Gournia - miasto i pałac:
Późno minojskie miasto Gournia zostało odkopane przez Herriet Boyd w pierwszych latach XX wieku. Jest to jedno z minojskich miast w pełni odsłonięte. Gournia położona jest na małym wzgórzu kilkaset metrów od morza w zatoce Mirabello blisko północnego końca przesmyku Ierapetra. Oryginalna nazwa osady nie jest znana a jego obecna nazwa została przyjęta od nazwy płytkiego kamiennego naczynia znajdowanego w całym mieście. Wiele takich naczyń jest dziś widocznych przy wejściach do pomieszczeń. Miasto było zamieszkałe od czasów wczesno minojskich, to znaleziono też i ślady osadnictwa z wczesnego okresu ŚM. Pierwszy duży budynek powstał w okresie ŚM III lub PM I kiedy na szczycie wzgórza zbudowano mały pałac. Pałac został zniszczony razem z miastem w okresie późno minojskim PM IB - w tym samym czasie co i inne pałace. Choć pałac w Gournia był mały to jego cechy przypominają większe pałace okresu minojskiego. Usytuowany w centrum miasta, posiadał kolumnowy portyk i mały teatr zwrócony w strone południową ku przestronnemu placowi. Budynek pałacowy mierzy 50 na 37 metrów i zwrócony był w stronę dziedzińca mierzącego 40 na 15 metrów. Zapewne plac ten ze względu na swoje centralne położenie stanowił osrodek życia miasta.Zachodnie skrzydło posiadało pomieszczenia magazynowe i wyżej mieszkalne co było zwyczajem w pałacach minojskich. W pałacu znajdowała się też i misa lustralna i świetliki. Do pałacu wiodły trzy wejścia: ze wschodu, zachodu i północy. Na dziedzińcu umieszczonym na zewnątrz pałacu znajdował się kamień który mógł być kamieniem sakralnym. Otwory wywiercone w tym kamieniu mogły służyć do umieszczania tam stołu ofiarnego na którym związywano poświęcone zwierzę. Północna część pałacu i oddzielona od niego mała publiczna kaplica datowane są na okres PM I. Ta mała kaplica posiadała o wymiarach 3 na 4 metry, posiadała kamienną półkę do umieszczania na niej przedmiotów kultowych. W kaplicy znaleziono przedmioty datowane na znacznie późniejszy okres. Były to idole, boginie z podniesionymi ramionami i gliniane naczynia z uchami w kształcie węży po każdej stronie. Pałac nie przetrwał długo i został zniszczony przez trzęsienie ziemi. W czasach późno minojskich PM IA gdy rozwinęła się przemysłowa część miasta został przekształcony w kwatery dla robotników. Tam tez jedna ulica obiegała niewysoka akropolis z trzech stron tworząc rodzaj nieregularnej podkowy, której południowe ramiona dochodzą do pałacu usytuowanego poniżej. Boczne ulice pięły się po zboczach wzgórza. W obrebie miasta można wyróżnić kilka dzielnic różnej wielkości zajmujących bardzo różne powierzchnie. Miasto pokrywało zatem powierzchnię 25000 m kw. którą można podzielić na siedem kwater. Wiele domów było małych, paro najwyżej ośmioizbowe i ciasno przylegające do siebie. Wiele z ocalałych odsłoniętych pomieszczeń to przypuszczalne piwnice i wejścia do budynków. Do domów wejście posiadało kilka stopni. Inne domy miały wejścia bezpośrednio z poziomu ulicy a duże kamienne progi są jeszcze widoczne przy wejściach do tych domów. Wejścia do piwnic mogły być po drewnianych schodach przykrytych pokrywą znajdującą się wewnątrz domu. Niektóre domy miały piętra. Na dachu znajdował się mały pokój. Mógł być on używany jako sypialnia w miesiącach letnich. Pokoje na pierwszym piętrze miały okna, ale te na poziomie gruntu nie, choć niektóre miały na tym poziomie drzwi. Budynki osadzone były na drewnianej ramie - drewniane belki biegły poziomo i związane były z wyższą, prostopadłą belką. Przypuszczalnym powodem stosowania drewnianych belek jako podstawa fundamentów była ochrona kamiennej konstrukcji budynku przed częstymi trzęsieniami ziemi. Materiałem budowlanym były kamienie nieregularnego kształtu, które łaczono ze soba zaprawa glinianą.Górne części ścian wykonywano z cegły i usztywniano drewnianymi belkami.
Wśród znalezisk znalazły się: koła garncarskie, kompletny warsztat ciesielski wraz z piłami i innymi narzędziami, kuźnia do obróbki miedzi i prasa do wyciskania oleju. Szacuje się, że populacja miasta liczyła około 4000 mieszkańców.