Obiekty Rietvelda [Utrecht]
Dom Rietvelda w Utrechcie (ndr. Rietveld Schröderhuis) - modernistyczna (konstruktywistyczna) willa w Utrechcie, zaprojektowana przez holenderskiego architekta Gerrita Rietvelda. Jedno ze sztandarowych dzieł grupy De Stijl.
Willę zaprojektowano dla dr Truus Schröder-Schräder i trójki dzieci w 1924. Zamieszkana była do 1985. Dom został odrestaurowany przez Bertusa Mulderta (1979) i obecnie jest otwarty dla zwiedzających. W 2000 został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Dom został zbudowany wg podstawowych zasad estetyki grupy De Stijl, pod znaczącym wpływem twórczości Kazimierza Malewicza - geometryczne, białe płaszczyzny, proste poręcze, prostokątne otwory okienne z czarnymi obramowaniami. Elementaryzm nakazywał podzielenie budynku na części składowe, jednakowo znaczące w projektowaniu i odbiorze. Obiekt przestał być całością z wyodrębnionymi szczegółami - stał się sumą specjalnie izolowanych części. Zignorowano hierarchię znaczeń poszczególnych elementów - fragmenty uzyskały pełną niezależność, w myśl pełnego uplastycznienia bryły, która stała się wielką rzeźbą przestrzenną w niewielkim ogrodzie. Nastąpiło rozbicie tej bryły i rozdzielenie spójnego obrazu budynku na części geometryczne (płaszczyzny, figury - przede wszystkim kwadraty i prostokąty akcentowane podstawowymi barwami). Przekreślono granice pomiędzy zewnętrzną i wewnętrzną sferą budynku - meble i wyposażenie wnętrz było utrzymane w tej samej gamie formalnej, co elewacje.
Gerard Thomas (Gerrit) Rietveld (ur. 24 czerwca 1888 w Utrechcie, zm. 26 czerwca 1964 tamże) był holenderskim architektem, projektantem i twórcą mebli.
Już w 1911, będąc jeszcze na studiach, Rietveld prowadził własną wytwórnię mebli. W 1917 pod wpływem neoplastycyzmu zaprojektował słynne czerwono-niebieskie krzesło, w 1919 przyłączył się do ruchu De Stijl. W 1924 Rietveld zaprojektował dom w Utrechcie dla Truus Schröder-Schräder, z którą współpracował.
W 1928 Rietveld zerwał z ruchem De Stijl i przystąpił do Congres International d'Architecture Moderne.
W 1932 zaprojektował krzesło Zig-Zag i rozpoczął pracę nad projektem budynku muzeum Van Gogha w Amsterdamie.
De Stijl (po niderlandzku styl) to kierunek w sztuce rozwijający się w latach 20. XX wieku. Znany jest także pod nazwą neoplastycyzm.
Twórcą nazwy "neoplastycyzm" jest Piet Mondrian, który zafascynowany mistykiem - Schoenmaekersem stworzył kierunek naznaczony pozytywną mistyką. Tajemne działanie świata polegało na zasadzie przeciwieństw. Siły aktywnej - biernej, pionów - poziomów. Tak też w neoplastycyzmie wyróżniamy dwie podstawowe linie (pion i poziom) oraz 3 kolory zasadnicze - żółty, niebieski i czerwony oraz 3 niekolory - biel, czerń i szarość. Linia pionowa oznaczała dynamizm, pozioma statykę. W twórczości osób związanych z tym nurtem uwidaczniają się charakterystyczne cechy stylu - prostokątność i stosowanie czystych kolorów (czerwony, niebieski, żółty, czarny, biały szary), brak dekoracji, wiara w abstrakcję i postawa odrzucająca naturę na rzecz dzieł rąk ludzkich.
Dom Rietvelda w Utrechcie
Nazwa pochodzi od czasopisma De Stijl wydawanego w latach 1917-1931 przez Theo van Doesburga. Najbardziej znanym artystą z kręgu De Stijl jest Piet Mondrian. Wydał on w roku 1920 manifest grupy pod nazwą Neo-Plastycyzm.
Prace grupy De Stijl silnie oddziaływały na Bauhaus oraz styl międzynarodowy w architekturze.
Do nurtu De Stijl należeli:
Piet Mondrian (1872 - 1944)
Theo van Doesburg (1883 - 1931)
Jacobus Johannes Pieter Oud (1890 - 1963)
Gerrit Rietveld (1888 - 1964)
Vilmos Huszár (1884 - 1960)
Bart van der Leck (1876 - 1958)
Robert van 't Hoff (1887 - 1979)
Ilya Bolotowski (1907 - 1981)
Marlow Moss (1890 - 1958)
Amédée Ozenfant (1886 - 1966)
Max Bill (1908 - 1994)
Jean Gorin (1899 - 1981)
Burgoyne Diller (1906 - 1965)
Georges Vantongerloo (1886 - 1965)
Kinderdijk - wieś w Holandii w prowincji Holandia Południowa położona około 15 km na wschód od Rotterdamu. Kinderdijk jest położona na polderze, do którego osuszenia zbudowano system 19 wiatraków około roku 1740. W tej chwili jest to największe skupisko zabytkowych wiatraków w Holandii i jedna z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Holandii. Wiatraki w Kinderdijk w roku 1997 zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa przyrody UNESCO.
Inny kompleks wiatraków:
Zaanse Schans - skansen wiatraków, znajduje się w Zaandam, obok Zaandijk, administracyjnie należy do Zaanstad w Holandii, w prowincji Holandia Północna. Zachowała się tu kolekcja starych wiatraków i domów. Zaanse Schans jest jedną z najbardziej popularnych atrakcji turystycznych w Holandii. Każdego roku odwiedza je około 900 000 turystów.
Wiatraki nad rzeką Zaan zaczęto budować około roku 1600. Początkowo służyły do osuszania terenu, później zaczęto je budować również do celów produkcyjnych. Przerabiały pszenicę, jęczmień, owies, ryż, papier, drzewo, olej jadalny, gorczycę, tytoń, konopie oraz wiele innych przywożonych z zamorskich krajów surowców. W końcu XVIII wieku było ich prawie tysiąc. Po roku 1850 wkroczyły do Holandii maszyny parowe i przejęły pracę wiatraków. Większość z nich w krótkim czasie została zlikwidowana. Dziś pozostało z nich tylko trzynaście.
Lista wiatraków
Wiatrak De Kat
De Huismann - mieli gorczycę na musztardę
De Gekroonde Poelenburg - wiatrak tartaczny
De Kat - mieli pigmenty na farby
Het Jonge Schaap - wiatrak tartaczny
De Os - wytwarza olej
De Zoeker - wytwarza olej
Het Klaverblatt - wiatrak tartaczny
De Bonte Hen - wytwarza olej
M
Morze Wattowe (czasami też Morze Wattów; duń. Vadehavet; fryz. Waadsee; hol. Waddenzee; niem. Wattenmeer) - akwen, pomimo nazwy nie będący morzem, obejmujący przybrzeżne wody Zatoki Niemieckiej (południowo-wschodnia część Morza Północnego) położony pomiędzy kontynentem a łańcuchem Wysp Fryzyjskich. Morze Wattowe obejmuje przybrzeżne wody Holandii, Niemiec i Danii, jednak czasami wśród geografów polskich głoszony jest pogląd, że akwen ten znajduje się wyłącznie w Holandii pomiędzy Wyspami Zachodniofryzyjskimi, a kontynentalnym wybrzeżem Holandii.
Morze Wattowe, rozciągające się od wyspy Texel w Holandii do wyspy Fanø w Danii, ma około 450 km długości i 10-30 km szerokości. Jest to akwen płytki, znaczną jego część stanowią watty (osuchy) - szerokie równiny pływowe odsłaniane w czasie odpływu morza.
Parki narodowe w niemieckiej części Morza Wattowego
Ze względu na swoje unikatowe walory przyrodnicze, cały obszar Morza Wattowego jest obecnie objęty ochroną i uznany, na podstawie konwencji ramsarskiej, za "obszar wodno-błotny mający znaczenie międzynarodowe". Cała część holenderska i niemal cała niemiecka tworzą cztery światowe rezerwaty biosfery. Dodatkowo w części holenderskiej akwenu utworzono Park Narodowy Schiermonnikoog (Nationaal Park Schiermonnikoog) oraz Park Narodowy Duinen van Texel (Nationaal Park Duinen van Texel), w części niemieckiej Park Narodowy Szlezwicko-Holsztyńskiego Morza Wattowego (Nationalpark Schleswig-Holsteinisches Wattenmeer), Park Narodowy Hamburskiego Morza Wattowego (Nationalpark Hamburgisches Wattenmeer), Park Narodowy Dolnosaksońskiego Morza Wattowego (Nationalpark Niedersächsisches Wattenmeer). Trzy państwa leżące nad Morzem Wattowym prowadzą ciągłą współpracę w zakresie chronienia tego akwenu - w tym celu m.in. utrzymywany jest stały Wspólny Sekretariat Morza Wattowego.
W 2009 roku obszar Morza Wattowego został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, jako obiekt transgraniczny w Niemczech i Holandii.
Schokland - pozostałość po opuszczonej osadzie, położonej na wyspie, która stała się częścią osuszonego polderu w Holandii. Schokland przestał być wyspą w momencie osuszenia Polderu Północnego w 1942. Do dziś dobrze zachowały się wały przeciwpowodziowe oraz linia brzegowa wyspy z wyraźnym wzniesieniem.
Schokland zamieszkany był od średniowiecza, jednak wraz z wzrostem poziomu morza coraz częstsze powodzie zmusiły mieszkańców do opuszczenia wyspy w XIX wieku. Największa powódź miała miejsce w 1825 roku. Pomimo odbudowania wyspy, na skutek powtarzających się podtopień, w 1859 roku jej władze, chcąc uniknąć podobnej tragedii w przyszłości, zdecydowały się przesiedlić całą ludność Schokland. Mimo to do dziś zachowała się charakterystyczna zabudowa wyspy, która przetrwała dzięki osuszeniu pobliskich terenów. Dziś jako obiekt dziedzictwa kulturowego UNESCO jest bardzo często odwiedzany przez turystów, gdyż jako jedno z niewielu miejsc na Polderze Północnym posiada długą historię.
Poldery - niderl. urodzajne tereny nadmorskie lub położone poniżej poziomu morza, sztucznie osuszone i otoczone groblami w celu ochrony przed zalaniem przez rzekę, jezioro itp. Występują najczęściej w Holandii i Niemczech Zachodnich.
Polder przeciwpowodziowy - rodzaj naturalnego lub sztucznego zbiornika przeciwpowodziowego.
Woudagemaal - stacja pomp parowych znajdująca się w Holandii. Jest to największa, działająca do dziś stacja pomp parowych na świecie. Otwarta 7 października 1920 przez królową Wilhelminę. Stacja została została wybudowana by odprowadzać nadmiar wód z obszaru Fryzji. W 1967, po 47 latach została unowocześniona. Kotły zostały przebudowane z opalania węglem na opalanie olejem.
Od 1998 Stacja Pomp Woudagemaal jest wpisana na listę UNESCO.
[Zabytki] Obiekty z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO
* 1995 - Schokland i okolice
* 1996 - Linia obronna Amsterdamu
* 1997 - Wiatraki w regionie Kinderdijk-Elshout
* 1997 - Strefa zabytkowa w Willemstad, centrum miasta i port (Antyle Holenderskie)
* 1998 - Woudagemaal - stacja pomp parowych
* 1999 - Droogmakerij de Beemster (Polder Beemster)
* 2000 - Rietveld Schröderhuis (Dom Schrödera Rietvelda) w Utrechcie
Najważniejsi pisarze:
* Cornelis van der Aa
* Pierre Jean Baptiste Charles van der Aa
* Hieronymus van Alphen
* Jacob Cats
* Justus van Effen
* Robert van Gulik
* Conrad Busken Huet
* Jan Luyken
* Harry Mulisch
* Cees Nooteboom
* Michiel de Swaen
* Joost van den Vondel
* Theun de Vries
[Obyczaje i tradycje] Święta państwowe i religijne
Nowy Rok
1 stycznia
Wielki Piątek
21 kwietnia
Wielkanoc
Urodziny Królowej
30 kwietnia
Dzień Wyzwolenia
5 maja
Wniebowstąpienie
1 czerwca
Zielone Świątki
11 - 12 czerwca
Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny
15 sierpnia
Wigilia Bożego Narodzenia
24 grudnia
Boże Narodzenie
25 - 26 grudnia
Z wyjątkiem Wielkiego Piątku i Dnia Wyzwolenia większość sklepów jest w tych dniach zamknięta
5