Wychowanie w społeczeństwie europejskim
Zmiany w wychowaniu społeczeństwa europejskiego określane są mianem nowożytności zaczynają się w oświeceniu (XVII-XVIII) dojrzewają w XIX w. następnie w XX w. przeobrażają się w ponowoczesność.
Rozwój ideologii i praktyki wychowania w społeczeństwie europejskim:
Dziecko - jest bytem jakościowo odrębnym od dorosłego, jednakże jest z nim związany po przez proces rozwoju, w którego wyniku powstaje dojrzała osoba. Wpływając na jej kształt należy oddziaływać w taki sposób aby stało się ono lepszym człowiekiem i aby samo mogło naprawiać rzeczywistość.
W oświeceniu i XIX w. na dziecko patrzono jak na projekt do urzeczywistnienia i widziano je poprzez pryzmat celów jakie przed nim stawiano. Wyróżniamy dwa nurty sposobu myślenia o dziecku:
Religijny - na dziecko patrzy się w wymiarze społecznym i duchowym, należy dziecko uformować w taki sposób by mogło osiągnąć jeden i drugi wymiar. Dziecko kształtuję dyscyplina i rygor moralny.
Naukowy - dyskurs ten dochodzi do głosu dopiero w nowoczesności, dziecko spostrzega się tu jako kamień węgielny przebudowy ludzkości czy rasy, by zobaczyć w nim przyszłego obywatela. Uważa się że to dziecko jest dla narodu a nie na odwrót.
W XX w. zaczyna się postrzegać dziecko jako wartość samoistną, staje się ono osobą-zyskanie praw do prywatności i budowania swojego świata. Dziecko tworzy relacje towarzyskie poza kręgiem rodzinnym i szkolnym. Popularność zyskują tu nurty pedagogiczne, które uważają dziecko za rosnący organizm, którego rozwój powinien przebiegać w jak najlepszych warunkach a środowisko społeczne odgrywa tu rolę „cieplarni”, w który dziecko może urzeczywistnić swój twórczy potencjał.
Ponowoczesność postrzega dziecko jako partnera życiowego mającego prawo do współdecydowania o żywotnych dla siebie kwestiach.
Rodzina i rodzicielstwo- w nowożytności duże rodziny tzw. familie zaczynają się przekształcać w rodziny podstawowe, które są przeciwieństwem familii i są to niewielkie, zamknięte komórki społeczne.
W oświeceniu wiodącym typem rodziny była tzw. rodzina-pień (ojcowie i jedno z dzieci wraz z rodziną), model ten bazuje na dyscyplinie budującej rodzinną hierarchię. Rodzice muszą zadbać o zdrowie, wychowanie i wykształcenie dzieci.
W XIX w. powstaje rodzina podstawowa (rodzice i dzieci). Rodzina taka powinna dbać by było dużo dzieci i aby były zdrowe oraz wychować je na patriotów. Rodzice kontrolują wszystko co jest związanie z rozwojem dziecka, przejmują oni trud wychowawczy.
XX w. rodzina podstawowa, za wychowanie odpowiada państwo, skupia się na zapewnieniu dziecku jak najlepszych warunków do rozwoju. Rodzina ma zapewnić dziecku przede wszystkim opokę uczuciową, dlatego najważniejsza wartością rodzicielską jest miłość do dziecka, przejawiana nie tylko przez matkę ale i przez ojca.
Ponowoczesność -występuje rodzina niepełna, która staje się coraz mniejsza i coraz mniej trwała. Rodzicielstwo postrzegane jest jako rola społeczna do odegrania roli matki, ojca.
Szkoła - ma stworzyć lepszego człowieka, który zadba o powstanie lepszego społeczeństwa.
W oświeceniu szkoła istnieje po to aby kształcić obywateli, wybrańców, którzy stworzą jedną moralną wspólnotę-państwo.
Wiek XIX - szkoła ma zadbać o tworzenie obywateli dbających o dobrobyt i bezpieczeństwo. Oświata ma być zorganizowana przez państwo, obowiązkowa dla wszystkich i jednolita. Widać jeszcze różnice miedzy szkołą ludową a gimnazjum i uniwersytetami.
W drugiej połowie XX w. zaczęto szkołę dopasowywać do rytmu rozwoju dziecka oraz do potrzeb różnych grup społecznych, etnicznych, religijnych. Państwo ogranicza swoją funkcję do czuwania nad sprawnym działaniem oświaty.
W oświeceniu występował kult rozumu, w ideologii wychowania występowało nastawienie na naukę. W społeczeństwie miało miejsce przejście z feudalizmu na kapitalizm.
Wiek XIX to kult rodziny i nastawienie na naród. Społeczeństwo klasowe charakteryzuje się kapitalizmem produkcyjnym.
W wieku XX następuje kult dziecka i nastawienie na demokracje. Społeczeństwo ma charakter demokratyczny z nastawieniem na kapitalizm produkcyjny.
Ponowoczesność to kult konsumenta nastawiony na indywidualizm. Występuje społeczeństwo demokratyczne z nastawieniem na kapitalizm konsumpcyjny.
Czego uczy nas szkoła?
Wg. Bulińskiego podstawową funkcją szkoły jest uczenie umiejętności myslenia refleksyjnego, uczenie operowania abstrakcjami. Szkoła ma zatem nauczać wiedzy a nie jej treści czyli konkretnych praktycznych informacji. Uczniowie powinni zdobyć umiejętność przekształcania wiedzy konkretnej w wiedzę abstrakcyjną.
Szkoła odtwarza naukowy sposób myślenia nieodzowny dla reprodukcji kultury, która współgra z wymogiem organizacji społecznej opartej na podziale pracy.
Cele wychowania
W różnych okresach występowały różne cele wychowania, które ciągle ulegały przekształceniom. Przekształceniom tym ulegały również środki wychowawcze, dzięki którym chciano osiągnąć te cele. Przekształcenia ideologii wychowania mają swoją logikę i ku czemuś zdążają.
Pomimo ty wszystkich zmian nie została porzucona idea wychowania. Pedagogiki ciągle twierdzą, że należy wychowywać i wygłaszają deklaracje jak należy to robić.