CHRZEŚCIJAŃSTWO W IMPERIUM RZYMSKIM W 40 r. p.n.e. królem w Judei został mianowany przez Rzymian Herod Wielki. Rozprawił się on z przeciwnikami, likwidując ich. Podjął następnie wysiłek zjednoczenia narodu wokół swojej osoby, budując świątynię. Z Ewangelii wiadomo, że budowa świątyni trwała 46 lat. W tym czasie w Palestynie powstały i działały różne stronnictwa polityczne i religijne: - FARYZEUSZE - odłączeni - odznaczali się rygorystycznym przestrzeganiem prawa Mojżeszowego, również tradycji pisanej i wszelkiej interpretacji prawa. Fakt rygorystycznego przestrzegania prawa sprawiał, że byli odłączeni od pogan i Izraelitów - tworzyli zamkniętą kastę. Oczekiwali wybawienia Izraela, także z niewoli rzymskiej. Miało się ono dokonać dzięki interwencji Boga. Nie podejmowali akcji politycznych. (ewangeliczna scena kuszenia - Mesjasz miał zeskoczyć ze świątyni na plac świątynny). - SADUCEUSZE - byli to arystokraci żydowscy, bogaci ludzie pochodzący z kapłańskich kręgów. Pod względem religii skłóceni z faryzeuszami, przestrzegali jedynie prawa mojżeszowego, odrzucając wszelkie interpretacje i prawa dodane później. Dążyli do kompromisu z okupantem rzymskim, widząc w tym możliwość zachowania, w polityce - realiści. - ZELOCI - gorliwi - pod względem religijnym przypominali faryzeuszy, pod względem politycznym uważali, że wyzwolenie trzeba wywalczyć, buntowali się przeciw Rzymianom, ostatnie powstanie w 70 latach doprowadziło do zniszczenia Jerozolimy. Wśród zelotów działała grupa specjalna - SIKARIUSZE - nożownicy - dokonywali mordów na rzymskich żołnierzach lub na kolaborantach, uznawani za bohaterów narodowych, prawdopodobnie należał do nich Barabasz. - ESEŃCZYCY - żyli na pustyni niedaleko Qumran, wiedli życie surowe, ascetyczne, nie uznawali autorytetów kapłańskich w Jerozolimie ani władzy rzymskiej. Nie zajmowali się polityką, jedynym autorytetem był mistrz /nauczyciel/ Sprawiedliwości. Zajmowali się przepisywaniem, interpretacją ksiąg biblijnych, chodzili ubrani na biało, uważali, że celem człowieka jest dążenie do własnej doskonałości. W takim społeczeństwie narodził się Jezus. Imię Jezus /Joszua/ oznacza Bóg Zbawia. Z Ewangelii wiadomo, że urodził się za czasów Heroda i Oktawiana Augusta w Betlejem - miasto rodzinne Nazaret. Nie można odtworzyć dzieciństwa - tylko w Ewangelii św. Łukasza są o tym wzmianki. Dopiero w 30 roku życia podjął działalność publiczną. Lukę pomiędzy narodzeniem a jego działalnością zapełniają apokryfy wg których Jezus wykorzystuje swoją moc, góruje nad rówieśnikami, wywyższa się. W 30 roku życia podejmuje działalność publiczną - otrzymuje tytuł Rabbi /nauczyciel/. Tytuł taki otrzymywali ci, którzy ukończyli szkołę rabińską. Gromadzi uczniów, działalność prowadzi wg różnych źródeł od 1,5 roku do 3 lat, potem skazany na śmierć i ukrzyżowany w Jerozolimie. Uczniowie po jego śmierci ulegają rozproszeniu. Piotr gromadzi uczniów i zakłada pierwszą gminę chrześcijańską w Jerozolimie. Ta gmina wywodziła się kręgów żydowskich, utrzymywała jedność z judaizmem. Byli to judeo-chrześcijanie. Przez samych żydów i Rzymian traktowani byli jako sekta. W całym imperium od 12 roku wszystkie ludy należące do imperium zmuszone były do czczenia kultu cesarza. Żydzi zwolnieni byli z kultu cesarza i z kultu bogów pogańskich. Kult cesarza i bogów pogańskich obowiązkowy był przy zawieraniu jakiegoś aktu, np. małżeństwa. Tak było do 43 r. gdy Herod Agryppa rozpoczyna prześladowanie chrześcijan. Oskarżeni zostali o wzniecanie waśni religijnych, rozbijanie narodu. Zostali wyłączeni ze świątyni i wypędzeni, wtedy ginie Jakub. Chrześcijanie stracili przywilej, zmuszeni byli do kultu cesarza i bóstw pogańskich. Zostali wypędzeni z Rzymu, dostali się na teren Cypru, Fenicji, Antiochii. Wtedy wyszli z kręgu żydowskiego. Rozpoczęli działalność wśród pogan. Powstał konflikt w kościele. Powstały dwie grupy: judeo-chrześcijanie i chrześcijanie helleniści. Powstał problem czy można przyjąć Jezusa bez Starego Testamentu, czy można przyjąć chrzest bez obrzezania. Rozstrzygnąć miał sobór w Jerozolimie ok. 50 r. Ustalono na nim, że nie ma potrzeby obrzezania, wystarczy wiara w Chrystusa i chrzest. Cała Europa wraz z Rzymem przejęła od Greków kulturę, gdyby przyjęto kulturę judeo-chrześcijańską wraz z obrzezaniem chrześcijaństwo musiało by się zamknąć do terenu Jerozolimy, Grecy nie przyjęli by obrzezania. Trzy lub cztery wyprawy misyjne Pawła spowodowały założenie wielu gmin. Pisał listy - w II w. we wszystkich krainach imperium znane było chrześcijaństwo. Nastąpił szybki rozwój chrześcijaństwa - gminy chrześcijańskie odróżniały się innym stylem życia niż rzymianie. Człowiek w gminie był spokojny o swój los, miał zapewnioną opiekę i środki do życia. Chrześcijanie zawdzięczali rozwój temu, że znaleźli się w imperium romanum, obowiązywało pax romana, były świetne drogi, ułatwiało to przemieszczanie się, zapewnione było bezpieczeństwo na drogach - to wszystko spowodowało, że chrześcijaństwo szybko się rozrasta. Kościół potrafił przyjmować zwyczaje pogańskie (kyrie elejson). Przez chrzest następowało włączanie do religii. Prześladowania rzymskie Gdy chrześcijanie stracili status sekty, nie uczestniczyli w kulcie cesarza i pogan. Przyczyny prześladowań: - brak sprawowania kultu - odmowa kultu cesarza - brak lojalności wobec władcy - oskarżeni o ateizm, nie wierzyli w rzymskich bogów, - nie lubił ich lud rzymski, bo tworzyli ekskluzywne grupy, posługiwali się tylko sobie znanymi symbolami - (ryba - ichtis) - pełna nauka tylko po przyjęciu chrztu Chrześcijanie byli nie lubiani, bo byli lojalni wobec władzy. Krążyły pogłoski, podejrzewano ich o kanibalizm. Prześladowania chrześcijan nasiliły się za czasów cesarzy wojskowych, chrześcijanie nie walczyli, dawali się zabić. W IV w. uległo to zmianie, bo mieli własny kraj, chrześcijanizm stał się religią panująca. Wtedy chrześcijanie przestali przestrzegać V przykazania - zmieniła się jego interpretacja - nie wyklucza obrony. Za czasów Trajana zabroniono denuncjacji - żaden anonim, donos nie będzie brany pod uwagę. Wprowadzenie takiego zakazu przez Trajana wywołał namiestnik prowincji Pliniusz Młodszy. Odmowa kultu cesarz łączyła się z karą. Przez II wieki chrześcijaństwo rozwijało się bardzo szybko - od Mezopotamii po Hiszpanię. W 220 r. chrześcijaństwo rozwinęło się w Arabii, Indiach, ale wraz z rozwojem chrześcijaństwa pojawiły się sekty. Można to wyczytać z listów Jana (I i II w). "Jeśli ktoś mówi Jezus - nie Bóg to nie kościół". Za czasów Dioklecjana dochodzi do ostatecznego prześladowania, które obejmuje całe imperium. Chrześcijanie byli poddawani torturom. Prześladowania straciły impet wraz z abdykacją Dioklecjana. Ostateczne zwycięstwo odnieśli chrześcijanie za czasów Konstantyna, którego na cesarza wybrało wojsko, jednocześnie na urząd cesarza wybrano Malsencjusza. Wojnę wygrał Konstantyn, a zwycięstwo przypisał Bogowi Chrześcijan - XP - chio - Chrystus Zbawca. Konstanty n zaczął anulować wszelkie postanowienia, wrogie chrześcijanom. 13.06.313 r. Konstantyn i współcesarz Licyniusz wydali edykt - chrześcijaństwo równouprawnioną religią - nazwany edyktem mediolańskim (nie było go naprawdę). 324 r. Konstantyn - stał się jedynym władcą imperium, chrześcijaństwo stało się religią panującą, "wyszło z katakumb". Zwiększa się liczba chrześcijan, ale spada jakość, bo warto być chrześcijaninem - tylko wtedy można być urzędnikiem. Chrześcijaństwo stało się religią uprzywilejowaną.