WPROWADZENIE DO KSIĄG PROROCKICH ST


WPROWADZENIE DO KSIĄG PROROCKICH ST

Nadesłał SebastiaN   

środa, 22 grudzień 2004

Artykuł przedstawia proroków Starego Testamentu, ich księgi oraz sytuację historyczną czasów, w których powstawały.

I. Okres neoasyryjski (ok. 770 - 612 przed Chr.) 

Sytuacja historyczna 

Izrael

786-746 Jeroboam II - szczyt świetności królestwa izraelskiego

746-745 Zachariasz

745 Szallum

745-737 Menachem

737-736 Pekachiasz

736-732 Pekach

732-724 Ozeasz

721 upadek Samarii

Juda

800-783 Amazjasz

783-742 Azariasz /Ozjasz/

742-735 Jotam

735-715 Achaz

715-687/6 Ezechiasz

687/6-642 Manasses

642-640 Amon

Prorocy 

prorok fakty dotyczące działalności streszczenie przesłania

IZRAEL Jonasz

(ok. 770) 1. Bóg nakazuje Jonaszowi przepowiadanie zagłady Niniwie.

2. Nieposłuszny prorok ucieka okrętem do Tarszisz.

3. Zostaje wyrzucony do morza i połknięty przez wielką rybę, po trzech dniach wyrzucony na brzeg.

4. Ponownie posłany udaje się do Niniwy, mieszkańcy przyjmują napomnienie, pokutują za grzechy.

5. Pan ocala Niniwę a niezadowolonego proroka poucza o słuszności Swego zmiłowania. 1. Naświetla problem zbawienia pogan. Dobroć Jahwe obejmuje wszystkie narody. Wszystkie doznają miłosierdzia, jeżeli szczerze się nawrócą.

2. Podkreśla konieczność współpracy człowieka z Bogiem, rolę narodu wybranego - Izraela, jako pośrednika pomiędzy Bogiem a narodami.

Amos

(ok. 760

-750) 1. Pasterz i hodowca sykomorów z Tekoa (20 km na południe od Betlejem).

2. Nie należał do zgromadzenia proroków, lecz został powołany bezpośrednio przez Jahwe od swej trzody.

3. Działał w Betel i Samarii, znał to miasto i nadużycia w nim popełniane.

4. Jego krótka działalność skończyła się po wyrzuceniu proroka z Betel przez Amazjasza przełożonego sanktuarium. 1. Piętnuje poczucie narodowej dumy, pewności i pychy politycznej i kulturalnej, praktyki formalne i ofiary tych, którzy popełniali występki, oddając się rozpuście i pijaństwu, oszukując i uciskając ubogich i uprawiając bałwochwalstwo i prostytucję sakralną.

2. Wzywa do zachowania Prawa, które ma aspekty ogólnoludzkie, gdyż Bóg jest stróżem moralności wszystkich narodów i wszystkich ludzi. W imię więc Bożej sprawiedliwości domaga się Amos sprawiedliwości społecznej.

3. Wybranie Izraela jest przywilejem, którego nadużycie pogłębi surowość sądu, który nadejdzie jako dzień Jahwe. W dniu tym dokona się kara i zagłada narodów.

4. Ocaleje reszta złożona ze sprawiedliwych, nastąpi odrodzenie wokół domu Dawida, kreśli wizję pomyślności.

Ozeasz

(ok. 752

-724) 1. Był świadkiem wojny syro-efraimskiej.

2. Należał do warstwy ludzi wykształconych: miał dobrą znajomość sytuacji politycznej, trzeźwą i dojrzałą ocenę historii i wydarzeń współczesnych, umiejętność wypowiadania się poprzez piękne i dobrze dobrane obrazy i porównania.

3. Ożenił się z nierządnicą (niektórzy za Talmudem i św. Hieronimem uważają to małżeństwo za alegorię). 1. Piętnuje wiarołomstwo Izraela wobec Jahwe przez kult Baala i ogólny upadek moralny.

2. Upomina i karci dwór królewski, kapłanów i cały lud.

3. Wielokrotnie zapowiada nadejście dni kary i odpłaty.

4. Miłość Boga, która skłania Go do cierpliwości i nieustannego przebaczenia, nakazuje Ozeaszowi okazywanie miłosierdzia i ocalenie ludu.

5. Wzywa do prawdziwego nawrócenia.

JUDA Micheasz

(ok. 741

-686) 1. Pochodził z Moreszet koło Gat w Szefeli (ok. 35 km od Jerozolimy).

2. Prorokował na wybrzeżu Morza Śródziemnego, w Szefeli i prawdopodobnie w stolicy.

3. Być może był zwykłym wieśniakiem, gdyż nie zajmował się polityką władców i ich osobami. 1. Zapowiada zburzenie Samarii i Jerozolimy za niemoralność i nadużycia społeczne: chciwość, sprzedajność i lekkomyślność przywódców ludu, kapłanów i fałszywych proroków.

2. Brał w obronę biednych i uciśnionych, w ostrym tonie zwalczał niesprawiedliwość społeczną.

3. Wspomina dzień Jahwe, niewolę, zburzenie Jerozolimy i świątyni oraz Samarii przez najazd Asyryjczyków.

4. Zapowiada powrót ludu z niewoli oraz Królestwo i osobę Mesjasza z Betlejem.

5. Przedstawia obraz sądu i zachęca do pełnienia sprawiedliwości, umiłowania i pokornego obcowania z Bogiem.

Izajasz

(ok. 742

-686) 1. Pochodził ze znakomitej rodziny z Jerozolimy.

2. Mieszkał stale w Jerozolimie i tam spełniał swe posłannictwo prorockie ponad 40 lat.

3. Prawdopodobnie za Manassesa poniósł śmierć męczeńską.

4. Był żonaty i miał dwóch synów. Miał także uczniów.

5. Był człowiekiem wykształconym i należał do wyższej warstwy społecznej- ze swobodą zwracał się do dostojników królewskich i kapłanów, miał swobodny dostęp do króla, posługiwał się bogatym słownictwem i pięknym językiem, dobrze orientował się w sprawach publicznych. 1. Zgodnie z Bożym poleceniem wzywał do poprawy z grzechów i całkowitego zaufania Bogu, jako jedynej drogi ratunku dla narodu.

2. Zapowiadał zagładę królestwa Izraela i Judy, jako konsekwencję niewierności wobec Boga, a zarazem jako drogę odrodzenia, które dokona się przez ocaloną „Resztę”.

3. Stanowczo piętnował materializm i nieodpowiedzialną gonitwę za przepychem i używaniem wśród warstw przodujących, przy równoczesnym ucisku i wyzyskiwaniu klas niższych i biednych.

4. Obnażał korupcję przywódców ludu, nieuczciwość i przekupstwo w sądach i administracji państwowej.

5. Przeciwstawiał się bardzo zdecydowanie fałszywym postawom w życiu religijnym, gdzie miejsce prawdziwej pobożności zajęły zwyczaje i praktyki pogańskie, pełna obłudy obrzędowość i formalizm.

6. Wzywał królów do samodzielnej polityki w oparciu o pełne zaufanie Bogu i rezygnację z zawierania przymierzy z władcami pogańskimi, co prowadziłoby do polityczno-ekonomicznego uzależnienia i powodowało zagrożenie w dziedzinie religijnej.

Joel

(IX w.?) 1. Związany z kołami kapłańskimi, ale sam nie był kapłanem. 1. Opisuje klęskę szarańczy pustoszącej kraj, do której dołącza się plaga suszy; największą klęską jest jednak to, że nie można składać ofiar dla Jahwe. Prorok wzywa kapłanów do modlitwy, upatrując w tych zjawiskach znaki zbliżania się „dnia Jahwe”.

2. Obraz szarańczy oznacza karę Bożą, którą może odwrócić pokuta.

3. Zapowiada sąd nad narodami i wybawienie Judy, miłosierny Bóg obdarza naród błogosławieństwem.


II. Okres neobabiloński (612 - 539 przed Chr.) 

Sytuacja historyczna 

640-609 Jozjasz

609 Joachaz

609-598 Eliakim-Jojakim

598/7 Jojakin

597 I deportacja

597-587 Sedecjasz

587 upadek Jerozolimy, II deportacja

582 III deportacja

587-539 ŻYDZI NA WYGNANIU

Prorocy 

prorok fakty dotyczące działalności streszczenie przesłania

Sofoniasz

(ok. 640

-632) 1. Prawdopodobnie brał udział w przygotowaniu reformy Jozjasza. 1. Groźby przeciw Judei i Jerozolimie oraz zapowiedź rychłego nadejścia dnia sądu i kary nad narodami.

2. Lament nad Jerozolimą i jej przywódcami: książętami, sędziami, prorokami i kapłanami, dla których wyrok karny nad narodami ma być przestrogą i wezwaniem do nawrócenia.

3. Zachęca do szukania Jahwe, zachowywania Jego Prawa i troszczenia się o sprawiedliwość.

4. Zapowiada odrodzenie, kiedy Bóg oczyści wszystkie narody, aby Go mogły wielbić i Jemu służyć, a „Resztę Izraela” stanowić będzie lud pokorny i biedny, wierny Bogu.

Habakuk

(ok. 630

-626) brak danych 1. Mimo pięciokrotnego „biada” wypowiedzi Habakuka są dla narodu pociechą. Karzące słowa i groźby kieruje przeciw ciemiężcom - Babilończykom i królowi Jojakimowi.

2. Zapowiedź ukarania nieprawych poprzez najazd Chaldejczyków.

3. Triumf zła będzie chwilowy a sprawiedliwi zdołają się uratować, jeśli tylko zachowają wiarę i ufność w Boga. Sprawiedliwy żyć będzie dzięki swej wierności.

4. Bóg jest sprawiedliwy i niezależnie rządzi całym światem, wszystkich wezwie na sąd.

Jeremiasz

(626

-582) 1. Prawdopodobnie w czasie reformy Jozjasza pracował na roli i prowadził życie ukryte na wsi w Anatot i w gronie przyjaciół w Jerozolimie.

2. Za rządów Joakima ujmował się za pokrzywdzonymi i piętnował pychę króla i nadużycia społeczne, musiał nawet ukrywać się przed zemstą króla.

3. Pierwszą redakcję księgi Jeremiasza Joakim zniszczył spalając w ogniu.

4. Mimo upadku Asyrii i osłabienia Egiptu nie zyskał uznania i jego napomnienia i przestrogi nie znajdowały przyjęcia.

5. Uważany za zdrajcę (doradzał poddanie się Babilończykom), więziony był przez dworzan króla Sedecjasza.

6. Wolność odzyskał po upadku Jerozolimy. Pozostał w Palestynie, w Mispa.

7. Po zamordowaniu Godoliasza uprowadzony do Egiptu, gdzie zginął prawdopodobnie ukamienowany przez rodaków. 1. Głosi wolę zbawczą i odwieczną miłość Boga, której nie zdoła zmienić słabość i grzech człowieka.

2. Ogłasza, że Izrael złamał dawne przymierze i zasłużył na odrzucenie i na wszystkie konsekwencje tego stanu.

3. Przepowiada zagładę świątyni potępiając zdecydowanie formalizm religijny.

4. Zapowiada nowe przymierze wypisane w sercach Izraelitów. Będzie ono przejawem odwiecznej miłości i miłosierdzia Boga.

Nahum

(ok. 626

-614) 1. Pochodził z Elkosz. 1. Sławi niezmierzoną potęgę Boga mściciela, stanowiącą groźbę dla Niniwy, a nadzieję wybawienia dla Judei.

2. Opisuje atak na Niniwę i jej zniszczenie, podając zarazem przyczyna kary Bożej: bałwochwalstwo, rozwiązłość, niesprawiedliwość (grabież) i nieludzkie okrucieństwo wobec innych narodów.

Ezechiel

(ok. 592

-586) 1. Syn kapłana Buzi, w 597 r. znalazł się na wygnaniu.

2. Powołany na proroka w 592 r. w Babilonii, tam też działał.

3. Był żonaty.

4. W jego domu odczytywano Księgi Pisma św. i rozpoznawano wolę Bożą w tych najtrudniejszych momentach dla narodu wybranego.

5. Według tradycji poniósł śmierć męczeńską od jednego z rodaków, którego upomniał za gorszące postępowanie. 1. Przed upadkiem Jerozolimy ukazuje grzechy i zbrodnie narodu wybranego ściągające nieuchronnie karę Bożą.

2. Po upadku Jerozolimy i świątyni podnosi na duchu i broni przed ostatecznym załamaniem. Wzbudza nadzieję głosząc odrodzenie narodu i powrót z wygnania.

3. Wykazuje, że klęska Izraela nie jest klęską Jahwe, który jest Bogiem Wszechmogącym i odrodzi swój naród do pomyślnego istnienia.

Daniel

(ok. 605?) 1. Pochodził z pokolenia Judy, został uprowadzony do Babilonu w 605 r. i tam prowadził swoją działalność prorocką.

2. Jako młodzieniec z arystokratycznej rodziny, oddany do szkoły dworskiej, okazał wielką gorliwość o zachowanie przepisów prawa Mojżeszowego co do spożywania pokarmów zakazanych.

3. Obdarzony wielką mądrością i darem tłumaczenia snów, robi razem z przyjaciółmi karierę na dworze królewskim.

4. Na stanowisku dworskim pozostaje do trzeciego roku Cyrusa perskiego mimo wielu intryg dworskich. 1. Przedstawia ideał religijności żydowskiej pośród prześladowań Antiocha IV Epifanesa.

2. Dostarcza pociechy i umocnienia pewnością zwycięstwa Boga i Jego wiernych wyznawców. Ukazuje sens całej historii świata.

Abdiasz

(ok. 585

-575?) brak danych 1. Grozi Edomowi klęskami, które doprowadzą do jego wyniszczenia za zbrodnie wobec Judy i Jerozolimy, czyli wobec „brata” swego Jakuba. Jahwe ukarze ich za to w „dzień Jahwe”.

2. Domowi Jakuba zapowiada ocalenie i zwycięstwo nad wrogami: zjednoczony Izrael pokona Edom i zajmie ziemie sąsiednich ludów, a wygnańcy wrócą do swego kraju, wkroczą jako zwycięzcy na Syjon i nastanie królestwo Jahwe.


III. Okres perski (539 - 333 przed Chr.) 

Sytuacja historyczna 

539 upadek Babilonu

538 edykt Cyrusa

525 Egipt podbity przez Persów

515 ukończenie odbudowy świątyni

460-454 bunt Inarosa w Egipcie

445 Nehemiasz zostaje zarządcą Judei

428 (458?, 398?) Ezdrasz zostaje pełnomocnikiem króla dla spraw religijnych

401 Egipt zrzuca jarzmo perskie

350 bunt króla Sydonu Tennesa przeciw Artakserksesowi III (358-338)

343 Egipt ponownie pod władzą Persów

336 Aleksander Wielki (336-323) rozpoczyna zdobywanie imperium perskiego Dariusza III Kodomana (336-331)

334 bitwa nad Granikiem

333 bitwa pod Issos

331 bitwa pod Gaugamelą

301-198 Żydzi dostają się pod zwierzchność Ptolomeuszów z Egiptu

Prorocy 

fakty dotyczące działalności streszczenie przesłania

Aggeusz

(520) 1. Prawdopodobnie należał do powracających z niewoli babilońskiej z Zorobabelem.

2. Zaangażował się w dzieło odbudowy świątyni.

3. Jego działalność obejmuje cztery wystąpienia: we wrześniu, październiku i dwa w grudniu 520 r. 1. Wzywa do budowy świątyni. Ukazuje, że liche plony i bieda w kraju spowodowane są przerwaniem budowy świątyni.

2. Porównuje starą świątynię do nowej. Pociesza lud, że odbudowana ubogo świątynia wspaniałością swoją przewyższy dawną, gdyż w niej zamieszka Pan.

3. Podkreśla zależność dobrobytu kraju od odbudowy świątyni - ofiary świątyni będą znowu miłe Bogu i nastanie czas błogosławieństwa.

4. Obietnica szczególnej opieki Bożej dla Zorobabela, jako księcia z rodu Dawida, z którym wiązano nadzieje mesjańskie.

Zachariasz

(520

-518) 1. Był kapłanem i prorokiem.

2. Rozpoczął działalność w listopadzie 520 r. i prowadził ją do grudnia 518 r.

3. Prawdopodobnie żył dłużej i oglądał dokończenie odbudowy świątyni. 1. Opisuje wizje dotyczące odbudowy świątyni i odnowy życia religijnego.

2. Wzywa do przestrzegania Bożego Prawa.

3. Zapowiada pomyślną przyszłość, kiedy również poganie nawrócą się do Boga.

4. W wyroczni zapowiada nadejście królestwa Jahwe - „króla pokoju”, zniszczenie potęg ziemskich, powrót rozproszonego Izraela, alegorię o pasterzu i dwie przepowiednie eschatologiczne: o uwolnieniu Jerozolimy, o skrusze ludu wobec tego, „którego przebodli”, odnowie religijnej i nadejściu nowej ery, w której także narody pogańskie zostaną wyznawcami prawdziwego Boga.

Malachiasz

(480

-460) 1. Przychylnie nastawiony do kapłaństwa lewickiego. Podkreślał obowiązek dbania o potzreby świątyni.

2. Okazywał zatroskanie sytuacją porzuconych żon i ludem Judy, zastanawiającym się, czy Bóg darzy go miłością. 1. Bóg poprzez proroka zwraca się ośmiokrotnie zwraca się do ludu z wielką cierpliwością wykazując mu jego winy. I ośmiokrotnie Izraelici arogancko zaprzeczają Bogu nie chcąc uznać stawianych im zarzutów.

2. Piętnuje wykroczenia moralne Judejczyków grożąc im bardzo surowym sądem Bożym, dotyczy to zwłaszcza małżeństw mieszanych i rozwodów.


IV. Bibliografia 

[1] John Bright: Historia Izraela, PAX, Warszawa 1994.

[2] ks. dr Edward Zawiszewski: Księgi proroków, Bernardinum, Pelplin 1998.

[3] ks. dr Edward Zawiszewski: Historia zbawienia, Bernardinum, Pelplin 1993.

[4] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. W przekładzie z języków oryginalnych (wydanie piąte), Wydawnictwo PALLOTTINUM, Poznań 2000.

[5] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. W przekładzie z języków oryginalnych ze wstępami i komentarzami (wydanie trzecie), Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań 1992.

[6] Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego. Komentarz katolicki i ekumeniczny na XXI wiek, VERBINUM, Warszawa 2000.

[7] Katolicki komentarz biblijny, Oficyna Wydawnicza VOCATIO, Warszawa 2001.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wprowadzenie do Ksiąg Starego Testamentu, Materiały UKSW, Księgi Prorockie, Księgi Historyczne
Wykład 1 inżynierskie Wprowadzenie do zarządzania operacyjnego
Wprowadzenie do medycyny rozwojowej 1
PD W1 Wprowadzenie do PD(2010 10 02) 1 1
Wprowadzenie do psychologii
Wprowadzenie do filozofii
(1) Wprowadzenie do nauki o finansach 1id 778 ppt
wprowadzenie do systemu win i podst sieci
wprowadzenie do psychologii społecznej
Wprowadzenie do cw1A
1 Wprowadzenie do psychologii pracy (14)id 10045 ppt
MWB 1 Wprowadzenie do modelowania wymagań w bezpieczeństwie
Wprowadzenie do Kryptografii
Wprowadzenie do pomocy społecznej
ZZL USWyklad 1 Wprowadzenie do tematyki
Wprowadzenie do psychologii religii

więcej podobnych podstron