SOCJOLOGIA

Style życia i konsumpcji.

STYLE ŻYCIA



Styl

życia

to

zespół

codziennych

zachowań

jednostek i zbiorowości specyficzny ze względu na

treść i konfigurację.



O stylu życia świadczą:



budżet czasu (sposób zagospodarowania czasu, tempo

życia),



praca (jej reguły, charakter, stosunek do niej),



konsumpcja dóbr materialnych (w tym ogólny stosunek do

świata rzeczy, wzorce konsumpcyjne, którym się podlega),



skala potrzeb intelektualnych i estetycznych,



stosunek do własnego ciała i zdrowia,



samoidentyfikacja ludzi uznających się za członków jakiejś

zbiorowości.

Typologia stylów życia ze względu na:

1 .społeczną lokalizację jej reprezentantów.



jako miejsce w strukturze społecznej:



styl życia inteligencji, robotników i chłopów;



styl życia klasy średniej;



style życia zdominowane przez własność, zawód i ubóstwo



jako wyznaczone przez uczestnictwo w kręgu kulturowym:



etos protestancki



miejsce, jakie dany styl zajmuje w życiu określonej

społeczności



styl dominujący / mniejszościowy (styl mniejszości

narodowych czy etnicznych),



Dewiacyjny / alternatywny.

2. zawód (styl życia yuppies) czy pokolenie (styl życia

pokolenia’68)

Typologia stylów życia ze względu na:

3

. dominujące wartości czy orientacje. (Arnold Mitchell):

1)zdominowany potrzebami:



„wegetujący”



„wiążący koniec z końcem”



2) style zewnątrzsterowne:



„przynależni”



„współzawodnicy”



„ludzie sukcesu”



3) style wewnątrzsterowne:



„jesteśmy sobą”



„poszukiwacze doświadczeń”



„wyrobieni społecznie”





4) styl zarówno zewnętrz- jak i wewnątrzsterowny;

SPOŁECZNE ZRÓŻNICOWANIE

STYLÓW ŻYCIA



Styl życia - charakterystyczny sposób bycia

odróżniający daną zbiorowość lub jednostkę od innych.



Obok kryteriów ekonomicznych (poziomu dochodów i

źródeł dochodu) jest stosowany do opisu zróżnicowania

między klasami czy warstwami.



Max Weber - styl życia jest oznaką przynależności

grupowej i ułatwia własną społeczną identyfikację.



Thorstein Veblen - ostentacyjna konsumpcja nie z

potrzeby przetrwania a z chęci zaznaczenia społecznych

różnic pomiędzy ludźmi (przymus eksponowania statusu).



Pierre Bourdieu - podziały klasowe coraz mniej opierają

się na dochodach i zawodzie a coraz bardziej na

podziałach w sferze kultury: różnicach w systemach

wartości, stylów życia i konsumpcji.

SPOŁECZEŃSTWO
KONSUMPCYJNE

O społeczeństwie konsumpcyjnym mówimy wtedy

gdy:



konsumpcja staje się zjawiskiem masowym a nie

domeną bogatych czy klasy średniej;



wydatki konsumpcyjne ciągle wzrastają i są zasadniczą

sprawą dla ekonomicznego funkcjonowania całego

systemu;



powszechną normą w odniesieniu do konsumpcji staje

się nienasycenie

SPOŁECZEŃSTWO KONSUMPCYJNE



Przyczyny

powstania

społeczeństwa

konsumpcyjnego:



1) zmiany w sferze ekonomicznej:



rozwój technologiczny,



wzrost wydajności pracy



zwiększenie ilości czasu wolnego



2) zmiany w sferze społecznej :



zmiany struktury społecznej i zmniejszanie się różnic
między klasami wyższymi a niższymi (dzięki wzrostowi
dochodu rozporządzalnego klas niższych)



przemiany w systemach wartości społeczeństw.

SPOŁECZEŃSTWO KONSUMPCYJNE



Zmiany w konsumpcji i ich następstwa społeczne:



Zaspokajanie raczej życzeń niż potrzeb

.

Bogata oferta dóbr konsumpcyjnych, obejmuje nie tylko

dobra podstawowe ale przede wszystkim dobra służące

zaspokajaniu przyjemności.



Przewaga funkcji symbolicznej nad użytkową

Wyposażenie

dóbr konsumpcyjnych w znaczenie symboliczne, dzięki

którym konsumenci już nie postrzegają produktów takimi

jakie są one w rzeczywistości ale postrzegają i

doświadczają ich obrazów.



Kształtowanie obszarów przedmiotu konsumpcji jako sfer

gustu, mody i stylów życia. Akcent kładzie się na ich

społeczne znaczenie

i na ich użytkowanie.

SPOŁECZEŃSTWO KONSUMPCYJNE



Zmiany w konsumpcji i ich następstwa społeczne:



wyłonienie się kategorii „

handlarzy potrzeb

”



dominacja sfery czasu wolnego i konsumpcji

nad sferą

produkcji i usług.



zmiana przedmiotu konsumpcji

ciało jako „najpiękniejszy przedmiot konsumpcji i obiekt

zbawienia”



jednostka poprzez pełnione

role konsumenckie

integruje

się z osobami pełniącymi podobne role konsumenckie

SPOŁECZEŃSTWO KONSUMPCYJNE



Zmiany w konsumpcji i ich następstwa społeczne:



zmiany w systemach wartości społeczeństw.

Wartości związane z przyjemnością

(hedonistyczne)

przesuwają się do centrum społecznego systemu
wartości.



zmiana wskaźników struktury społecznej.
Powszechna dostępność dóbr konsumpcyjnych sprawia,
że ulega

zanikowi właściwość konsumpcji jako

wyznacznika przynależności do określonej klasy czy
warstwy społecznej

a style życia i konsumpcji zaczynają

przebiegać „w poprzek” struktury społecznej.

Znaczenie konsumpcji w życiu

społecznym



Poziom konsumpcji wpływa na:



brak konfliktów społecznych,



stopień legitymizacji porządku społecznego,



satysfakcję w życiu osobistym



Podstawa do oceny ludzi, ich prestiżu i statusu



Czynnik mobilizujący do edukacji, pracy, migracji,
rywalizacji



Uwarunkowania wzorów konsumpcji



Historyczne



Kulturowe



Jakie miejsce wśród innych celów i wartości zajmuje

realizacja potrzeb konsumpcyjnych;



Jaką funkcję symboliczną spełniają określone

przedmioty, ich zakup i posiadanie (wybór tożsamości

kulturowej);



Społeczne



Jaki związek mają produkty i usługi z prestiżem;



Jak są identyfikowane jednostki i grupy społeczne w

oparciu o model konsumpcji;



Materialne

Zróżnicowanie dochodów jako bariera w

upowszechnianiu europejskich wzorów

konsumpcji.

Średnie dochody gospodarstw

domowych na osobę:

Stara Unia
(euro)

Nowa Unia
(euro)

Austria, Francja
1012
Holandia
1031
Finlandia

1059
W.Brytania

1125
Szwecja
1237
Dania
1456
Luksemburg
1533

Litwa
104
Łotwa
136
Estonia

150
Słowacja

163
Węgry
221
Czechy
250
Polska
296
Słowenia

387

Zróżnicowanie dochodów jako bariera w

upowszechnianiu europejskich wzorów

konsumpcji.



Opłat za gaz, prąd, wodę, podstawowe świadczenia
umożliwiające normalną egzystencję nie jest w stanie
uiścić:



4,6% Niemców



4,2% Szwedów



3,1% Austriaków



2,5% Duńczyków



27% Polaków

Społeczeństwo konsumpcyjne i

wykluczenie społeczne



Przesunięcie punktu ciężkości z produkcji na konsumpcję 

zmiana natury biedy i wykluczenia społecznego



„Bycie biednym w społeczeństwie producentów i

powszechnego zatrudnienia to jedna rzecz; zupełnie czymś

innym jest być biednym w społeczeństwie konsumentów, w

którym życiowe projekty zbudowane są raczej wokół

wyborów konsumpcyjnych niż pracy albo umiejętności

zawodowych. Jeśli bycie biednym czerpało kiedyś

znaczenie z bycia bezrobotnym, dziś pozyskuje je przede

wszystkim z bycia konsumentem z usterką” (Z.Baumann)



W społeczeństwie konsumpcyjnym ludzie biedni to ci,

którzy zdefiniowani są przez innych i samych siebie jako

„wadliwi konsumenci”

Podział społeczeństwa

konsumpcyjnego na dwie grupy

(Z.Bauman):

Zwycięzcy (uwiedzeni)

Przegrani (uciskani)

Konsumpcja jako środek
wyzwolenia, ekspresji,

samorealizacji

Potrzeby spełniane przez

rynek

Życie poświęcone
wchodzeniu w posiadanie i
obnoszenie się z dobrami
materialnymi

Brak środków niezbędnych
do uczestniczenia w życiu

konsumenckim

Rynek nie spełnia ich

potrzeb, są zależni od
podrzędnych usług
społecznych dostarczanych

przez nieefektywne państwo

SPOŁECZEŃSTWO KONSUMPCYJNE.

Makdonaldyzacja (G.Ritzer)



„Proces, który powoduje, że w coraz to nowych sektorach

gospodarki USA i reszty świata zaczynają dominować

zasady działania baru szybkiej obsługi” (G.Ritzer)



Proces makdonaldyzacji cechuje:



1. efektywność



Usługi są pożądane bo błyskawiczne



2. kalkulacyjność



Usługi są policzalne, jakość przedefiniowana w ilość



3. przewidywalność



Usługi są takie same o każdej porze i w każdym miejscu



4. możliwość manipulacji pracownikami i klientami



Usługi są zautomatyzowane

SPOŁECZEŃSTWO KONSUMPCYJNE.

Makdonaldyzacja (G.Ritzer)



Czynniki napędzające stały postęp makdonaldyzacji:



1. opłacalność



Tania siła robocza, duże i ekonomiczne zamówienia,

błyskawiczny przerób, ścisła kontrola nad klientami



2. patriotyzm



Znaki towarowe stają się patriotycznymi symbolami

narodowej tożsamości



3. szersze trendy w społeczeństwie



Rośnie odsetek pracujących kobiet



Zwiększa się liczba rodzin niepełnych



Rośnie zamożność społeczeństw



Zmniejsza się ilość czasu wolnego



Reklama i innowacje technologiczne

SPOŁECZEŃSTWO KONSUMPCYJNE.

Disneizacja (A.Bryman)

„Proces, przez który

zasady

parków tematycznych Disneya

zaczynają

dominować coraz więcej obszarów społeczeństwa”.



Elementy disneizacji:

1. tematyzacja



Wytwory, postacie i scenariusze niezwiązane bezpośrednio z daną

aktywnością importuje się do realnego świata w celu jego upiększenia

2. odróżnicowywanie konsumpcji



Zanikanie

konwencjonalnych

granic

miedzy

porządkami

instytucjonalnymi (rozrywka i edukacja)

3. merchandising



Obudowanie usługi sprzedażą gadżetów, powstawanie wspólnot

konsumenckich wokół usługi

4. praca emocjonalna



Wymaganie od pracowników „głębokiego aktorstwa” (nie tylko

okazywania ale odczuwania okazywanych emocji)