Finanse Publiczne i Prawo Finansowe- wykład 07.12.2008

DŁUG PUBLICZNY

Państwowy dług publiczny powstaje na skutek zaciągania przez państwo zobowiązań zazwyczaj związanych z koniecznością pokrycia deficytu budżetowego. Powstanie państwowego długu powodować może ujemne skutki dla finansów publicznych z tego względu, że kwoty długu powinny być spłacone z zasobów finansowych państwa, gromadzonych w latach późniejszych co utrudnia bądź uniemożliwia finansowanie innych dziedzin. Dodatkowym obciążeniem staje się tez oprocentowanie długu publicznego należne państwom, które stały się wierzycielami państwa. Dług może mieć formę pożyczki, kredytu bankowego, lub emitowanych przez państwo papierów wartościowych (obligacje skarbowe, bony skarbowe, skarbowe papiery wartościowe).

Łączną kwotę państwowego długu publicznego oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań doliczając kwoty udzielonych gwarancji i poręczeń przez jednostki sektora finansów publicznych.

DŁUG PUBLICZNY- nie może być wyższy niż 3/5 PKB tj 60 %.

PROCEDURY OSTROZNOŚCIOWE I SANACYJNE

1. > 50%< 55% PKB

2. > 55%< 60% PKB

3. = 60%>60%

Ad. a) PROCEDURA OSROŻNOSCIOWA

Gdy kwota państwowego Długu Publicznego jest większa od 50 %, a nie większa od 55 % PKB to Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w której relacja deficytu budżetu państwa do dochodów nie może być większa niż analogiczna relacja roku bieżącego i takie samo ograniczenie stosuje się do budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Ad. b) PROCEDURA OSROŻNOSCIOWA

Gdy kwota państwowego Długu Publicznego jest większa od 55 % a mniejsza od 60 % PKB to Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej przyjmując jako górne ograniczenie deficytu w stosunku do PKB na poziomie roku ubiegłego

Ad. c) PROCEDURA SANACYJNA

Gdy kwota państwowego Długu Publicznego jest równa bądź większa od 60 % PKB ustawa nakazuje podjęcie działań sanacyjnych.

PROGRAM DZIAŁAŃ SANACYJNYCH OBOWIĄZUJE:

1. podmioty sektora finansów publicznych nie mogą udzielać nowych poręczeń i gwarancji

2. opracowany program zmniejsza relację do PKB poniżej 60 %

3. budżet na kolejny rok budżetowy nie może zamknąć się deficytem

ZASADY EMISJI PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH:

Skarbowe papiery wartościowe- są dokumentem na podstawie którego Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego dokumentu i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.

USTAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH PRZEWIDUJE MOŻLIWOŚĆ EMISJI 3 RODZAJÓW SKARBOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH:

1. Bony Skarbowe- są krótkoterminowym papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w kraju na rynku pierwotnym dyskontem, wykupywanym wg wartości nominalnej po upływie okresu na jaki został wyemitowany. Termin wykupu jest w każdym przypadku krótszy niż 1 rok. Bony skarbowe mają wysokość nominalną co czyni je dostępne dla inwestorów instytucjonalnych ( głównie są w obrocie między bankami).

2. Obligacje Skarbowe- są długoterminowym papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w kraju lub za granicą, oprocentowany w postaci dyskonta lub odsetek. Dyskonto oznacza, że nabywca płaci wartość niższą niż nominał obligacji skarbowej, a przy jej wykupie otrzyma wartość nominalną. Obligacje skarbowe oprocentowane są w postaci odsetek, nabywamy w postaci nominalnej. Przy wykupie od nabywcy ten ostatni otrzyma zwrot wartości nominalnej+ oprocentowanie. Obligacje skarbowe mogą być sprzedane na rynku pierwotnym ( przez emitenta) albo z dyskontem, albo wg wartości nominalnej lub powyżej wartości nominalnej. Mają z reguły niskie nominały co czyni je dostępne dla przeciętnych obywateli. Cechą obligacji skarbowych jest to że termin ich wykupu nie może być krótszy jak rok.

3. Skarbowe papiery oszczędnościowe- jest nowa formą skarbowych papierów wartościowych. Cechą charakterystyczną jest ograniczenie możliwości obrotu na rynku papierów wartościowych. Jest papierem wartościowym oferowanym wyłącznie do sprzedaży osobom fizycznym. Skarbowy papier wartościowy może być wyłączony z obrotu na rynku wtórnym albo może być przedmiotem obrotu pomiędzy krajowymi osobami fizycznymi przy zawieraniu transakcji. Mogą być emitowane lub wystawiane w granicach zagrożenia określonego w ustawie. Mogą być emitowane lub wystawiane w granicach zagrożenia określonego w ustawie. Skarbowe papiery wartościowe opiewają na świadczeniach pieniężnych, mogą być emitowane, wystawiane wyłącznie przez ministra finansów, opiewają tez na świadczeniach niepieniężnych, emitowanych przez ministra Skarbu Państwa, w porozumieniu z Ministrem Finansów. Skarb Państwa odpowiada całym majątkiem za zobowiązania wynikające z wyemitowanych lub wystawionych papierów skarbowych. Emisja skarbowych papierów wartościowych wymaga wydania rozporządzenia przez Ministra Finansów określającego warunki emitowania danego rodzaju papieru skarbowego takie jak: limit kwoty emisji lub sposobu jego ustalenia określający górną granicę zaciągania przez Skarb Państwa zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych danego rodzaju, jednostkową wartością nominalną, zasady i tryb sprzedaży w tym terminie, sposób ustalenia cen sprzedaży emitowanych papierów wartościowych na rynku pierwotnym, podmioty którym skarbowe papiery wartościowe danej emisji są oferowane do nabycia na rynku pierwotnym.

PAŃSTWOWY DŁUG PUBLICZNY

w mld zł	2006	2007	2008	2009	2010
	505,5	543,6	593,4	644,1	694,1
W relacji do PKB	47,7	47,0	47,4	47,6	47,7

593,4 mld zł w przeliczeniu na USD

197,8 mld USD

+ 593,4 przypada na

dług zagraniczny- 148,3 mld

dług krajowy- 445,1 mld

PODATKI

Podatek- jest danina publiczną tzn, że danina jest formę przyjmowania wartości materialnych przez państwo od mieszkańców danego terytorium. Publiczne oznacza, że ten kto odnosi korzyści to Państwo, które w różnych formach organizacji sprawuje funkcje władcze.

HISTORYCZNIE WYKSZTAŁCIŁY SIĘ 3 RODZAJE DANIN PUBLICZNYCH:

1. osobiste- np. obowiązek służbowy i obowiązek nieodpłatnego świadczenia pracy.

2. rzeczowe- to obowiązek nieodpłatnego dostarczania państwu zwłaszcza żywności

3. pieniężne- podatki, opłaty, cła

Od XVII wieku był podatek łanowy pobierany od dzierżawców ziemi z wyjątkiem szlachty

1. podatek szos- podatek od nieruchomości wiejskiej

2. czopowe- rodzaj podatku akcyzowego, płacili producenci alkoholi

Pierwszy podatek dochodowy wprowadzono w Angli w 1798 roku

Adam Smith 1723-1790- wniósł pewne zasady podatkowe

SFORMUŁOWAŁ 4 ZASADY PODATKOWE

1. równość- zasada nakładania ciężarów podatkowych stosowanie do możliwości płacowych podatników tzn. poprzez proporcjonalne opodatkowanie jednostki.

2. pewność- to oparcie podatku na z góry określonych regułach przy eliminacji dowolności i uznaniowości

3. dogodność- oznacza taką konstrukcję systemu podatkowego, aby podatki były płacone w momencie, gdy podatnik dysponuje środkami płatniczymi

4. taniość- to postulat minimalizacji kosztów, wymiaru i poboru podatków.

CECHY PODATKU

1. przymusowy charakter- wyraża się w tym, że związek publiczno- prawny ( Urząd Skarbowy) uprawniony do pobierania podatków może stosować środki przymusu w celu wyegzekwowania od osoby zobowiązanej do zapłaty podatku należnej jego kwoty

2. bezzwrotność- uważa się w tym, że podatki należnie płacony nie może być zwrócony podatnikom

3. nieodpłatność- wyraża się w tym, że w zamian za jego uiszczenie podatnik nie otrzymuje świadczenia zamiennego

4. jednostronność ustalania- odnosi się do faktu, że wysokość obciążeń podatkowych określana jest przez państwo i nie jest przedmiotem negocjacji między podatnikiem a państwem

5. ogólny charakter- wyraża się w tym, że podatki ustalane są dla określonej kategorii podmiotów, a nie indywidualnie

6. pieniężna forma- pieniężny charakter jest powszechnie stosowany i współcześnie niekwestionowany.

ELEMENTY KONSTRUKCJI PODATKU

1. Podmioty podatku- w stosunkach podatkowo- prawnych uczestniczą dwie podstawowe grupy, są to organy podatkowe reprezentujące związki publiczno- prawne, uprawnione do wymierzania i pobierania podatków, z drugiej zaś strony podatnicy. W stosunkach prawnych łączących związek publiczno- prawny i podatnika ma charakter zobowiązaniowy

2. Przedmiot podatku- to sytuacja faktyczna lub prawna z której istnieniem prawo wiąże obowiązek zapłaty podatku.

3. Podstawa opodatkowania ( podstawa obliczania podatku)- to ilościowo lub wartościowo zajęty przedmiot podatku

4. Stawki i skale podatkowe- stawki mogą być kwotowe, albo stosunkowe. Stawki stosunkowe występują jako procentowe lub ułamkowe. Procentowe występują jako stawki stałe, co daje efekt opodatkowania proporcjonalnego, przeciwieństwem jest skala podatkowa.

Są 2 skale podatkowe progresywna i regresywna. My mamy tylko progresywne- rośnie w zależności od wzrostu dochodu)

SKALA PODATKOWA O PROGRESJI GLOBALNEJ

Podstawa obliczania podatku		Stawka podatkowa
OD	DO
1	100	5 %
1001	2000	10 %
2001	3000	15 %

SKALA PODATKU O PROGRESJI CIĄGŁEJ (wg niej płacimy podatek od osób fizycznych)

Podstawa obliczenia podatku		Stawka podatkowa
OD	DO
	44.490 zł	19 %
44.491 zł	85.528 zł	7.364,25+30% nadwyżki powyżej 44.491
85.529 ----------------------------		20.177,65+ 40% nadwyżki ponad 85.529
95 % podatników płaci 19 % podatku i nie osiąga 3.700 brutto miesięcznie

Od 01.01.2009 roku
Podstawa obliczenia podatku		Stawka podatkowa
OD	DO
	85.528 zł	18 %
85.529 --------		14.839,02+32% nadwyżki ponad 85.529 zł

3091 złotych- kwota w Polsce wolna od podatku

Tylko parlament, a nie rząd ma prawo ustalać podatki i zniżki podatkowe.

Istota opodatkowania konsumpcji polega na przejmowaniu przez budżet państwa określonej części zasobów pieniężnych osób, które ponoszą wydatki na zakupy dóbr konsumpcyjnych. Rozróżnia się 3 grupy podatków konsumpcyjnych w zależności od tego co stanowi przedmiot konsumpcji.

1. Opodatkowanie konsumpcji artykułów spożywczych

2. opodatkowanie od usług oraz używania dóbr nie będących artykułami spożywczymi

3. podatki konsumpcyjne od zakupu i używania dóbr stałego użytku

Opodatkowanie konsumpcji wywołuje wiele kontrowersji. Jest społecznie odbierane jako niesprawiedliwe, zwłaszcza gdy ma charakter powszechny np. artykuły spożywcze.

VELVE

ADDED

TAX

Przedsiębiorca- handlowiec
nabył produkty w cenie zakupu + podatek VAT w wysokości 22 %	100.000 zł 22.000 złotych
sprzedał w marżę te same produkty (122.00*20% marża)	146.400 zł
Towary nabyto	100.000 zł
Sprzedano z marżą	120.000 zł
VAT należny	26.400 zł
VAT naliczany	22.000 zł
Podatek przedsiębiorcy	4.400 zł

PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG jest podatkiem od wartości dodanej. Podatnikiem jest ten kto osiąga zysk. Przedmiotem opodatkowania jest sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terenie RP oraz import lub eksport towarów i usług. Podatnikiem są osoby fizyczne i osoby prawne.

Podstawą opodatkowania od towarów i usług jest obrót należny netto czyli obrót podatnika pomniejszony o należny od tego obrotu podatek.

W podatku VAT występują stawki stałe o charakterze procentowym. Mają one poziom podstawowy 22% oraz obniżony 7 % i 3 % ( dla niektórych towarów i usług).

Występuje również stawka 0% dla podatku VAT ( dotyczy eksporterów którzy do produkcji nabyli surowce i materiały do których została naliczona stawka VAT, wtedy dostaje zwrot stawki VAT jeżeli materiały zostały zuzyte na potrzeby eksportu.

VAT- stworzyli Francuzi. W Polsce wprowadzono 05.07.1993 roku.

Na podatnikach VAT ciążą obowiązki:

1. musza złożyć zgłoszenie rejestracyjne w Urzędzie Skarbowym

2. muszą prowadzić szczegółową ewidencję sprzedaży i zakupów

3. musza wystawiać rachunki

4. musza prowadzić ewidencje obrotów przy pomocy kas rejestracyjnych.

PODATEK AKCYZOWY- stanowi pośrednio opodatkowanie konsumenta. Formalnie płaci je producent lub importer, faktycznie jednak ich ciężar ponosi konsument w cenie nabytego towaru.

Przedmiotem opodatkowania jest sprzedaż wyrobów, podstawy stanowi wysokość obrotów.

Stawki są tylko maksymalne- tak określono w ustawie. Minister Finansów mając skalę w ustawie, ustala w jakiej skali będzie podatek na dany wyrób.

PODATEK OD GIER- są nim objęci właściciele zarówno automatów, loterii fantowych, pieniężnych, gier w kasynach, zakładów wzajemnych,

Totolotek- 20 %, najmniejszy 10%, największy kasyna- 40 %

1

--------- Podatek od wartości dodanej

Podatek od towarów i usług- płaci każdy kto osiąga zysk.

---