Imperium osmańskie (tureckie) u schyłku średniowiecza (XIV - XV w.), podr. , s. 171 - 176, o. RM

Rozwój terytorialny imperium tureckiego w XIV - XV w. - mapa, podr., s. 172

1. Powstanie państwa Turków osmańskich w Azji Mniejszej na przełomie XIII i XIV w.

- twórcą państwa Turków osmańskich na przełomie XIII i XIV w. był turecki emir Osman I, który ogłosił się sułtanem

- zajęcie przez Turków osmańskich posiadłości bizantyjskich w Azji Mniejszej w XIV w. (mapa w podr., s. 172)

2. Stopniowy podbój przez Turków Półwyspu Bałkańskiego po przekroczeniu przez nich Bosforu:

europejskich posiadłości cesarstwa bizantyjskiego (z Grecją, Adrianopolem i w 1453 r. Konstantynopolem),

Bułgarii, Serbii, Bośni, Albanii (mapa w podr., s. 172)

- bitwa na Kosowym Polu w 1389 r. (pokonanie przez Turków Serbów)

- bitwa pod Nikopolis w 1396 r. (pokonanie przez Turków wojsk krucjaty zorganizowanej przez cesarza i króla

Węgier Zygmunta Luksemburczyka)

- zagrożenie Węgier przez Turków i bitwa pod Warną w 1444 r.

▪ wojna Węgier z Turkami rozpoczęta w 1443 r. przez króla Polski i Węgier Władysława Jagiellończyka,

▪ wojskami węgierskimi dowodził przywódca węgierskiej szlachty, a zarazem zdolny wódz Jan Hunyady,

▪ węgiersko - turecki rozejm w Szegedynie zawarty w 1444 r. na 10 lat

▪ zerwanie przez króla Władysława Jagiellończyka rozejmu w Szegedynie (za namową legata papieskiego kardynała

Juliana Cesariniego) i bitwa pod Warną - klęska wojsk węgierskich dowodzonych przez Jana Hunyadego oraz

śmierć króla Władysława Jagiellończyka, zwanego odtąd Warneńczykiem

▪ bitwa pod Warną w świetle relacji źródłowej (podr., s. 175 - 176) i plan bitwy (podr., s. 172)

- zdobycie przez Turków Konstantynopola w 1453 r.: ostateczny upadek cesarstwa bizantyjskiego,

sułtan Mehmed II przeniósł do Konstantynopola (nazwanego przez Turków Istambułem) stolicę imperium

tureckiego, relacja źródłowa, podr. s. 176

3. Lenna tureckie (państwa uzależnione od Turcji) od XV w. : Mołdawia (Hospodarstwo Mołdawskie),

Wołoszczyzna (Hospodarstwo Wołoskie), Chanat Krymski, a także Siedmiogród po 1526 r., mapa, podr. , s. 172

4. Armia turecka (podr., s. 173)

- spaihisowie: jazda turecka, tworzona na zasadzie pospolitego ruszenia

- janczarzy: rekrutowali się z wcielanych siłą do armii tureckiej młodych ludzi pochodzących z

podbitych obszarów, następnie wychowywanych w duchu islamu na fanatycznych wojowników

- „armaty Urbana”, podr., s. 174, szable tureckie, podr., s. 173

5. Imperium tureckie jako monarchia despotyczno - teokratyczna (sułtan jako „cień Allaha na ziemi”, il., s. 171)

6. Rycerz Zawisza Czarny w walce z Turkami - podr., s. 173

7. Imperium Timura Kulawego (zwanego w Europie Tamerlanem) jako krótkotrwała próba

odtworzenia imperium mongolskiego u schyłku XIV i w początkach XV w. - podr., s. 174

- Timur (będący chanem Mongołów) uważał się za spadkobiercę Czyngis - chana

- podbój przez Timura („człowieka z żelaza”) ogromnych terytoriów w Azji wchodzących w XIII w. w

skład imperium mongolskiego Czyngis - chana, pokonanie przez Timura m.in. Turków osmańskich w 1402 r.

- okrucieństwo Timura (Tamerlana), zm. w 1405 r. - rozpad jego państwa kilkadziesiąt lat później

Najważniejsze bitwy z Turkami u schyłku średniowiecza (XIV - XV w.)

Miejsce bitwy rok położenie geograficzne znaczenie bitwy

Kosowe Pole		1389	Serbia	Turcy zadali wielką klęskę Serbom, co ułatwiło im stopniowy podbój Półwyspu Bałkańskiego
Nikopolis		1396	miasto nad dolnym Dunajem	Turcy pokonali wojska krucjaty antytureckiej, w której wziął udział król Węgier Zygmunt Luksemburczyk, rycerstwo francuskie i zakon rycerski joannitów, była to kolejna z bitew ułatwiających Turkom podbój Półwyspu Bałkańskiego
Warna		1444	miasto w Bułgarii, nad Morzem Czarnym	Turcy pokonali wojska węgierskie i polskie dowodzone przez Jana Hunyadego, w bitwie zginął król Polski i Węgier Władysław, zwany później Warneńczykiem, bitwa przesądziła o trwającym kilka stuleci podporządkowaniu Turkom Półwyspu Bałkańskiego
Konstantynopol		1453	Konstantynopol - miasto nad Cieśniną Bosfor	Turcy zdobyli Konstantynopol, kładąc kres istnieniu Cesarstwa Bizantyńskiego, Konstantynopol pod nazwą Stambuł stał się następnie stolicą imperium tureckiego
Belgrad	1456	miasto w Serbii, należące wówczas do Węgier i pełniące rolę twierdzy mającej zagrodzić Turkom najazd na Węgry	wojska węgierskie dowodzone przez Jana Hunyadego obroniły Belgrad przed Turkami, co uchroniło Węgry przed tureckim najazdem na ponad pół wieku, obrońców zagrzewał do walki swoimi płomiennymi kazaniami wybitny kaznodzieja, franciszkanin Jan Kapistran, (Turcy zdobyli Belgrad dopiero w 1521 r., a następnie zadali klęskę Węgrom w bitwie pod Mohaczem w 1526 r.)

---