pojęcia związane z rzeźbą, Archeologia, Grecja i Rzym


Materiał i techniki:

Akrolit - typ greckiego posągu kultowego, wykonanego z dwu materiałów: głowa, ręce i stopy z kamienia (wapień, marmur), korpus i części nóg - z drewna, okryte szatą ze zdobionej tkaniny

Ceroplastyka - rodzaj sztuki rzeźbiarskiej, w której rzeźby wykonywane są w wosku. Stosowana głównie w rzeźbie religijnej i portretowej

Chryzelefantyna - technika rzeźbiarska polegająca na stosowaniu złota i kości słoniowej w posągach montowanych na drewnianej konstrukcji. Rozpowszechniona w starożytnej Grecji. Stosowana głównie w kolosalnych posągach kultowych.

Gliptyka - sztuka rzeźbienia reliefów w kamieniach szlachetnych i półszlachetnych. Popularna w starożytności.

Intaglio - szlachetny lub półszlachetny kamień ozdobiony reliefem wklęsłym

Kamea - szlachetny lub półszlachetny kamień ozdobiony reliefem wypukłym

Kamień - blok lub odłamek skalny. Jeden z podstawowych materiałów stosowanych w architekturze i rzeźbie. Jest trwały, wytrzymały i odporny. Obróbka dla celów dekoracyjnych polega na szlifowaniu i polerowaniu powierzchni, nadaniu mu różnej faktury

Koroplastyka - w starożytnej Grecji sztuka modelowania w glinie drobnych rzeźb figuralnych. Częstym tematem figurek jest dziewczyna `kora'.

Ksoanon - najstarszy, prymitywny i drewniany, grecki posąg kultowy. Pierwotnie był belką lub kolumną. Stopniowo nadawano mu kształty zbliżone do ludzkich - wyodrębniano głowę i ramiona. Otaczane czcią i często owiane legendą o powstaniu.

Odlew z brązu - przedmiot wykonany przez napełnienie formy odlewniczej ciekłym tworzywem - brązem (stop miedzi z cyną)

Toreutyka - artystyczna obróbka metalu, głównie przy zastosowaniu zdobniczych w metalurgii. Miała zastosowanie przy wyrobie okuć mebli, naczyń itp. Stosowano ją do brązu, złota i srebra.

Styl:

Archaiczny - w rzeźbie greckiej postać wyprostowana, symetryczna, stabilna, wyidealizowana. Dokładnie dopracowane detale nieistotnie kompozycyjne, np. włosy. Charakterystycznym elementem jest rzeźba monumentalna.

Archaizujący - styl wprowadzający do dzieła elementów charakterystycznych dla dawnych epok

Barokowy - rzeźba występuje zarówno samodzielnie, jak i element kompozycji. Cechuje ją dynamizm, patos, barwna polichromia i złocenia. Wykonywana w rzeźbie i marmurze. Postaci przedstawiane w ruchu, wyrażają silne uczucia (cierpienie, gniew itp.). Częstą tematyką jest religia i mitologia.

Geometryzacja - stosowanie w sztukach plastycznych form i motywów geometrycznych lub sprowadzanie kształtów do form geometrycznych

Idealizm - styl, w którym sztuka tworzy własną rzeczywistość idealną - przedstawiając świat lepszym, niż jest, nie naśladuje więc i nie odtwarza istniejącej

Indywidualizm - styl w sztuce, gdzie prace autora nacechowane są swobodą, niezależnością, odbiegają od istniejących wzorów.

Klasyczny - w rzeźbie greckiej postać pochylona, asymetryczna, w wyraźnie zaznaczonym ruchu. Podkreślone piękno ludzkiego ciała: praca mięśni, ścięgien.

Klasycyzujący - styl nawiązujący do wzorców klasycznych i klasycystycznych

Kubiczny - styl, w którym dominują formy geometryczne. Obiekt ukazany za pomocą płaszczyzn.

Linearyzm - sposób kształtowania kompozycji, polegający na wydobyciu kształtu, plastyki i ekspresji przedstawianego przedmiotu, postaci przez akcentowanie wartości dekoracyjnych - konturu i linii

Naturalizm - w sztuce postawa bardzo wiernego naśladowania natury. Ma na celu jej ukazanie w pierwszej fazie rozwoju.

Patetyczny - styl podniosły, uroczysty, nacechowany patosem. Przedstawia takie sceny.

Realizm - styl w sztuce (głównie w malarstwie i rzeźbie), polegający na wiernym i obiektywnym odtwarzaniu rzeczywistości i otaczającego świata.

Schematyzm - styl w sztuce polegający na przedstawianiu znanych, szablonowych wzorów.

Stylizacja - świadome kształtowanie dzieła sztuki wg cech określonego stylu; także przekształcenie formy w celu podkreślenia jej walorów dekoracyjnych

Modelunek:

Linearny - modelunek mający formę linii

Miękki - modelunek, w którym obszary oświetlone (światło) delikatnie przechodzi w ciemniejsze partie, nawet do czerni.

Światłocieniowy - modelunek polegający na zróżnicowaniu partii oświetlonych i zacienionych. Uwzględnia cień, półcień, refleks świetlny. Wydobywa się je za pomocą waloru

Forma;

Rzeźba pełna - kompozycja trójwymiarowa w kształcie posągu, wykonana zazwyczaj z kamienia.

Rzeźba wolnostojąca - kompozycja trójwymiarowa, przedstawiająca pojedynczą postać - posąg.

Relief - płaska kompozycja rzeźbiarska (płaskorzeźba), wykonana na kamiennej, metalowej lub drewnianej płycie, z pozostawieniem tła. Uzyskana jest techniką kucia, rzeźbienia lub odlewu, przeznaczona wyłącznie do oglądania z przodu. Rozróżnia się m.in. relief płaski, wypukły i wklęsły (kompozycja cofnięta w stosunku do tła)

Rodzaj:

Kopia - dokładne odtworzenie oryginału dzieła sztuki tą samą techniką, w tym samym materiale i skali przez innego artystę

Kontaminacja - połączenie dwóch lub więcej rodzajów w jeden.

Oryginał - pierwowzór, oryginalny przedmiot nie będący kopią czy przeróbką innych

Przetworzenie/wariacja - przekształcenie, modyfikacja rzeźby

Pasticcio - technika tworzenia rzeźb, typowa dla XVIII wiecznych pracowni rzeźbiarskich, na wzór lub w stylu antycznych prototypów. Wykorzystuje fragmenty pochodzące z rzeźb oryginalnych

Replika - powtórzenie dzieła sztuki, wykonane przez tego samego artystę (kopia autorska)

Elementy dekorowane:

Akroterion - dekoracyjny element architektoniczny, występujący głównie w starożytności. Wieńczył wierzchołek i boczne narożniki frontonu (dachu). Mógł mieć formę palmety, woluty, figury itp

Antefiks - w architekturze starożytnej ozdobne, terakotowe płytki, zasłaniające pokrycie dachu dachówkami. Ustawiane na gzymsie bocznych ścian budowli

Baza - podstawa kolumny, filara, dźwigająca trzon. Składa się z płyty i wałków. Występuje we wszystkich stylach, prócz doryckiego.

Fryz - element wystroju architektonicznego w postaci poziomego, ciągłego, płaskorzeźbionego lub malowanego pasa o rozmaitych motywach dekoracyjnych

Gemma - szlachetny lub półszlachetny kamień zdobiony miniaturowym reliefem. Służyły do ozdoby szat, naczyń i biżuterii. Gemma może być cięta wklęsło (intaglio) i wypukło (kamea)

Kolumna - pionowa podpora architektoniczna o przekroju kolistym lub wielokątnym. Pełni też funkcje dekoracyjne. Składa się z 3 części - głowicy, trzonu i bazy. Wykonywana z kamienia, cegły lub z drewna

Łuk triumfalny - monumentalna budowla w kształcie wolno stojącej 1- lub 3-przelotowej bramy arkadowej. Bogato dekorowany, zwieńczony napisem dedykacyjnym, czasem posągiem zwycięzcy. Wznoszony dla upamiętnienia czynów władcy lub wodza.

Metopa - kwadratowa lub prostokątna, zwykle kamienna płyta między tryglifami we fryzie porządku doryckiego, często pokryta reliefem.

Nadproże - poziomy element konstrukcyjny (np. belka), wykonywany z drewna, kamienia, cegły itp. Znajduje się nad otworem okiennym lub drzwiowym. Przenosi obciążenie od znajdującej się nad nim ściany. Często bogato zdobione.

Obelisk - wysoki, zwężający się ku górze, przeważnie czworoboczny słup. Ścięty u szczytu. Ma formę wydłużonego ostrosłupa. W starożytnym Egipcie to symbol boga Słońca.

Ołtarz - miejsce składania ofiar kultowych przez kapłana, znane w większości religii od czasów prahistorycznych. Dawniej były to ołtarze naturalne (np. skały), później budowane.

Puteal - forma występująca w małej architekturze rzymskiej - cembrowina studni znajdującej się w obrębie atrium rzymskiego domu.

Stela - rodzaj pomnika nagrobnego - pionowa płyta - rozpowszechniony w starożytnym Egipcie i Grecji. Wykonywano je z marmuru lub miękkiego kamienia. Głównym motywem steli był zmarły - sam lub w otoczeniu rodziny. Najczęściej w scenie pożegnania lub uczty. Umieszczano na nich inskrypcję z danymi dotyczącymi zmarłego.

Sarkofag - ozdobna trumna, zwykle w kształcie skrzyni, wykonywana głównie z kamienia, metalu, drewna lub gliny. Pokrywana dekoracją malarską lub rzeźbioną. Znana od czasów starożytnych.

Tondo - obraz lub płaskorzeźba w kształcie koła.

Tympanon - wewnętrzne pole trójkątnego frontonu, gładkie lub wypełnione rzeźbą, ograniczone od dołu belkowaniem, a z boków gzymsem. Element monumentalnej architektury starożytnej Grecji i Rzymu

Urna - naczynie związane z kultem zmarłych. Przechowywało się Tm prochy zmarłego po spaleniu zwłok. Występowała od neolitu. Najczęściej gliniana.

Typy przedstawienia (tematyka):

Alegoria - obraz mający poza znaczeniem dosłownym określony sens przenośny. Najczęściej wyraża pojęcia moralne, religijne, cechy ludzkie itp. Np. sprawiedliwość — kobieta z przepaską na oczach, z mieczem i wagą

Atlant - posąg mężczyzny w postawie stojącej (rzadziej siedzącej lub klęczącej), służący za podporę zamiast kolumny, filara, wspierający głową/barkami/rękami - belkowanie/sufit/balkon itp

Akt - w sztukach plastycznych przedstawienie nagiej postaci ludzkiej. Może być samodzielnym tematem lub wchodzić w skład kompozycji.

Biga - rydwan dwukonny w starożytnym Rzymie. Powożony w pozycji stojącej, używany jako pojazd bojowy i na wyścigach

Biust/popiersie - w rzeźbie i malarstwie figuralnym półpostać.

Herma - w starożytnej Grecji czworoboczny, zwężający się ku dołowi kamienny słup, zwieńczony głową Hermesa lub innego boga. Ustawiano je na placach i ulicach.

Hermafrodyta - w mitologii greckiej dwupłciowe bóstwo, piękny młodzieniec, syn Hermesa i Afrodyty. Związany z obrzędem weselnym.

Efeb - w starożytnej Grecji urodziwy młodzieniec w wieku 15-20 lat, poddawany efebii, czyli obowiązkowemu szkoleniu wojskowemu, poprzedzającemu uzyskanie pełnego obywatelstwa.

Erot/putto - motyw dekoracyjny w postaci nagiego, puchnego dziecka, najczęściej chłopca.

Idol - figurka kultowa o uproszczonych lub zgeometryzowanych kształtach, głównie kobiecych. Wykonywane z gliny, kości słoniowej, marmuru. Charakterystyczne dla kultur M. Egejskiego

Kariatyda - posąg kobiecy używany jako podpora architektoniczna, zamiast kolumny - dźwiga na głowie element architektoniczny, np. balkon, belkowanie. Stosowana w porządku jońskim w starożytności.

Kolos - ogromnych rozmiarów posąg

Kora - grecki posąg stojącej, ubranej w długie szaty dziewczyny, często z owocem, kwiatem lub ptakiem w ręku. Wykonywana z marmuru. Ma przeznaczenie główne wotywne

Kuros - grecki posąg wyobrażający stojącego, nagiego młodzieńca, z rękami opuszczonymi wzdłuż ciała i wysuniętą lewą nogą. Przeznaczenie głównie wotywne.

Kwadryga - starożytny pojazd dwukołowy, rodzaj rydwanu, zaprzężony w cztery konie ustawione w szeregu równolegle do siebie

Personifikacja - uosobienie. Rodzaj metafory polegający na przedstawianiu pojęć abstrakcyjnych, przedmiotów martwych, zjawisk przyrody i zwierząt jako postaci ludzkich.

Portret - przedstawienie określonego człowieka - modela z uwzględnieniem jego cech indywidualnych i stanu psychicznego. Może przedstawiać wizerunek głowy, popiersie, półpostać, ujęcie całopostaciowe. Modela przedstawia się na wprost, z profilu, z twarzą skierowaną w bok,

Posąg idealny - w rzeźbie przedstawienie postaci człowieka, rzadziej zwierzęcia, wykonywany w kamieniu drewnie, ceramice. Posąg taki jest doskonały, najlepszy pod każdym względem.

Statua togata - posąg przedstawiający stojącego Rzymianina, ubranego w strój cywilny (togę). Zwykle ukazywano w ten sposób mówców, prawników, mężów stanu

Statua loricata - posąg przedstawiający rzymskiego wodza lub władcę ubranego w zbroję.

Statua equitata - posąg przedstawiający rzymskiego wodza na koniu.

Symbol - znak zastępujący lub reprezentujący treści pojęciowe. Ma dwa znaczenia - dosłowne i przenośne. Może mieć różne znaczenia.

Sceny zbiorowe:

Amazonomachia - w mitologii greckiej walka Amazonek - plemienia wojowniczych kobiet z Grekami, również bogami.

Apoteoza - w sztukach plastycznych przedstawienie człowieka wyniesionego do rzędu bogów. Temat występował gł. w sztuce starożytnego Rzymu.

Batalistyczne sceny - przedstawienia sceny bitewnej, pochodu wojennego, sceny z życia obozowego - w malarstwie i rzeźbie.

Centauromachia - w mitologii greckiej walka centaurów z tesalskim ludem Lapitów, na weselu ich króla, Pejritoosa i Hippodamii.

Gigantomachia - w mitologii greckiej walka bogów olimpijskich z gigantami zbuntowanymi przeciw władzy Zeusa. Zakończona zwycięstwem Olimpijczyków. Ulubiony temat.

Tiazos dionizyjski - orszak - satyrowie, menady, zwierzęta - greckiego boga Dionizosa.

Tiazos morski - orszak morski - nereidy na delfinach, hippolampy, trytony otaczające Posejdona, Tetydę, Achillesa

Triumf - w antycznym Rzymie - przyznawany przez senat uroczysty wjazd zwycięskiego wodza do stolicy.

Istoty fantastyczne:

Centaur - w mitologii greckiej istoty o mieszanej budowie. Górna część ich ciała była podobna do ciała człowieka, dolna - kształt konia.

Chimera - w mitologii greckiej ziejący ogniem potwór przedstawiany najczęściej w postaci lwa z głową kozy na grzbiecie i wężem zamiast ogona.

Gryf - twór fantastyczny o ciele lwa, a skrzydłach i głowie drapieżnego ptaka. Występuje jako motyw dekoracyjny w sztuce greckiej i rzymskiej

Geniusz - w mitologii rzymskiej bóstwo opiekuńcze mężczyzny, które obdarza go płodnością, kieruje jego losem i przynosi szczęście. Rodzi się wraz z nim. W sztuce przedstawiany w postaci węża lub młodzieńca, często ze skrzydłami i rogiem obfitości.

Gorgony - w mitologii greckiej 3 groźne siostry o przerażającym wyglądzie - przedstawiane jako postacie skrzydlate, ze szponami, ostrymi kłami i włosami w postaci węży. Najgroźniejszą była Meduza

Meduza - najmłodsza z trzech Gorgon. Zamiast włosów miała węże, jej spojrzenie zamieniało istoty żywe w kamień.

Nereida - w mitologii greckiej nimfy morskie, córki Nereusa i Boris. Opiekunki żeglarzy, powszechnie znane z wielkiej urody. Przedstawiane jako młode dziewczęta, pląsające wśród fal z trytonami i delfinami.

Sfinks - w sztuce starożytnego Egiptu, przedstawienie lwa z głową ludzką (portret władcy) lub zwierzęcą (symbol bóstwa)

Syreny - w mitologii greckiej demony morza, pół kobiety, pół ptaki. Śpiewem wabiły żeglarzy i uśmiercały ich. Później, podobnie jak w mitologii rzymskiej, nimfa morska wyobrażana pod postacią pół kobiety- pół ryby.

Tryton - bóstwo morskie z orszaku Posejdona. Przedstawiany w sztukach plastycznych jako istota o rybim ogonie dmąca w muszlę, też z trójzębem

Typ kompozycji:

Androkefalizm - ukazanie postaci zwierzęcej z głową ludzką. Występowało m.in. w starożytnej sztuce egipskiej (sfinks), asyryjskiej oraz Indii i Chin.

Diagonalizm - zasada kompozycji polegająca na akcentowaniu (np. kolorem, światłocieniem) osi ukośnych (diagonalnych), typowa dla malarstwa barokowego.

Eklektyzm - połączenie w jednym dziele wybranych elementów pochodzących z różnych epok i środowisk artystycznych. Nie prowadzi do nowej syntezy

Frontalizm - zasada kompozycyjna polegająca na przedstawieniu postaci ludzkiej od przodu, w układzie symetrycznym.

Narracja - kompozycja, która prezentuje przebieg zdarzeń w określonym porządku czasowym, wraz z powiązanymi ze zdarzeniami postaciami i środowiskiem

Układ antytetyczny (heraldyczny) - sposób zdobienia, w którym powtarzające się elementy leżą naprzeciw siebie po obu stronach osi symetrii

Izokefalizm - zasada kompozycyjna w malarstwie i rzeźbie, gdzie głowy wszystkich postaci znajdują się na tej samej wysokości.

Kanon - reguła artystyczna, wg której artyści komponują swoje dzieła. Dotyczyła głównie przedstawienia proporcji ciała ludzkiego, układu postaci, kompozycji dzieła, konstrukcji i proporcji budowli

Kompozycja pasowa - rodzaj kompozycji mający na celu oddanie głębi obrazu. Postacie pogrupowane są w poziome rzędy, zaś pasy wyższe przedstawiają osoby dalsze. Znany już w starożytnym Egipcie

Kontrapost - przedstawienie postaci w taki sposób, żeby ciężar ciała spoczywał na jednej nodze, z wygięciem tułowia i ramienia w stronę odwrotną

Moduł - umowna jednostka wymiarowa do wyznaczenia według kanonu wielkości pozostałych części projektowanej całości.

Proporcje hierarchiczne - określone stosunki wielkości między częściami jakiejś całości. Im ważniejsza jest osoba, tym jej przedstawienie jest większe i bardziej dokładne.

Steatopygia - ideał piękności kobiecej w niektórych ludach prymitywnych, polegający na nadmiernie rozwiniętych pośladkach

Synkretyzm - kompozycja, która łączy ze sobą w jedną, zwykle niespójną całość, wiele stylów

Triada - zbiór, zestaw trzech elementów, zwykle powiązanych ze sobą w pewien sposób

Wieloplanowość - kompozycja, która posiada wiele planów

Zookefalizm ?

Atrybuty i elementy dekoracyjne

Atrybut - przedmiot lub symbol pozwalający zidentyfikować przedstawioną postać, dodany jako jej znak rozpoznawczy.

Akant - motyw zdobniczy w formie stylizowanych liści, gałązek i kwiatów akantu. Motyw ten znany jest m.in. z głowicy kolumny w porządku korynckim

Bukranion - motyw dekoracyjny w kształcie czaszki byka, ozdobionej wstęgami i girlandami. Często o znaczeniu symbolicznym - jako przedstawienie zwierzęcia ofiarnego. Zazwyczaj płaskorzeźbiony, stosowany głównie w architekturze rzymskiej.

Cornucopia (róg obfitości) - w mitologii greckiej ułamany róg kozy Amaltei, który z woli Zeusa napełniał się zgodnie z życzeniem posiadacza.

Corona muralis - w Rzymie w okresie republiki, korona ze złota w kształcie murów, dawana temu, kto pierwszy wdarł się na mury obleganego, nieprzyjacielskiego miasta. / w heraldyce stosowana jako zwieńczenie tarczy herbu miejskiego, określające rangę miasta - im większe miasto, ty więcej baszt. Barwa najczęściej czerwona, ceglasta, złota lub srebrna

Diadem - ozdobna opaska z tkaniny lub szlachetnego metalu, wysadzana kamieniami, perłami itp., noszona na głowie jako oznaka władzy królewskiej, cesarskiej lub kapłańskiej.

Egida - w mitologii greckiej tarcza wykonana przez Hefajstosa dla Zeusa, pokryta skórą kozy Amaltei. Była atrybutem Zeusa.

Feston - dekoracyjnie upięta tkanina lub element dekoracyjny przedstawiający fragment tkaniny, wieniec z kwiatów, roślin lub owoców, swobodnie zwieszający się z 2 pkt zaczepienia

Girlanda - dekoracyjny ornament w formie zamkniętego wieńca z liści lauru, dębu, kwiatów lub owoców.

Gorgonejon - głowa Gorgony. Ucięta głowa Meduzy została mieszczona na egidzie, czyli tarczy Zeusa.

Insygnia władzy - zewnętrzne oznaki władzy, godności, stanu, urzędu. Np. insygnia królewskie - korona, jabłko, berło, miecz; papieskie - tiara, klucze św. Piotra. Insygnia cesarzy rzymskich - złota korona, krzesło kości słoniowej

Kaduceusz - laska herolda i posła, w mitologii greckiej laska Hermesa opleciona przez dwa węże, z parą skrzydełek na szczycie

Kline - greckie łoże biesiadne o wygiętym podgłówku i wysokich nogach. Wykonywane przeważnie z drewna inkrustowanego kością, metalami. Nogi miały ozdobne kształty. Łoże pełniło również funkcję sofy.

Kymation - ornament ciągły ze stylizowanych liści, rzeźbiony lub malowany; występuje w dekoracji architektonicznych, reliefach, malarstwie i rzemiośle artystycznym

Meander - ornament ciągły w formie linii załamującej się rytmicznie pod kątem prostym

Nimb - świetlisty otok wokół głów istot boskich i świętych. Kształt zależy od godności osoby przedstawianej, np. w gormie trójkąta, czworoboczny.

Panoplia - motyw dekoracyjny w postaci wiązki krzyżujących się elementów uzbrojenia (oręż, zbroje, sztandary), wkomponowany zwykle w określony kształt geometryczny

Patera - okrągła, silnie spłaszczona misa z krótkim uchwytem lub nóżką, w starożytnej Grecji i Rzymie składano na niej ofiary. Bogato zdobiona, gliniana lub metalowa.

Pelta - w starożytnej Grecji lekka, mała tarcza okrągła lub w kształcie półksiężyca. Drewniana, obciągnięta skórą lub metalem. Należała do uzbrojenia lekkozbrojnych żołnierzy - peltastów.

Protoma - element dekoracyjny w formie przedniej lub górnej części ciała czy też głowy zwierzęcej lub ludzkiej. Nieraz przybierający kształt popiersia. Stosowana głównie w sztuce starożytnego Wschodu,

Rozeta - w ornamentyce motyw stylizowanego, rozwiniętego kwiatu (pierwotnie róży), z dośrodkowym układem płatków.

Signum - `znak', podpis pełny lub skrócony bądź monogram

Tiara - uroczyste nakrycie głowy (odpowiadające kształtem koronie króla Górnego Egiptu), zwykle stożkowate, wykonane ze szlachetnego metalu i bogato zdobione, używane przez monarchów Bliskiego Wschodu jako symbol władzy

Tropajon - trofeum. Motyw dekoracyjny składający się z pancerza z hełmem lub tarczy i rozmieszczonych po bokach elementów: broni, sztandarów, proporców.

Wić roślinna - każdy ornament roślinny w formie wijącej się lub spiralnie skręcającej łodygi z liśćmi, czasem kwiatami.

Wieniec laurowy - symbol i nagroda zwycięstwa w równej walce. Ozdabiano nim głowy zwycięzców na igrzyskach w Grecji i Rzymie.

Wyk: A. Laszczka



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Architektura starożytna - pojęcia, Archeologia, Grecja i Rzym
Starożytność Mezopotamia, Egipt, Grecja, Rzym
HISTORIOGRAFIA Grecja i Rzym
Pojęcia związane z organizacją brzmieniową tekstu, polonistyka I rok (wszystko i nic)
Podstawy zarządzania, Podstawowe pojęcia związane z zarządzaniem
012 Pojęcia związane z komunikowaniem, I
Grecja i Rzym
(4) Podstawowe pojęcia związane z działaniem leków(1)
GRECJA i RZYM, architektura krajobrazu
PODSTAWOWE POJECIA ZWIAZANE Z DORADZTWEM ZAWODOWYM, PODSTAWOWE POJĘCIA ZWIĄZANE Z DORADZTWEM ZAWODOW
Nagrody wojskowe, Grecja i Rzym
POJĘCIA ZWIĄZANE Z TEATREM
1. Podstawowe pojęcia związane z ekologią(1), MBM semestr II, Ekologia
Grecja egzamin, archeologia, grecja
Gournia, ARCHEOLOGIA, Grecja
pojęcia związane z analizą popytu(1)
1 Test starożytna Grecja Rzym lic, gimnazjum i liceum

więcej podobnych podstron