Geneza i rozwój koncepcji integracyjnych w europie zachodniej
1.Istota, warunki i mechanizmy integracjiintegracja ekonomiczna - stan, który umożliwia kontakty handlowe pomiędzy różnymi gospodarkami w taki spo-sób, jak w ramach jednej gospodarki
integracja negatywna - proces znoszenia ograniczeń w wymianie handlowej
integracja pozytywna - wprowadzanie nowych form integracji i stosowanie nowych instrumentów politycznych
Istota integracji:
- wspólny rynek,
- wspólna polityka (oddawanie władzy).
Proces integracji jest procesem dynamicznym, ale integrację można rozpatrywać również jako pewien stan.
W praktyce procesy integracyjne powodują powstanie mozaiki różnych wspólnot i różnych rodzajów integracji.
Integracja nie może być celem samym w sobie. Musi zapewnić dobrobyt ekonomiczny i stabilność polityczną.
Aspekt społeczny integracji: nie da się integrować bez poparcia społeczeństwa.
Zasada elastyczności (traktat amsterdamski) - kraje członkowskie mogą się włączać do bardziej zaawansowanych procesów i form integracji ale nie mają takiego obowiązku
2. Rodzaje ugrupowań integracyjnych i ich charakterystyka
Koncepcje integracji:
funkcjonalizm - funkcje organizacji integracyjnych powinny ograniczać się do likwidacji barier w obrocie mię-dzynarodowym i zapewnienie swobodnego przepływu towarów i czynników produkcji, a właściwy proces integracji należy pozostawić mechanizmowi rynkowemu
instytucjonalizm (federalizm) - proces integracji powinien polegać na centralizacji pewnych funkcji ekonomicz-nych i politycznych na szczeblu międzynarodowym oraz decentralizacji uprawnień na poziomie regionalnym w celu stworzenia odpowiednich warunków do włączenia społeczeństw w proces integracji
Fazy integracji:
strefa wolnego handlu - zniesienie ograniczeń w obrocie towarowym, ale brak obowiązku realizacji wspólnej polityki celnej wobec krajów spoza ugrupowania
unia celna - strefa wolnego handlu plus wspólna polityka celna wobec krajów trzecich
wspólny rynek - unia celna plus liberalizacja przepływu środków produkcji (kapitał i ludzie) z możliwością har-monizacji polityki podatkowej i walutowej
unia ekonomiczna i walutowa - wspólny rynek plus integracja polityki ekonomicznej (ujednolicenie instru-mentów) oraz wspólna waluta (przekazanie kompetencji monetarnych organom ponadnarodowym)
pełna integracja ekonomiczna i polityczna - na szczebel międzynarodowy przekazane są wszystkie kompeten-cje krajów członkowskich
3. Powstanie i rozwój Wspólnot Europejskich. Unia Europejska - podstawowe cele
Traktat paryski (1951)
utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (pełna działalność w 1958), w której skład weszły: Niemcy, Francja, Belgia, Holandia, Luxemburg, Włochy
cel polityczny: poddanie międzynarodowej kontroli sektora hutniczego i górniczego (strategiczne dziedziny dla zbrojeń)
cele gospodarcze:
wspólny rynek surowców oraz produktów węglowych i stalowych
oddziaływanie na kształtowanie się cen produktów węglowych i stalowych
oddziaływanie na poprawę warunków pracy i bytu w tych gałęziach
modernizacja przemysłu
przeciwdziałanie protekcjonizmowi narodowemu
Traktaty rzymskie (1957)
utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
przesłanki gospodarcze:
- zwiększenie konkurencyjności ugrupowania w otoczeniu zewnętrznym (likwidacja luki technologicznej po-między Europą i USA)
- korzystne warunki dla zmniejszenie deficytu bilansu płatniczego w ramach ugrupowania
przesłanki polityczne:
- zabezpieczenie przed ideami socjalistycznymi
- stworzenie wspólnej "platformy" politycznej do kontaktów z innymi krajami
- mocniejsze oddziaływanie na stosunki międzynarodowe
cele:
- stopniowe doprowadzenie do unii celnej i wspólnego rynku oraz stworzenie pewnych elementów koordy-nacji polityki ekonomicznej
- stworzenie trzech wspólnych polityk: rolnej, handlowej i transportowej
utworzenie Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom)
cele:
- rozwijanie badań w dziedzinie atomistyki
- upowszechnianie wyników badań
- nawiązywanie współpracy w dziedzinie atomistyki
- wspólny rynek materiałów rozszczepialnych oraz kapitału i siły roboczej z tym związanej
Na mocy decyzji Parlamentu Europejskiego (1978) przyjęto nazwę Wspólnoty Europejskie, określającą łącznie EWWiS, EWG i Euratom.
Jednolity Akt Europejski (1986)
-> wprowadzenie jednolitego rynku europejskiego
Traktat z Maastricht - układ o Unii Europejskiej (1992)
ustanawia Unię Europejską (jednak nie jako nową organizację o podmiotowości prawnej: ma być utworzona w oparciu o Wspólnoty Europejskie), która ma zapewnić dalszy intensywny rozwój integracji europejskiej w kierunku stworzenia unii gospodarczej i walutowej
trzy filary UE
Filar I: formy integracji i dziedziny polityki gospodarczej uregulowane przez traktaty założycielskie, Jedno-lity Akt Europejski oraz traktat z Maastricht
Filar II: wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
Filar III: współpraca w dziedzinie spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości
cele UE:
zrównoważony i trwały postęp ekonomiczny oraz społeczny (zapewnić go ma utworzenie obszaru bez gra-nic, wzmocnienie spójności ekonomicznej i społecznej oraz utworzenie unii ekonomicznej i monetarnej)
zapewnienie tożsamości na arenie międzynarodowej (wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa z ewentualnością wspólnej polityki obronnej)
wprowadzenie obywatelstwa europejskiego (wzmocnienie obrony praw i interesów obywateli krajów członkowskich)
utrzymanie dotychczasowego dorobku prawnego Wspólnot i rozbudowywanie go
Traktat amsterdamski (1997)
wprowadzenie do traktatów działu dotyczącego zatrudnienia i uznania walki z bezrobociem za priorytet UE
włączenie do traktatów "Paktu stabilizacji i wzrostu"
włączenie do traktatów postanowień dotyczących polityki socjalnej
pogłębienie współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej i spraw wewnętrznych (wymiar sprawiedliwości, bez-pieczeństwo)
umocnienie zasady subsydiarności
wprowadzenie zasady elastyczności
II. STRUKTURA INSTYTUCJONALNA UNII EUROPEJSKIEJ
1. Podstawowe instytucje Unii Europejskiej i ich zadania
Rada Europejska - pozastatutowy organ Wspólnot Europejskich; w jej skład wchodzą: głowy państwa lub szefowie rządów państw członkowskich oraz przewodniczący Komisji (w towarzystwie ministrów spraw zagranicznych i jednego z członków Komisji; obecnie odgrywa ona rolę inspiratora politycznego (jej spotkania dotyczą okreœlania kierunków rozwoju integracji, okreœlania wiodących kierunków polityki UE i stanowiska wobec krajów trzecich); Rada Europejska została uznana za organ Wspólnot Europejskich na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego (1986), a traktat z Maastricht nadał jej funkcje w dziedzinie polityki zagranicznej UE, polityki bezpieczeństwa i tworzenia unii ekonomicznej i walutowej
Statutowe instytucje Wspólnot Europejskich:
Rada Unii Europejskiej
Komisja Europejska
Parlament Europejski
Trybunał Sprawiedliwoœci
Trybunał Rewidentów Księgowych
Rada Unii Europejskiej (Bruksela):
zajmuje naczelne miesjce w strukturze instytucjonalnej Wspólnot Europejskich; ma charakter międzyrządowy (jest reprezentacją rządów krajów członkowskich: każdy ma jednego przedstawiciela i każdy przewodniczy przez 6 miesięcy) i jest głównym organem decyzyjnym Wspólnot;
uchwały podejmowane są na zasadzie jednomyœlnoœci, zwykłej większoœci i większoœci kwalifikowanej; obecna liczba głosów wynosi 87 (Francja, RFN, Wielka Brytania i Włochy mają po 10); większoœć kwalifikowana wynosi 62 głosy (pochodzące co najmniej od 10 państw, jeœli decyzja podejmowana jest bez wniosku Komisji)
kompetencje:
koordynacja polityki ekonomicznej państw członkowskich,
decyzje dotyczące polityki Wspólnot (razem z Parlamentem Europejskim),
uchwalanie budżetu (wraz z Parlamentem Europejskim),
prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,
organizowanie współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwoœci i spraw wewnętrznych.
za przygotowanie prac Rady odpowiada Komitet Stałych Przedstawicieli (ambasadorzy państw członkowskich akredytowani przy Wspólnotach)
Komisja Europejska (Bruksela):
organ o charakterze ponadnarodowym reprezentujący interes UE (członkowie Komisji mają prowadzić działalnoœć na zasadzie niezależnoœci od rządów krajów członkowskich)
w jej skład wchodzi przewodniczący, 2 wiceprzewodniczących i 20 komisarzy (po 2 z Francji, Hiszpanii, RFN, Wielkiej Brytanii i Włoch; po 1 z reszty państw); kadencja wynosi 5 lat; skład osobowy musi zaakceptować Parlament Europejski, który może go również w całoœci odwołać
zakres obowiązków:
inicjuje i przygotowuje projekty aktów prawnych i decyzji dotyczących Wspólnot
kontroluje wykonanie postanowień traktatowych na wszystkich szczeblach: Wspólnoty i państwa członkowskie
zarządza funduszami Wspólnot
reprezentuje Wspólnoty na zewnątrz
funkcje sprawowane są przy pomocy personelu administracyjnego (20000 osób) skupionego w 24 Dyrekcjach Generalnych
Parlament Europejski (Strasburg):
członkowie parlamentu są wybierani w wyborach powszechnych i bezpoœrednich (pierwsze: 7-10.06.1979); obecnie jest ich 626 (99 z Niemiec, po 87 z Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch); skupieni są w ugrupowaniach i komisjach parlamentarnych
kompetencje (rozszerzone przez Jednolity Akt Europejski i traktat z Maastricht):
kontrola polityczna działalnoœci Komisji i Rady,
uczestnictwo w przygotowaniu i uchwaleniu budżetu (decyduje o wydatkach nieobligatoryjnych)
uczestnictwo w procesie decyzyjnym Komisji i Rady,
ratyfikacja układów o stowarzyszeniu z krajami trzecimi,
ratyfikacja decyzji o przyjęciu do Wspólnot nowych członków (traktaty akcesyjne)
sesje odbywają się raz w miesiącu i trwają tydzień; mają charakter publiczny
za działalnoœć Parlamentu odpowiada Biuro (prezydent i 14 wiceprezydentów wybierani na 2,5 roku)
Trybunał Sprawiedliwoœci (Luksemburg):
składa się z 15 sędziów z Prezydentem Trybunału na czele zgrupowanych w 6 izbach; powoływani są oni na 6 lat przez kraje członkowskie na zasadzie pełnej zgodnoœci; powołuje się również 6 obrońców generalnych
jest to międzynarodowy sąd administracyjny i apelacyjny; rozstrzyga spory:
dotyczące nieprzestrzegania przez kraje członkowskie postanowień zawartych w traktatach (na wniosek Komisji)
dotyczące działalnoœci Wspólnoty (na wniosek krajów członkowskich)
dotyczące zaniechania działań przez Komisję lub Radę
dotyczące interpretacji prawa (wykładnia, stwierdzenia prawomocnoœci legislacji)
dotyczące rekompensaty dla krajów członkowskich za szkody poniesione w wyniku działania instytucji UE i ich personelu
jednostką wspomagającą jest Trybunał Pierwszej Instancji (15 sędziów), którego zadaniem jest rozstrzyganie spraw dotyczących:
skarg osób prawnych lub fizycznych przeciw instytucjom UE dotyczących wolnej konkurencji
skarg osób prawnych przeciw Komisji z tytułu jej działalnoœci
sporów pomiędzy Wspólnotami a ich osobami oficjalnymi i personelem
Trybunał Rewidentów Księgowych (Luksemburg):
składa się z 15 członków mianowanych na 6 lat przez Radę w porozumieniu z Parlamentem
sprawuje kontrolę księgową nad dochodami i wydatkami Wspólnot (pod koniec każdego roku finansowego sporządza raport zawierający opinię o wydatkach UE i zalecenia dotyczące przyszłego okresu)
2. Organy o charakterze doradczym i konsultacyjnym
Komitet Społeczno-Ekonomiczny (Bruksela):
ma charakter doradczy i składa się z 222 reprezentantów różnych grup społecznych wybieranych przez Radę UE na okres 4 lat
przedstawia opinie na wniosek Rady, Komisji lub z własnej inicjatywy
Komitet Regionów (Bruksela):
jest ciałem doradczym Rady UE w sprawach związanych z polityką regionalną i rozwojem regionalnym
w jego skład wchodzi 222 członków reprezentujących władze regionalne i lokalne i spoœród nich wybieranych na okres 4 lat
Komitet Ekonomiczno-Finansowy:
wspomaga Radę i Komisję w zakresie opiniowania i doradzania w sprawach unii walutowej i gospodarczej
3. Europejski Bank Inwestycyjny, cele i zasady działania
Europejski Bank Inwestycyjny (Luksemburg):
instytucja publiczna, będąca własnoœcią krajów członkowskich UE; ma osobowoœć prawną i jest niezależny od innych instytucji (jego œrodki nie wchodzą do budżetu UE)
celem działalnoœci jest udzielanie długoterminowych pożyczek (także dla krajów spoza UE) na projekty dotyczące:
rozwoju regionów problemowych
rozwoju infrastruktury
wzrostu konkurencyjnoœci Wspólnot i integracji krajów członkowskich
ochrony œrodowiska i podwyższenia jakoœci życia
wspierania małych i œrednich przedsiębiorstw
rozwoju własnych Ÿródeł energii i lepszego ich wykorzystania w krajach członkowskich w celu uniezależnienia się od importu
działa jako instytucja "non profit", a jego fundusze pochodzą z pożyczek zaciąganych na międzynarodowych rynkach kapitałowych (inwestorzy płacą odsetki tylko o 0,15% wyższe od kosztów pożyczki
PROCES PODEJMOWANIA DECYZJI W UNII EUROPEJSKIEJ
1. Źródła prawa Unii Europejskiej
System prawny UE obejmuje:
źródła prawa pierwotnego: traktaty założycielskie, Jednolity Akt Europejski, traktaty z Maastricht i Amsterdamu
źródła prawa wtórnego (uregulowania instytucji UE wydane w oparciu o źródła prawa pierwotnego):
rozporządzenia: mają charakter wspólnotowy i nie trzeba ich przekształcać w prawo krajowe (mają bezpośrednią moc obowiązującą)
dyrektywy: adresowane do konkretnych państw członkowskich nakładają na nie obowiązek podjęcia działań w celu osiągnięcia wskazanego celu (adresat ma swobodę doboru środków i sposobu realizacji)
decyzje: mają charakter wiążący tylko dla wyraźnie określonych adresatów
porozumienia międzynarodowe
porozumienia członkowskie
prawo niepisane, podstawowe zasady
orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości (także I Instancji)
Jeśli istnieje konflikt między prawem wspólnotowym i normami prawnymi poszczególnych krajów, prawo wspólnotowe ma nadrzędność w stosunku do prawa krajów członkowskich.
2. Procedura podejmowania decyzji w Unii Europejskiej
Procedura konsultacji:
Projekt przygotowuje jednostka administracyjna Komisji zajmująca się daną dziedziną (nadzór sprawuje komisarz, który jest osobiście odpowiedzialny za treść, formę i terminowość)
Komisja przyjmuje projekt zwykłą większością głosów
Projekt zostaje przesłany do Rady, która może zasięgnąć opinii Parlamentu i Komitetów
Akt prawny zostaje przyjęty przez Radę UE i opublikowany w 11 oficjalnych językach
Procedura współpracy (traktat amsterdamski ograniczył ją tylko do spraw związanych z unią walutową):
Komisja przygotowuje projekt i przesyła go do Parlamentu
Parlament opiniuje projekt i przesyła do Rady
Projekt zatwierdzony przez Radę wraca do Parlamentu na drugie czytanie:
akceptacja stanowiska Rady lub brak działania → Rada przyjmuje akt większością kwalifikowaną
propozycja wprowadzenia poprawek → projekt wraca do Komisji, która go poprawia lub nie i przekazuje Radzie
odrzucenie stanowiska Rady → Rada może przyjąć akt tylko na zasadzie jednomyślności
Procedura współdecydowania (dotyczy takich spraw jak: przepływ siły roboczej, jednolity rynek europejski, ochrona konsumenta, edukacja):
Pierwsze trzy etapy tak jak w procedurze współpracy
Gdy Rada odrzuca poprawki Parlamentu lub Parlament odrzuca stanowisko Rady następuje zwołanie Komitetu Pojednawczego (Rada + reprezentanci Parlamentu):
porozumienie → Rada i Parlament przyjmują akt prawny jednomyślnie lub na zasadzie większości kwalifikowanej
brak porozumienia → Parlament może odrzucić akt na zasadzie absolutnej większości
Procedura zatwierdzania (zgody) umożliwia podjęcie przez Parlament decyzji dotyczących ratyfikacji traktatów akcesyjnych, układów stowarzyszeniowych, organizacji i celów funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności oraz Europejskiego Banku Centralnego.
3. Zasada subsydiarności
Zasada subsydiarności mówi o tym, że do kompetencji instytucji ponadnarodowych przekazywane mogą być tylko te sprawy, których nie można uregulować skuteczniej (z uwagi na skalę lub skutek) na niższych szczeblach (władza krajowa, regionalna, lokalna).
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl