WPŁYW SPOŁECZNY
Normy społeczne
powstają także gdy ludzie nie zgadzając się z większości, ale chcą uniknąć wykluczenia. Jeśli podporządkowują się jest to przykład normatywnego wpływu społecznego.
Wpływ informacyjny ( wykorzystujemy reakcje innych jako wskazówki pomagające podjąć decyzję) prowadzi do konwersji - zmian w postawach wyrażanych publicznie i tych prywatnych . Wpływ normatywny prowadzi do zmian w postawach publicznych - do ulegania.
Grupy czynników mogących zwiększać lub zmniejszać wpływ normatywny (spójność, wielkość grupy, wsparcie społeczne) i informacyjny (pewność siebie, trudność zadania, normy społeczne).
Gdy wpływ informacyjny i normatywny jest skrajny (np. przy dużej spójności grupy) może pojawić się myślenie grupowe prowadzące do błędów proceduralnych = katastrofy.
Badania Asha - 24 % uczestników nie uległo presji grupy ani razu. Wpływ społeczny może działać w obie strony : w niektórych przypadkach to mniejszość może zmienić postawy i zachowania większości, ale tylko gdy działa konsekwentnie i pena jest siebie. Uwzględnienie perspektywy mniejszości prowadzić może do myślenia dywergentnego - prowadzi do systematycznej analizy argumentów (by uniknąć negatywnych konsekwencji myślenia grupowego).
Badania nad posłuszeństwem Milgrama - ludzie mogą wykonywać polecania nawet jeśli budza one wątpliwości o raz zastrzeżenia moralne. Samo posłuszeństwo zależne jest od wielu czynników - mniej prawdopodobne, jeśli źródło wpływu jest nieprawomocne, niewiarygodne bądź jest oddalone od osoby w czasie i przestrzeni.
Teoria wpływu społecznego wykorzystuje analogię świecącej żarówki w przewidywaniu wielkości wpływu społecznego - liczba ( im wyższa, tym silniejszy wpływ grupy), siła ( status, wiedza i/lub doświadczenie) i odległość (w czasie i przestrzeni) w jakiej znajdują się ci, na których wpływ społeczny jest wywierany.
UPRZEDZENIA
Rasizm i seksizm wciąż żywe. Chociaż żyjemy w społeczeństwach promujących egalitaryzm jako wartość uniwersalną (+prawnie zabraniających wyrażania rasizmu i seksizmu). Uprzedzenia te uległy adaptacji, są w nowej postaci.
Rasizm awersyjny (posiadanie postawy egalitarnej i negatywnych emocji względem członków innych grup).
Seksizm ambiwalentny - spolaryzowane poglądy wobec kobiet.
Osobowość niektórych ludzi predysponuje ich do wykształcenia uprzedzeń.
Teorie międzygrupowe
Badanie terenowe Sherifa prowadzone podczas obozu letniego - rywalizacja o niewystarczające zasoby nasila konflikty międzygrupowe. Tajfel dowiódł, że nawet czysta kategoryzacja wystarczy do wywołania oprzędzeń międzygrupowych.
Trzy teorie redukcji uprzedzeń - 1) hipoteza kontaktu - kontakt między członkami różnych grup społecznych może prowadzić do obniżenia uprzedzeń między grupowych, ale tylko jeśli normy społeczne sprzyjają równości, jednakowy status społeczny grup.
Kontakt oparty na przyjaźni daje największe prawdopodobieństwo redukcji uprzedzeń względem innych grup.
Poszerzony kontakt (wiedza, że członkowie własnej grupy przyjaźnią się z członkami grupy obcej) może redukować uprzedzenia międzygrupowe.
Model wspólnej tożsamości grupowej zakłada, że kontakt międzygrupowy eliminuje uprzedzenia, ponieważ prowadzi do rekategoryzacji (od reprezentacji opartej na istnieniu 2. grup do reprezentacji jednogrupowej). Jeśli lidzie uświadomią sobie, że grupy mniejszościowe mogą być zaklasyfikowane na wiele różnych sposobów niezwiązanych z ich przynależnością etniczną, to uprzedzenia międzygrupowe powinny ulec osłabieniu.
Idea kategoryzacji skrzyżowanej dowodzi, że uświadomienie ludziom możliwości dokonywania klasyfikacji innych na wiele różnych sposobów - a nie tylko według rasy, płci, wieku itp. - może eliminować stosowanie negatywnych stereotypów społecznych i poprawiać relacje międzygrupowe.
AGRESJA
Zawiera zawiera zarówno społeczny, jak i biologiczny (funkcja adaptacyjna - pomaga chronić nasze geny) komponent. Choć rodzimy się z pewnymi tendencjami do zachowań agresywnych, to siła tych tendencji są modyfikowane przez otoczenie społeczne w jakim żyjemy.
Dwa nurty psychologii agresji: biologiczny i społeczny („jak” powstają zachowania agresywne, np. za pośrednictwem frustracji albo z powodu wyuczonych skojarzeń).
Teoria społecznego uczenia się : samo oglądanie agresji zwiększa prawdopodobieństwo naszego agresywnego zachowania.
Mężczyźni częściej wykazują agresję fizyczną niż kobiety (związane jest to z większym poziomem testosteronu we krwi). Ważna tez jest rola socjalizacji płciowej chłopców i dziewczynek . Kobiety wykazują wyższy poziom agresji pośredniej, np. częściej rozsiewają plotki.
Z agresja związana jest także samoocena (osoby z wysoką, ale chwiejną maja tendencję do wyższego poziomu agresji). Alkohol stymuluje zachowania agresywne.
Istnieje wiele sytuacji sprzyjających zachowaniom agresywnym (trzy cechy otoczenia fizycznego): wysoka temperatura, tłum, hałas. Osoby o relatywnej deprywacji (osoby uważające, że niesłusznie znajdują się w gorszym położeniu) częściej przejawiają agresję.
Istnieją kulturowe różnice (kultura honoru /subkultura przemocy).
Rozhamowanie
Agresja może być spowodowana rozhamowaniem - osłabieniem ograniczeń normatywnych, które zazwyczaj powstrzymują od przemocy. W wyniku deindywiduacji ludzie czują się bardziej anonimowo i są mniej odpowiedzialni za własne losy, np. agresywne zachowania kibiców. Teoria norm emergentnych stawia przeciwna tezę: agresja nie powstaje w wyniku ignorowania norm, ale w związku z powstaniem w danej sytuacji nowej normy dopuszczającej agresję.
Agresja przybiera różne formy: przemoc w rodzinie, agresja seksualna (mit gwałtu - oglądanie materiałów pornograficznych daje fałszywe przekonanie o przyjemności jaką czerpią kobiety z agresji seksualnej), terroryzm.
ZACHOWANIE PROSPOŁECZNE
Przyczynami zachowań prospołecznych są: wpływy norm społecznych takich jak wzajemność, odpowiedzialność społeczna i sprawiedliwość, także uczenie się społeczne.
Poznawczy model Latenego i Darleya - jakie czynniki determinują udzielenie pomocy. Aby świadek zdecydował się pomóc musi zauważyć zdarzenie, zdefiniować je jako sytuacje wymagająca pomocy, przyjąć swoją odpowiedzialność za jej rozwiązanie i podjąć decyzję co należy zrobić. Im więcej świadków tym, mniejsze prawdopodobieństwo, że któryś zdecyduje się pomóc (efekt obojętności świadka).
Hamujące są: rozproszenie odpowiedzialności, normatywny wpływ społeczny (lęk przed skompromitowaniem się w oczach innych), informacyjny wpływ społeczny (jeśli inni, nie są przekonani, że pomoc jest niezbędna, świadek wnioskuję, że pomoc nie jest potrzebna).
Odmienna koncepcja Piliavina: ocena kosztów udzielenia pomocy i jej zaniechania.
Najbardziej chętni do udzielania pomocy są ludzie szczęśliwi i mający poczucie winy, ze skłonnością do empatii i przyjmowania odpowiedzialności społecznej. Także ludzie, którzy są przekonani o swojej kompetencji w sytuacjach kryzysowych. Częściej pomagamy ludziom podobnym do nas samych/atrakcyjnym, którzy zasługują na nasza pomoc.
AFILIACJA I ATRAKCYJNOŚĆ
Skłonność do zawiązywania więzi z innymi. Według psychologów ewolucyjnych skłonność ta jest wrodzona, pomaga nam w przetrwaniu i rozmnażaniu się. Według teorii regulowania poziomu prywatności pragnienie prywatności zmienia się w czasie i ludzie dążą do osiągnięcia kontaktów na poziomie jaki zakłada ich obecny stan. Model afiliacji społecznej - działamy zgodnie z zasada homeostazy, utrzymując stałe nasilenie kontaktów, na poziomie zbliżonym do poziomu przez nas pożądanego. W kulturach indywidualistycznych ludzie częściej dążą do kontaktów społecznych (ich relacje nie są tak głębokie jak wśród kultur kolektywistycznych).
Niektórzy cierpią na chroniczny lęk społeczny - dwuczynnikowa teoria emocji - osoby odczuwające lęk skłonne są przypisywać jego przyczynę zachowaniu innych, zakładając, że inni oceniają ich nisko.
Samotność wiąże się z osobowością (np. nieśmiałość, introwersja), okolicznościami społecznymi (brak bliskości i otwartości), nastawieniami społeczno-poznawczymi (surowe ocenianie innych).
Atrakcyjność
Społeczne przekonania i stereotypy zakładają, że istnieje związek pomiędzy atrakcyjnością fizyczna i innymi pozytywnymi cechami. Chociaż wolimy osoby, które są do nas podobne. Atrakcyjne są dla nas osoby, które odwzajemniają nasza sympatię - lubimy tego, kto nas lubi.
PRZYJAŹŃ I MIŁOŚĆ
Teoria przenikania społecznego - na wczesnym etapie relacji ludzie wymieniają między sobą informacje powierzchowne. Z rozwojem przyjaźni głębokość informacji narasta. Partnerzy wzajemnie odkrywają się. Gdy w relacji pojawiają się trudności dochodzi do odwrócenia procesu narastającego odkrywania. Ta teoria ma luki, bo nie zawsze początek jest mało głęboki.
Występują różnice międzypłciowe w przyjaźni. Przyjaźnie kobiece - zwykle wyższy poziom intymności.
Miłość
Typologia miłości Lee - namiętna, oparta na grze, przyjacielska (+ trzy pochodne) - pragmetyczna, zaborcza i altruistyczna.
Trójskładnikowa teoria Sternberga - różnie sklasyfikowana w zależności od stopnia namiętności, intymności i zaangażowania. Miłość namiętna (wstępny etap związku, tęsknota za partnerem, chemia mózgu, podniecenie) i partnerska.
Satysfakcja obu partnerów: jeśli związek jest przez nich postrzegany jako równy.
Teoria wymiany społecznej - ludzie pozostają w związkach jeśli zyski przewyższają straty i nie mają lepszej alternatywy.
Teoria równości - osoby pozostające w związku nierównym mogą mieć poczucie winy, jeśli dostaja więcej niż same wnoszą.