UNESCO

AZJA

258 obiektow, 201 kulturach, 49 przyrodniczych, 8 mieszanych (wiele sakralnych obiektów)

• Indie- 29

• Iran -15

• Japonia- 46

• Korea Południowa- 10

• Rosja -10 (część azjatycka)

• Syria -6

• Turcja- 11

• Chiny - 43

SYRIA (6) – Damaszek

Jest jednym z najstarszych miast zamieszkałych przez Arabów

Zagrozenia – chaotyczna, stłoczona zabudowa, wojny domowe

Zabytki:

- ruiny rzymskie: riuny świątyń i Bab Szarki (Brama Wschodnia)

- Wielki Meczet – od VII w wznoszony (705)

Architektura: kilkunawowe wnetrze przeznaczone do modlitwy, 3 minarety, arkadowy dziedziniec, fragment skarbca, dekoracja mozaikowa częściowo zachowana (nie może przedstawiac człowieka ani zwierzeta, przedstawia rzeki, rośliny. We wnętrzu znajduje się grób św. Jana Chrzciciela (jednego z apostołów), dziedziniec i skarbiec. Pomnik i grób Saladyna, władca, odbicie Jerozolimy z rąk krzyżowców w XI w

IZRAEL (8)

Zespól zabytkowy w Jerolzolimie z murami

580 r p.n.e Świątynie Salomona, po 70 r p.n.e zniszczono II Świątynie Salomona i został tylko fragment

-> „ Ściana Placzu”- pozostałość po Świątyni Jerozolimskiej, najświetsze miejsce judaizmu, oplakiwano tu zburzenie świątyni przez Rzymmian-> karteczki z modlitwami

-> Kopuła na skale – jedno z ważniejszych muzułmańskich sanktuariów położonych na wzgórzu świątynnym w Jerozolimie. Inaczej Meczet Omara, nie jest to typowy meczet, ale coś w rodzaju pomnika i osłony dla Świętej Skały. Z tego miejsca Mahomet miał się wznieść do nieba. Kopula ze złota. Wzgórze………………….z tego miejsca Izzak miał zostac zlozony przez Abrahama Bogu

-> Bazylika Grobu Pańskiego w dzielnicy chrześcijańskiej, znajduje się w niej 5 stacji drogi krzyzowej oraz Golgota (skala). Helena matka cesarza Konstantyna znalazla krzyż i kazała wznieść swiatynie

-> Góra Oliwna i Bazylika wOgrodzie Oliwnym

-> Mury Jerozolimy – XVI

3 religie, dzielnica muzumanska, chrzescijanska, zydowska, dzielnica ormiańska, dzielnica kościołów i klasztorów odizolowanych od reszty swiata

Na wzgorzu Moria – wzgorze Swiatynne – kopula na skale i meczet AL-Aksa

UZBEKISTAN (4)

Samarkanda – miasto, skrzyżowanie kultur

Plac Registar – historyczne centrum miasta

Zespol architektury Registar, plac otoczony przez:

• ………….(?) teologiczna szkołę Usług Bega

• …………. ………………(?) - (posiadajaca sile lwa) dwa lwy, 1636, …………………………………………………………………………………………………………..(?)

• …………………………………………………………………..(?)

Timur wybral Samarkande na (?)…………………………………………….tam jest jego mauzoleum(?) ………….. -> klątwa Timura (po otwarciu jego grobu, rozpoczęła się napasc Hitlera na ZSRR

• Nekropolia Szah i Zinda (osrodek nauk i kultury) – sredniowieczna nekropolia zwana „ulica grobowcow”. Łancuch 25 mauzoleów bogato zdobionych z błękitnymi kopulami

Meczet Bibi Chanum – dla zony Timura

NEPAL (4)

1. Dolina Katmandu – Katmanda stolica Nepalu

• Plac Durbar i wieza Basantpur – budowle drewniane, kilkukondygnacyjne dachy na ……….(?) drewnianym

• Katmandu – swiatynia Sziwy (ok. 1690)

• Patan (miasto) – plac Durbar i Światynia Wiszwanath

• Bhaktapur – miasto

• Światynie buddyjskie Bodnath – miejsce pielgrzymek buddystów , oczy buddy na jej scianach

INDIE (29) – Jeden z & nowych cudów swiata

Tadż Mahal w Agrze – indyjskie mauzoleum, swiatynia miłości, jest to symbol miłości Szahdżahana do Mumtaz Mahal, „ozdoba pałacu”, obok jej grobowca jest grobowiec Szahdżahana (dynastia Wielkich Mogołów)

Agra – miasto, wzgorze nad rzeka Jamuna

Światynia w kształcie cebul (charakterystyczna dla islamu), z olbrzymia brama symbolizujacą wejscie do Raju

Minarety nawoluja wiernych do modlitwy, kanaly wodne oraz ogrod krajobrazowy -> perski – symbolizuje wyobrazenie raju

Marmur, kamienie szlachetne i półszlachetne, czrny marmur, dekoracje kaligraficzne

Czerwony Fort także Lal Qil'ah lub Lal Qila – kompleks budowli fortecznych w New Delhi, w Indiach. W 2007 roku kompleks został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

CHINY

wielki Mur	1987	Około 220 r. p.n.e. pod panowaniem Qin Shi Huang, fragmenty już istniejących, wcześniejszych fortyfikacji z okresu rozbicia dzielnicowego zostały połączone i utworzyły wspólny system obronny przeciw inwazjom z północy. Budowa była kontynuowana aż do czasów dynastii Ming (1368-1644), kiedy to Wielki Mur stał się największą strukturą militarną na świecie. Wielki Mur jest największą budowlą starożytności zachowaną do dzisiaj. Ciągnie się na długości 6700 km.
pałace Cesarskie dynastii Ming i Qing w Pekinie	1987	Miejsce najwyższej mocy podczas pięciu wieków historii Chin, Zakazane Miasto z parkami krajobrazowymi i wieloma budynkami (całość obejmuje 9999 pokojów, sal i komnat zawierających meble i wyroby artystyczne) stanowi bezcenne świadectwo chińskiej cywilizacji w czasie panowania dynastii Ming i Qing. Muzeum Pałacowe będące częścią byłego Miasta Zakazanego to pałace, w których mieszkali cesarze w latach 1368-1911, uważane jest za najwymowniejszy przykład architektury pałacowej na świecie. Teren zajmowany przez pałace liczy ponad 720 tys. m2. Pałace i znajdujące się w nich zabytki reprezentują najwspanialsze dzieła budownictwa i sztuki Chin czasów cesarskich. Południowym wejściem jest Brama Południkowa  za nią znajduje się brama Brama Najwyższej Harmonii, za którą z kolei znajduje się centrum pałacu, a zarazem administracyjne i ceremonialne centrum Cesarstwa: kompleks trzech hal tronowych. Od południa pierwszy jest Pawilon Najwyższej Harmonii

JAPONIA

*Zabytków starożytnego Kioto - miasto w zachodniej części japońskiej wyspy Honsiu Kioto jest uważane za kulturalne centrum Japonii

„Historyczne Zabytki Starożytnego Kioto” są wymienione na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na liście znajduję się m.in. swiatynia Daigo-ji,  Zamek Nijo

AFRYKA

128 zabytkow – 77 kulturalnych, 47 przyrodniczych, 4 mieszane

• Egipt -7

• Kongo – 5

• Etopia – 9

• RPA – 8

• Tunezja – 8

• Zimbawe – 5

EGIPT (7)

1. Mefis wraz z mekropolia oraz piramidy od Gizy do Abusira,Sakkary, Dahszuru

Sakkara – Sakkara, jądro nekropoli:

• wielkie mastaby z czasów I i II dynastii,

• pierwsza piramida (schodkowa) króla Neczericheta, zwanego Dżeserem, 2650 p.n.e

Giza, nekropola IV dynastii:

• najsłynniejsze piramidy - Cheopsa, Chefrena, Mykerinosa,

• wielki sfinks,

• grobowce rodziny królewskiej i urzędników z czasów IV dynastii,

• pozostałości pałacu królewskiego Mykerinosa;

Dahszur - nekropola staroegipska z okresu Starego i Średniego Państwa, położona około 3 km na południe od nekropoli w Sakkara. Znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Piramidy Snofru w Dahszur, pod względem wielkości zajmują trzecie i czwarte miejsce popiramidach Cheopsa i Chefrena. Często określa się je mianem: Czerwonej i Łamanej.

1. Zabytki Nubii od Abu Simbel do File

Akcja ratowania świątyń kierowal Kazimierz Michałowski

Abu Simbel znajduje się kompleks świątynny złożony z dwóch świątyń zbudowanych przez Ramzesa II. 6 posągów, 2 Nefretari, 4 Ramzesa

File – wyspa która jest zalana, ale ochraniana,wielka Swiatynia i mala swiatynia, Swiatynia Izydy

TUNEZJA (8)

1. Ruiny Kartaginy – wojny punicki (z rzymianami) cale misto zniszczone, rzymianie założyli swoja kartagine, a ona zostala najechana przez arabow

2. Ruiny term Antoniusza

3. Teatr rzymski

LIBIA (5)

Zabytkowe miasto Ghadamis – „perla pustyni”

Dzieki wodzie z Sahary stal się oaza, domy z cegly suszonej, mulu, bielone, budowle stloczone, obecnie Ne zamieszkale.

MALI (4)

1. Stare miasto w Dżennie

2. Wielki Meczet w Dzennie (cegla suszona na słońcu) co roku SA wznoszone od nowa bo w porze deszczowej się rozmywaja

Strusie jaja były dobrobytem

ETIOPIA (9)

• Kościoły skalne w Lalibeli (miasto) – 11 kosciolow wykryto w skale

• Kosciol św Jennego – dach na wysokości podliza na planie krzyza greckiego, nie można zwiedzac

ZIMBALE (5)

• Wodospady wiktorri wspolnie z Zambia

• Wielkie Zimbabwe zwane też "Domem z kamieni" (ang. "House of stones") — największa budowla okresu przedeuropejskiego w Afryce na południe od równika, leżąca 25 km od prowincjonalnego centrum administracyjnego Masvingo i 250 km na wschód od stolicyZimbabwe, Harare. Kompleks ruin zajmuje powierzchnię ponad 750 ha.

AMERYKA POŁUDNIOWA

• Brazylia (18)

• Argentyna (8)

• Peru (11)

• Boliwia (6)

• Chile (5)

• Kolumia (7)

ARGENTYNA (8)

• Zespół jezuickich obiektów architektonicznych wraz z estancias, Córdoba - Córdoba jest siedzibą najstarszego uniwersytetu w Ameryce Południowej - w 1613 zakon jezuitów założył tutaj Universidad Nacional de Córdoba. Z okresu kolonialnego zachowało się tutaj wiele cennych zabytków. Najbardziej interesującą częścią miasta jest tzw. Manzana Jesuítica, w której znajduje się wiele XVII-wiecznych budynków związanych z działalnością zakonu jezuitów, m.in. budynki uniwersyteckie, szkoła Montserrat, kościół Towarzystwa Jezusowego (Compañía de Jesús) oraz pięć pojezuickich gospodarstw rolnych tzw. estancias. Dzielnica ta została w 2000 wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Ważnym punktem na turystycznej mapie miasta jestkatedra przy Plaza San Martín pochodząca z przełomy XVII i XVIII wieku.

BRAZYLIA (18)

1. Nowoczesne miasto Brazylia -  stolica Brazylii (od 21 kwietnia 1960), tworząca odrębny dystrykt federalny. Położona jest na wysokości ok. 1000 m n.p.m., na rozległym płaskowyżu Wyżyny Brazylijskiej, około 1000 km od wybrzeża morskiego i starej stolicy Rio de Janeiro. Miasto zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.  Brasília spełnia głównie funkcje administracyjne, ale jest również znaczącym ośrodkiem naukowym (uniwersytet), kulturalnym,transportowym (międzynarodowy port lotniczy, metro od 1992) i turystycznym.Prezydent Kubitschek podpisał akt założycielski. Plan urbanistyczno-architektoniczny miasta stworzyli dwaj brazylijscy architekci Lucio Costa (plan przestrzenny) i Oscar Niemeyer (budynki użyteczności publicznej).

PERU (11)

Machu Picchu  – najlepiej zachowane miasto Inków, w odległości 112 km od Cuzco. Położone jest na wysokości 2090-2400 m n.p.m., na przełęczy pomiędzy Wayna Picchu i Machu Picchu w Andach Peruwiańskich.

Najwyzsza czesc przeznaczona sla kultu słońca. Funkcje: centrum ceremonialne, gospodarcze i obronne. Sklada się z 2 czesci:

• Gorna – tworzy hanman – znajdowaly się tu Światynia Slonca, Grobowiec Krolewski, Palac krolewski i Intihuatana – rzezba zwiazana z kultem słońca

• Dolna – domy z granitu

KOLUMBIA (7)

• Port, fortece i zespół zabytkowy w Cartagenie - Port, położony w głębi zatoki Morza Karaibskiego, posiada najpełniejszy system fortyfikacji w Ameryce Południowej. System strefowy dzieli miasto na trzy odrębne dzielnice: San Pedro, w której znajduje się katedra i liczne pałace w stylu andaluzyjskim, San Diego, w której mieszkali kupcy i klasa średnia oraz Gethsemani, dzielnicę “ludową”.

• Kościól San Pedro Claver XVII

• Plaza de la Achura (stare miasto)

• Palac Inkwizycji z XVIII – obecnie muzum narzedzi tortur

CHILE (5)

Park Narodowy Rapa Nui (Wyspa Wielkanocna) - Miejsce to znane jest przede wszystkim z 887 kamiennych posągów, zwanych moai stawianych na kamiennych platformach ahu. Stanowią one najbardziej znane osiągnięcie cywilizacji polinezyjskich mieszkańców wyspy. Większość z nich została wykuta w tufie wulkanicznym pochodzącym z wulkanu Rano Raraku przy pomocy narzędzi z bazaltu. Kamieniołom, w którym obrabiano materiał, porzucono nagle. Świadczą o tym niedokończone posągi. Przeznaczenie tych obiektów nie jest dotychczas znane. Powstało na ten temat wiele teorii, mówiących o posągach jako wyobrażeniu bóstw, czy przodków. Nie wiadomo też, jak przemieszczano ciężkie bloki kamienia. Prawdopodobnie używano do tego drewnianych płóz. Moai wycinano kamiennymi narzędziami ze skały wulkanicznej. Polinezjaniści zgodnie przyjmują, że budowa posągów została przerwana nagle w XVI wieku. Powodem było prawdopodobnieprzeludnienie wyspy, klęska głodu i wybuch walk międzyplemiennych.

AMERYKA ŚRODKOWA

1. W Hawanie znajdują się liczne zabytki architektury kolonialnej. Z tego powodu stare miasto La Habana Vieja zostało w 1982 roku wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Na starym mieście znajduje się Plaza de la Catedral czyli główny plac starego miasta z barokową katedrą.^[1]

• Malecón - promenada nadmorska

• Museo de la Revolución - czyli Muzeum Rewolucji Kubańskiej, mieszczące się w dawnym pałacu dyktatora Batisty

• zamek i fort Morro z XVI w.

• zamek de la Real Fuerza z 2. połowy XVI w. – dawna rezydencja hiszpańskiego gubernatora

1. Kuba - Castillo de San Pedro de la Roca (także: Castillo del Morro) – twierdza na przedmieściach Santiago de Cuba, w południowo-wschodniej części Kuby, wzniesiona na początku XVII wieku. Głównym architektem był Włoch Giovanni Bautista Antonelli.

W 1662 roku twierdzę zniszczyły angielskie wojska pod dowództwem sir Christophera Myngsa, jednak w 1710 roku została ona odbudowana.

Budowla charakteryzuje się skomplikowanym układem mostów zwodzonych, fos, przejść i schodów. W podziemiach ciągną sięlochy.

AMERYKA PÓŁNOCNA

• Kanada – 16

• Meksyk – 31

• USA – 20

MEKSYK (31)

1. Miasto prekolumbijskie Teotihuacán - Centrum kultowe zostało zbudowane wzdłuż Alei Zmarłych. Aleja o szerokości ok. 40,0 m i długości ponad 2,0 km ciągnęła się odPiramidy Księżyca aż do Cytadeli. Wzdłuż niej usytuowano wiele świątyń oraz Piramidę Słońca. Budowle wzniesione na terenie Teotihuacanu powstały bez użycia metalowych narzędzi. Dwie piramidy: Piramida Słońca o długości podstawy 225,0 m x 207,0 m i wysokość 65,0 m oraz Piramida Księżyca (150,0 x 120,0 x 43,0 m) to najstarsze budowle tego kompleksu. Konstrukcje schodkowych piramid w stylu talud-tablero zbudowane są z kolejnych tarasów stawianych na skarpach. Do budowy użyto wysuszonych na słońcu cegieł adobe i ziemi, po ukształtowaniu budowli obłożono jej ściany płytami kamiennymi. Połączone płaszczyzny skośne i poziome ozdobione są rzeźbami. Na najwyższym tarasie zbudowano świątynię, z której zachowały się tylko ruiny. Do piramidy prowadzą strome i wysokie stopnie. U podnóża budowli zachowały się ruiny pomieszczeń kapłańskich. Taki sposób budowania i zdobienia piramid został przyjęty przez inne plemiona Mezoameryki.

Cytadela (nazwa nadana przez konkwistadorów) zbudowana przy końcu Alei Zmarłych to czworokątny plac otoczony 15 świątyniami. Na nim umieszczono też platformę z centralnym ołtarzem. Do najciekawszych obiektów kompleksu należy ŚwiątyniaQuetzalcoatla (Pierzastego Węża). Świątynia zbudowana jest w formie piramidy. Jej ściany ozdobione są licznymi rzeźbami wyobrażającymi głowy bogów Quetzalcoatla i Tlaloca (boga deszczu).

1. zespół zabytkowy i Xochimilco -  jedna z szesnastu dzielnic Dystryktu Federalnego (miasta Meksyk), Xochimilco jest znane głównie ze stosowanego tu charakterystycznego sposobu uprawy na poletkach zwanych chinampas oraz utrzymywania dawnych tradycji wiejskich,

USA (20)

• Statua Wolności - właściwie Wolność opromieniająca świat – posąg na Wyspie Wolności w Nowym Jorku u ujścia Hudsonu. Symbol wolności, Nowego Jorku i Stanów Zjednoczonych.

Ten monumentalny, neoklasycystyczny obiekt, został wzniesiony w latach 1884–1886 według projektu Frédérica Auguste'a Bartholdiego, Gustawa Eiffla (konstrukcja) i Richarda Morrisa Hunta (postument).

Jest to dar narodu francuskiego upamiętniający przymierze obu narodów w czasie wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych^[1]. W1924 uznany za narodowy pomnik USA, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1984. Figuruje również w rejestrzeNational Register of Historic Places.

• Park Narodowy Yellowstone

• Park Narodowy Wielkiego Kanionu

KANADA (16)

Zabytkowa dzielnica Québecu - Założone w 1608 roku przez Samuela de Champlaina, dzięki czemu jest jednym z najstarszych miast Ameryki Północnej. Wały otaczające Stare Miasto Quebecu to jedyne mury miejskie, które nadal istnieją na tym kontynencie na północ od Meksyku. W 1985 roku UNESCO postanowiło wpisać mury miejskie oraz obszar wewnątrz niego na listę światowego Dziedzictwa Kultury jako Historic District of Old Quebec.

Według władz federalnych i prowincji Québec'jest oficjalną nazwą miasta w języku francuskim i angielskim, Najbardziej znanym zabytkiem miasta jest Château Frontenac. Jest to hotel, który dominuje nad panoramą miasta. SiedzibaZgromadzenia Narodowego Quebecu, czyli ustawodawcy w prowincji Quebec, Narodowe Muzeum Sztuk Pięknych w Quebecu orazMuzeum Cywilizacji znajdują się w obrębie lub w pobliżu Vieux-Québec.

Miasto Québec, tak jak i prowincja Quebec, w swej przeważającej większości jest frankofońska. Dla większości mieszkańców Québecu pierwszym językiem jest francuski.

AUSTRALIA (18)

Opera w Sydney

EUROPA

WYBRANE ZABYTKI ARCHITEKTURY: