Kult. Star grecji obejmowała Półwysep Bałkański, wyspy morza śródziemnego, egejskiego i wybrzeża małej Azji. Jej początki na Peloponezie ok. 1900r. pne przybycie z północny Achajów (plemion greckich) którzy w niedługim czasie opanowali także Attykę i inne krainy środkowej grec. Achajowie stworzyli cywilizację mykeńską. PERJOJKI- część Achajow, która zrezygnowała z walki przeciwko nim HELOCI- część Achajów, która walczyła z Dorami i która później stała się niewolnikami. FORMA RZĄDÓW: 2 królów, geruzja (rada starszych), eforowie, spartanie (ok. 10 tys), heloci (ponad 250 tys). Wg. Likurga cała Sparta była podzielona na ok. 10000 działek, każda z nich należała do jednej rodziny wolnego spartanina, lecz nie stanowila jego własności prywatnej. Rola nauczyciela: udzielanie wiadomości czysto technicznych: kierowanie koniem, rzucanie oszczepem, władanie różną bronią WYCH. SPART. => DORYCKIE Pajon- specjalny, wysoki urzędnik państwowy kierujący sprawami wychowania. Ojciec był zobowiązany pozostawić noworodka EFOROM, którzy po obejrzeniu go decydowali o jego dalszym życiu. Jeśli niemowlę było słabe, kalekie rodzice musieli je wyrzucic na cmentarz w górach Tajgetu, gdzie było skazane na śmierć (mógł je też zabrać Nelot i wychować na niewolnika). Dzieci były wychowywane przez mamki do 7 roku życia. Po ukończeniu 7 lat dziewczęta w specjalnych oddziałach ćwiczyły biegi, skoki, rzuty dyskiem, zapasy i hartowanie ciała, przyzwyczajenie do trudów, niewygod, prowadzenia gosp domowego. Chłopcy po 7 przechodzili do szkół państwowych , zbliżonych do koszar wojskowych, w których mieli przebywac do 17-18r. życia. (szkoły prowadzone przez rówieśników, wszyscy mają ogolne głowy, szortka i lekka odzież, w celu uodpornienia na ból raz w roku chłosta w świątyni Artemidy, spanie na posłaniach wykonanych własnoręcznie z trzciny, prowokacje do kradzieży żywności, aby nikt nie zauważył) BETAPY WYCH 1)8-12 lat gry, zabawy na powietrzu, lżejsze ćwiczenia fiz. 2)12-15l bardziej surowa dyscyplina, cwiczenia o charakterze militarnym, zakaz opuszczania koszar 3) EFEBIA 17lub18 -20lub 21 musztra wojskowa, ćw we władaniu bronią, marsze wojsk, rzut dysk, po Efebii 10 lat w koszarach na służbie garnizonowej WYCH Ateń=> JOŃSKIE KALOGATHIA- łączy w sobie zalety doskonałego sportowca z cnotami gorliwego obywatela (kalós-czł świetnie wyrobiony pod wzgl fiz , agathós-(dobry) wyrażał ideał czł doskonałego pod wzgl moraln i umsył. Wych Ateń. -Nauczyciele: GRAMATYSTA(czyt, pis, rachunki, lit), KITARYSTA(gra na lutni). – Szkoł: prowadzona na rach nauczyc, który pobierał opłaty od rodz w umówionej wysokości -Dzieci wolnych ateń. Do 7 l były pod opieką gł matki i przydzielonych jej niewolników - dziewczęta do 7l uczyły się pod opieką matki szycia, haftowania, gospodarstwa -chłopcy po 6 l chodzili do szkoł pod okiem przydzielonych im niewolników zwanych pedagogami – obowiązki ped.: pilnowanie chł na ul i w szkol, noszenie za chł tabliczek i przyb szkol, był jednym poza naucz przedstawicielem dorosłych na terenie szkoł. GŁ CELEM WYCH było przygotowanie chł do udziału w życiu społ i obywatelskim narodu. 10 l- gramatysta przystępował do lektury utworów poetyckich. Uczono się his swojego narodu, geogr, zasad życia społ, polityki, etyki, mitologii. Gra na lutni. 13 l ćw gimnast pod okiem PEDOTRIBY w Palestrze. 18l koniec Gim, poczatek Efebii czyli służba wojs. 20l- pełnoprawny obywatel. STAROŻYTNY RZYM REPUBLIKA RZY. wych. domowe 1) 7l chł pod opieką ojca, który jest wych i naucz 2) matka zajmuje się wych córek ucząc je gosp dom, przędzenia, szycia, muzyki 3)ojciec odpowiedzialny za DOCTRINA synów, czyli za ich wykszt 4)zdobywana przez chł wiedza- praktyczne zaznajomienie z różnorodnymi obowiązkami i czynności wieku dojrzałego 5) wiejski charakter kultury star Rzymu- nauka prowadzenia gosp rolnego, metody zwiekszania wydajności gleby 6) chł z ojcem wydaje dyspozycje służbie, niewolnikom, załatwia zakupy, nauka nadzorowania i kierowania niewolnikami, wzorowego wypełniania obowiązków wobec rodziny, służby i przyjaciół 7)oddawano go pod opiekę doświadczonego żołnierza, oplityka, prawnika 8) uczył się czytania, ballad, słuchal o życiu Boh narod 9) gry, ćw fiz na powietrzu, gdzie uczył się posługiwać bronią, jazdy konnej SZK. ELementarnE przeznaczone dla dzieci z rodzin wolnych obywateli greckich . szkoł prywatna na rynku, prowadzili ją niewolnicy lub wyzwoleńcy, literator zajmował się uczeniem . program nauczania :alfabet, sylabizowanie, czytanie, pisanie SZKOŁY ŚREDNIE: 12 l- nauczano języka i lit grec, pobierano opłaty , była dostępna tylko dla najbogatszych, nauki gramatyczne, sztuka poprawnego mowienia, CESARSTWO RZYM. Szk element, szkol śred, Szk retoryczne wychowywanie na mówców, nauka zaczynająca się od retoryki 13-14 l, KONCEPCJA KSZTAŁCENIA MÓWCY WG KWINTYLIANA: *Mówca w ujeciu Kw.: przypomina mędrca- filozofa z Rzeczpospolitej Platona; miał odznaczać się najwyższymi zaletami moralnymi i wszechstronną wiedzą, biegły znawca dorobku kulturalnego ludzkości, doświadczony działacz polityczny, miał posiadać umiejętnośc czynnego występowania w życiu i brania udziału w rozwiązywaniu róznych bierzących zagadnień *ideał dobrego obywatela przewyższa ideał filozofa platońskiego *należy otoczyć dziecko opieką od najwcześniejszego okresu życia. Przyszłemu mówcy należy: ostrożnie dobierać niańki, pedagogów, osoby stykające się z chłopcem muszą mieć wysoki poziom moralny, staranne wykształcenie językowe, nańki z filozof wykszt i poprawną wymową Uniwersytet Boloński, najstarszy uniwersytet w Europie. Powstał z przekształcenia działających w Bolonii od IV w. szkół prawa rzymskiego. Oficjalnie za datę powołania uniwersytetu przyjmuje się rok 1087. Najważniejszy (obok Uniwersytetu Paryskiego) uniwersytet średniowieczny, szybko zyskał światową renomę jako ośrodek nauk prawniczych. W 1158 otrzymał od Fryderyka I Barbarossy przywilej wyłączający profesorów i studentów spod jurysdykcji miejskiej. Później podobne przywileje otrzymały wszystkie uniwersytety włoskie. Początkowo działał jako szkoła prawnicza (z wydziałami prawa kanonicznego i rzymskiego), ok. 1200 dołączono wydziały: medyczny i filozofii (sztuk wyzwolonych), w 1360 teologii. Uniwersytet Paryski, Sorbona, założony ok. 1170, najstarszy po Uniwersytecie Bolońskim uniwersytet europejski .Powstał jako korporacja znanych już wcześniej paryskich szkół kościelnych: katedralnej Notre-Dame oraz dwóch szkół klasztornych - Św. Wiktora i Św. Genowefy. Przy klasztorze Św. Genowefy wybudowano dzielnicę uniwersytecką, w której osiedlali się mistrzowie i scholarzy z całej Europy. 1174-1194 Uniwersytet Paryski otrzymał od papieża Celestyna III pierwsze przywileje autonomiczności, w 1200 został uwolniony spod jurysdykcji królewskiej przez Filipa II Augusta, w 1231 zyskał ostatecznie pełną autonomię .Nadane w 1215 przez legata papieskiego statuty Uniwersytetu Paryskiego stały się wzorami dla zakładanych później uniwersytetów (m.in. w Oxfordzie i Cambridge). Popierany przez papieży, w XIII w. Uniwersytet Paryski stał się najważniejszą uczelnią świata chrześcijańskiego. Do grona profesorów należeli w tym czasie m.in.: Albert Wielki, św. Bonawentura, św. Tomasz z Akwinu. 1257 Robert de Sorbon założył kolegium z wydziałem teologii, które, powiększone o inne wydziały, od końca XIII w. pod nazwą Sorbona, stało się najsłynniejszym uniwersytetem średniowiecznej Europy, głównie w dziedzinie filozofii i teologii. Uniwersytet w Cambridge, założony w 1209 przez grupę profesorów i studentów, którzy odeszli z Uniwersytetu w Oxfordzie. 1318 oficjalnie uznany przez papieża Jana XXII za "studium generale" z 4 wydziałami: sztuk wyzwolonych, prawa, medycyny i teologii .Do początków XVI w. pozostawał w cieniu pobliskiego Oxfordu. Uniwersytet w Oksfordzie, , jeden z najstarszych uniwersytetów na świecie. Do jego powstania przyczyniło się przybycie ok. 1167 z Paryża licznej grupy profesorów i studentów angielskich, odwołanych z tego miasta przez króla Henryka II Plantageneta z powodu ich konfliktu z władzami miejskimi i zakazu wstępu na Uniwersytet Paryski.1170 osiadli w Oksfordzie profesorowie i studenci otrzymali liczne przywileje, na mocy których utworzono Uniwersytet (studium generale). W początkach XIII w. działała w nim liczna grupa uczonych, a wśród studiowanych zagadnień znajdowały się m.in. znane od niedawna w krajach Zachodu dzieła Arystotelesa. W dokumencie z 1214 Uniwersytet zyskał po raz pierwszy oficjalne uznanie ze strony władz kościelnych. Z 1252 pochodzi pierwsza zachowana ustawa uniwersytecka, wzorowana na ustawie Uniwersytetu Paryskiego. W XIII w. napływ mnichów, głównie dominikanów i franciszkanów, podniósł rangę Uniwersytetu, głównie jego fakultetu teologicznego. Uniwersytet Padewski,, , założony w 1222 przez grupę profesorów i studentów z Uniwersytetu Bolońskiego. Powstał z przekształcenia istniejącej od X w. w Padwie szkoły prawa i retoryki. 1399 podzielony na dwa uniwersytety: "legistów" (grupujący studentów prawa) i "artystów" (sztuki wyzwolone i medycyna). 1404 ponownie połączono obie szkoły, tworząc oficjalny uniwersytet Republiki Weneckiej. W XVI-XVII w. jeden z największych uniwersytetów w Europie, ośrodek humanizmu.Uniwersytet Jagielloński, UJ, Akademia Krakowska, najstarszy uniwersytet polski, założony w 1364 przez Kazimierza III Wielkiego na wzór akademii włoskich w Bolonii i Padwie. Odnowiony w 1400 przez królową Jadwigę i króla Władysława II Jagiełłę według wzoru Uniwersytetu Paryskiego. Początkowo obejmował 3 wydziały: prawny, medyczny i sztuk wyzwolonych, po reformie Mateusza z Krakowa zyskał 4. wydział - teologiczny. W XV w. i 1. połowie XVI w. UJ (zwany wówczas Akademią Krakowską) osiągnął znaczenie ogólnoeuropejskie, profesorowie brali udział w soborach, m.in. w Konstancji (1414-1418) i Bazylei (1431-1439). W Krakowie kształcili się cudzoziemcy, m.in. z Niemiec, Węgier, Szwecji, Danii, w latach 1433-1510 liczba studentów zagranicznych stanowiła 44% ogółu studiujących. Corocznie przyjmowano ok. 300-500 scholarów.