadywał piwnicami i winnicami królewskimi

• marszałek - sprawował nadzór nad stajniami

• skarbnik - zarządzał dochodami i wydatkami

• stolnik - nadzorował funkcjonowanie dworu

• kancelaria królewska - obsługa administracji dworskiej

• referendarze - kierowi kancelarią królewską; sporządzanie dokumentów i pism

• w Anglii - komornik (zarząd dworu) stolnik, marszałek

• koniusze

• sprawowanie urzędów opierało się na systemie płcowo-domenialnym tzn. os. zajmujące się zarządem dworu i majtku panującego pełniły jednocześnie funkcje państwowe, administracyjne i sądowe. Nazwy urzędów wywodziły się od wykonywanej czynności.

2. ADMINISTRACJA TERYTORIALNA

• prefekci pretorianów uprawnieni administracyjne, skarbowe, sądowe

• w ramach prefektur podział terytorium na prowincje

• pod przewodnictwem namiestników na okręgi miejskie

• Rzym - Senat funkcje doradcze w stosunku do króla; urzędy lokalne pełniła ludność rzymska; kontrole nad nimi sprawowali minowani przez król urzędnicy (hrabiowie). W prowincjach przygranicznych władze sprawował dux ; nad wszystkim urzędnikami ogólną kontrolę sprawował sajon

• Anglia

• podział terytorium na hrabstwa (shires)

• n czele hrabstw stał eldorman - szeroki zakres władzy - przewodniczył na zgromadzeniach hrabstw, wykonywał zarządzenia królewskie, zwoływał i dowodził pospolitym ruszeniem. Dochody to 1/3 części grzywien sądowych opłat i ceł

• obok eldormana powoływano szeryfa. Początkowo pełnił funkcje skarbowe z czasem stali się głównymi urzędnikami administracji królewskiej w hrabstwie. Pełnili wtedy funkcje skarbowe, wojskowe i sądowe

• Hrabstwa dzieliły się na setnie (hundred) na ich czele stali setnicy

• setnik pierwotnie wybierany na zgromadzeniu setni później mianowany przez króla

• najniższa jednostka podziału to gmina wiejska na czele ze starostą. Najpierw wybierany przez mieszkańców wsi później minowany przez pana

• we wsiach dla celów policyjnych utworzono również dziesiętnice (tithings) były to grupy złożone z 10 mężczyzn pod dowództwem dziesiętnika.

MONARCHIA FEUDALNA JEDNOLITA

1. WŁADZA CARSKA I KRÓLEWSKA

• charakter władzy bez zmiany monarchia patrymonialna - rzecz prywatnoprawna

• władza królewska obejmował dziedziny : ustawodawczą, wykonawczą, sądowniczą i wojskową

• przysięga wierności od ludu w państwie - normandzka Anglia

• rozdrobnienie feudalne zapoczątkowane przez Fryderyka I - likwidacja księstw szczepowych tworząc pierwsze księstwa terytorialne

• w Polsce 3 królowie: B. Chrobry, Mieszko II, B. Śmiały

• polska władza monarsza przeszła kryzys spowodowany czynnikami decentralizacyjnymi - możnowładcy obdarzenie przywilejami i immunitetami uzyskawszy pewną samodzielność ekonomiczną starli się również uniezależnić się politycznie. Do tego kłótnie i walki o tron między zwaśnionymi synami i zatargi z duchowieństwem a także powstania ludowe

• największy kryzys władzy podczas panowania Mieszka II ( powstanie ludowe, walka o tron z Bezprymem), Bolesława Śmiałego (wewnętrzna opozycja z Władysławem Hermanem i biskupem krakowskim Stanisławem na czele), Bolesława Krzywoustego (wojna domowa ze Zbigniewem, następnie opozycyj wojewody Skarbimira)

• XI/XII w nasilenie tendencji decentralistycznych

• efekt tych tendencji - nietrwały podział na dzielnice dokonany przez Władysław Hermana 1097; trwały podział państwa dokonany przez Bolesław Krzywoustego przez wydanie w 1138r testament (statut)

• testament (statut) akt regulujący sprawy następstw tronu i organizacji władzy

2. ADMINISTRACJA CENTRLNA

ZGROMADZENIA NADWORNE (Anglia)

• główny ośrodek zarządu państwa był dwór królewski

• Rada królewska - tworzyli ją nadworni dygnitariusze

• król wzywał do siebie na narady również bezpośrednich wasali

• bezpośredni wasale i Rada królewska tworzyli razem Kurię Królewską (curia regis)

• kuria królewska liczył 30 os. miała głos doradczy oraz realizowała sądownictwo w ramach sądu panów, rozstrzygając spory między wasalami korony

• z czasem podzielono Kurię Królewską na Radę Wielką i Radę Ściślejszą

• Rad Wielka zbiera się 3 razy w roku złożona z bezpośrednich wasali króla, którzy mieli głos doradczy

• Rada Ściślejsza mniej liczna niż Rada Wielka. W składzie najwyżsi urzędnicy orz wasale którzy przebywali aktualnie w otoczeniu monarchy. Zajmowała się głównie działaniami administracyjnymi

• z kurii w XII wieku wyodrębnił się Exchequer

• Exchequer - najwyższy organ skarbowy w państwie. Posiadał również sądowe uprawnienia fiskalne.

• Exchequer dzielił się na niższy - funkcje skarbca oraz wyższy - izb obrachunkowa i sąd skarbowy

• usamodzielniły się 2 sądy królewskie - Ławy Królewskiej i Spraw Pospolitych

URZĘDNICY NADWORNI

Anglia

• urząd wielkiego justycjariusza odgrywał największa rolę

• pojawił się za Wilhelma Zdobywcy

• funkcje zastępcy króla i głównego doradcy oraz pierwszego pomocnika w rozpatrywaniu spraw sądowych i skarbowych

• z reguły urząd ten piastował os. duchowna

• zlikwidowany w XIII w większość kompetencji przeniesiono na kanclerza

• urząd kanclerza istniał do czasów Edwarda Wyznawcy

• z czasem w zarządzie dworem i państwem ważniejsza pozycję uzyskały też urzędy Skarbin i marszałka

Polska

• urzędy centralne ukształtowały się w czasie monarchii wczesnofeudalnej, rozbicie upowszechniło ten układ w każdej z dzielnic

• urzędnicy zajmujący wyższe stanowiska - komes (polski odpowiednik żupan)

• z czasem tytuły te stały się jedynie honorowymi oznaczające os. wysoko postawione

• w okresie XI-XIII w najwyższym urzędnikiem był komes płacowy (comes platinus)

• komes palcowy z czasem został nazywany wojewodą

• wojewoda - faktyczny zastępca monarchy zwłaszcza w zakresie sądownictwa i zarządu państwa

• pozycyj wojewody wzrosła przy rozbiciu kiedy starł się przejąć kompetencje księcia ( tytulatura ,,z łaski bożej” podkreślała jego znaczenie)

• pod koniec XIII w wojewoda stracił na znaczeniu

• na Śląsku odpowiednikiem wojewody był komornik, na Pomorzy Zachodnim marszałek

• kolejne miejsce w hierarchii zajmował kanclerz (cancellarius)

• urząd kanclerza występował od XII w, najczęściej pełniła go os. duchowna

• obowiązki kanclerza: sporządzanie dokumentów publicznych i ich pieczętowanie

• z czasem przy urzędzie powołana kancelarię książęca nadzorowaną przez protonotariusza

• protonotariuszowi podporządkowani byli redagujący dyplomy (dokumenty) notariusze

• ważne znaczenie miał tez skarbnik (thesaurarius) zarządzał skarbcem monarszym oraz mincerz (monetrius)- podlegały mu zapisy pieniędzy i kruszcu

• dostojnicy zajmujący się poszczególnymi funkcjami dworskimi np.:

• cześnik - zarząd piwnicami

• stolnik - zaopatrzenie stołu

• koniuszy

• łowczy

• miecznik itd.

• każdy z nich miał jednego lub kilku zastępców

3. ADMINISTRCJ TERYTORILNA

• w Anglii w okresie normandzkim obowiązywał nadal anglosaski podział terytorialny n hrabstw i setnie

• nie zmieniła się też hierarchia urzędów lokalnych (hrabiowie, szeryfowie) i ich kompetencje

• nowości były początki samorządu miejskiego i sądowego

MONARCHIA FEUDALNA ROZDROBNIONA

1. RYS HISTORYCZNY

• w Polsce rozdrobnienie feudalne trwało od 1138 do 1320 kiedy państwo Zjednoczył W. Łokietek

2. MONARCHA dopisać jeszcze

Polska

• testament B. Krzywoustego wprowadził zasadę senioratu.

• Zasada senioratu - podział władzy zwierzchniej między księcia zwierzchniego (princepsa) orz podlegających mu książąt dzielnicowych (juniorów). Każdy z pełnoletnich synów Krzywoustego otrzymał własną dzilenię, która była dziedziczna i ulegała podziałowi

• princeps - każdorazowo najstarszy książę w rodzie. Posiadał uprawnienia o charakterze ogólnopaństwowym czyli :

- prowadzenie polityki zagranicznej

- naczelne dowództwo wojskowe

- mianowanie urzędników państwowych i kościelnych

- utrzymywanie załóg w grodach juniorów

• nieudane próby przywróceni jedynowładztwa - Władysław II ( 1146 wygnano go)

3. ADMINISTRACJ CENTRALNA

ZGROMADZENI NADWORNE

• w Polsce ośrodkiem zarządu państwa był dzielnicowy dwór książęcy, na którym nadworni urzędnicy królewscy kierowali różnymi dziadzinami administracji i tworzyli pierwotnie Radę Książęcą

• z czasem Rada Książęca powiększyła się o grono możnych świeckich i duchownych

• skład zawsze zależał od woli księcia dzielnicowego

• Rada Książecka miała głos doradczy a jej kompetencje nie zostały nigdy określone

URZĘDNICY NADWORNI

• w Polsce jeden urzędnik dla całej dzielnicy

• w razie ich połączenia urzędy dzielnicowe kumulowano

• starano się jednak utrzymać odrębną hierarchie urzędnicz

• przekształcenie urzędników dzielnicowych w ziemskich

4. ADMINISTRCJA TERYTORILNA

• adm. terytorialna nie zmieniła się w okresie rozdrobnienia

• podstawowym stał się urząd kasztelan - stał na czele grodu i podległego mu okręgu

• w XIII w kasztelanów było ok. 100 (cz czego 60 na Śląsku)

• funkcje kasztelan wykonywał przez podległe mu urzędy: chorążego, wojskowego, sędziego grodu i włodarza

• dziedziczność tych urzędów spowodowała że przekształciły się one w ziemskie

MONARCHIA STANOWA

1. RYS HISTORYCZNY

• w okresie monarchii stanowej wrogiem Anglii była Francja.

• Konflikt obu państw rozstrzygnęła wojna stuletnia (1227-1453 Anglia wypchnięta z kontynentu.

• Przerodziła się później w długoletnią wojnę domową tzw. wojnę dwóch róż (1455-1485)

• a Polsce monarchię stanowa zapoczątkował W. Łokietek (1320)

• rozwinął ją Kazimierz Wielki

• kres monarchii stanowej wraz z panowaniem Kazimierza Jagiellończyka (1447)

2. KONSTRUKCJA KORONY KRÓLESTWA

• Korona Królestwa - pojęcie powstało w Anglii w XII w

• w kolejnych stuleciach przeniknęło do ustroju wszystkich państw europejskich

• istota polegał na zmianie charakteru państwa z prywatnoprawnego na publicznoprawne.

• Korona symbol panowania i władzy państwowej oderwana od os. władcy i związana z państwem jako całością

• król z prywatnego właściciela państwa stał się najwyższym urzędnikiem

• władza królewska nie opierała się już na stosunkach lennych

• Konstytucja Korony Królestwa stworzyła pojęcie terytorium niezależnego od monarchy dając tym samym państwu suwerenność wewnętrzną

• kolejnym etapem było uzyskanie przez państwa niezależności zewnętrznej. Przeszkodą było zwierzchnictwo nad światem chrześcijańskim papieża lub cesarza.

• Legiści francuscy przyczynili się do zniesienia tego zwierzchnictwa głosząc maksymę : król jest cesarzem w swym państwie.

• Pozwoliło to upowszechnić zasadę iż władcy nie są od nikogo zależni i posiadają władze suwerenna na zewnątrz

• pojęcie Korony Królestwa doprowadziło do wprowadzenia zasady niepodzielności i niepozbywalności terytorium państwa. W wielu państwach oznaczało to likwidację rozdrobnienia feudalnego wprowadzeniu zakazu podziału państwa które musiało pozostać w całości

• konstytucja KK sprzyjała wytworzeniu się administracji centralnej i lokalnej państwa

• zaczęły kształtować się ogólnopaństwowe reprezentacje stanowe

• unifikacja i ujednolicenie praw i gospodarki

• ideą stało się stworzenie państwa jednolitego, zorganizowanego i spójnego

• symbolem jedności państwa stało się ustalenie jednej stałej stolicy państwa Chorągwi ogólnopaństwowej, podła państwowego itp.

3. WŁADZA KRÓLEWSKA

• władza królewska w monarchii stanowej nabrała pełnego charteru publicznoprawnego

Anglia

• władze królewską ograniczały postanowienia Wielkiej Karty Wolności (1215)

• na tle jej przestrzegania doszło do walk między monarchą a baronami.

• Wprowadzona w XIII w przez Henryka Bractona teza mówiła o tym że król tak jak wszyscy inni nie stoi pond prawem lecz jest nim związany. Została utrwalona przez kolejne stulecia.

• Osłabienie władzy królewskiej na rzecz Parlamentu, który potrafił zdobyć przewagę nad monarchą

• w XIV wieku monarcha składał przysięgę koronacyjną przed parlamentem w której zobowiązywała się do przestrzegania i podległości prawom uchwalonym przez Parlament pod kara pozbawiane tronu (Edward II 1327 i Ryszard II 1399 stracili z tego powodu tron)

• mimo tych ograniczeń uprawnienia monarchy były znaczne były to min. :

- prawo do wydawania statutów

- naczelne dowództwo wojskowe

- wprowadzenie polityki zagranicznej

- minowanie i odwoływanie urzędników

Polska

• do 1370 w Polsce rządziła dynastia Piastów jako dynastia dziedziczna po ich wymarciu tron stał się elekcyjny

• później na tronie zasiadali spadkobiercy króla le za zgodą stanów i w zamian za przywileje

• Jagiełło w zamian za przywilej otrzymał przyrzeczenie objęcia tronu przez jego synów. Do 1572 elekcja królów odbywała się w obrębie dynastii Jagiellonów

• osobę kandydata na króla ustalała rada królewska, która przedstawiała tę kandydaturę do zatwierdzenia zjazdowi elekcyjnemu.

• Po elekcji następował koronacja z udziałem prymasa.

• Uroczystości kończyły się złożeniem przysięgi

• zakres władzy królewskiej był nadal bardzo szeroki mimo ograniczeń zawartych w przywilejach stanowych

• król posiadł największy wpływ na zarząd państwa

-zwierzchnictwo nad administracją

- mianowanie urzędników dworskich, ziemskich oraz starostów

• ograniczeniem w nominacji urzędników ziemskich było zasięgnie opinii rady szlachty danej ziemi

• dziedziną najbardziej ograniczoną było ustawodawstwo królewskie

• pozycję króla osłabiała również zasada dożywotności wszystkich urzędów (poz starostą)król natomiast posiadał ogromne posiadłości ziemskich zwanych królewszczyznami

4. ADMINISTRCJA CENTRALNA

RADA KRÓLEWSKA (KRÓLESTWA)

Anglia

• zarząd państwa koncentrował się w Radzie Ścisłej

• jej skład wyznaczał król

• w okresie osłabienia władzy monarszej wpływ na skład mieli również możnowładcy i Parlament

• miała kompetencje administracyjne, ustawodawcze (ordonanse) i sądownicze

• kompetencje sądownicze zostały jej później odebrane

Polska

• Radę Królewska stanowili najwyżsi dygnitariusze celni i ziemscy orz arcybiskupi i biskupi katoliccy

• król mógł rozszerzać jej skład o dowolne osoby

• stanowiła organ doradczy monarchy

URZĘDNICY NDWORNI I URZĘDNICY PAŃSTWA

• struktura administracji w wielu państwach nie uległa zmianie; zmianom uległy jej funkcje

• rozdzielano służy dworskie i państwowego

• dygnitariusze dworscy tracili na znaczeniu a ich urzędy nabierały charakteru tytularnego i honorowego

• bieżące zadania zaczęły wykonywać nowe agendy

• centrum zarządu państwa skupiło się w kancelarii królewskiej

• podstawową tendencją stało się stworzenie licznego i fachowego personelu administracyjnego

• powstawały nowe biura i archiwa

• rozwój działań w dziedzinie statystyk, kartografii i dokumentacji

• siedziby urzędów nabrały stałego charakteru

• administracja przestała towarzyszyć królowi

• utrwalenie stolicy jako centrum zarządu państwem

• komunikowano się poprzez kurierów później utworzono pocztę

• personel za granica przekształcił się w stałe przedstawicielstwa rezydujące n obcych dworach

• personel administracyjny tworzył głównie szlachta i mieszczanie rzadziej chłopi

• coraz rzadsze przypadki dziedziczności urzedów upowrzechniła się ich sprzedawalność lub dzierżwa

• zanikł system uposażania urzędników (ziemią) jego miejsce zajęła pensja (urzednik - pracownik)

Polska

• podział urzędów na koronne i nadworne

• obejmowały one kanclerz, podkanclerzego, podskarbich - koronnego i nadwornego oraz marszałków - wielkiego koronnego i nadwornego

• urzędy kanclerza i podkanclerzego wyodrębniły się najwcześniej jako ogólnopaństwowej

• sprawowały je zazwyczaj osoby duchowne

• kanclerz i podkanclerzy kierowali praca kancelarii królewskiej

• kompetencje: sporządzanie aktów państwowych, prowadzenie korespondencji dyplomatycznej i wydawanie przywilejów

• kanclerz używał dużej pieczęci państwowej a podkanclerzy mniejszej ale ich moc prawna była jednakowa

• Podskarbi koronny zarządzał skarbem państwowym, sprawował pieczę nad skarbem królewskim, nadzorował mennicę, przyjmował wpłaty i dokonywał wypłat ze skarbu oraz nadzorował archiwum państwowego

• podskarbi nadworny prowadził rachunkowość państwa

• urząd marszałka dworu powstał w 1358 zwany później wielkim koronnym; zarządzał dworem królewskim, sądownictwo nad dworzanami, ustalanie cen żywności, pełnił funkcje mistrza ceremonii w miejscu pobytu króla

• n początku XV w utworzono urząd jego zastępcy marszałka nadwornego

5. ADMINISTRACJA TERYTORIALNA

Anglia

• główny urzędnik lokalny utracił większość swoich uprawnień zwłaszcza sądowych

• zanikł obyczaj objeżdżania przez niego obszaru hrabstwa i związanych z tym funkcje kontrolne

• odebrano mu uprawnienia skarbowe i dowództwo wojskowe nad siłami zbrojnymi

• w połowie XIV w utrwalił się zasad nominacji szeryfów przez króla na okres jedynie 1 roku

• miejsce szeryfów w dziedzinie sądownictwa zajęli najpierw strażnicy a od XIV w sędziowie pokoju

• w hrabstwach i miastach wykształcił się samorząd przejmujących ich administrację

• tworzyły się nowe organy władzy wyłaniane przez rycerstwo(hrabstwa) i patrycjat (miasta)

• posiadały one funkcje porządkowe, skarbowe, wojskowe i sądowe

Polska

• dzieliła się na równorzędne jednostki terytorialne: województwa i ziemie

• województwami były te dzielnice które utrzymały pełną hierarchie urzędników łącznie z wojewodami

• pozostałe dzielnice tworzyły ziemie

• województwa dzieliły się ni kasztelnie (do połowy XV w)

• w miejsce kasztelni pojawiły się powiaty

• powiaty najpierw były okręgami skarbowymi i sądowymi później administracyjnymi.

• Zarząd terytorialny należał do urzędników lokalnych

• urzędnicy lokalni dzielili się na ziemskich i królewskich

• urzędy ziemskie dzieliły się na dygnitarskie i niższe

• dygnitariusze ziemscy byli nominowani dożywotnio

• wojewodowie kompetencje:

- przewodniczenie radzie panów województwa i sejmikowi elekcyjnemu

- uczestnictwo w wiecu sądowym

- powoływanie woźnych sądowych

- jurysdykcja nad ludnością żydowską

- nadzór nad miastami

- ustalanie cenników n towary rzemieślnicze

• kasztelnie utracili większość kompetencji administracyjnych, skarbowych i sądowych

• ich wysoka pozycji wynikła jedynie z prawa zasiadania w radzie królewskiej

• podkomorzowie i sędziowie ziemscy wykonywali zdania sądowe

• większość niższych urzędów ziemskich nabrała charakteru honorowego (stolnik, cześnik, podczaszy, łowczy, miecznik)

• urzędnikami królewskimi byli starostowie i burgrabiowie

• wyróżniano starostów generalnych, ziemskich i grodzkich (burgrabiowie)

• urząd ten mogli piastować jedynie Polacy

• mianował ich król; byli nazywani ramieniem królewskim

• przywilej czerwiński (1422) wprowadził zakaz łączeni niektórych urzędów (nie wolno było kumulować 2 urzędów ziemskich )

6. USTRÓJ MIST ŚREDNIOWIECZNYCH

ANGLIA

• 80 miast skupiających 5% ludności państwa (XI wiek)

• większość to miasta królewskie rzadziej prywatne

• na ich czele stali mianowani przez właścicieli urzędnicy których zadaniem było przewodniczenie sądowi miejskiemu kształtowanie samorządu miejskiego zapoczątkowało udzielanie przez król zezwoleń na dzierżawienie podatków miejskich

• miasta które otrzymały takie uprawnienie uzyskiwały z czasem możliwość przejęcia za zgoda monarchy całej administracji skarbowej

• miasta baronilne dostawały podobne przywileje finansowe od swych panów

• najtrudniej było uzyskać samorząd miastom biskupim

• główną treścią przywilejów było przyznanie miastom prawa do wyboru własnych urzędników: burmistrza (myora) i rady (od 12 do 24 członków)

---