IMPERIUM RZYMSKIE

*Państwo to powstało na przełomie V i IV w.p.n.e. posiadało ustrój republikański co wywarło wielki wpływ na armię rzymską. Każdy obywatel był zobowiązany do pełnienia służby, oprócz niewolników. Nie posiadali oni swoich własnych teoretyków, większość prac było napisanych przez Greków

*POLIBIUSZ z MEGALOPOLIS (IIw.p.n.e) –wywieziony z Grecji jako zakładnik, szybko wyzbył się marzeń o odzyskaniu niepodległości przez Grację. Autor m.in.: „Taktyka” i „Wojna numatyńska”, które były poświęcone teoretycznej problematyce wojskowej. Najwybitniejszą pracą, która zachowała się do dzisiaj są „Dzieje” poświęcone dziejom historii państwa rzymskiego. Pojawiają się fragmenty poświęcone tematyce wojskowej. Pisał o strategii i taktyce wojsk rzymskich. Był wybitnym znawcą spraw wojskowych, nie tylko opisywał wojny i bitwy, lecz wnikliwie badał przyczyny zwycięstw i klęsk, sposoby działań taktycznych oraz formy strategiczne. Rozpatrując części składowe sztuki wojennej wyprowadzał uogólnienia i formułował zasady. Dowiadujemy się o zasadach fortyfikowania i zdobywania miast przez wojska rzymskie; opisał on sposoby użycia w działaniachwojennych słoni (Kartagińczycy), używali ich do rozbijania falangi rzymskiej; od wiedzy i talentu wodza zależał los bitwy; opisał walki Rzymian z Kartagińczykami (wódz Hannibal), wódz ten wzbogacił sztukę wojenną o pokonywanie dużych masywów górskich. Stosując metodę selekcji uczestników wyprawy (oddziały elitarnego wojska wyćwiczone i bez bagaży) bądź metodę stosując udany fortel; dużą rolę przywiązywał do czynnika moralnego wodza, należy praktycznie mobilizować żołnierzy przed oczekującą ich walką; ważna była analiza i wnioski wyciągnięte z bitwy. Analizując bitwę pod Kannami dostrzegał skuteczność manewrów zastosowanych przez Hannibala, który zastosował tam manewr dwuskrzydłowego okrążenia przeciwnika, ważną rolę odgrywała tam jazda, a także piechota; pobór do armii rzymskiej polegał na losowym wyborze dzielnic, z których kandydaci byli wybierani indywidualnie do czterech legionów, nabór był co rok. Tak samo była wybierana kadra dowódcza

*KATON STARSZY (III-IIw.p.n.e) –był przeciwnikiem kierunku reprezentowanego przez Polibiusza; „De re militari”(rozprawa); był rzecznikiem utrzymywania dyscypliny wojskowej;opisanie siedmiu szyków bitewnych stosowanych przez legiony rzymskie

*ONESANDER „Strategicon” – poświęcone głównie obowiązkom i zadaniom dowódcy; główną wagę przywiązywał do problematyki etycznej, środkom służącym podniesieniu ducha moralnego wojsk,; przedstawił ogólne zasady dowodzenia, znaczenie planu wojny (strategiczne i taktyczne –współdziałanie piechoty i jazdy), rozpoznanie nieprzyjaciela; był przeciwnikiem bezpośredniego udziału dowódcy w bitwie – powinien działać umysłem

*ELIANUS (Grek) „Teoria taktyki” -omówił w nim uzbrojenie, organizacje, szyki wojska i podstawowe komendy; zadaniem taktyki jest ustawianie szyków przez przeszkolonych dowódców

*APPIAN „Historia rzymska” –organizacja państwa i armii; opowiadał się za rozwijaniem jazdy lekkozbrojnej, za prowadzeniem walk nocą, wolał działania niekonwencjonalne;był za budowaniem potężnych machin oblężniczych, który służyły do burzenia murów fortyfikacyjnych i innych umocnień; opisał wiele m.in. bitwę Juliusza Cezara z Pompejuszem

*JULIUSZ GAJUSZ CEZAR (I w.p.n.e) –wybitny wódz i praktyk wojskowy, twórca wojny błyskawicznej; 1)„Wojna Galijska” , 2)„Wojna domowa”

-chciał zwiększenia głębokości szyku; reformy techniki wykonywania marszów oraz sztuki zdobywania twierdz; początki artylerii (machiny bojowe)

-1) wojny te były wojnami niesprawiedliwymi i zaborczymi; zwolennik wojen manewrowych i błyskawicznych; szybkość przebywania dużych odległości poprzez forsowne marsze dniami i nocami i krótkie odpoczynki; nowe sposoby budowania mostów na szerokich rzekach

-2)unikanie starć nocnych, ponieważ łatwo naruszyć stan moralno-bojowy walczących, który był bardzo ważny; główną siłę bojową stanowiła piechota, pomocnicza była jazda;

-wprowadził nowy sposób prowadzenia wojny, który polegał na otoczeniu obozu przeciwnika dużą ilością szańców, fortów i odciąć dostaw żywności, obniżyć morale otoczonych;

-dowódca: szacunek, autorytet, odwaga, sprawiedliwość; służba w armii trwała 2 lata

*FRONTINUS (I w.p.n.e) polityk, administrator, uczony, pisarz; pisał prace teoretyczno-wojskowe; zachował się tylko jeden jego traktat, który jest poświęcony czynom wodzów;podstawą działania wodza powinien być starannie obmyślony plan prowadzenia wojny i staczania bitew; stosowanie różnego rodzaju podstępów wojennych: przygotowanie boju i znalezienie dobrego położenia, prowadzenie walki i zapewnienie sobie zwycięstwa, oblężenie i obrona twierdz, utrzymanie dyscypliny w armii; zasady pomocnicze: tajemnica własnych planów, poznanie planów przeciwnika, robienie zasadzek; ważne były zasady oblegania i zdobywania twierdz

*WEGECJUSZ (IV w) „Epitoma rei militaris” –problemy strategiczne i taktyczne, uzbrojenie, organizacja, system rekrutacji armii, wyszkolenie wojsk; codzienne ćwiczenia władania bronią w okresie pokoju; w wojnie brała udział piechota (legioniści, oddziały posiłkowe), jazda i flota; zmniejszenie roli piechoty a wzrost jazdy; wyższe stanowiska dowódcze miały być osiągane drogą stopniowego awansu; opisał szyki bojowe i taktykę prowadzenia bitwy; chciał powrotu do falangi, rezygnując z szyku manipularnego legionu; opowiadał się za wydzielaniem odwodu, uszykowaniem głębokim wojsk; zwycięstwo osiąga się wyłącznie walką, ważna była rola terenu, obrona miast, był za sporządzeniem kartograficznego planu rejonu działań

*Rzymska myśl wojskowa nie zajmowała się problemami strategii lecz głównie rozważała problemy taktyczne.