Dwudziestolecie międzywojenne (1918 - 1939)

1. Chronologia epoki

2. Pojęcia charakterystyczne dla epoki.

1. faszyzm - antydemokratyczna totalitarna forma rządów zapoczątkowana w 1922 we Włoszech przez B. Musoliniego; dyktatura i kult wodza i podporządkowanej mu elicie rządzącej. Likwidacja parlamentu i samorządności oraz opozycji integracja we wszystkie dziedziny życia przy zachowaniu gospodarki wolnorynkowej, prywatnej własności, ziemi, środków produkcji.

2. totalitaryzm - charakterystyczny dla XX wiecznych reżimów dyktatorskich. System rządów polegających na dążeniu do całkowitego podporządkowania społeczeństwa państwu za pomocą monopolu informacyjnego i propagandy, oficjalnej ideologii państwa obowiązującej obywateli, terroru tajnych służb, masowych monopartii; twórcy teorii (H. Arendt, C.J. Friedrich, Z. Brzeziński..

3. intuicjonizm - kierunek filozoficzny mówiący o teorii poznania wg którego głównie lub jedynie wartościowym sposobem poznania jest intuicja. Twórcą jest H. Bergson.

4. katastrofizm - charakterystyczna dla kultury XX wieku tendencja polegająca na przekonaniu o nieuchronnej zagłady, którą może spowodować kryzys wartości moralnych lub czynniki zewnętrzne, takie jak wojny czy kataklizmy. Pod koniec XIX w. katasrofizm jest jednym z programowych elementów dekadentyzmu. Silnie dział na literaturę XX - lecia międzywojennego - jeden z programowych haseł grupy „Żagary”, jest motywem przewodnim w twórczości S. I. Witkiewicza, który w swoich utworach przedstawiał rozkład wszelkich wartości uformowanych przez kulturę europejską.

5. ekspresjonizm - kierunek w literaturze i sztuce w pierwszym 30 - leciu XX w. narodził się w Niemczech w opozycji do impresjonizmu, estetyzmu, naturalizmu. Ekspresjonizm poszukuje prawd absolutnych i uniwersalnych; twórczość pojmowana jako subiektywny wyraz przeżyć wewnętrznych artysty. Krytyka współczesności cywilizacji, tendencje mistyczne, pacyfistyczne deformacja zewnętrzna obrazu świata. Posługiwanie się dynamicznym kontrastem karykaturą i groteską.

6. kubizm - jeden z awangardowych nurtów XX wiecznego malarstwa sprowadzający przedstawioną rzeczywistość do zgeometryzowanych, abstrakcyjnych form, najwybitniejszym kubistą był Pablo Picasso. Kubizm wywarł także wpływ na francuską poezję awangardową XX w. (G. Apolinare). W twórczości poetyckiej przejawiał się odrzuceniem przyczynowo - skutkowych, logicznych powiązań fragmentów wypowiedzi na rzecz luźnych skojarzeń czasowo i przestrzennie odległych elementów.

7. sűrrealizm - inaczej nadrealizm, jeden z awangardowych kierunków w sztuce i literaturze powstały po I wojnie światowej. Termin wprowadzony przez G. Apolinare`a na określenie stany zatarcia granic między snem a rzeczywistością w sztuce. Sűrrealistyczna jest sztuka, która odrealnia rzeczywistość, nadając jej postać sennych onirycznych obrazów. Manifest sűrrealizmu został ogłoszony w 1924 przez A. Bretona we Francji. Większość pisarzy tego nurtu związana była wcześniej z dadaizmem. Sűrrealiści buntowali się przeciwko skonwencjonalizowanym normom życia społeczno - kulturalnego. Dążyli do wyzwolenia sztuki z jej realistycznych ograniczeń, odwoływali się do psychoanalizy, uznając podświadomość, za obszar niewykorzystanych dotąd inwencji twórczych, postulowali tworzenie sztuki, która miała być wyrazem absolutnej wolności. Surrealiści posługiwali się absurdem i nonsensem i groteską, uprawiali tzw. Czarny humor, makabryczny w swej wymowie. Strwożyli oni oryginalną koncepcję tworzenia, zwaną zapisem automatycznym. Artysta powinien uwolnić się od kontroli rozumu i myśli jakie pojawiają się w jego umyśle i wyobraźni. Pisanie automatyczne jest próbą zapisu stanu podświadomości, której sűrrealiści przypisywali szczególne znaczenie. Poezja sűrrealistyczna była poezją obrazową, nadrealistyczne obrazy maiły się same narzucać twórcy, w taki sposób jak powstają wizje np. w stanie narkotycznym lub we śnie.

8. futuryzm - jeden z głównych kierunków awangardowych powstały w 1910 we Włoszech, później przeniósł się do Rosji i innych krajów europejskich. Twórcą tego ruchu był F. Martinetti. Futuryzm oznaczał zachwyt teraźniejszością i przyszłością oraz całkowitą negację tradycji i kultury. Poeci futurystyczni głosili hasło „ryczący automobil jest piękniejszy niż Nike z Samortraki”. Domagali sie poezji aktywnej , oddające cywilizacyjne przemiany, propagowali przemoc, wojnę jako formę higienę świata, odrzucali psychologizm i antropocentryzm na rzecz zafascynowania materią,, wskazywali na wyższość poznania intuicyjnego nad rozumnym, postulowali stworzenie nowego języka poetyckiego, wyzwolonego z logiki, składni, gramatyki, ortografii, interpunkcji, tworzyli wiersze w oryginalnej formie graficznej. Przedstawiciele to: F. Martinetti, W. Majakowaski, W. Chlebnikow, a w Polsce: B. Jasieński, St. Młodorzeniec, A. Wat, A. Stern.

9. dadaizm - jeden z awangardowych najskrajniejszych kierunków w sztuce, rozwijający się w latach 1916 - 24 w Szwajcarii, Francji, Niemczech i USA, będący wyrazem buntu przeciwko toczącej się wojnie, burżuazyjnemu społeczeństwu i jego kulturze i sztuce. Kształtował się m.in. w twórczości L. Aragona i P. Eluarda. Termin dadaizm pochodzi od słowa dada, oznaczający po francusku dziecięcą zabawkę. Naczelnym złożenie dadaizmu było totalne odrzucenie całej tradycji kulturowej Europy, wartości moralnych i kanonów estetycznych. Prekursorzy propagowali absolutną anarchię i nihilizm , a w dziedzinie sztuki postulowali nieskrępowaną żadnymi ograniczeniami, swobodną improwizowaną twórczość. Odrzucając wszelkie zasady i prawidła logiki, domagali się spontaniczności i bezpośredniości. W poezji dadaizm przejawiał się w naiwności i prymitywizmie, całkowitej dowolności w dziedzinie składni, stylu, ,bezsensie treściowym. Poetycki program dadaistów najpełniej określają słowa T. Tzary, będące receptą na tworzenie utworzeń literackich: „włóżcie do kapelusza, wyciągnijcie nachylił trafił, a otrzymacie poemat dada”. Artystycznej działalności dadaistów towarzyszyła atmosfera skandalu i prowokacji.

10. neoklasycyzm - zespól tendencji charakterystycznych dla poezji XX wieku polegający na powrocie do klasycznych wartości, tradycji, reguł sztuki. Po raz pierwszy neoklasycyzm pojawił się pod koniec w. XIX, jako reakcja na symbolizm postulując jasność formy i stylu odwołujący się do antyku, podejmowano problematykę moralno - etyczną. W Polsce pojawił się pod koniec Młodej Polski a następnie w twórczości skamndrytów.

11. pragmatyzm - stworzony przez Wiliama Jamesa pod koniec w. XIX w USA nurt filozoficzny, który za podstawowe kryterium prawdy uznaje użyteczność czyli praktyczną wartość i pochodzenie czegoś. Jest to próba zbliżenia filozofii do rzeczywistości, w nauce zwraca się uwagę na możliwość praktycznego zastosowania jakiejś teorii.

12. Skamander - grupa poetycka okresu XX - lecia międzywojennego której twórcy związani początkowo byli z pismem „Pro arte studio” a następnie z wychodzącym w latach 1920 - 28 i 1935 - 39 pismem „Skamander”. Nazwa grupy pochodzi od nazwy mitologicznej rzeki przepływającej pod Troją. Członkowie grupy to skamandryci, a należeli do nich J. Tuwim, K. Wierzyński, A. Słomiński, ,J. Iwaszkiewicz, J. Lechoń. Z grupą luźno powiązani byli tzw. „poeci satelici” (W. Broniewski. M. Pawlikowska - Jasnorzewska, K. Iłłakowiczówna). Skamandryci nie głosili jasno sformułowanego programu, opowiadali się za swobodą twórczą, zachowaniem indywidualności, ale na podstawie ich utworów określić można ich założenia ideowo - artystyczne. Patronem poetyckim swojej twórczości wybrali L. Staffa. Skamandryci odrzucili symbolizm na rzecz poezji zaangażowanej, opisującej współczesność, złączonej z rzeczywistością. Głównymi motywami twórczymi była fascynacja biologicznym aspektem życia, piękna świata (witalizm), nowoczesnym miastem i tłumem, słowem 3XM. W miejsce romantycznego poety wieszcza propagowali ideę poety jako zwykłego człowieka, artysty znającego dobrze rzemiosło poetyckie. Zrezygnowali z symbolicznego, nastrojowego języka na rzecz mowy potocznej. Wprowadzili nowy typ bohatera lirycznego - przeciętnego obywatela miasta, pełnego radości życia, zainteresowanego sprawami codzienności. Zanegowali romantyczną ideą poezji narodowowyzwoleńczej, podejmującą wątki patriotyczne, uznają że teka rola literatury skończyła się z chwilą uzyskania niepodległości. Skamandryci prowadzili także działalność kabaretową i satyryczną (kabaret „Pikador”).

13. Awangarda - kierunek w XX wiecznej sztuce, charakteryzujący się sprzeciwem wobec tradycji i zasad estetycznych w niej panujących. Twórcy awangardy odrzucali dorobek kultury i poszukiwali nowych oryginalnych rozwiązań ideowo - artystycznych. Zjawisko to pojawiło się około 1900 roku i wiązało się z powstaniem nowych kierunków takich jak: futuryzm, ekspresjonizm czy kubizm. W późniejszych latach nurty awangardowe w sztuce będą reprezentowane przez dadaizm i sűrrealizm. Przy całej różnorodności kierunków awangardowych wyróżnić można wspólne cechy łączące wszystkie te nurty a są to: antytradycjonalizm, odrzucenie zasad realizmu i naturalizmu, dążyć do eksperymentowania, oryginalności, chęci szokowania odbiorcy, zafascynowanie współczesnością i postępem technicznym. W Polsce nurt awangardowy reprezentowany był przez futurystów (B. Jasieński, A. Stern, A. Wat) i przede wszystkim awangardę krakowską, której twórcy byli skupieni wokół pisma ”Zwrotnica”, redagowanego przez T. Peipera, wydawanego w latach 1922 - 23 i 1936 - 28. Do grupy (oprócz Peipera) należeli J. Przyboś, J. Kurek, J. Brzękowski. Awangarda krakowska głosiła potrzebę nowej sztuki powiązanej z teraźniejszością i współczesną cywilizacją. Jej głównym założeniem było hasło 3 X m (miasto, masa, maszyna). Awangardziści tworzyli nową koncepcję języka poetyckiego, w którym nadrzędną rolę odgrywała metafora.

14. Żagary - grupa poetycka należąca do tzw. II awangardy działająca w Wilnie w l. 1931 - 34, której członkowie publikowali na ramach pisma „Żagary”. Jej najwybitniejsi członkowie to: T. Bójnicki, Cz.Miłosz, A. Rymkiewicz, J. Zagórski. Poezja wymierzona przeciw faszyzmowi, charakterystycznym tonem był katastrofizm. Odrzucali program Awangardy krakowskiej, odwoływali się do neoklasycyzmu, symbolizmu i liryki romantycznej.

3. Gatunki literackie

1. Groteska - kategoria estetyczna, termin pochodzi od nazwy motywów dekoracyjnych odkrytych w XI wieku. Groteska występuje w różnych rodzajów sztuki: literaturze, filmie, teatrze, malarstwie. Była składowym elementem utworów, bądź też całe dzieło było groteską. Podstawowe jej wyznaczniki to:

fantastyka - niezwykłość , deformacja karykatura, wyolbrzymienie (np. w „Szewcach” - uwiązany na łańcuchy Sajetan zdycha z pożądania jakie budzi u niego Księżna.)

absurdalność - związana z brakiem logicznego powiązania akcji, przemieszaniem porządku realistycznego i fantastycznego, nieprawdopodobieństwem życiowym (liczne śmierci i ożywienia bohaterów dramatów Witkacego , widmo matki i żony w „Małym dworku”)

Przemieszanie sprzecznych kategorii estetycznych - tragizmu, komizmu, trywialności i prostoty (sceny z widmem w „Małym dworku”)

parodia - wątków , motywów , sytuacji i gatunków literackich z prowokacyjnym nastawieniem wobec obowiązujących zasad (motyw dziewki i Chochoła z „Wesela” w „Szewcach”)

niejednolitość stylistyczna - mieszanie języka wulgarnego z podniosłym, kontrast między sposobem mówienia a sytuacją wypowiedzi (filozoficzne rozważania szewców prowadzone językiem prostych ludzi)

2. powieść psychologiczna - odmiana powieści, której ośrodkiem jest świat wewnętrzny bohatera lub bohaterów i badanie ich psychiki; pierwowzorem powieści psychologicznej Marie de la Fayette - „Księżna de Clėwes”, do arcydzieł tego gatunku nalezą cykl powieściowy Marcell Poasta - „W [poszukiwaniu straconego czasu”.

4. Poezja

1. W KRĘGU SKAMANDRA.

POEZJA JULIANA TUWIMA.

JULIAN TUWIM -

Witalizm twórczości Tuwima: „Do krytyków”, „życie”, wiosna”, Ranyjulek”

„Do krytyków”: adresowanie wiersza do zwykłych prostych ludzi. Poeta jednym z wielu (ultimus inter pares) - ostatni w śród równych. Radość, afirmacja życia, używanie języka kolokwialnego, potocznego w tekście (wesoło w czubie i w piętach)

wspólne cech dla pozostałych wierszy:

- radość, optymizm życiowy

- pokazanie życia prostego człowieka

- użycie języka potocznego kolokwialnego (psiakrew, psiamać, łeb, chlać)

miasto w ujęciu Tuwima - „Wiosna - dytyramb”

- ironia i groteska w tekście

- pokazanie negatywnego skutku sił witalnych u człowieka

- miasto miejscem rozpusty

- elementy mizoginizmu w wierszu

- ekspresjonizm w tekście „brzuchy na biodrach szerokich, niewiasto”

tuwim poetą słowiarzem „Sitowie” - poetyckie tworzenie to ciężka praca.

Hołd złożony Kochanowskiemu za zasługi w rozwoju polszczyzny „Rzecz Czarnoleska”

- praca poety to praca w języku

- stylizacja na styl staropolski

negatywna ocena mieszczan - „Mieszkańcy”

- mieszkaniec ukazany na kształt filistra młodopolskiego

- ciasnota horyzontów myślowych

- życie z dnia na dzień

- egocentryzm

- potoczność językowa (morda na piersi)

- pararelizmy składniowe - powtórzenia zdań

„Bal w operze” groteskowym ujęciem rzeczywistości

- wiersz satyrą na rządy sanacji

- pokazanie prawdziwych wartości rządzących państwem

- troska poety o godność Polski

- zabawa słowem (ideolo, odeolo…)

- wulgaryzmy (kurdesz nad kurdeszami ; kurr…)

2. POETKI SATELITKI SKAMANDRA.

POEZJA M. PAWLIKOWSKIEJ JASNORZEWSKIEJ -

„Miłość”

- problematyka miłości

- stosowanie elipsy

- kondensacja myśli

- zwięzłość stylu

„Niebo i morze”

- tematyka refleksyjno - filozoficzna

- zaduma nad przemijaniem i kruchością życia ludzkiego

- badanie zagrożeń jakie niesie natura i zachwyt nad jej pięknem

„Gwiazdy spadające” - uprawianie liryki erotycznej (dosłowne mówienie o doznaniach miłosnych)

„Na Zaduszki” - liryka refleksyjna, zaduma nad przemijaniem. Wskazówka aby dbać i pielęgnować pamięć o przeżytych minowych chwilach.

POEZJA K. IŁŁAKOWICZÓWNY -

„Powrót” - liryka refleksyjna, wspomnieniowa. Powrót do „krainy dzieciństwa”. Ukazanie znaczenia domu rodzinnego w życiu człowieka.

3. WOKÓŁ FUTURYSTÓW.

POEZJA ST. MŁODOŻEŃCA

„XX wiek” - mowa o wynalazkach wieku XX, o pędzie życia, cywilizacji, (neologizmy: białośniże, zawiośniało). Zapis stylizacją na telegram. Garficzny obraz tekstu zawracający uwagę czytelnika, koloryzm. Treść o pędzie XX wieku, rozwoju techniki, kult wynalazków.

„Lato” - o lecie, upale. Zastosowanie neologizmów, przerzutni, wyliczeń, wiersz rysunkiem, zabawa i gra słowem i jego warstwą brzmieniową). Treścią wiersza jest pokazanie damskiego letniego odzienia na temperaturę męskich uczuć, [pokazanie na spędzenie wolnego czasu.

POEZJA TYTUSA CHAŁBIŃSKIEGO

„Kolęda” - tematyka Bożonarodzeniowa i hołdu Trzech Króli. Wiersz stylizacją na gwarę góralską i język staropolski. Rezygnacja z zasad ortograficznych. Zastosowanie onomatopeji, śpiewność tekstu. Nawiązanie do kolędy.

POEZJA BRUNONA JASIEŃSKIEGO

„Rzygające posągi” - pokazanie zachowań ludzi podczas przyjęcia alkoholowego (picie, rozpasanie moralne, striptiz). Ironia obecna w wierszu (poeta zachowuje się jak człowiek z marginesu w specyficzne sytuacji). Kontrast między stylem(patos i piękno języka), a zachowaniem się w wierszu (rozpusta i pijaństwo)

4. WOKÓŁ AWANGARDY KRAKOWSKIEJ.

POEZJA JULIANA PRZYBOSCIA -

„Cieśle”, „Dachy” - kult cywilizacji, zachwyt nad rozwojem miast, hołdowanie hasłu 3xM. Docenianie wysiłku cieśli, symbolizacja, hołd dla pracy cieśli i wskazanie na doskonałość budowli. Pokazanie dokonań technicznych, pędu zmian szybkości rozwoju miasta. Zmiana rytmu wiersza przez rozłanczanie wyrazów w wersecie. Zabawa brzmieniem słowa. Sięganie do tematów matematycznych, geometrycznych i technicznych. Pogodny nastrój radość z rozwoju miasta i techniki.

„Notre Dame”- zachwycenie ogromem świątyni, odczucie małości człowieka wobec gotyckiej świątyni i Boga. Stosowanie metafory odwróconej „kto pomyślał tę przepaść i odrzucił ją w górę”.

„Z Tatr” - wiersz pamięcią o taterniczce, która zginęła na Zamarłej Turni. Bunt przeciw śmieci. Wiersz protestem przeciw śmierci (wymowa zaciśniętej pięści). Stosowanie metafór odwróconych (jak lekko turnię, zawisła na rękach utrzymać) i oksymoronów (grom obicie ciszy). Wiersz zbiorem kadrów filmowych.

„Lipiec” - aluzje literackie do „Stepów Akermańskich”, fraszki „Na Lipę”. Używanie odległych znaczeniowo wyrazów i łączenie ich w związek o nowym oryginalnym znaczeniu (tylko pustki, rozpryśniętej w słońcu - udar), stosowanie elipsy, neologizmów. Rozbijanie stałych związków frazeologicznych w celu odnowienia języka poetyckiego (wzbić w radość zamiast zbić w powietrze).

POEZJA LEOPOLDA STAFFA

„Wysokie drzewa” - neoklasycyzm, synestezja (zapach wody, zielony w cieniu, złoty w słońcu), zachwyt nad przyrodą. Nawiązanie do antyku (drzewa jak antyczne greckie kolumny). Dbałość o język i styl.

„Świat” - opis trudu życia w świecie

„Gorce” - opis natury, zachwyt nad jej pięknem

Do powyższych: Zachwyt nad złożonością świata i jego prostotą zarazem, miłość do ojczyzny i przyrody, akceptacja trosk, jak i radości jakie niesie życie - Franciszkanizm. Elementy filozofii Bergsona.

„Ars poetica” - poezja uwydatnia szczere uczucia, jasna, prosta w formie i języku zrozumiała dla wszystkich, nie pisana dla sławy. Przedstawienie nawet najsilniejszych uczuć. Chęć utrwalenia chwili. Poeta tłumaczem i przewodnikiem w rozwiązywaniu życiowych problemów. ,stawianie na jasność i prostotę w zrozumieniu poezji.

POEZJA Bolesława LEŚMIANA -

„Dziewczyna” - liryka stroficzna. Mowa o bycie człowieka na ziemi. Dążenie człowieka do celu, który może być mirażem. Bezsensowna egzystencja człowieka. Podobieństwo do ballady

„Dusiołek” - prosty język, stylizowany na gwarę, bunt wobec Boga.

Do powyższych: Leśmianowskie wiersze nawiązaniem do ballad romantycznych, świadczą o tym cechy utworów”

- obecność świata metafizycznego obok realnego (Dusiołek - mara ze snów, prasa duchów ludzkich, praca młotów)

- obrazowanie w utworach, wynikające z podań w tradycji ludowej (12 baraci , powtażalność prac duchów, praca młotów, hasło do 3 razy sztuka)

- język stylizowany na gwarę

- prostota językowa

Różnicą świadczącą z porównania ballad romantycznych i wierszy Leśmiana jest główna postać narratora. U Leśmiana to mędrzec filozof, człowiek znakomicie wykształcony, znający pytania o sens życia o źródło zła, o dualizmie w świecie, czasem narrator skrywa swą mądrość pod płaszczykiem prostego przedstawiciela ludu.

Erotyki:

„W malinowym chruścianku” - opis doznań miłosnych. Świat przedstawiony to:

- przestrzeń (miejsce) w utworze - w malinowym chruscianku, pokazanie szczegółu (np. żuk kosmaty)

- czas wydarzeń - moment uchwycenia życia - związek z impresjonizmem, lato czas ujęty poza historycznie.

- Bohaterowie to ludzie młodzi, podmiotem lirycznym jest młody chłopak

- Wydarzenia - zrywanie malin początkiem rodzenia się pożądania, narastanie pożądanie, osiągniecie punktu kulminacyjnego, spełnienie w akcie miłosnym tego pożądania.

5. MIĘDZY ARKADIĄ A KATASTROFĄ POEZJA JÓZEFA CZECHOWICZA.

1. łącznie motywów arkadyjskich z apokaliptycznymi („Na wsi”, „Modlitwa żałobna”, „Sam”).

2. Motyw stukstykalny (sielski, sielankowy, wiejski - „Na wsi”)

3. Związki z surrealizmem i katastrofizmem - pokazanie innym uzasadnionego lęku i wizji własnego ciała po śmierci („Z tamtej strony”)

4. Wykorzystanie motywów „Apokalipsy” , podkreśleniem katastrofizmu wierszy - „Sam”, „Modlitwa żałobna”

5. Przeczucie śmieci - „Ballada z tamtej strony”, „Modlitwa żałobna”

6. Sięganie do motywów religijnych - „Modlitwa żałobna”, nawiązanie do apokalipsy, listu i modlitwy.

7. Wykorzystanie poezji Awangardy Krakowskiej np.: „Księżyc idzie srebrne chusty prać” i „Słońce dzwoni w rzekę rozbłyskanych blach”

6.POETYKA ZAGŁADY - LIRYKA ŻAGARYSTÓW.

Katastrofizm w wierszach Czesława Miłosza wykorzystują motywy popiołu, ognia, dymu („Roki”), a także obrazy rodem z apokalipsy. Wiersz roki mówi o przemijaniu, o czasie odwrócenia się człowieka od wartości i konieczności zmiany siebie. Każdy z nas powinien bronić wartości moralnych „Pora, abyś ty powstał i biegł” . pesymizm w wierszu wynika z nieodwracalności zmierzania świata ku zagładzie. Jedno można tylko zmienić - własny stosunek do innych i obdarzyć ich miłością.

1. REWOLUCYJNE WIERSZE WŁADYSŁAWA BRONIEWKIEGO

„SOLDAT INCOMNUN” (Żołnierz nieznany lub unknown solider)

Wiersz protestem przeciw wojnie i śmierci żołnierskiej , przeciw wagą dla konfliktów zbrojnych jest wskazywanie wartości ducha miłości

„MANITOGORSK ALBO ROZMOWA Z JANEM”

Utwór traktujący o ludziach idei o tym że wierność przekonaniom może być i sensem życia , Język kolokwialny potoczny , wiersz mówi wprost o uczuciach (zupa pies jej nie zje , cela 13 parszywa) wiersz pisany w więzieniu za działalność w KPP.

„PRZYJACIELU LOS NAS PORÓŻNIŁ”

Wiersz manifestem poety rewolucyjnego, przekonanie o słuszności własnej poezji , wzorowanie się na poezji romantycznej (harfa, struny, nawoływanie do buntu), wiara w moc poetyckiego słowa.

Wiersze Broniewskiego pisane są językiem kolokwialnym , potocznym , charakteryzują się wyczuciem rytmu, mówi o uczuciach wprost , stąd szybko przemawiają do czytelnika, i działają na ego mentalność. Broniewski często stosuje lirykę apelu. Jego wiersze zmieniają mentalność Polaków.

5. Powieść

1. „GRANICA” Z. NAŁKOWSKIEJ. -

GRANICA - OBRAZ STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH W POLSCE MIĘDZYWOJENNEJ

Pokazanie struktury społecznej polski nipodległej:

- arystokracja (Tczewscy)

- inteligencja (Zenon Ziembiewicz, Czechliński - redaktor „Niwy”, Jan Wagner Wagner)

- burżuazja (Czecylia Kolichowska)

- robotnicy miejscy (Joasia Gołąbska, Franek Borbocki, Marian Chąśba,, Niestrzępowie.)

- robotnicy wiejscy (Karolina i Justyna Bogutówne)

- zubożała szlahta (Walerian Ziębiewicz i jego żona)

Zenon ZIĘBIEWICZ W NEGATYWACH I POZYTYWACH

Cechy pozytywne

Cechy negatywne

- umiejętność zdobywania środków finansowych na studia prawnicze w Paryżu (umowa z Czchlińskim o korespondowaniu do „Niwy”, udzielanie korepetycji. - Praktyczne osądzenie poczynań Waleriana - ojca Zenona - Pomoc Justynie Bogutównie - Wierność wobec Elżbiety - Szczerość i przyznanie się do błędów Eli - Wyremontowanie starej cegielni i zaadaptowanie jej na noclegownie dla bezdomnych - Rozpoczęcie budowy domów robotniczych - Rozbudowa obiektów sportowych i rekreacyjnych w mieście -Zapewnienie opieki lekarskiej chorej Justynie

- flirt z Justyną w czasie trwania romansu z Adelą w Paryżu - wchodzenie w układy z Czechlińskim osobą niemoralną i przekupną - wyręczanie się Elą w pomocy Justynie - obłuda i hipokryzja w okazywaniu pomocy Justynie - nakazanie Justynie dokonania aborcji, danie pieniędzy na zabieg. - Obecność na rautach i polowaniach w czasie trwania strajku robotników w fabryce - Zaniechanie walki o kontynuowanie budowy domów robotniczych - Wydanie rozkazu strzelania do robotników - Słabość charakteru, tchórzostwo, nieumiejętność poradzenia sobie w trudnej sytuacji

GRANICA TYTUŁEM SYMBOLICZNYM

- granica między wolnością wyboru a krzywdą moralną drugiego człowieka (szacunek Zenka do Eli)

- granica między standardem życia wyższych sfer, a biedotą miejską

- granica między własnym sumieniem a wytrzymałością psychiczną człowieka

- granica między osądem własnym a innych

- granica między intencjami a działaniami

- granica między kompromisem a wyrzeczeniem się własnych ideałów (Zenon pozwalający cenzurować własne artykuły pisane do „Niwy”

GRANICA POWIEŚCIĄ FILOZOFICZNĄ, PSYCHOLOGICZNĄ…?

Kilka rodzajów wypowiedzi:

- mowa niezależna - przytoczenie dosłowne czyjeś wypowiedzi

- mowa zależna - konstrukcja stylistyczna opowiadająca o czyjejś zamiarach z użycie najczęściej czasu przeszłego

- konstrukcja stylistyczna wyglądająca jak wypowiedź narratora, ale mówi o wnętrzu i odczuciu postaci literackiej pogłębiająca warstwę psychologiczną utworu (po raz pierwszy zastosowano ją w „Ulissesie” Jamasa Joice`a)

KOMPOZYCJA POWIEŚCI

- kompozycja klamrowa - rozpoczęcie i zakończenie tym samym wydarzeniem (śmiercią Ziebiewicza)

- kompozycja rozkwitania - autorka wybiera wydarzenia jej potrzebne i szczegółowo je opisuje

- zastosowanie inwersji czasowej - czytelnik skupia się na kwestii jak doszło do tragedii

- obecność mowy pozornie zależnej wpływającej na psychologizm powieści.

2. STEFAN ŻEROMSKI „PRZEDWIOŚNIE”

DZIEJE GŁÓWNEGO BOHATERA

1. Cezary Baryka urodził się w 1900 r. Matka i ojciec - Polacy. Ojciec pochodzenia szlacheckiego. Matka Jadwiga Dąbrowska, ojciec Seweryn Baryka. Mieszkają w Baku, beztroskie dzieciństwo. Ojciec urzędnik, prawnik rządu carskiego.

2. Wybuch I wojny światowej i wyjazd Seweryna na wojnę.

3. Wybuch rewolucji w Baku (1917 - 18) i zaangażowanie się Cezarego w ten że ruch:

4. - kontakty Cezarego z rewolucjonistami, lekceważenie matki, oddanie majątku rewolucjonistom, śmierć matki podczas pobyt przymusowych

5. spotkanie Cezarego z ojcem.

6. Wyjazd z ojcem do przez Moskwę Polski, w czasie podróży ojciec umiera.

7. Przyjazd Cezarego do W-Wy

8. Konfrontacja opowieści o „Szklanych domach” z polską rzeczywistością

9. Kontakty z Szymonem Gajowcem.

10. Wybuch wojny Polsko - Radzieckiej i udział w niej Cezarego.

11. Przyjazd z Hipoliyem Wielosławskim do nawłoci.

1. zaproszenie do Nawłoci

2. poznanie Karoliny Szarłatowiczównej

3. wspólne granie z Wandą Okrzyńską

4. miłość do Laury Kościenieckiej

12. wyjazd Cezarego do Hłodka i przemyślenie całego życia

13. Cezary wraca do W-Wy

14. Kontakt Cezarego z kołem komunistów polskich pod przewodnictwem Antoniego Lulka

15. Próba współpracy z Szymonem Gajowcem

16. Udział w manifestacji robotniczej pod belwederem

STOSUNEK ŻEROMSKIEGO DO REWOLUCJI SPOŁECZNEJ W „PRZEDWIOŚNIU”

1. wizja „szklanych domów”, rewolucja techniczna jako droga do szczęśliwej Polski:

- stawianie na czystość nowoczesność, ekologię, gospodarność, wizja „szklanych domów” dowodem na patriotyzm Seweryna Baryki.

- Nierealność drogi w odniesieniu do kraju (przeszłość historyczna, zbyt zacofana technika)

2. droga powolnych reform Szymona Gajowca:

- reforma rolna oparta na wykupie ziem

- stabilizacja waluty

- wzmocnienie policji i wojska

- rozwój przemysłu i handlu

- asymilacja mniejszości narodowych

- propagowanie powszechności oświaty

Minusem tych reform jest długi czas trwania.

3. Droga rewolucji społecznej komunistów wg Antoniego Lulka:

1. pozytywne:

- walka wyzyskiem

- łączenie się robotników w zajadach bez względu na przynależność narodową (w myśl hasła „Proletariusze wszystkich krajów łączcie się”)

- sympatia dla Rosji sowieckiej - pierwszego kraju komunistycznego

- odebranie władzy burżyłazji nawet siłą

2. negatywna:

- brak sił w klasie robotniczej do odegrania roli przywódczej (brak wykształcenia, choroby, głód)

- zło rewolucji to śmieć niewinnych ludzi

KONTEKSTY „PRZEDWIOŚNIA”

1. aluzje literackie do „Pana Tadeusza”

1. sytuacje: Zosia wśród ptactwa, a Wanda i perliczki; Zosia w negliżu, a tańcząca w koszuli nocnej przy kominku Karolina obserwowana przez Cezarego

2. pary odpowiadających sobie bohaterów: Zosia = Wanda ; Telimena = Karolina; Tadeusz = Cezary; Wojski = Maciejunio.

3. Portrety w sieni Soplicowskiego dworu, a portrety w gabinecie Gajownca

4. Stylizacja na język kazań Piotra Skargi

5. Otwartość kompozycji przypominająca „Kordiana” Juliusza Słowackiego

3. B. SCHULTZ to żyd - „SKLEPY CYNAMONOWE”. -

SKLEPY CYNAMONOWE BRUNO SCHULTZA, NOWATORSTWO I POETYCKOŚĆ PROZY ; AUTOBIOGRAFIA PRZETWORZONA

1. motywy autobiograficzne w prozie Schultza

- postać ojca Jakuba prowadzącego sklep bławatny, choroba psychiczna ojca

- akcja małe galicyjskie miasto - tak jak Szulcowski Drohobycz

- motyw nauczyciela rysunku

- motyw żydowskiej rodziny mającej sklep który splajtował

2. motywy fantastyczne

- zamiana ojca w karalucha, kondora (młodopolski motyw lotu ptaka)

- rozszerzające się ulice miasta przypominające labirynt

- kwitnące fiołki zimą

- jeżdżące dorożki bez koni i woźniców

- ojciec huśta się na żyrandolu

Szulc w swoich opowiadaniach nie dba o zachowanie zasady prawdopodobieństwa, ta proza to nie odtwarza rzeczywistości, ale prowadzi do snu, podświadomości psychiki. Jest to proza oniryczna. Wydarzenia nie tyle rozgrywają się w miasteczku, w domu Jakuba ale przede wszystkim w wyobraźni we śnie. Przestrzenią utworu jest psychika ludzka. Czas również nie rządzi się prawami fizycznymi ale psychologicznymi. Proza Szulca jest to proza deformująca rzeczywistość tworząca nowe światy (opowiadanie „noc wielkiego sezonu”), zawierająca 13 miesięcy. Jest to proza poetycka, język jest pełen metafor, porównań poetyckich opisów.

MITYZACJA W PROZIE SZULCA

OJCIEC	ADELA
- hodowca ptaków - szaleniec - buntownik - mag, twórca innych światów - żyje w świecie metafizycznym - świat duchowy - męskość - pierwiastek męskości	- rozsądek - przyziemność, świat uporządkowany - żyje w świecie materialnym - świat materialny - kobiecość - pierwiastek kobiecości

Postać ojca i Adeli symbolizują dwa światy. Ojciec to świat metafizyczny, absurdu, wyobraźni; Adela to materia , realizm ,cielesność, kobiecość. Szulca fascynuje świat reprezentowany przez Adelę, ale opowiada się stronie świata Ojca, choć ma świadomość że ten świat skazany jest na zagładę.

EKSPRESJONIZM I SYMBOLIZM U SZULCA

Symbol Adela: realizmu, kobiecości, racjonalności, rozsądku.

Symbol ojciec: wyobraźni, fantazji.

Ekspresjonizm prozy Szulca widać w kontrastach, niesamowitych zdarzeniach, sytuacji i jej opisu, (np. ojciec urynale), widać deformacje rzeczywistości, mówienie o uczuciach.

Nowatorstwo polega na odwróceniu uwagi od wydarzeń i zatrzymanie jej na opisie sensualistycznym. Inny biegun nowatorstwa to posługiwanie się pięknym poetyckim językiem w prozie.

ULICA KROKODYLI I JEJ ZNACZENIE

Ulica Krokodyli to miejsce tajemnicze bo nie jest zamieszczone na mapie powieszonej w domu bohatera. Ulica leży w dzielnicy przemysłowej. Dzielnica przemysłowa jest siedliskiem zła moralnego, prostytucji, miejscem uprzedmiatawia człowieka i pozbawia jego indywidualności. Symboliczne znaczenie ulicy Krokodyli dotyczy wątków autobiograficznych. Ojciec - kupiec właściciel sklepu bławatnego nie wytrzymuje konkurencji z fabryką produkującą materiały. Stąd nazwa ulica krokodyli, bo fabryka jak paszcze krokodyla pożera mniejszą konkurencję. Widać w prozie Szulca zainteresowanie tandetą, próbę nadania jej jakiegoś znaczenia. Taka sytuacja jest typowa dla innych utworów dwudziestolecia międzywojennego.

4. W. GĄBROWICZ - „FERDYDURKE”

JĘZYK I STYL W POWIEŚCI

Elementy powieści	Powieść realistyczna	„Ferdydurke”
Narracja	- Narracja wszechwiedząca III osobowa - Jednolitość gatunkowa	- 3 rodzaje narracji: I osobowa - Józio Kowalski; III osobowa - Filidor i Filibert dzieckiem poszyty; „ja” narracja odsyłająca do autora powieści w przedmowach „do Filidora i Filiberta…” - I osoba - niejednolitość narracyjna; np. narracja przypominająca powieść fantastyczną, pamiętnik, powiastkę filozoficzną, groteskę
Świat przedstawiony	- świat realistyczny, rzeczywisty	- świat nierealny, zaskakujący czytelnika, miejsca i niektóre wydarzenia - fantastyczne
Bohaterowie	- przedstawieni w sposób naturalny, uzależnieni od ich pochodzenia i warstwy społecznej z jakiej się wywodzą, pokazanie ich sposobu myślenia	- bohaterowie charakteryzowani są tylko przez relacje zewnętrzne, gesty, słowa, zachowanie się, ukazywanie stanów psychicznych
Fabuła i układ zdarzeń	- wydarzenia powiązane przyczynowo - skutkowe, wynikają jedne z drugich, łatwo je streścić	- epizody burzące przyczynowo - skutkowy ciąg zdarzeń, każda część kończy się bójką, kłótnią - stosowanie poetyki oniryzmu, zamiana 30 letniego Józefa na 15 letniego Józia. - Utwór trudno streścić
Język i styl	- Styl jednolity, spójny wewnętrznie taki sam w całości rozważań	- stylizacja na język kolokwialny, wulgarny, angielski, łaciński, francuski, obecność neologizmów - obecność parodii, symbolu, groteski - rozmyślanie nad sensem życia - język analityczny, chemiczny
Kompozycja	- otwarta, klamrowa lub zamknięta, zwarta, wydarzenia powiązane przyczynowo - skutkowe, wynikają jedne z drugich, łatwo je streścić	- otwartość kompozycji, luźna kompozycja, fantastyczna, ale z drugie strony logiczna

PARODIA I JEJ OBECNOŚĆ W „FERDYDURKE”

CO BYŁO OBIEKTEM PARODII	ŚRODKI STYLISTYCZE WYRAŻAJĄCE PARODIĘ
- język literatury romantycznej - sonet - „Stepy Akermańskie” - brak myślenia uczniów a lekcji - romantyczne, patriotyczne teksty - system edukacji - lekcja j. Polskiego	- powtórzenia, instrumentacja zgłoskowa - aluzja literacka, cytowanie - dzielenie wyrazów na sylaby - stosowanie zdrobnień - stylizacja na łacinę i angielski - styl na dramat w zapisie, wykorzystanie specyfiki języka uczniów i nauczynieli

CIAŁO W „FERDYDURKE”

Ciało w „Ferdydurke” jest bardzo wiąże. Oddaje sferę egzystencji człowieka, życie jego biologicznej formy. Z tej formy człowiek nie może się uwolnić. Rozczłonkowanie ciała ludzkiego powoduje zapanowanie nie chaosu w ludzkiej osobowości, a ponadto ją degeneruje. Człowiek nie jest w stanie poradzić sobie z własnym wnętrzem z cóż dopiero ze światem. Pęd życia, napięcia, stres należy winić za rozpad ludzkiej osobowości , za nieumiejętność radzenia sobie w życiu.

PUPA - zdziecinnienie, niedojrzałość. Jest symbolem stosunków między Józiem a profesorem Pimką który go upupia wprowadzając w niedojrzałość.

ŁYDKA - symbol młodości, nowych obyczajów. Łączy się z nowoczesną pensjonarką, Zutą. Jest również symbolem kobiecości i cielesności.

GĘBA - „przyprawić gębę” - narzucić komuś pewne zachowanie, prostactwo, chamstwo, pyskowatość.

FORMA - NIEBEZPIECZNY RODZAJ ZNIEWOLENIA CZŁOWIEKA

Bohater „Ferdydurke” Józio Kowalski na siłę zostaje wtłoczony w trzy środowiska: szkolne, mieszczańskie i ziemiańskie. Jest tam poddawany zniewoleniu przez określone zachowania, które w powieści symbolizują słowa: PUPA - niedojrzałość (szkoła), ŁYDKA - nowoczesność i cielesność (pensjonarka Zuta u państwa Młodziaków) i GĘBA - prostactwo (dwór).Gombrowicz ogólnie określa je jako FORMA. Forma dotyczy każdego człowieka. Forma ogranicz człowieka we wszystkich dziedzinach życia. Dotyczy : obyczajowości, etyki, kultury , filozofii, miłości. Nie ma jednak ucieczki od formy, choć człowiek nie morze zabić w sobie tęsknoty za wyzwoleniem się od niej.

SZKOŁA W „FERDYDURKE”

Szkoła w „Ferdydurke” to druzgocząca klęska. Krytyce podlegają m.in. nauczyciele za to że odrażająco wyglądają, każdy z nich posiada jakąś ułomność fizyczną, nie myślą, drżą przed wizytatorem, nie umieją zainteresować przedmiotem. Krytyce podlega sam system kształcenia. Lekcje polskiego i łaciny są prowadzone nie ciekawie, stosowana jest na nich metoda scholastyczna. Praca na polskim odbywa się bez analizy tekstów.

5. F. KAFKA - „PROCES”.

CZAS, PRZESTRZEŃ I BOHATEROWIE

• CZAS- Powieść dwudziestolecia między wojennego eksperymentuje z czasem . w „Procesie” czas pojęty jest linearnie (akcja trwa rok, rozpoczyna i kończy się w dniu urodzin bohatera), są jednak fragmenty powieści w których chwila dla jednych bohaterów trwa krótko a dla innych jest wiecznością (wuj Karol czekający na Józefa K. Przed sądem). U Szulca czas to czas wspomnień , wspomnień, powrotów do dzieciństwa, nie linearny, eksperymenty widać także w „Ferdydurke (np. Józef 30 lat = 15 letni Józio)

• PRZESTRZEŃ u Kafki także jest potraktowana nierealnie, kamienica w której mieszkają zwykli ludzie jest także siedzibą sądu, a mieszkanie malarza Tittorellego to jedyne miejsce przez które można dostać się z ulicy do sądu. , w „Sklepach cynamonowych Szulca przestrzeń jest także odrealniona (Józio gubi się w znanym sobie miejscu, nie potrafi znaleźć drogi do domu, Szkoła niema ścian - bezpośrednio łączy się z ulicą.

• BOHATER „Procesu” - Józef K. To człowiek zniewolony , nie wie za co jest skazany, jest więziony przez śluby sądowe, podobne doświadczenia przeżywa Józio Kowalski, jest on porwany wbrew własnej woli i umieszczony w 3 środowiskach. Bohater „Sklepów cynamonowych” żyje w cieniu ojca jest człowiekiem wrażliwym i chyba zakompleksionym.

PROBLEM CZŁOWIEKA I ŚWIATA, ABSURD I TOTALITARYZM U KAFKI

Los człowieka i świat w kontekście „Procesu” Kafki jest absurdalny, człowiek Kafki jest udręczony, samotny , zagubiony we wrogim mu świece. Jego istnienie jest absurdem, gdyż nie ma prawa do poznania mechanizmów świata w którym żyje. Ogólna wymowa „Procesu” to wyczucie nadejścia systemu totalitarnego , uwłaczającemu ludzkiemu człowieczeństwu , jego wolności , decydowania o swym losie, smutna jest także wymowa faktu że totalitaryzm narzucony siłą zwycięż tylko za przyznaniem jednostki. Człowiek da się więc unicestwić tylko z własną zgodą.

„PROCES” POWIEŚCIĄ PARABOLĄ

Proces Kafki jest powieścią paraboliczną ponieważ wydarzenia i sytuacje w niej przedstawione służą wyjaśnieniu prawideł ludzkiej egzystencji. Nie są ważne same w sobie. Dlatego aby zbadać sens utworu należy sięgnąć do jego znaczenia metaforycznego :

• „Proces” powieścią o systemie totalitarnym

• „Proces” powieścią o samotności i zagubieniu człowieka w XX wieku.

• „Proces” powieścią autobiograficzną, pisarskim wyznaniem nieszczęśliwej miłości do Felicji Bauer.

6. Dramat

WITKACY - „SZEWCY”

POGLĄDY FILOZOFICZNE WITKACEGO

Witkacy uważał że cywilizacja mechanizuje życie, zapewnia ludziom szczęście, ale jednocześnie zbija ich religię, filozofię, sztukę. Człowiek aby być szczęśliwy potrzebuje kontaktu z religią filozofią, sztuką. Aby słuchać własnego istnienia człowiek musi zaznać „metafizycznej dziwności”, a jest to możliwe tylko w kontakcie z filozofią , religią , sztuką. Sztuka jednak wymiera, człowiek powoli traci z nią kontakt a przez to szansę poznania celu własnego istnienia. Stąd katastrofizm poglądów Witkacego. Oby odnowić sztukę należy zerwać z prawdopodobieństwem życiowym.

SZEWCY TWARZĄ XX W.

Sztuka Witkacego „Szewcy” to historia rewolucji dokonujących się w trzech fazach i formach.

- pucz faszystowski - (dziarscy chłopcy)

- rewolucja socjalistyczna (szewcy)

- rewolucja technokratyczna (towarzysz Abramowski i X)

struktura dramatu oparta liczbie 3:

- trzy akty w sztuce

- trzech szewców

- trzy rewolucje

- trzy klasy społeczne - robotnicy (szewcy), arystokracja (księżna Zbereźnicka - Podbereska i prokurator Scurvy), inteligencja (towarzysze Abramowski i X)

- w dekoracji dominuje forma trójkąta

Pucz faszystowski został poparty (akt I):

- szewcy znudzeni pracą

- szewcy żądają władzy

- szewcy narzekają na swój poziom życia

- szewcy czują się szykanowani przez prokuratora, wzrasta nacjonalizm.

rewolucja socjalistyczna została poparta poprzez (akt II):

- szewcy żądni władzy

- szewcy tęsknią za pracą

- Dziarscy chłopcy z „Gnębonem Puczymordą uszewczają się”

- Prokurator skazany z Szewca

rewolucja technokratyczna (towarzysz Abramowski i X) odbyła się za pomocą:

- poprawił się los szewców

- szewcy bawią się władzą (zbijają Sajetana Tempe - swojego mistrza)

- w szeregi robotników i chłopów wkrada się niezgoda, to skłócenie wykorzystują towarzysz Abramowski i X , którzy zaprowadzają nowy porządek oparty na uniformizmie, terrorze i zastraszeniu społeczeństwa.

KONTEKSTY W SZEWCACH

Widać analogie do:

- „Wesela” Wyspiańskiego

- pieśni Leona Chwistka czy innych dzieł Witkacego

Połączenie w tekście różnych rodzajów stylów np.:

- stylu naukowego z gwarowym

- wulgarnym z wyrafinowanym językiem

Wszystko to wzmocnione jest groteskowym przedstawieniem rzeczywistości

DRAMAT AWANGARDOWY A PRZYKŁADZIE „SZEWCÓW”

Wymowa akty III to wymowa skrajnie pesymistyczna, ludzie czyją się marionetkami nie samo stanowią o własnym życiu. O właściwym ich życiu decydują towarzysze Abramowski i X. Stosują system władzy oparty na tajnych służbach i lęku społeczeństwa. Sami nie posiadają uczuć. Scena końcowa budzi lęk , ilustruje pesymizm nawet katastrofę..

JĘZYK I STYL W „SZEWCACH”

W stylizacji Witkacy sięga do :

• gwary ludowej (góralskiej)

• mowy wzorowanej na wypowiedziach partyjnych

• stylu naukowego

• stylu filozoficznego

• stylu wulgarnego i kolokwialnego

Witkacy bawi się słowem wykorzystując podobieństwo brzmienia wyrazów np. tworzenie nazwisk własnych bohaterów np.

• księżniczka Zbereźnicka Podberezka

• Gnębon Puczymorda

Zabawa słowem sięga także do tworzenia neologizmów i przy ich użyciu zbitek wyrażanych na podobieństwo przekleństw (sflądrysyny, skrczyflaki, scurviątko). W tekście „Szewców” wdać analogie do „Wesela”, „Pism Leona Chwistka” czy innych dzieł Witkacego. Połączenie w tekście różnych rodzajów stylów np. stylu naukowego z gwarowym, wulgarnym czy komicznym daje wrażenie groteskowego ujęcia rzeczywistości.

WITKACY PREKURSOREM TEATRU ABSURDU

Witkacy był prekursorem teatru absurdu w „Szewcach” zastosował kompozycje koliste (szewcy nie są zadowoleni ze zmian jakie wywalczyli, wracają do punktu wyjścia), pokazał zagubienie człowieka w świecie , zastosował zabawę słowem , neologizmy, groteskę, mieszanie stylów , zastanawia się nad bytem człowieka.

---