Wychowanie w starożytnej Grecji i Rzymie
Wykształcenie:
- niższe - elementarne
- późniejsze - średnie, wyższe
Szkoły:
prywatne
publiczne
Nauki elementarne:
nauka zbiorowa
czytanie i pisanie
rachunki i rysunki
Wykształcenie gramatyczne:
nauczyciel wyższy tzw. Gramatyk odczytuje lub deklamuje wiersze uczeń powtarza tekst i objaśnienie
zadanie wyuczenia się poprawnego mówienia
wypracowanie pisemne, dyktanda, listy, rozprawki
analiza utworów, krytyka literacka
Metody wychowawcze:
- „zawsze być pierwszym i górować nad drugim”
- rózga i skórzany bicz jako często stosowane zachęty do nauki
- popisy roczne jako bodziec do dalszej pracy
-wychowanie w duchu narodowym
WYCHOWANIE RZYMSKI
starorzymskie wychowanie praktyczne:
-cenzor pilnował by w proces wychowanie nie wkradały się złe obyczaje
-obywatel musiał znać się na polityce i wojnie
-wielka dbałość o stan moralny młodzieży
-czystość obyczajów
-warstwy uboższe kształciły się w szkołach prywatnych
-warstwy wyższe kształcone było w domu
Przewrót pod wpływem kultury greckiej:
-grecy w bogatych domach uczyli dzieci
-dzieci rzymskie uczyły się również greckiego
Rodzaje szkolnictwa:
sz. Elementarne (bogaci uczyli się w domu a ubodzy w szkołach)
sz. Gramatykalna (chłopcy 12-15 -gramatyka grecka i łacińska)
sz. Retoryczna (trwała 2-3 lat - rozszerzanie biegłości w posługiwanie się mową i pismem)
Kształcenie kobiet:
-ubogie dziewczęta uczęszczały z chłopcami do sz. Elementarnych.
-bogate dziewuszki uczyły się mówić po grecku
Nauka Szkoły:
-od wczesnego ranka 6 godz
-wakacje od lipca do października
-rózga dla porządku
Powstanie szkolnictwa wyższego:
-ATENEUM- sale wykładowe retorów, filozofów i prawników
-nie było dyplomów i egzaminów
-studenci przejezdni nocowali w domach obywatelskich.
IDEAŁ CZŁOWIEKA STAROŻYTNEGO:
1_) SPARTA: - waleczny
silny fizycznie
zdyscyplinowany
przepełniony nienawiścią do wroga
oddany państwu
wytrzymały na wszelkie przeciwności
bezwzględny dla wroga
wychowanie w duch podziału klasowego
2_) ATENY: - człowiek wszechstronnie wykształcony
wrażliwy na piękno
spragniony wiedzy
piękny fizycznie
doskonale wykształcony pod względem moralnym i umysłowym
aktyny społecznie obywatel
3_) RZYM: - dzielny żołnierz
zaprawiony w boju
dobry obywatel: - wykształcony, pobożny, godny, prawy, aktywny
silny fizycznie
dobry mówca (walczy słowem a nie mieczem)
KWINTERIAN
„O charakterze i powinnościach nauczyciela”
- wartości moralne nauczyciela np. troska, powaga, surowość, nie mają krepować nauczyciel ma być jak ojciec (rodzic)
- przystępny (ale nie spoufalający się)
- opanowany
- dokładny
- zadaje pytania i odpowiedzi
-pochwały
-nie obrażać i nie poniżać
-wywoływać refleksje
-ma aktywizować
-nie jest tylko przekaźnikiem wiedzy
-sprawiedliwy
-ma być przeciętnym , zwykłym człowiekiem
-ma mówić przejrzyście
-ma wyć wybitny
-rywalizacja jako motywacja dla uczniów
Rzymskie szkoły:
-elementarne
-retoryczne
-dydaktyczne
Rozwój ideałów humanizmu i ich wpływ na teorię i praktykę ped. W Europie. Odrodzenie w Polsce
Wych. Humanistyczne Renesans wiek XV:
-człowiek w centrum zainteresowania
-rozwój indywidualizmu
-zasada oddziaływania na młodzież przez: -pochwały, nagrody, zdrowe współzawodnictwo
-wykształcenie językowe bierze górę nad rzeczowym
-stosowanie klasycznej łaciny
-wychowanie uwalnia się spod charakteru teologiczno- kościelnego
Humanistyczne ideały człowieka:
-wszechstronne wykształcenie
-otwarty na siebie
-twórczy
-dba o rozwój własnej osobowości
-ma świadomość własnej indywidualności i wartości
-otwarty na drugiego człowieka
-odwołanie do ideału starożytnego, gł. Ateny
ERAZM Z ROTERDAMU
-Był zwolennikiem kształcenia kobiet
-Należy z łagodnością podchodzić do dziecka by do niego dotrzeć
-należy zachęcać dzieci do nauki z łagodnością bez kar cielesnych
Czynniki wpływające na rozwój wychowanków:
-rodzina
-szkoła (dbać o schludność)
-otoczenie (rozwijanie troskliwości i uczynności)
Kodeks zasad cywilizowanego zachowania się:
-ciało
-ubranie
-zachowanie w kościele
-zachowanie przy stole
-zachowanie na zebraniach towarzyskich
-zabawa
Co do kobiet uczyły się : - pracy ręcznej
wykształcenie umysłowe
JAN LUDWIK VIVES (1492 - 1540)
-wychowanie ma być oparte na psychologii
-człowiek ma nieograniczone możliwości rozwijania się
-jest ojcem psychologii empirycznej
Szkolnictwo:
-dzieci powinny być przyjmowane na okres próbny
-charakter wpływa na umysły , stan fizyczny z którego rodzą się afekty.
Szkoła:
-każda gmina powinna mieć szkołę zdala od miasta i zgiełku, ale nie na zupełnym pustkowiu
-nauczyciele powinni być finansowani przez państwo
-nauczyciel ma być na wysokim poziomie
Program:
młodzież sama powinna dochodzić zagadnień
Międzynarodowy język- Łacina i język grecki
Usuwanie programów godzących w moralność
Szkolnictwo dla kobiet
Państwowe szkoły
JEST KONTYNUATOREM - ARYSTOTELESA i KWINTYLIANA !!!
TOMASZ MORUS (1479 - 1535)
W UTWORZE „Utopia” opisuje idealny ustrój społeczny oraz zagadnienia wychowania i kultury moralnej Utopian.
System nauk:
-pomimo faktu że utopianie nie słyszeli o filozofach w swym własnym języku stworzyli i również osiągnęli dużo w dziedzinie nauki, dialektyki, retoryki i geometrii. Ale są w tyle jeśli chodzi o zdobycze naukowe współczesnych dialektyków
Wychowanie i dzieci i młodzieży:
codziennie odbywały się wykłady publiczne
po wieczerzy 1 godzina zabawy
Sprawiedliwość społeczna:
Nie ma własności prywatnej- wszyscy dbają o dobro publiczne nie ma biednych, żebraków- każdy jest bogaty.
Wychowanie humanistyczne w Polsce:
W 2 połowie XV wieku - przewrót społ.- gospodarczy - wybija się szlachta
-szlachta zaczyna dbać o kształcenie własnych synów
-treść wiedzy przestaje być wyłącznie filozoficzno- teologiczna
UK - ognisko nauki humanistycznej: retoryka + poezja > logika +teologia
Gimnazjum w Poznaniu , gdzie kształcono na kierunkach zakazanych na UK:
-3 ścisłe katedry humanistyczne, gramatyka, poezja i retoryka
Szymon MARCIUS z Pilzna
-dzieło „O szkołach czyli akademiach”
-posługiwał się dydaktyką Kwintyliana
-apel do króla i biskupów o żywszą opiekę nad szkolnictwem
-głównie mówi o zaniedbaniach szkół miejskich kościelnych
MIKOŁAJ REJ
- omawia wych. Szlachcica w „ Żywocie człowieka poczciwego”
- wychowanie obejmuje: - skromność w ubiorze i pokarmach
oduczanie gadulstwa
program nauki to: religia + łacina
rozmowy z najmądrzejszymi lepsze od czytania książki
młody człowiek ma pracować nad sobą przez ćwiczenia: rycerskie, dworskie, zwiedzanie obcych krajów, ogłada towarzyska, znajomość świata,
Ideał średniowiecznego wych. Rycerskiego:
Cierpliwość, ogłada, hart, oszczędność
Sebastian Petrycy z Pilzna
-lekarz, prof. UK
-zajął się kwestiami higieny i wych. Fizycznego
-ruch ponad wszystko: przechadzki, biegi, gra w piłkę, gra w kręgle, szermierka, strzelanie z łuku,
-jako wypoczynek po zajęciach umysłowych, odbywać ma się przed jedzeniem i na świeżym powietrzu
-z zabawy wyklucza grę k karty i kości
-różnica w wych. Szlacheckim i plebańskim:
-nauki -szkoły i ćwiczenia
-rycerstwo -rzemiosło
-gospodarstwo -kupiectwo
-wychowanie dziewcząt:
- wstydliwość panieńska
- nie wychodzić do towarzystwa bez starszej kobiety
- nie zadawać się z młodzieńcami
- nie próżnować
- prząść, szyć, haftować, poznawać gospodarstwo domowe
ŁUKASZ GÓRNICKI
Ideał dworzanina na podstawie „Dworzanina polskiego” składa się z 4 ksiąg o charakterze dydaktycznym, które ilustrują obraz polskiego społeczeństwa z XVI wieku a głównie szlachty
Cechy idealnego dworzanina:
-wykształcenie (musi znać łacinę , grekę oraz j. niemiecki, włoski, francuski, hiszpański
-doskonały mówca
-gra na lutni i śpiew
-jego profesja: rycerskie rzemiosło, a zatem ma być:
wierny
mężny
silny
znać różne sposoby walki
postępować według kodeksu rycerskiego
posiadać wytworne maniery
dbać o piękno języka
To ideał człowieka światowego, kulturalnego i wytwornego.
OKRES ODRODZENIA!!!
STAN I ORGANIZACJA SZKOLNICTWA W POLSCE
1_)Szkolnictwo elementarne:
Szlachta- nauczanie na dworach przez sprowadzonych nauczycieli
Szkoły parafialne- młodzież była przyjmowana od 7-20 lat, szlachta nie uczęszczała do tych szkół , do połowy XVII nie przyjmowano dziewcząt do szkoły. Kontrolę nad szkoła sprawował proboszcz. Dwa stopnie nauczania: -elementarny - gramatyczny. Kształcenie wyłącznie dla potrzeb kościelnych, niejednolity charakter nauczania. Podstawowy język łacina, w mniejszych miastach tylko uczono pisania i czytania po łacinie.
Na wsi- kierownikiem i często nauczycielem w szkole był klecha, uczono katechizmu i staroświeckiej literatury i śpiewu. Nauczycielami byli wychowankowie z miasta w szkołach parafialnych nawet i chłopi.
2_) Szkolnictwo średnie:
Szkoły różnowiercze- szkolnictwo oparte na typie gimnazjum, szlachta uważała że wiedza książkowa jest zbędna.
Kalwiniści- szkoła w Pinczowie 1-wsza prawidłowo zorganizowana szkoła, górował łacina klasyczna, j.polski, katechizm. Szkoła składała się z 4 klas.
Luteranie- wysoko rozwinięte szkoły średnie
3_) Szkolnictwo wyższe:
Szkoła Ariańska- studia filozoficzne, matematyczne, teologiczne, etyka, polityka, historia
Akademia Krakowska- zwolniono nauczycieli wykładających scholastykę. Dopuszczono gramatykę grecką.
STAN I ORGANIZACJA SZKOLNICTWA W Europie
1_)Szkolnictwo elementarne:
- nauka była płatna
-szkoły powstawały w każdym mieście
-uczono się rzeczy praktycznych, handlu i rzemiosła
-odchodzono od łaciny na rzecz języka ojczystego
-dostępne dla wszystkich dzieci
2_) Szkolnictwo średnie:
Erazm z Roterdamu :
-przeznaczone tylko dla szlachty i bogatego mieszczaństwa
-znaczenie doboru odpowiednich przedmiotów nauczania i ich treści
-zajął się wychowaniem dziewcząt
-państwo ma obowiązek utrzymywać szkoły
3_) Szkolnictwo wyższe:
Na uniwersytetach początkowo z niechęcią podchodzono do humanizmu i dlatego władcy i dostojnicy na przekór uniwersytetom zakładali wyższe szkoły. Nowe szkoły powstały głównie we Włoszech.
-zakładano uniwersytety mieszczańskie
-krytykowano nadurzycia prof. I ich słabe przygotowanie do pracy nauczyciela.