Zasady dobrej zbiórki

Generalnie w harcerstwie powinno się unikać schematów, jednak dla opisania wzoru dobrej zbiórki, zostało sformułowanych 8 zasad, według których powinnaś zbiórkę konstruować, jeśli chcesz, aby była dobra. Zasady te obowiązują zawsze i trzymanie się ich wpływa pozytywnie na całokształt pracy zastępu. Zauważcie, że większość z nich może być zastosowana do filmu, reklamy, czy lekcji. Znam tylko jeden przypadek, w którym można pominąć jedną z zasad. Mianowicie wtedy, gdy wpadniemy na genialny, oryginalny koncept zbiórki, a któraś z zasad stoi na przeszkodzie. Jednak jest to sytuacja zupełnie wyjątkowa, aczkolwiek pożądana.

• Zbiórka musi być ciekawa dla uczestników, ale najlepiej także dla prowadzącego. Tylko ciekawa zbiórka sprawi, że harcerki przyjdą na następną, że zapamiętają przekazaną wiedzę i że nie będą podczas zbiórki rozrabiać. Pomyśl co je interesuje, wpleć to w zbiórkę (nie koniecznie jako treść, może to być interesująca ich forma), sama dowiedz się nieco o tym, by nie wyjść na laika. Do zbiórki dodaj też trochę fajerwerków. Niech dzieje się na niej coś, czego nie robi się na podwórku z koleżankami lub kolegami, bo inaczej będzie zwyczajną i nie konkurencyjną dla innych form spędzania czasu. Odrobinę szaleństwa nie zaszkodzi. Pamiętaj także by zbiórka była oryginalna, to ważne dla zainteresowania nią uczestników. Szukaj nowych pomysłów, nietuzinkowych form, ciekawych miejsc i nastrojów. Zmuś się do zmian. Te trzy elementy pozwolą "zajarać" twoje harcerki, a to już połowa drogi do dobrego zastępu. Dlatego ta zasada jest najważniejsza ze wszystkich.

• Formy dynamiczne i statyczne muszą się przeplatać. To naturalne, że człowiek, a zwłaszcza młoda kobietka, nie lubi długo trwać przy tej samej czynności (a szczególnie statycznej) i nie potrafi usiedzieć spokojnie i wytrwać w koncentracji dłużej niż przez 15 minut. Bardziej naturalne są dla niej formy aktywności dynamicznej. Dlatego między innymi każdy z utęsknieniem oczekuje na koniec lekcji. Jeżeli nie chcecie, aby wasza zbiórka była klasyczną szkolną lekcją, przeplatajcie ją formami dynamicznymi. Nie można jednak całej zbiórki ująć w formę dynamiczną, bo jest to po pierwsze ponad fizyczne możliwości człowieka, po drugie nie każdą wiedzę można w ten sposób przekazać. Zbiórka powinna zaczynać się od formy dynamicznej, jeśli nie chcesz, by harcerki podczas następującej po niej formy statycznej były uśpione i znudzone. Należy je trochę zmęczyć, aby móc przekazać wiedzę w sposób statyczny, przez co odpoczną i powrócą do aktywności dynamicznej, by otrzymać porcję wiedzy, którą można przekazać tylko w ten sposób oraz by nieco zmęczyły się przed kolejną formą statyczną. Poza tym jest to miła odmiana.

• Tempo musi być zachowane przez cały czas trwania zbiórki. W zachowaniu tempa pomaga wprowadzenie fabuły (patrz punkt 4.). Zbliżanie się do celu wzmaga napięcie, wpływa na to także nastrój. Zachowanie tempa (brak dłużyzn, punkt kulminacyjny) służy właśnie podtrzymaniu napięcia, a ono z kolei zainteresowaniu uczestników zbiórką i ich zaangażowaniu w nią. Eliminuje nudę. Punkt kulminacyjny kończy zbiórkę, jest jak zakończenie książki - rozwiązuje akcję. Choć pierwsze wrażenie jest nie bez znaczenia, najlepiej zapamiętuje się to, co było na końcu (co zdarzyło się jako ostatnie), także gdy chodzi o zbiórkę. Jeśli zaś chcemy, by została ona zapamiętana jako dobra i by harcerki przyszły na następną, zakończ ją w najciekawszym momencie. Niech dziewczynkom pozostanie pewien niedosyt wrażeń. Jeśli poprzednia była ciekawa, przede wszystkim zaś miała dobre zakończenie (w dobrym miejscu, tzn. nie skracało ono ani nie wydłużało nadmiernie akcji zbiórki), harcerka z pewnością przyjdzie.

• Zbiórka musi być logicznym ciągiem składowych elementów. Każda forma musi wynikać z poprzedniej w sposób logiczny. Nie należy przechodzić od jednego elementu zbiórki do drugiego mówiąc: "A teraz zrobimy to i owo...", lecz tak ułożyć poprzedni element, aby jego zakończenie powodowało rozpoczęcie następnego (np. poprzez list, mapę). Najlepiej jednak dodać do zbiórki taką fabułę, aby cała zbiórka była dążeniem do jakiegoś celu (np. poszukiwaniem skarbu). Wtedy logiczny ciąg wynika z tego, że wszystkie elementy zbiórki prowadzą do jednego celu i w ten sposób łączą się. Tę zasadę można czasem pominąć przy włączaniu do zbiórki przerywników (nie muszą one, wynikać z poprzedzającego je elementu, choć dobrze jeśli wynikają).

• Forma musi być zgodna z treścią. Jest to oczywiste, że stosowanie tej zasady pozwala uniknąć śmieszności wynikającej z zestawienia kontrastujących elementów. Dobrze dobrana forma uwydatnia treść, pozwala ją przyswoić. Patrz też: Zasady doboru form.

• Nowa wiedza musi stanowić 50 % całej, której dotyczy zbiórka. Chodzi tu o powtórzenie wiedzy z poprzedniej lub poprzednich zbiórek, która tylko w ten sposób może być należycie zapamiętana. Takie jest prawo rządzące ludzką pamięcią. Stara i nowa wiedza może być wymieszana lub też zbiórka może dzielić się na części powtórzeniową i uczącą nowej wiedzy. Nie należy po prostu atakować pamięci zbyt dużą ilością nowych informacji. Z drugiej strony nie należy marnować czasu na ustawiczne powtarzanie starych wiadomości. Kto się nie rozwija, ten się zwija, bo świat idzie do przodu.

• Zastępowa musi również uczestniczyć w zbiórce. To właśnie ona będąc starszą siostrą,koleżanką i wzorem oddziałującą swoją osobowością, postawą, zachowaniem na harcereczki. Nie poucza, lecz daje przykład i z tego powodu musi obcować z harcerkami. Harcerki naśladują zastępową, choćby podświadomie, widząc, że ona nie bawi się, same nie będą się bawić i nie będą traktować tego, co robią, poważnie. Poza tym zastępowa uczestnicząc w zbiórce, może lepiej dostrzec jej niedoskonałości i wyciągnąć z nich wnioski, może także lepiej obserwować swój zastęp i dzięki temu lepiej dostrzegać potrzeby dziewcząt i analizować ich zachowanie.

• Zbiórka powinna posiadać stałe elementy. Służą one zwłaszcza obrzędowości, np. obrzędowe rozpoczęcie i zakończenie zbiórki, krąg albo celom organizacyjnym - Rada Zastępu (odprawa). Nadają stały rytm życiu zastępu, łączą w jedną całość cykl pracy rocznej, tworzą wrażenie ciągłości i trwałości, kształtuje oryginalną tradycję zastępu.

---