Stanisław Moniuszko - biografia
1819 - 1872
Stanisław Moniuszko był wybitnym polskim kompozytorem, organistą i nauczycielem. Tworzył muzykę o charakterze narodowym, wplatając w utwory elementy ludowe. Jego najsłynniejsze dzieła to opery: „Straszny dwór” i „Halka”. Zdobył sobie międzynarodowa sławę już za życia, szczególnie w krajach słowiańskich. Był osobowością artystyczną, która zmieniła kształt polskiej opery.
Stanisław Moniuszko urodził się na terenie dzisiejszej Białorusi, niedaleko Mińska, w majątku Ubiel. Mały staś przyszedł na świat 5 maja 1819 roku szlacheckiej rodzinie. Jego ojciec, Czesław Moniuszko herbu Krzywda, był ziemianinem, niegdyś służył jako kapitan w armii napoleońskiej, matka, Elżbieta Madżarska, pochodziła z rodziny węgierskiej.
Zdolności muzyczne przejawiał już w we wczesnym dzieciństwie, dlatego postanowiono kształcić go w tym kierunku. Pierwszych lekcji udzielała mu matka (1827 - 1830), która uczyła tez jego kuzynów Korzaków. Później kształcił się u warszawskiego organisty, Augusta Freyera. Uczył się najpierw u o.o. Pijarów, a później w gimnazjum w Mińsku, tam też ukończył sześć klas. W 1836 wyjechał do Wilna, by tam kontynuować naukę muzyki pod kierunkiem Rungenhagena. W Wiedniu poznał zachodnie trendy muzyki operowej i jej organizację, pracował też jako korepetytor chórów. Po trzech latach pobytu, w 1839 roku wrócił do kraju i został organistą w kościele p.w. św. Jana w Wilnie. Jednocześnie pracował jako nauczyciel muzyki. Wtedy też poznał Aleksandrę Mullerównę, z którą wziął ślub w 1840 roku. Ojciec panny młodej był bogatym człowiekiem, posiadał ekskluzywny dom zajezdny. Małżeństwo z Mullerówną zaowocowało dziesięciorgiem dzieci. Moniuszko był założycielem amatorskiego chóru, a w 1854 także Towarzystwa im. Św. Cecylii, którego zadaniem była poprawa stanu muzyki sakralnej.
W 1858 roku wybrał się w podróż po Europie, w czasie której zapoznał się z repertuarem obcych oper, głównie niemieckiej, poznał też B. Smetanę, a nieco później Rossiniego, Aubera i Gounoda. Łączyła go przyjaźń z wieloma współczesnymi kompozytorami między innymi z Lisztem. Powrócił do kraju i w sierpniu 1858 roku na stałe osiadł w Warszawie. Objął tu stanowisko kapelmistrza opery, a potem również nauczyciela harmonii, w powstającym właśnie Instytucie Muzycznym. W ramach pracy w instytucie rozwinął też działalność zespołu chóralnego. W 1963 roku wybuchło powstanie styczniowe, destabilizacja sytuacji państwa negatywnie odbiła się na rozwoju kultury. Zawieszono wystawianie „Strasznego dworu” ze względów cenzuralnych - zarzucano jej wymowę niepodległościową (28.09.1865). Moniuszko popadł w tarapaty finansowe, znacznie się wówczas zadłużył. Natomiast jego sława rosła w innych krajach słowiańskich. Moniuszko uznawany jest za głównego twórcę pieśni polskiej (ok. 4000 pieśni zawartych w „Śpiewnikach domowych”), nazywany był też słowiańskim kompozytorem.
Stanisław Moniuszko zmarł nagle 4 czerwca 1872 roku w wieku 53 lat w Warszawie. Pogrzeb wybitnego kompozytora stał się okazja do zamanifestowania patriotycznych postaw społeczeństwa. Ciało mistrza złożono na cmentarzu powązkowskim w Warszawie.
Moniuszko jest najwybitniejszym polskim twórca operowym. Najsłynniejszą z nich jest, chyba, „Halka”, napisana w 1847 roku w dwóch aktach dla amatorskiej sceny wileńskiej, potem rozszerzona o dwa kolejne. Premiera opery odbyła się 1 stycznia 1958 roku w warszawskiej operze pod dyrekcją B. Metany, do libretta Włodzimierza Wolskiego. W następnych latach grana z upodobaniem w Krakowie, Lwowie, Poznaniu, Petersburgu, Moskwie, Kijowie, Odessie, Wiedniu, Lublanie i Pradze Do jego oper należą też: „Flis” (1858), „Hrabina” (1860), „Straszny dwór” (1865”, „Verbum nobile”, „Patria”, „Beata” i wiele innych. Moniuszko jest autorem 20 oper i operetek („Nocleg w Apeninach”, „Ideał”, „Loteria”, „Nowy Don Quixote”, ”Jawnuta”, „Żółta szlafmyca”, „Woda cudowna „ i in.). w twórczości kościelnej wsławił się siedmioma mszami (m.in. „Msza żałobna”), czterema „Litaniami ostrobramskimi”, a także „Ojcze nasz”, „Z Krzyża boleści” oraz 2 „Requiem”, „Chór sprawiedliwych”. Jest w dorobku kompozytora wiele kantat: „Pani Twardowski”, „Njoła”, „Milda” i in.). Ponadto napisał Moniuszko muzykę do „Dziadów” Mickiewicza pt. „Widma” i „Sonety krymskie” na chór z orkiestrą. Stworzył uwerturę symfoniczną „Bajka” i sporo drobnych utworów fortepianowych. Napisał też podręcznik teoretyczny pt. „Pamiętnik harmonii”.
Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.