ROMANTYZM - Granice chronologiczne polskiego romantyzmu wyznaczaj daty 1822-1863. Pierwsza data oznacza rok wydania pierwszego penego dziea romantycznego "Ballady i romanse" A. Mickiewicza. Rok 1863 jest rokiem wybuchu powstania styczniowego wyrosego z tradycji romantycznych i dajcych im kres.
APOTEOZA spisku i rewolucji romantyzm jako najwysz warto traktowa wolno jednostki i narodów. Róne ukady spoeczne i polityczne sprawiay, e wielu ludzi byo tej wolnoci pozbawionych. Romantyzm prowodowa bezkompromisow walk o wolno i niepodlego. Walka ta miaa by toczona metodami spiskowymi i konspiracyjnymi co stawiao bohatera romantycznego przed dylematami moralnymi i wyborem pomidzy szczciem osobistym a walk prowadzon wbrew moralnoci. W literaturze tej wyraony jest take kult modoci.
Metody poznania wiata - wiat by dla ludzi epoki romantyzmu swoist jednoci opart na antymoni. Rozwija si dziki walce tego co materialne z tym co duchowe. Wedug romantyków do poznania wiata prowadzi nie rozum a dowiadczenie. Wierzono w istnienie wiata metafizycznego, nie poznawalnego zmysami.
Koncepcja jednostki - w centrum zainteresowania romantyków znalaza si wybitna indywidualno. Romantyczny bohater by geniuszem, wybracem wród milionów obdaonym wielk indywidualnoci. By on czowiekiem zbuntowanym, o ogromnym dowiadczeniu, inteligentny, bystry, przewidujcy i penicy najczciej funkcj dowódcy. Odrzuca tum i pospolito powicajc si samotnie dla szczcia ogóu. Sam by postaci tragiczn, rozdart wewntrznie, osamotnion i nie rozumian przez bliskich.
Romantyczna ludowo - Ludzie tej epoki zauwayli i docenili warto kultury ludowej, która ich zdaniem powinna peni rol kultury narodowej. Kultura ta bya jeszcze nie skaona obcymi wpywami. Fascynacja ludowoci sprawia e romantycy przyjli ludow koncepcj wiata - wiar w istnienie wiata duchów i tajemniczych zjawisk oraz koncepcja ta nakadaa te cisy zwizek pomidzy czowiekiem a przyrod.
Kult mioci - romantyczna mio to potna namitno, sia niszczycielska wobec której rozum jest bezsilny. Romantycy wierzyli w istnienie dusz pokrewnych które czasami si spotykaj wcielone w kochanków. Spotkania te nios ze sob mio a take zazwyczaj cierpienie. Kochanków dziel olbrzymie przeszkody które s przez nich nie do pokonania. S to przeszkody obyczajowe (Jedno z nich jest zamne) wyznaniowe, stanowe. Mio ta nie moe by speniona na ziemi. Ich dusze miay si spotka dopiero po mierci gdzie czeka ich rajskie szczcie.
Koncepcja natury - Natura bya pojmowana jako twór wiecznie ywy, tajemniczy, majcy dusz. Fascynowaa ich tajemnica nieustannego odradzania si przyrody. Jej czstk i zarazem najdoskonalszym elementem by czowiek. W romantycznej literaturze penia ona rónorodne funkcje: bya tem wydarze, sdzi, katem, przyjacielem czy te poten si ingerujc w ycie ludzi.
Kult poety i poezji - Dla romantyków poezja bya najdoskonalsz ze wszystkich dziedzin twórczoci za poeta by istot wybran przez stwórc. Poeta i poezja odgryway w romantymie niezwyk rol. Poeta by przewodnikiem narodu, jego wieszczem a poezja narzdziem komunikowania si z tym narodem, spoeczestwem. Literatura tego okresu miaa budzi sumienie w narodzie, pokazywa metody walki. Natomiast poeta mia by wodzem, politykiem, wywoywa zbiorowe uczucia i panowa nad nimi. Poeta mia w nieskrpowany sposób wyraa swoje ideay.
ADAM MICKIEWICZ - ur. w Zaolsiu koo Nowogródka 24-12-1798 r. Jego rodzice pochodzili z drobnej szlachty. W 1815 r. Adam ukoczy w Nowogródku szko powiatow. Potem wyjecha studiowa w Wilnie na kierunku nauczycielskim wydziau literatury i sztuk wyzwolonych. w roku 1817 sta si wspózaoycielem Towarzystwa Filomatów. W latach 1819-23 odpracowywa stypendium rzdowe jako nauczyciel. w tym czasie w 1820 r. zm. jego matka. W 1822 r. w nocy 4-5 11 zosta aresztowany. Uwolnino go dopiero 3-5-1824 r. za porczeniem Lelewela. W latach 1824-29 przebywa w Petersburgu, Odessie i Moskwie. Z Rosji uda si do Niemiec a stamtd do Woch. W 1831 uda si do Parya. Od 1833 redagowa pismo "Pielgrzym" a w czerwcu oeni si z Cecyli Szymanowsk. W roku 1841 pozna Towiaskiego. W roku 1848 próbowa powoa legion Polski w Rzymie. Jego ona zmara w 1855 r. a on 26 listopada tego roku w Konstantynopolu.
"ODA DO MODOCI" - jest ona krytyk starego wiata, wiata rzeczywistego a odpowiedzialno za niego ciy na pokoleniu ludzi dorosych. wiat ten jest peen egoizmu, panuje w nim atmosfera zniewalajca do dziaania, brak jest tu mioci. Do szpetoty tego wiata przyczynili si starzy jego mieszkacy swoj gnunoci, barkiem aktywnoci yciowej, niezdolnoci do mylenia i dziaania. Naley im odebra prawo do rzdzenia wiatem a da je modym. Ukazany jest tu równie program modych. Ich obowizkiem jest uczynienie go wolnym, sprawiedliwym, przyjaznym ludziom. Aby tego dokona musz dziaa wspólnie i podporzdkowa swoje szczcie szczciu ogóu. Poeta wymaga od nich powicenia i ofiar:"I ten szczliwy, kto pad wród zawodu, Jeeli polegym ciaem Da innym szczebel do sawy grodu." Powinni oni si wzorowa na Herkulesie który potrafi sprosta najniebezpieczniejszym zadaniom i wyzwaniom losu. Modzi powinni by maksymalistami wyznaczajcymi sobie najtrudniejsze cele. Ich dziaaniu powinien towarzyszy entuzjazm, wiara w siebie i wzajemna mio. Oda ta ma charakter rozkazu adresowanego do modziey aby ta dokonaa przebudowy wiata. Poeta wyraa równie wiar w modych ludzi. Oda koczy si opisem nowego wiata w którym zrealizowane s ideay ludzkoci.
Oda zawiera zarówno cechy klasyczne epoki owiecenia jak i cechy romantyczne. Do tych pierwszych zaliczamy: kompozycj opart na kontracie (wiat modoci i staroci), haso pracy nad wasnym charakterem, motywy antyczne (posta Heraklesa), podporzdkowanie siebie ogóowi, jednostki spoeczestwu i odebranie jej cech indywidualnych. Ponadto oda bya gatunkiem literackim bardzo popularnym w epoce owiecenia. Do cech romantycznych zaliczamy: apoteoz modoci, romantyczny entuzjazm, prymat uczucia nad rozumem, potoczne sownictwo (wody trupie).
Dziady cz.2 - dramat jest nie tylko obrazem fascynujcego romantyków ludowego obrzdu ale take moralitetem zawierajcym refleksje na temat ludzkich postaw i wartoci którymi w yciu naley si kierowa. Poeta mówi, e jednym z warunków penego czowieczestwa jest cierpienie, czowiekowi nie wolno si udzi gdy jest przeznaczony do radoci i przyjemnoci ale jego ycie musi by take naznaczone bólem i przykrociami. Prawd t ilustruj przybye duchy Rózi i Józia, dzieci które nie dostpiy po mierci zbawienia gdy nie zaznay w yciu goryczy i bólu, dlatego te przybyy do kaplicy prosi o ziarno gorczycy symbolizujce cierpienie. Odchodzc pozostawiy przestrog:"Kto nie dozna goryczy ni razu, Ten nie dozna sodyczy w niebie". Dla peni czowieczestwa potrzebne jest take przeycie mioci do drugiego czowieka. T prawd symbolizuje pojawienie si pasterki Zosi. Jej duch przyby tu aby ostrzec ludzi przed egoizmem i zakochaniem si w sobie. Nikomu nie wolno si bawi uczuciami innych ludzi, drwi z nich i ich lekceway. Prawda ta zostaa wyraona w sowach:"Kto nie dotkn ziemi ni razu, Ten nigdy nie moe by w niebie" Kolejn myl ilustruje Widmo - duch dziedzica zesany na wieczn mk i gód za okrutne traktowanie swych poddanych. Czowiek ten za ycia nie widzia w swych poddanych ludzi a narzdzia pracy nie zasugujce na lito. Widmo zostawia przestrog:"Bo kto nie by ni razu czowiekiem, Temu czowiek nic nie pomoe".CECHY LUDOWOCI:ludowe obrzdy i ludowi bohaterowie, wiara w moliwo nawizania kontaktu ze wiatem pozazmysowym, wiara w moliwo pomocy cierpicym duszom, posta Gularza - czowieka wtajemniczonego, obdarzonego szczególn moc, zasada "nie masz winy bez kary", nastrój grozy i tajemniczoci.
Dziady cz. 4 - w utworze na przykadzie Gustawa zostaa wyraona romantyczna koncepcja mioci. Kochankowie s dla siebie przeznaczeni, ich dusze czy niewidzialna ni. Mioc jest najwyszym szczciem ale jest ono nieosigalne na ziemi. Jest ono wbrew logice wiata co wyrazi Gustaw w przestrodze. Mio romantyczna jest silniejsza od mierci, Gustaw jest przecie duchem jeszcze raz przeywajcym swój dramat miosny. Mio ta speni si dopiero w niebie dlatego Gustaw bdzie si bka po ziemi a do mierci Maryli.CECHY DRAMATU: motywy ludowe (obrzd), pojawienie si bohaterów zza wiata, fascynacja obkaniem, samotno i tajemniczo bohatera, kult indywidualizmu (odmienno zachowania Gustawa) niezwyko jego przey, romantyczny synkretyzm (mieszanie rónych stylów i gatunków)
"Sonety Krymskie"---"Stepy akermaskie"- otwieraj cykl sonetów, w czci opisowej autor daje wyraz swej fascynacji piknem ukraiskiego stepu. Step przypomina mu bezkresny ocean, wóz którym jedzie ódk koyszc si na falach a krzaki burzana obsypane koralowym kwieciem morskie wyspy. W 1 strofie przedstawiony jest obraz odbierany zmysem wzroku i dotyku "suchy przestwór oceanu". W 2 strofie barwy stepu ustpuj grze wiata i cienia. Ukazany jest nastpujcy zmierzch, który gasi kolory a na horyzoncie wida jutrzenk i byszczce wody Dniestru. W 3 czci sonetu krajobraz widziany przeksztaca si w syszany. W tym celu autor opisuje dwiki, które normalnie nie dochodz do ludzkiego ucha np. koysanie si motyla na trawie. Obrazy te przywouj tsknot za dawno nie widzian Litw. W sowach "Jedmy, nikt nie woa" wyraa al nad wasnym losem samotnika i tuacza. Kompozycja tego utworu jest niezwykle logiczna i nakrawana na wydobycie sensu wyraonego w tych sowach. 1 strofa to obraz nasonecznionego stepu o kontrastowych barwach zieleni i rozsianych plam czerwieni. W 2 strofie obraz stepu jest ju inny, kolory zanikaj i trac sw ostro a na 1 plan wysuwaj si refleksy wietlne. W nastpnym obrazie dominuj efekty suchowe, majce uwydatni cisz. Ta cisza potrzebna jest aby móc przej do opisu wasnych emocji, poczucia zagubienia i tsknoty za krajem. Sonet jest bogaty w rodki stylistyczne:przenonie ("wpynem na suchego przestwór oceanu","wóz nua si w zielono",wród kwiatów powodzi omijam koralowe ostrowy brzawy") porównania ("wóz jak ódka brodzi") epitety("k szumicych","koralowe ostrowy","cignce urawie","lisk piersi")
"BURZA" - w czci opisowej odtwarza atmosfer grozy i przeraenia panujce na pokadzie statku podczas morskiej burzy. Poeta opisuje zachowanie si marynarzy usiujcych zabezpieczy maszty, ryk morskich fal, krzyki zrozpaczonych pasaerów. Ludzki dramat, popiech wyraa za pomoc równowaników zda. 2 cz sonetu jest opisem zachowania si podrónych, którzy nie walcz z burz, nie ratuj statku. Scinici w gromad modl si o odpuszczenie win, padaj sobie w ramiona. Tylko jeden z nich zachowuje si inaczej, wydaje si by spokojny. Jednak jest to spokój pozorny, bowiem zazdroci on innym i s w gromadzie i nie czuj si samotni. Ostatnia cz jest zadum nad ludzk samotnoci, zagubieniem w wiecie bdcym ródem najwyszych cierpie. Sonet ten równie jest bogaty w rodki artystyczne:przenonie("wicher z triumfem zawy") czy porównania ("i szed do okrtu jak onierz szturmujcy w poamane mury")
"BAKCZYSARAJ" - Cz opisow wypenia obraz maego i opustoszaego miasta, niegdy stolicy hanów krymskich. Ich paace niszczej pod wpywem nieubaganego czasu, chyl si ku upadkowi. Druga cz jest opisem fontanny jak dotychczas skutecznie opierajcej si dziaaniu czasu. Ostatnia strofa stanowi wyraz tragicznej wiadomoci klski wszystkich wartoci uznanych przez ludzi za wieczne i niezniszczalne wobec pozornie zmiennego i ulotnego wiata przyrody. Równie w tych wersach zawarta jest wiadomo upokorzenia dumy a moe typu czowieka który mieni si by istot posiadajc wrcz nieograniczon wadz nad wiatem i natur. Sonet koczy si pesymistyczn refleksj zwizan z faktem przemijania. "BAKCZYSARAJ W NOCY" - jest tu ukazany jakby szereg momentów obrazowych powizanych w cao. Mickiewicz jako malarz jest wietnym plastykiem i doskonale komponuje swe obrazy. Poeta ukazuje usiane gwiazdami niebo i na tym tle biay obok. S to elementy o prostej, naturalnej kompozycji, Mickiewicz nie sugeruje bliej ich ksztatu pozostawiajc to wyobrani czytelnika.
"CZATYRDACH" - Jest tu przedstawiony dialog pomidzy Mirdz a pielgrzymem. Przez wprowadzenie pierwszej z tych postaci poeta chcia odtworzy psychik czowieka wschodu, rozmiowanego w przepychu barw, blasków i zdobnictwie mowy. Poeta kontrastuje wielko góry, jej si, moc do maoci czowieka który jest bezradny na wszystkie nkajce go trudnoci. Natomiast pielgrzym stojc na szczycie Czatyrdachu podziwia pikno i urod terenów otaczajcych gór. Mówi, e jednak lepiej czu si na Litwie. Poeta czuje si samotny, opuszczony i nikomu nie potrzebny. W tym sonecie równie uyto wielu przenoni i porówna góry np. do sutana tureckiego.
"AJUDAH" - Sonet ten stanowi podsumowanie caoci cyklu. Wraenia zwizane z panoram ogldan ze szczytu s metaforycznym obrazem zdystansowania si podmiotu lirycznego do jego burzliwego ycia, które nie szczdzio mu i z pewnoci bdzie dalej obdaao cierpieniami przekraczajcymi czsto pojcie zwykego miertelnika. Podmiot liryczny opisuje w 1 czci utworu widok rozcigajcy si przed jego oczami. Stojc na szczycie góry Ajudach moe on bez przeszkód spogldajc w dó na spienione morskie wody, które bezustannie atakuj rozcigajcy si u stóp góry brzeg. Ów dynamiczny obraz nieokieznanego ywiou który cofajc si od czasu do czasu pozostawia na zocistym piasku muszle, pery i korale, jest odbiciem modego poety. Czsto targaj nim namitnoci, jednak po ich odejciu w niezgnbion to zapomnienia zostaj "niemiertelne pieni", które w przyszoci bd stanowi "ozdob skroni" poety- stan si laurem który przez wieki bdzie wieczy w ludzkiej pamici skro twórcy.
"Romantyczno" -cechy:
-romantyczna ludowo (ludowi bohaterowie, ludowa mentalno, ludowy jzyk np. zmikczenia)
-r. irracjonalizm (pojawienie si ducha Jasieka, przeciwstawienie prawd martwych (wiat rzeczy poznawany rozumem) prawdom ywym (wiat ducha) pojmowanego uczuciem i wiar
-kult mioci i uczucia (miej serce i patrzaj w serce)
-fascynacja stanem obkania (chora psychika zdolna do bliszego kontaktu ze wiatem irracjonalnym) (nowe metody poznawcze: intuicja, wiara, uczucia).
"Pan Tadeusz" -Opisy przyrody -w "P.T." opisy przyrody zajmuj bardzo wiele miejsca -s dokadne, wprowadzaj w nastrój ksigi. W inwokacji znajduje si opis kraju ojczystego autora. Poeta w kilku wersach zawar opis lasów, pól, rzek. Do kadej roliny przypisany jest epitet majcy wyrazi jej pikno i niepowtarzalno, wywoa u czytelnika ch powrotu do ojczyzny i zobaczenia jej jeszcze raz. Opis ten wprowadza w nastrój spokoju, autor stara si ukaza jednoczenie bardzo duy obszar, który moe by obserwowany jedynie z lotu ptaka. Na pocztku 2 ksigi znajduje si opis przyrody widzianej oczyma myliwego udajcego si na owy. Ukazane jest wiele symbolów polowania -symbole myliwego (jastrzb, orze, szczupak) oraz pochliwej zwierzyny (zajc, wróbel). Opis ten wprowadza w nastrój lekkoci, chci do polowania. Nieco inny charakter opisu przed polowaniem ma ksiga 4. Tutaj, przed polowaniem na grubego zwierza, najniebezpieczniejszym i dajcym równoczenie najwicej emocji opisani s najwiksi myliwi Litwy, którzy równie wiele czasu spdzali polujc. Spali pod goym niebem na skórach niedwiedzich grzejc si przy ognisku myliwskim. Póniej nastpuje opis matecznika -okolicy do której nie ma wstpu aden czowiek. Tylko najodwaniejsi dostali si na jego skraj. Poeta w tym opisie wprowadza nastrój strachu i grozy -mówi o mierci, o puapkach czychajcych na czowieka zapuszczajcego sie w gb puszczy. Autor jakby chce uchroni mateczniki przed wstpem czowieka, który mógby naruszy panujcy tam ad i porzdek. Mickiewicz wie, e ciekawo czowieka moe przezwyciy strach, tajemniczo, mier. Najpikniejszym opisem przyrody w caym tym utworze jest obraz 2 stawów ukazanych w nocy na ksztat kochanków. Autor wyrónia mczyzn i kobiet trzymajcych si za rce (strumyk czcy stawy). Autor szczegóowo opisuje refleksy wietlne widoczne na powierzchni stawów za spraw srebrzystego wiata ksiyca.
"P.T." jako narodowa epopeja -Epopeja naley do najstarszych gatunków literackich. Powstaa w staroytnej Grecji a jej twórc by Homer. Epopeja ukazuje ycie caego narodu w wanym, przeomowym momencie. Bohaterami P.T. s przedstawiciele rónych warstw szlacheckich, wystpuj take w utworze chopi i ydzi. Narodem nazywano w czasach Mickiewicza stan szlachecki, chopi i mieszczanie nie odgrywali adnej politycznej roli. Poemat Mickiewicza jest wic poematem o "narodzie". Przeomowy moment to przybycie na Litw wojsk Ksistwa Warszawskiego i wojsk napoleoskich. Jest to moment historycznie wany, oznacza koniec jednej epoki i pocztek drugiej - naznaczonej walkami o niepodlego.
J.Sowacki -ur.4 wrzenia 1809r. w Krzemiecu.Odebra wychownie w gimnazjum a potem w Uniwersytecie Wileskim. Zm. 3 kwietnia 1849 r.
Geneza"Kordiana" -W 1833r. podczas pobytu w Genewie Sowacki napisa "K.", dramat ten wyda bezimiennie w Paryu w 1834r. Na powstanie "K" duy wpyw miao ukazanie si "Dziadów" cz3. W tym dramacie Mickiewicz przedstawi "ojczyma" poety Augusta Becu jako zdrajc "doktora". Sowacki poczu si tym dotknity, kocha swoj matk i chcia oszczdzi jej przykroci. W jednym z listów do niej zwierzy si, e pisze poemat, który przyniesie mu ogromn saw. Sawa ta bdzie w przyszoci dla matki tarcz przed atakami nieprzyjació. Na powstanie "K" zoyy si take inne przyczyny. Sowacki by uczestnikiem wielu dyskusji na temat przyczyn upadku powstania listopadowego. Dla niego powstanie byo przeszoci, patrzy na nie z dystansem, chcia czytelnikowi przedstawi wasne, przemylane i wywaone sdy o powstaniu.
Polemika z 3 czci "Dziadów" -IDEA POLSKI "WINKIELRIEDEM NARODÓW" -W "Prologu" Sowacki skrytykowa mesjanistyczn poej Mickiewicza. Pierwsza osoba "Prologu" ma rysy Mickiewicza. Sychac wyranie myli zawarte w "Widzeniu ks.Piotra" i w "widzeniu Ewy". Druga Osoba Prologu to Sowacki -krytyk Mickiewicza. Zarzuca mu on usypianie narodu, zniechcanie do czynu i walki. Idea biernego cierpienia jest zgubna dla przyszoci Polski. Trzecia Osoba Prologu ma równie rysy Sowackiego. Sowacki wystpuje tu jako twórca nowej poezji nawoujcej do czynu i walki. Ta polemika ma równie miejsce w monologu Kordiana wygoszonym na szczycie Mount Blanc. Kordian mickiewiczowskie haso "Polska Chrystusem narodów" zastpuje hasem "Polska Winkielriedem narodów". Winkielried to bohater szwajcarskich walk o wolno. Sowacki w idei Winkielredyzmu wyrazi swoj fascynacje rewolucyjne i republikaskie. Wspóczesna mu Szwajcaria bya dla niego symbolem doskonale zorganizowanego demokratycznego pastwa. Idea ta na plan pierwszy wysuwa walk dla dobra narodu, dla jego wolnoci. Nie eliminuje wic mesjanistycznej ofiary za naród i narodu za ludzko. POLEMIKA Z KONCEPCJ POETY I POEZJI -15-letni Kordian jest poet. Jego dasze dzieje s dziejami poety -Kordian possiada liczne cechy autobiograficzne np. mio do Laury -Ludwiki niadeckiej, samobójcza mier przyjaciela z modoci Ludwika Spitznagla, ponadto wyscylizowany jest na Sowackiego, samotnika, nadwraliwego neurostenika. Sowacki stwierdzi w swoim dramacie i poeta nie moe by przywódc narodu, nie moe stan na jego czele w walce o wolno. To wanie,e jest poet czyni go w dziaalnoci konspiracyjnej nieprzydatnym. Kordian jest autentycznym patriot, który zdolny jest do najwyszych ofiar. Gotowy jest do wykonania zamachu na cara, gotowy jest do poniesienia konsekwencji tego czynu. Niestety jest nadwraliwy, szlachetny, o wielkim poczuciu wasnej godnoci. Niezdolno poety do czynu ilustruje scena walki Kordiana ze Strachem i Imaginacj. Zjawy te symbolizuj walk, która toczy si w duszy Kordiana. To wyrzuty sumienia, strach przed etyczn ocen jego czynu doprowadzaj do omdlenia na progu sypialni cara. Jego psychika jako poety nie potrafi dwign ciaru zbrodni.
Rozwój wiadomoci ideowej Kordiana -Poznajemy fo jako 15-letniego modzieca, wraliwego, zdolnego poet. Jest modym szlachcicem, wikszo czasu spdza ze starym sug Grzegorzem, który jest te jego wychowawc. Grzegorz chce pomóc Kordianowi w odnalezieniu celu ycia, chce go równie uchroni przed ujemnymi skutkami wpywu wiata. Opowiada mu róne historie, midzy innymi o Janku. Opowieci t chcia nauczy Kordiana, e przez prac, nawet niezbyt wan mona zapewni sobie dobrobyt. Opowiada mu równie histori o walkach w Egipcie chcc rozpali w chopcu ch zacignicia si do wojska. Niestety, Kordian nie umie odnale w sobie celu ycia, postanawia wyjecha w wiat. Opuszcza ojczyzn i udaje si najpierw do Londynu. Jego oczekiwania o innym wiecienie zostaj spenione, osobicie dowiadcza, e tu za pienidze mona mie wszystko. Nie mogc znie takiej atmosfery ycia opuszcza Angli i udaje si do Rzymu gdzie romansuje z Wiolett. Jednak ta mio jest równie kupiona. Dowiaduje si o tym wystawiajc uczucia kochanki na prób. Nastpnie udaje si na audiencj do papiea, do którego przybywaj ludzie z bogatymi darami. Tymczasem Kordian przynosi odrobin polskiej ziemi i prosi o jej powicenie. Jednak papie postpuje tak, jak inni ludzie yjcy w wiecie którym Kordian jest rozczarowany. Lekceway Kordiana, dochodzi do tego, e chce wykl naród poilski. Papie stoi po stronie cara, chce aby Polacy byli mu podlegli, aby go czcili i nie walczyli o swoje prawa. Kordian jest rozczarowany do wiata, który rzdzony jest pienidzem. Szlachcic w swoim monologu krytykuje niegodziwo i podo wiata. Powraca do kraju. W swej wizji zobaczy Polsk jako Winkielrieda narodów. Jest to kraj wolny, niepodlegy, panuj w nim prawa równe dla wszystkich. O taki kraj bdzie walczy. Czowiek zagubiony przeksztaci si w wielkiego patriot. Dla ratowania ojczyzny postanawia zabi cara. W szpitalu wariatów zrozumia, do jakiego czynu si porwa, zauway swoje bdy tj. walk ze strachem i imaginacj. Kordian zauway, e do takiego czynu nie nadaje si, ma on usposobienie poety, artysty a niue wojownika o wolno. Ze spokojem przyjmuje wyrok mierci.
Zygmunt Krasiski -ur w Paryu w 1812r. Jego ojciec by arystokrat o wstecznych pogldach, mia sualczy stosunek do caratu. Uczszcza do liceum prowadz. przez Liendego -autora Wielkiego Sownika Jzyka Polskiego. Studiowa prawo na uniwersytecie warszawskim, nastpnie w Szwajcarii. Chce stamtd powróci do kraju na wie o wybuchu powstania listopadowego ale zabrania mu tego ojciec. Na rozkaz ojca przyby do Petersburga i by na audiencji u cara gdzie zaproponowano mu stanowisko dyplomaty, ale nie skorzysta z tej propozycji i wyjecha za granic. Przez cae ycie by skócony ze sob, z caym wiatem a szczególnie z ojcem. Krasiski by zaprzyjaniony ze Sowackim, spotka równie Mickiewicza. Jest autorem "Nie boskiej komedii", "Irydiona", "Przedwitu", "Psalmów przyszoci".
"Nie boska komedia" -powstaa w Wiedniu i Wenecji w 1833r. a wydana zostaa bezimiennie w Paryu w 1835r. Akcja toczy si w okopach w. Trójcy. Wystpuj tu dwa obozy:artystokracji któr reprezentuj hrabia Henryk, inni hrabiowie i ksita, dostojnicy kocielni, baronowie, magnaci, zamona szlachta oraz obóz ludu: lokaje, rzenicy, chopi, robotnicy, ich przywódc jest Pankracy i jego ucze Leonard. Oba te obozy maj przed sob wyznaczone pewne cele. Celem arystokracji jest zachowanie starego porzdku i reprezentowanie przeszoci natomiast celem ludu jest zniszczenie starego wiata i stworzenie nowego "Wszyscy ndzni ze znojem na czole, z spiekymi twarzami, z doniami pomarszczonymi od trudu", "kobiety,... ich matki, ich ony, godne, biedne jak oni, zwide przed czasem, bez ladów piknoci". W utworze scharakteryzowana jest arystokracja. Cechuje j niezgodno, kótliwo, tchórzostwo, upodlenie za cen ycia i majtku: "Otórz mi stara szlachta -zawsze pewnaswego -dumna, uporczywa, kwitnca nadziej a bez grosza, bez ora, bez onierzy", "Zgrzybiali, robaczywi, peni napoju i jada". Natomiast lud charakteryzuje si dz krwi i zniszczenia, pragnie je, pi i odpoczywa w lecie, drzewa na opa w zimie. Wodzami wrogich obozów s Henryk i Pankracy, ludzie wyjtkowi, wyrastajcy ponad ogó. Obóz Pankracego zwycia nad obozem Henryka. Pankracy mówi o arystokracji: "Oni stracili siy ciaa w rozkoszach, siy rozumu w próniactwie -jutro czy pojutrze legn musz". Leonard stwierdza: "Upadajce rasy energii nie maj -mie nie powinny, nie mog". Nad Pankracym zwycia Chrystus, jest to zwycistwo idei mioci nad ide nienawici, zwycistwo Chrystianizmu nad materializmem. Pankracy pada raony wizj Chrystusa z okrzykiem "Galilaee, Vicisti !" (Galilejczyku, zwyciye). Wymowa -jest to sd nad wspóczesnym spoeczestwem, jest to potpienie obydwu obozów, bo aden z nich nie potrafi stworzy nowego ycia; z wiksz jaskrawoci i pogard osdzony jest obóz ludu. W utworze zawarte s pesymistyczne treci: brak konstruktywnego programu -jedna cz spoeczestwa zostanie wytpiona, druga popadnie w otcha zbrodni, nastpi koniec wiata teraniejszego, przyjie nowe ycie zapowiedziane wizj Chrystusa. Sens tytuu: Dramat wiedzie jakie mroki beznadziejnoci,zawiera negacj boskoci (nawizuje do dziea Dantego "Boska komedia"). Jest to dramat metafizyczny ukazujcy triumf racji uniwersalnej symbolizowanej wizj Chrystusa, powizanie chrzejastwa z historyzmem, szukanie odpowiedzi na pytanie o filozofi dziejów.
Cyprian Kamil Norwid -
"Bema pamici aobny rapsod" -w wierszu tym Norwid wykorzysta star tradycj zgodnie z ideaami romantyzmu: rapsod czyni dostojnym i niemiertelnym swego bohatera. Autor mia bardzo wysokie mniemanie o Bemie, dlatego te stworzy poetyck wizj pogrzebu bohatera. Zawarte s w nim elementy pogrzebu starosowiaskiego rycerza i wodza, pancerz, sokó, ko, idce w pochodzie pogrzebowym paczki, pachocy nioscy chorgwie, inni bijcy w topory. Pochód przekracza grób i idzie dalej by gosi i wprowadza w ycie ide zmarego bohatera.
"Do obywatela Johna Brown" -Norwid gorco wspóczu wszystkim cierpicym niezalenie od wiary, rasy i koloru skóry. Powici swój liryk walce o zniesienie niewolnictwa murzynów. Podkreli nim te wielko i szlachetno biaego osadnika (farmera). Utwór ma form listu z dokadnym adresatem. Jest prosty, bezporedni, utrzymany w tonacji biao-czarnej (siwizna Browna i twarz murzyna). W wierszu tym odwouje si do piknych postaci z dziejów Polski i Ameryki: Kociuszki i Waszyngtona. Wiersz jest zakoczony przesaniem dla narodów:
"Bo pie nim dojrzy, czowiek nieraz skona.
A nili skona pie, naród wpierw wstanie".
"Fortepian Chopina" -genez liryku stao si wydarzenie z 1863r. kiedy z paacu Zamoyskich w Warszawie oddano strzay do gen. Berga; w odwecie paac zosta spldrowany a fortepian Chopina wyrzucony na bruk. W wierszu wyrónione s 3 wtki: 1)wspomnienia z wizyty Norwida u chorego Chopina 2)Hod dla jego twórczoci 3)Aluzja do wydarze politycznych. W liryku zostaa wyraona warto muzyki Chopina, któr Norwid widzia w zespoleniu ludowoci wraz z klasyczn prostot. Muzyka ta jest wzorem doskonaoci, nazwana zostaa przez Norwida "dopenieniem", "er", bo cechuje j narodowo, ludowo, harmonia. Muzyka ta jest jednym z najdoskonalszych osigni sztuki caej ludzkoci od czasów najdawniejszych. Imi Chopina zostaje umieszczone przez Norwida obok mistrzów staroytnych: Fidiasza, Dawida, Ajschylosa. Charakterystyka muzyki Chopina ukazana jest na tle rozwaa o kulturze i sztuce. Zawarta tu myl mówi o nieustannej zmiennoci dziejów, o cznoci epok mijajcej i nowej. Bardzo duo jest pierwiastków muzycznych: widok grajcego Chopina, koniec jego pieni, onomatopeje czyli wyraenia dwikonaladowcze.