Republikańska forma państwa - notatki z wykładu
Termin Republika w sensie semantycznym należy tłumaczyć jako rzecz wspólna. W rozumieniu idei politycznej oznacza że wszelka władza należy do Ludu i winna być sprawowana w imię ogółu. Początkowo termin republika określał ustrój miast stąd np. mówimy o republice weneckiej. Po raz pierwszy termin republika jako określenie formy rządów państwa pada w konstytucji amerykańskiej z 1776 r.
Republika jest w opozycji do pojęcia regnum, wyklucza jakąkolwiek władzę dziedziczną lub dożywotnią w państwie.
Republika zanim stała się praktyką konstytucjonalną była postrzegana przede wszystkim jako system wartości. Republika według Cycerona to ustrój gwarantujący wolność Cyceron nadaje pojęciu republika cechę obywatelskiego zrzeszenia równych sobie obywateli.
Republika to system wartości; wolność, cnota, prawda, dążenie do szczęścia, równość i sprawiedliwość Republika odwołuje się do koncepcji przyrodzonych praw człowieka zaś istotą idei republikańskiej jest hasło rewolucji francuskiej wolność, równość i braterstwo. A celem i zadaniem republiki jest wydobycie z państwa jak największej sumy szczęścia. Szczęście jest powołaniem człowieka a w tym pojęciu mieści się dążenie do zachowania życia, własności i wolności
W pojęciu republika mieszczą się również określone wartości materialne są to system wyborczy, idea reprezentacji, demokracja parlamentarna czasami tak jak we Francji akcentowanie świeckości czy w Polsce aspektów socjalnej opieki państwa.
Konstytucja RP używa pojęcia republiki w sensie dwojakim jest to nazwa naszego państwa i określenie formy ustroju. Historycznie warto zauważyć, że pojecie republiki było przede wszystkim używane jako określenie państwa nie formy ustrojowej. W Konstytucji 3 maja mówi się o rzeczpospolitej z dziedzicznym monarchą, ale ciekawsze jest to, że pojecie to używane było zawsze na określenie państwa suwerennego I, II, III Rzeczpospolitej, tam gdzie nie było suwerenności używaliśmy nazwy królestwo lub księstwo np. Księstwo Warszawskie, Królestwo Polskie z 1815 r czy z 1916 r. Wielkie księstwo Poznańskie.
W Polsce oprócz efemerycznego ugrupowania Zbigniewa Religi, nigdy nie powstała partia republikańska. W Polsce brak jest tradycji republikańskiego myślenia. Po rozbiorach walczono o przywrócenie status poprzedniego. Dla walczących o niepodległość złotym wiekiem była demokracja szlachecka z bezwolnym królem. Do 1918 r. żaden ośrodek polityczny w Polsce nie przedstawił wizji republikańskiej formy ustrojowej. Również po 1918 r. nie odbyła się w Polsce żadna poważna dyskusja na temat przyszłej formy rządów. Bezwolnie z dnia na dzień pogodzono się z republiką. Świadczy to, że forma państwa tak naprawdę dla Polaków w okresie wykuwania niepodległości nie miała większego znaczenia. Na pewno wiązało się to ze znaczną personifikajcą w tym czasie polityki, szukania mężów opatrznościowych. Niestety elementy tamtego myślenia znajdujemy również w Polsce współczesnej..
1