TEZY DO EGZAMINU MAGISTERSKIEGO

Teologia Biblijna

1. Interpretacja Biblii w Kościele (Providentissimus Deus 1893, Dei Verbum 1965, Dokument PCB 1993)

Providentissimus Deus 1893r.,

1.Osobiste opinie Ojców, co do ich stanu wiedzy przyrodniczej nie są przedmiotem wiary

2.Krytyczne uwagi do badaczy nauk historycznych

- badanie pomników historii, aby podważyć autentyczność faktów z Pisma Św.

3.Możliwość błędów kopisty, ale to wiosek pod zbadaniu (odpowiednie reguły interpretacji)

4.Nie ograniczać zakresy natchnienia do niektórych fragmentów (nie można natchnienia ograniczyć tylko do spraw wiary i moralności)

5.Wiara Kościoła w prawdziwość Pisma św. (spisane przez ludzi, Boga mają za autora)

6.Natchnienie: Bóg (nieomylny) natchnął człowieka, który jak potrafił wyraził prawdę.

Dei Verbum 1965r.

1. Księgi spisane przez „prawdziwych autorów” pod natchnieniem Ducha Świętego, Boga mają za autora i jako takie, zostały przekazane Kościołowi

2. Hagiografowie spisali z woli Bożej, prawdę dla naszego zbawienia

3. Interpretator ma wnikać w to, co hagiograf miał na myśli (gatunki literackie, sposoby wyrazu danej epoki) i co przez te słowa spodobało się Bogu powiedzieć

4. Pismo św. odczytywane w tym samym duchu, co spisane + Tradycja Kościoła i analogia wiary.

5. Bez uszczerbku dla prawdy Bóg dostosował do nas sposób przemawiania.

PKB Interpretacja Pisma Świętego w Kościele

Przemówienie JPII

-PD, Leon XIII, odpowiedź na racjonalizm (wiara we Wcielenie jest podstawą studiów historio-krytycznych, zachęta do poszerzania wiedzy)

-DAS, Pius XII, odpowiedź na fideizm „egzegezy mistycznej” ( sens duchowy posiada kryterium, które też trzeba zbadać, tzw. „Boży zamiar”)

-egzegeta ma pomagać w lepszym dostrzeżeniu w Tekstach natchnionych Słowa Bożego przez własną gorliwość.

-egzegeza ma być wierna Kościołowi - sensus ecclesiae

1. Metoda historyczno-krytyczna

-ponieważ Biblia została napisana językiem konkretnych ludzi, egzegeza domaga się takich badań

-Augustyn, Orygenes, Hieronim, humanizm renesansowy recursus ad fontes

-XVII w., Richard Simon (złożoność tekstu Pięcioksięgu)

-XIX w., teoria czterech dokumentów (J, E, D, P); Łk i Mt od Mk i Q (zbiór mów Jezusa)

-dekonstrukcja, ale Herman Gunkel (Sitz im Leben, Formgeschichte)

-M. Dibelius, R. Bultman (korzysta z Heideggera)

-Radaktionsgeschichte

-proces powstawania tekstów (sytuacja, czas, przestrzeń)

-obiektywne kryteria naukowe

-pozwala uchwycić lepiej treść, intencje natchnionego autora.

Ocena: DAS (trzeba poszukiwać sens literacki i badać gatunki)

Egzegeza tylko w historycznych warunkach powstania

Od diachronicznego spojrzenia na redaktorów do synchronicznej lektury ostatecznej wersji dzieła.

2. Metoda „kanoniczna”

-USA, Biblia jako całość teologiczna

-egzystencjalne uzupełnienie metody historyczno-krytycznej

-B.S. Childs (ostateczna wersja jest podstawą wiary i etyki), J.A. Sanders (proces kształtowania obecnej całości )

-dowartościowanie spójności, jaką tworzy kanon dla dzisiejszych czytelników.

-problem ustalenia przełomu, kiedy dany tekst został uznany za kanoniczny, czy dzisiaj to pytanie nadal jest otwarte?

-relacja między ST a NT - Kościół odczytuje ST w perspektywie popaschalnej.

3. Teologia wyzwolenia

-kontekst polityczny, ekonomiczny początku lat 70 Ameryka Łacińska

-lektura ma znajdować swoje uzasadnienie w życiu ludzi, podpora w walce o sprawiedliwość społeczną

-Bóg, jest Bogiem ubogich

-egzegeza ma zatem walczyć o prawa ubogich

-prawdziwa lektura tylko w sytuacji solidarności z ubogimi

-momenty przełomowe (wyjście z Egiptu) mogą stale się urzeczywistniać

ocena:

-redukcjonizm do tekstów o ucisku, jednostronność

-egzegeza nie angażuje się w politykę

-akcent na ziemskiej sprawiedliwości (porzucenie eschatologii)

4. Podejście feministyczne

-XIX w., USA, walka o prawa kobiety

-cel: równouprawnienie kobiety

-forma radykalna, odrzucenie autorytetu Biblii, oskarżenie o androcentryzm

-neo-ortodoksyjna, kanon w kanonie (tylko to, co się tyczy słabych, kobiet)

-krytyczna, szerokie przedstawienie sytuacji kobiety w otoczeniu Jezusa (zakamuflowany egalitaryzm)

-kryterium feministyczne (historia pisana przez zwycięzców, trzeba dotrzeć do prawdy)

-kryterium socjologiczne (sytuacja kobiety w danym okresie)

ocena:

-wiele nowych pytań i spojrzeń

-Bóg ST, nie tylko sprawiedliwy Ojciec, ale i macierzyński

-agrumenty ex silentio

5. Interpretacja katolicka

2. In Vetere Novum latet et In Novo Vetu patet. Stary i Nowy Testament (uwzględnić m. in. dokument Naród Żydowski i jego Święte Pisma w Biblii chrześcijańskiej)

A. Święte Pisma Narodu Żydowskiego podstawową częścią Biblii chrześcijańskiej

-chrześcijaństwo rodzi się w łonie judaizmu

-Stary Testament (pisma Mojżeszowe 1 Kor 3, 14-15), Nowy Testament (Jr 31,31, nowe przymierze)

-Nowy Testament uznaje autorytet Świętych Pism

-pośrednie uznanie autorytetu (kalki z hebrajskiego, pośrednie lub bezpośrednie cytaty w NT)

-wyraźne powoływanie się na autorytet Pism (Pismo, Prawo, Dawid mówią…, zostało napisane, cytaty ze ST na dowód (Paweł), 2 Tm 3, 15; 2 P 1, 20

-Nowy Testament znajduje swoje potwierdzenie w Pismach

-Konieczność wypełnienia się Pisma

-Zgodność z Pismami (kata. ta.j grafa,j)

-Zgodność i różnica (wypełnienie Pism w Chrystusie przynosi niespodziewanie zmiany, porzucenie przepisów)

B. Podstawowe tematy Pism, ich recepcja w chrześcijaństwie

-chrześcijańskie pojmowanie relacji ST i NT.

-potwierdzenie wzajemnego odniesienia

-relektura NT w świetle Chrystusa

-relektura alegoryczna (Homer, Filon, Ga, Ojcowie i średniowiecze)

-powrót do sensu wyrazowego (Tomasz, od sensu wyrazowego…)

-jedność planu i jego wypełnienie

-aktualne perspektywy (nie szukanie za wszelką cenę Chrystusa w ST, bez prostej kalki Prawa na Ewangelię - studium, wiara zrywa zasłonę)

C. Żydowski wykład Biblii

-wspólne tematy

1. Objawienie Boże

- Bóg przemawiający do ludzi

- Bóg jedyny

- Stwórca i Opatrzność

2. Osoba ludzka: jej wielkość i nędza

- ST: Stworzenie na obraz Boga

Nędza ludzka

- NT: Wielkość istoty ludzkiej

Nędza istoty ludzkiej

3. Bóg: Wybawca i Zbawiciel

4. Wybór Izraela

5. Przymierze

6. Prawo - Jezus nadaje nowe znaczenie na mocy autorytetu Syna Bożego

7. Modlitwa, kult, Jerozolima, świątynia

8. Boże nagany i wyroki

9. Obietnice, ziemia obiecana

10. Trwałość i ostateczne zbawienie Izraela

11. Królestwo Boże i następca Dawida

D. Wnioski

-ciągłość (Jeden Bóg, stworzenie, wybór i zgromadzenie narodu, przymierze, obietnice )

-brak ciągłości (kult, świątynia, prawo rytualne i społeczne)

-postęp (Jezus, przez swoja Paschę wypełnia Pismo, czyli dokonuję pewien postęp)

Bóg (trójedyny)

Człowiek (ikona Chrystusa)

Lud (Nowy Izrael)

3. Stworzenie - grzech - Nowe Stworzenie

Odwieczny plan zbawienia

-W Nim wybrał nas (sobie) przed założeniem świata (Ef 1, 4)

-jedyny pośrednik

-Chrystus podstawą jedności świata ze Stwórcą, stworzył nas Bóg, kontemplując Chrystusa

-zbawienie główną ideą teologiczna Izraela, w tej perspektywie dzieło stworzenia (Ps 89, między dziełami zbawczymi jest stworzenie)

-opis stworzenia to obraz teologiczny

-Pismo nie zawiera prawdy przyrodniczej, ale zbawczą

-2 opisy, wpływy obrazów z kultur ościennych

-najstarszy Rdz 2, 4-25 (antropomorficzny)

-Rdz 1, tradycja kapłańska, stwarzanie słowem

-człowiek, centrum stworzenia

-6 dzień, korona stworzenia, człowiek

-brak pojęcia ko,smoj, otchłań wód (siedziba potworów) obecność Ducha Bożego

-Prorocy: tylko Bóg ma moc stwórczą, nie bożki pogańskie

-Literatura mądrościowa: stworzenie jest fundamentem wiary

-mądrość upersonifikowana, nie hipostaza = Słowo, Torah hrAT

-symbolika dzieł Bożych: np. deszcz i rosa - dobroć, rośliny i zwierzęta, morze (siedziba potworów, w nowej ziemi nie będzie). Jezus ma władze nad morzem.

- można poznać Boga ze stworzenia (Rz 1, 18-), kara za niepoznanie

-Syn Boży bierze udział w dziele stworzenia (nowość) - przyczyna narzędziowa i działająca. Jako przyczyna wzorcza Chrystus jest archetypem, dzięki któremu Bóg stwarza świat (przez Niego, w Nim, dla Niego)

Upadek

- bunt, grzech, Bóg widziany jako rywal

- to najpierw człowiek ucieka przed Bogiem

- rozłam w człowieku, z Bogiem i drugim człowiekiem

-skutki grzechu: trud pracy, ból rodzenia, nieład między kobietą i mężczyzną

-opis upadku; obraz bardziej teologiczny

-Miłość Ojca (daje ubranie) jest niezależna od grzechu, obiecuje zmieć sytuację

-Bóg nie unicestwia swego stworzenia (to przecież dobro), ale tworzy nowego człowieka.

-nieśmiertelność w stanie grzechu (wygnanie z raju, aby nie zjedli z drzewa życia) byłaby nieszczęściem.

-grzech nabrzmiewa aż do potopu

Nowe stworzenie

-prorocy: refleksja nad zmianą stanu (związane z nadzieją powrotu z wygnania) - Nowe niebo i nowa ziemia Iz.

Rdz 1 człowiek koroną stworzenia, na końcu

NT odwrócenie - najpierw przyjście nowego Adama, potem nowe stworzenie.

-1 Kor 8, 6, pierwsze stworzenie i nowe stworzenie, wszelkie spełnienie w Ojcu

- Chrystus przywraca harmonię kosmiczną i między ludźmi, hymn Kol 1, 15-18

1. Chrystus - Obraz Boga

2. pierworodny wobec stworzenia spośród umarłych

3. wszystko stworzone przez Niego; przez Niego pojednane

4. co w niebiosach i co na ziemi

-początek ewangelii według św. Jana przypomina Rdz 1

-nowe stworzenie: Judaizm - prozelita; NT - ochrzczony - Nowy Adam. Chrzest to narodziny według Ducha

-czas nowego człowieka (Kościoła) zdąża do wypełnienia, bo stworzenie jęczy oczekując odkupienia. ko,smoj również będzie odkupiony z człowiekiem.

-fazy Bożego planu ukazuje Apokalipsa

-2-3 Chrystus obiecuje te same dary zapoczątkowane na ziemi, rodzice w raju

-triumf zbawionych

-drzewo życia, spożywanie owocu

-nieśmiertelność, wieniec zwycięstwa

-władza, będą królować na zawsze

-miejsce przy Bogu

Ap 21, 1-5 Oto czynię wszystko nowe

4. Biblijne pojęcie Przymierza

berit - przymierze, pakt

- obowiązki, warunki, bóstwa na świadków

- pamiątka: drzewo, kamień

-Niech mi Jahwe uczyni i tamto dorzuci, jeśli…

-LXX, diateke, termin prawny, testament

-Paweł mówi o „Starym Przymierzu” 2 Kor 3, 15

1. Noe - nie będzie już potopu

- przymierze z całą ludzkością, nakaz płodności i zakaz krwi

2. Abraham -1 opis (teofania, tylko Bóg przechodzi między połowami)

-2 opis (służ mi, imię Abraham - ojciec mnóstwa, obrzezanie)

3. Synaj -wyróżnienie Izraela, własność Pana, groźby za niedotrzymanie

-przymierze obustronne

-uczta, porcja Pana spalona na ołtarzu

-znaki: Arka (tablice, manna, laska Aronowa, Prawo, przebłagalnia na którą wylewano krew, aby odpuścić grzechy) i Pascha

-hesed (łaskawość) i weemet (wierność)

-etapy przymierza

1. Stare Przymierze (Łk, Paweł - antyteza litera i Duch, Hbr - wyższość kapłaństwa Chrystusa nad aaronickim)

2. Nowe Przymierze (Hbr, diateke jako przymierze (Chrystus jest pośrednikiem), jako testament (mowa o śmierci)

-skuteczność ofiary Jezusa sięga wstecz

-ofiara Chrystusa złożona raz na zawsze (Dzień Pojednania i przymierze synajskie)

-zawarcie (śmierć Chrystusa-Arcykapłana

-eucharystia zamyka w sobie Nowe Przymierze

-formuła palestyńska (krew Przymierza, nawiązanie do przymierza synajskiego) i hellenistyczna (kielich, to Nowe Przymierze we krwi).

-eucharystia to Nowa Pascha, słowa konsekracji to streszczenie Jezusowej haggady.

Eucharystia Synaj

12 apostołów 12 stel

jedli i pili w obecności Pana

Prawo Nowe Przykazanie

Aktualizacja faktu zbawczego

5. Mesjanizm i chrystologia

-Mesjanizm (czego spodziewali się żydzi) chrystologia (kto przyszedł: Bóg-człowiek)

-Bóg zapowiedział przywrócenie porządku po upadku

-albo dzięki posłannikowi

-albo sam Bóg

-tzw. protoewangelia nie jest dziś uważana za tekst czysto mesjański

2Sm 7 -wyrocznia dla Dawida (potomek zbuduje dom dla Pana, bo ręce Dawida splamione krwią), Pan zbuduje dom (dynastię) Dawidowi, a on zbuduje dom Panu

-król jest przybranym synem Bożym

-1 Krl 17, 1-14 (Salomon jako wzór)

-Am 9, 11 (szałas Dawida)

Lb 24, 15-19- wschodzi Gwiazda z Jakuba (gwiazda i słońce - symbole władców)

-obraz zwycięstw Dawida (takie władzy nie zrealizował)

-wyrocznia Balama

Rdz 49, 10 -nie zostanie odjęte berło od Judy..

-Juda będzie panował nad innymi, aż przybędzie ten do którego należy berło

Ps ideał władcy, który się nie spełnił

• - wasale się buntują, czas bezkrólewia

- sam Pan ustanawia króla (stąd taki potężny)

-protokół królewski „tyś synem moim, ja ciebie dziś zrodziłem”

-Egipscy królowie wypisywali na garnkach imiona wrogów i symbolicznie je rozbijali

• -władca i trumfator (przekaż Twój sąd królowi)

-dary z krańców ziemi, powszechne panowanie

• -2 wielkie wyrocznie (ustanowienie króla i kapłana zarazem)

-z łona jutrzenki zrodziłem Cię

-król miał toczyć wojny, ale często władca był również najwyższym kapłanem i pośrednikiem między ludem a bóstwem (jeśli sam za niego się nie uważał:)

-prawa strona króla (w prawej ręce trzymano oręż, wyróżnienie)

Iz

7 -prorok prosi o znak (Syria i Królestwo Północne chce wciągnąć w intrygę Izraela)

-Pan sam da znak (np. narodziny króla Ezechiasza z młodej małżonki Achaza)

-śmietany nie będzie pił (ciężkie czasy dlatego się wzmocni)

• -Przedziwny Doradca, Bóg mocny,

- w żadnym potomku nie spełniły się te słowa

• -Odrośl, Duch ma 6 darów

-kraj się napełni znajomością Pana (pokój czasów mesjańskich - cielę i lew)

Mi 5, 1 -A ty Betlejem.., najmniejsze jesteś (Mt, nie jesteś najmniejsze..)

-pochodzenie jego od dni wieczności (odwieczność Mesjasza, bądź dynastii Dawida)

-aż porodzi mająca porodzić (Iz 7, 14)

Pieśni Sługi

-odpowiedzią Boga na cierpienie jest Sługa

-I - „Oto mój Sługa, nie złamie czciny nadłamanej (Prawo-Sąd)

-II - Powołany od łona matki (Jr)

Sługa przeżywa kryzys misji

Bóg: ja Cię uczynię światłem dla narodów

-III i IV - rytm poezji żałobnej, interpretacja mesjańska przed Chrystusem???

Dn 7

-bestie (różni władcy), nagle Przedwieczny zasiada na tronie, a podchodzi Syn człowieczy (Izrael, bądź osobowość korporatywna, jednostka)

Qumran

-Zach 9,9 - na ośle , pokój

-Błogosławieństwo Jakuba, wyrocznia Baalama, Natana,

-Iz 9, 11, Ps 2, 72

Targumy aramejskie (tłumaczenia z hebrajskiego po niewoli, Ezdrasz, Gamaliel)

- Naród Żydowski (zwłaszcza w sytuacjach okupacji) wygląda Mesjasza: króla bądź proroka.

-Syn Człowieczy: istnieje przed stworzeniem świata, przyjdzie sądzić i tyle.

Wypełnienie czyli Chrystologia

-Chrystus spełnia wszystkie obietnice ST

-Prorok: (wyznanie mesjaństwa przed Sanhedrynem, Mesjasz zasiadają na tronie, po prawicy Ojca)

przychodzi, aby służyć, dać życie

- na pytanie czy jest mesjasze: midrasz Dn7 (postać na obłokach) i PS 110 (po prawicy)

-Syn Człowieczy

-kontekst obecnej sytuacji

-kontekst eschatologiczny

-zapowiedź męki

nowość: Mesjasz król i kapłan!:)

Teologia dogmatyczna

1. „Bóg jest miłością” z trynitarno-dziejozbawczej perspektywy

Ojcowie Kościoła rozróżniali Teologię (tajemnicę wewnętrznego życia Boga-Trójcy) i Ekonomię (dzieła, przez które się objawia i udziela swego życia)

Trójca Św, pozostaje tajemnicą wiary, chociaż Bóg pozostawił pewne ślady w stworzeniu i Objawieniu

-Ojciec objawiony przez Syna (teologia)

-ST: Bóg, jako ojciec, Stwórca, Izrael jego synem pierworodnym, czułość matki, i początek wszystkiego

-NT: Syn objawia tę niezwykłą, odwieczną relację między Nim a Ojcem, stąd apostołowie wyznają Jezusa jako „Obraz Boga Niewidzialnego” (Kol)

-Tradycja: Nicea (współistotny Ojcu) Konstantynopol (Bóg z Boga)

-Ojciec i Syn objawieni przez Ducha

-Jezus obiecuje innego (ekeinos) Parakleta, który działa począwszy od stworzenia (Rdz), mówił przez proroków, proroków teraz będzie z uczniami, aby ich prowadzić do całej prawdy.

-Tradycja: Konstantynopol (Pan i Ożywiciel, który od Ojca pochodzi), Filioque (nie ma tego w 381r., ale Leon potwierdził i weszło w tradycję łacińską VIII-XI w., Florencki 1439 r.) wschód (od Ojca przez Syna)

-Trójca w nauce wiary

-formuły chrzcielne NT

-substancja, istota (natura boska); osoba, hipostaza (określenie Ojca, Syna i Ducha w tym, czym się różnią); relacja (rozróżnienie osób opiera się na wzajemnych relacjach)

-Dogmat

-Trójca jest jednością (współistotna Kon.II, Synod Toledański XI „Ojciec jest tym samym , co Syn itd.)

-Osoby boskie rzeczywiście różnią się między sobą (Luterański IV 1215: Ojciec rodzi, Syn jest rodzony, Duch pochodzi)

-osoby boskie pozostają we wzajemnych relacjach

-Dzieła Boże i posłania Trynitarne (ekonomia)

-Bóg jest Miłością, pisze św. Jan

-W wolny sposób postanowił, abyśmy się stali na wzór obrazu Jego Syna, dzięki duchowi przybrania za synów.

-Ta łaska ma swe źródło w miłości trynitarnej

-zamysł ten rozwija się: stworzenie, upadek, posłanie Syna i Ducha, czas Kościoła.

-1 Kor: Jeden Bóg i Ojciec, od którego wszystko: Syn, dla którego wszystko: Duch, w którym wszystko.

-ekonomia dziełem całej wspólnoty trynitarnej, celem: wejście wszystkich we wspólnotę.

2. Chalcedońskie orzeczenie chrystologiczne: geneza, forma i treść.

Pytania w pierwszych wiekach pod wpływem filozofii

- Czy Absolut nie musi być jedyny?

- Jak Ojciec, Syn i Duch mogą być jednym Absolutem?

- Jak może Absolut związać się ze stworzeniem we wcieleniu?

Ariusz (Aleksandria) - absolutny monoteizm, nie ma różnic ani wielości w Absolucie, różnice należą

do sfery stworzonej. Logos, jako Demiurg. Logos jest najdoskonalszym stworzeniem.

-Zachowuje tradycyjną terminologię (Syn Boży itd.)

- Logos zajmuje miejsce duszy Jezusa, bo jako „dusza świata” nie może się całkowicie wcielić.

- zagrożenia skrajnego monoteizmu: subordynacjonizm, modalizm trynitarny, apolinaryzm (Bóg w ludzkiej postaci)

Nicea 325r., Konstantyn (homousios)

Konstantynopol 381r. , Teodozjusz

Efez 431r., Aleksandria (Atanazy ) Logos-sarks (jedność, mia phisis!? Cyryla:)

Antiochia Logos-antropos (radykalny rozdział, samodzielne człowieczeństwo)

Antiochia (Nestoriusz patriarcha Konstantynopola) Aleksandria (Cyryl patriarcha)

-Teotokos (mnisi), ale sprzeciw do Antropotokos

Nestoriusz proponuje Christotokos

-konflik listowny Cyryl : Nestoriusz,

-korespondencja z Rzymem (Nestoriusz tylko po grecku, Cyryl fachowo również po łacinie) Jan Kasjan tłumaczy p. Celestynowi list Nestoriusza, ale źle zrozumiane i przeklęty.

-Nestoriusz zwołuje, Celestyn przysyła kolesi z poparciem dla Cyryla

-Cyryl wcześnie rozpoczął (150), załatwił Nestoriusza i wyklął drugi sobór w tym mieście, pod przewodnictwem Jana z Antiochii (50).

-Cesarz wszystkich wtrąca do więzienia (Cyryl ucieka, Nestoriusz do klasztoru)

Synod zbójecki w Efezie 449r.

-Eutyches, opat z Konstantynopola (człowieczeństwo pochłonięte przez Bóstwo - mia phisis)

-Dioskur (następca Cyryla), po stronie Eutychesa, a Flawian (patriarcha Konstantynopola contra)

-list Leona W. do Flawiana (Tomus Leonis), Jesus Chrystus jest totus in suis et totus in nostris

-Dioskur otwiera sobór w Efezie (poparcie cesarza), tylko kilku przedstawicieli Rzymu

-nie zgodził się na odczytanie listu Leona

-wyklną Flawiana, za próbę poprawiania Nicei

-jak Hilary (delegat Rzymu) zawołał „contradicitur”, żołnierze, mnisi i inni młodzieńcy wtargnęli i spacyfikowali sprawę

Chalcedon 451r.

-cesarz zwołuje, aby uporać się z problemem

-Leon wysyła swoich, aby nie dopuścili Dioskura do gadki i złożyli z urzędu (+Eutychesa oczywiście)

-odczytano list Leona: „Piotr przemówił przez Leona”

-cesarz przycisnął i przekonał, że „sama Nicea” nie jest wystarczająca

-dopracowanie pojęć: homousios, hipostasis, phisis.

-definicja chrystologiczna „jednego i tego samego Pana należy wyznawać w dwóch naturach, bez zmieszania, bez zmiany, bez rozdzielenia i rozłączenia”

-Jeden Jezus Chrystus, jedna osoba (prosopon, hipostasis)

-dwie nie zmieszane, ani rozłączone natury, prawdziwy Bóg i prawdziwy człowiek

-pentarchia: Rzym, Konstantynopol, Aleksandria, Antiochia, Jerozolima.

3. Sakramenty jako siedem zbawczych dróg: materia, forma, szafarz.

Sakramenty: widzialny znak niewidzialnej łaski (Augustyn) - działający Chrystus w Kościele

Znaki widzialne, przez które Kościół uobecnia zbawcze dzieło Chrystusa

Historia: Berengariusz z Tous kwestionuje realną obecność

Lyon II, 7 sakramentów 7

Florencki 1439, 3 elementy (znak, słowa, szafarz), 3 sakramenty niezatarte

Trydent: 7 sakramentów, przez Chrystusa, konieczne do zbawienia, niezatarte znamię i ex opere operato.

VII: cel: uwielbienie Boga, uświęcenie człowieka, nauczanie.

Dzisiaj w egzegezie: institutio in individuo (Jezus ustanowił materię, formę, obrzędy to.)

institutio in specie (tylko materie i formę)

Chrystus prasakrament - działanie w historii - wcielenie, Logos jest sakramentem Boga w świecie (Wagner), Chrystus, sakrament spotkania Kościół Bogiem (Schillebeeckx)

Kościół - LG nijako sakramentem (veluti), znakiem zbawienia.

-Mistyczne Ciało związane z Głową

-Kościół sprawuje sakramenty

działanie sakramentu: ex opere operato

zakładają wiarę i dają jej wzrost (wiara konieczna do owocności, ale do skuteczności)

Ekumenia:

-chrzest dzieci, czy dorosłych (rozumienie wyznania wiary)

Protestanci: -confiramtio to publiczne wyznanie, które włącza ich we wspólnotę

- Pan jest gospodarzem, pozwolenie na interkomunię

-brak sakramentu kapłaństwa

-małżeństwo faktem tylko społecznym

Prawosławie: -sakramenty wtajemniczenia razem

-kościół i eucharystia to jedno, nie ma pojęcia „gościnności eucharystycznej”

-małżeństwo (1 rozwód, następne niesakramentalne)

Prawdziwy Kościół:) -nie dopuszcza się do stołu niekatolików

-pozwolenie może dać biskup jeśli

-jest tożsame rozumienie sakramentu -wobec wspólnot, które zachowały substancję sakramentu (święcenia i sukcesja)

Wtajemniczenie

A. Chrzest

Wtajemniczenie chrześcijańskie dokonuje się przez trzy sakramenty: chrzest, który jest początkiem nowego życia; bierzmowanie, które jest jego umocnieniem, i Eucharystię, która karmi ucznia Ciałem i Krwią Chrystusa, by przekształcić go w Niego.

- "Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem" (Mt 28,19-20).

- Chrzest jest narodzeniem do nowego życia w Chrystusie. Zgodnie z wolą Pana jest on konieczny do zbawienia, tak jak Kościół, do którego chrzest wprowadza.

- Istotny obrzęd chrztu polega na zanurzeniu kandydata w wodzie lub polaniu wodą jego głowy z równoczesnym wezwaniem Trójcy Świętej, to znaczy Ojca, Syna i Ducha Świętego.

- Skutek chrztu lub łaski chrzcielnej jest bardzo bogatą rzeczywistością. Obejmuje ona: odpuszczenie grzechu pierworodnego i wszystkich grzechów osobistych, narodzenie do nowego życia, przez które człowiek staje się przybranym synem Ojca, członkiem Chrystusa, świątynią Ducha Świętego. Przez fakt przyjęcia tego sakramentu ochrzczony jest włączony w Kościół, Ciało Chrystusa, i staje się uczestnikiem kapłaństwa Chrystusa.

- Chrzest wyciska w duszy niezatarte duchowe znamię, "charakter", który konsekruje ochrzczonego do uczestniczenia w chrześcijańskim kulcie religijnym. Z racji "charakteru" chrzest nie może być powtórzony.

- Ci, którzy ponoszą śmierć z powodu wiary, katechumeni i wszyscy ludzie, którzy pod wpływem łaski, nie znając Kościoła, szczerze szukają Boga i starają się pełnić Jego wolę, mogą być zbawieni, chociaż nie przyjęli chrztu.

- Od najdawniejszych czasów chrzest jest udzielany dzieciom, ponieważ jest łaską i darem Bożym, które nie zakładają ludzkich zasług. Dzieci są chrzczone w wierze Kościoła. Wejście w życie chrześcijańskie daje dostęp do prawdziwej wolności.

- Jeśli chodzi o dzieci zmarłe bez chrztu, to liturgia Kościoła zachęca nas do ufności w miłosierdzie Boże i do modlitwy o ich zbawienie.

- W razie konieczności każda osoba może udzielić chrztu, pod warunkiem że ma intencję uczynienia tego, co czyni Kościół, i poleje wodą głowę kandydata, mówiąc: "Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego".

B. Bierzmowanie

"Kiedy Apostołowie w Jerozolimie dowiedzieli się, że Samaria przyjęła słowo Boże, wysłali do niej Piotra i Jana, którzy przyszli i modlili się za nich, aby mogli otrzymać Ducha Świętego. Bo na żadnego z nich jeszcze nie zstąpił. Byli jedynie ochrzczeni w imię Pana Jezusa. Wtedy więc wkładali Apostołowie na nich ręce, a oni otrzymywali Ducha Świętego" (Dz 8,14-17).

- Bierzmowanie udoskonala łaskę chrztu; jest ono sakramentem, który daje Ducha Świętego, aby głębiej zakorzenić nas w synostwie Bożym, ściślej wszczepić w Chrystusa, umocnić naszą więź z Kościołem, włączyć nas bardziej do jego posłania i pomóc w świadczeniu o wierze chrześcijańskiej słowem, któremu towarzyszą czyny.

- Bierzmowanie podobnie jak chrzest wyciska w duszy chrześcijanina duchowe znamię, czyli niezatarty charakter. Dlatego ten sakrament można przyjąć tylko raz w życiu.

- Na Wschodzie sakramentu bierzmowania udziela się bezpośrednio po chrzcie, a po nim następuje uczestnictwo w Eucharystii. Ta tradycja uwypukla jedność trzech sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego. W Kościele łacińskim udziela się bierzmowania po osiągnięciu "wieku używania rozumu". Jego udzielanie jest zazwyczaj zarezerwowane dla biskupa, aby wskazać w ten sposób, że bierzmowanie umacnia więź z Kościołem.

- Kandydat do bierzmowania, który osiągnął wiek używania rozumu, powinien złożyć wyznanie wiary, być w stanie łaski i mieć intencję przyjęcia tego sakramentu. Powinien też być przygotowany do podjęcia zadania ucznia i świadka Chrystusa we wspólnocie Kościoła oraz w sprawach doczesnych.

- Istotnym obrzędem bierzmowania jest namaszczenie krzyżmem świętym czoła ochrzczonego (na Wschodzie także innych części ciała) wraz z włożeniem ręki przez szafarza i słowami: "Przyjmij znamię daru Ducha Świętego" ("Accipe signaculum doni Spiritus Sancti" - "Przyjmij znamię daru Ducha Świętego") w obrządku rzymskim, a w obrządku bizantyjskim: "Pieczęć daru Ducha Świętego".

- Jeśli bierzmowanie nie jest celebrowane razem z sakramentem chrztu, jego więź z chrztem zostaje wyrażona między innymi przez odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Celebracja bierzmowania podczas Eucharystii sprzyja podkreśleniu jedności sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego

C. Eucharystia

- Jezus mówi: "Ja jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba. Jeśli kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki... Kto spożywa moje Ciało i pije moją Krew, ma życie wieczne... trwa we Mnie, a Ja w nim" (J 6, 51. 54. 56).

- Eucharystia jest centrum i szczytem życia Kościoła, ponieważ Chrystus włącza Kościół i wszystkie jego członki do swojej ofiary uwielbienia i dziękczynienia, złożonej raz na zawsze Ojcu na krzyżu. Przez tę ofiarę Chrystus rozlewa laski zbawienia na swoje Ciało, którym jest Kościół.

- Celebracja Eucharystii obejmuje zawsze: głoszenie słowa Bożego, dziękczynienie składane Bogu Ojcu za wszystkie Jego dobrodziejstwa, a zwłaszcza za dar Jego Syna; konsekrację chleba i wina oraz uczestniczenie w uczcie liturgicznej przez przyjmowanie Ciała i Krwi Pana. Elementy te konstytuują jeden i ten sam akt kultu.

- Eucharystia jest pamiątką Paschy Chrystusa, to znaczy dzieła zbawienia wypełnionego przez Jego życie, śmierć i zmartwychwstanie. Dzieło to uobecnia się w czynności liturgicznej.

- Sam Chrystus, wieczny Arcykapłan Nowego Przymierza, działając przez posługę kapłanów, składa Ofiarę eucharystyczną. Sam Chrystus, rzeczywiście obecny pod postaciami chleba i wina, jest również darem ofiarnym składanym w Eucharystii.

- Tylko kapłani ważnie wyświęceni mogą przewodniczyć Eucharystii i konsekrować chleb i wino, aby stały się Ciałem i Krwią Pana.

- Istotnymi znakami sakramentu Eucharystii są pszenny chleb i wino gronowe, nad którymi wzywa się błogosławieństwa Ducha Świętego i kapłan wypowiada słowa konsekracji, będące słowami Jezusa z Ostatniej Wieczerzy: " To jest Ciało moje za was wydane : To jest kielich Krwi mojej..."

- Przez konsekrację dokonuje się przeistoczenie (transsubstantiatio) chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Pod konsekrowanymi postaciami chleba i wina jest obecny żywy i chwalebny Chrystus w sposób prawdziwy, rzeczywisty i substancjalny, z Ciałem, Krwią, Duszą i Bóstwem .

- Eucharystia jako ofiara jest także składana na wynagrodzenie za grzechy żywych i zmarłych, a także by otrzymać od Boga duchowe i doczesne dary.

- Kto chce przyjmować Chrystusa w Komunii eucharystycznej, musi być w stanie łaski. Jeśli ktoś ma świadomość, że popełnił grzech śmiertelny, nie powinien przystępować do Eucharystii bez otrzymania uprzednio rozgrzeszenia w sakramencie pokuty.

- Przyjęcie Ciała i Krwi Chrystusa w Komunii świętej pogłębia zjednoczenie komunikującego z Panem, gładzi grzechy powszednie i zachowuje od grzechów ciężkich. Ponieważ zostają umocnione więzy miłości między komunikującym a Chrystusem, przyjmowanie tego sakramentu umacnia jedność Kościoła, Mistycznego Ciała Chrystusa.

- Kościół żywo poleca wiernym, by przyjmowali zawsze Komunię świętą, gdy uczestniczą w sprawowaniu celebracji Eucharystii. Zobowiązuje ich do tego przynajmniej raz w roku.

- Ponieważ w sakramencie Ołtarza obecny jest sam Chrystus, należy Go czcić kultem adoracji. "Nawiedzenie Najświętszego Sakramentu... jest dowodem wdzięczności, poręką miłości i obowiązkiem należnej czci względem Chrystusa Pana" .

- Chrystus, przechodząc z tego świata do Ojca, dal nam w Eucharystii zadatek swojej chwały; udział w Najświętszej Ofierze utożsamia nas z Jego Sercem, podtrzymuje nasze siły w czasie ziemskiej pielgrzymki, budzi pragnienie życia wiecznego i już teraz jednoczy nas z Kościołem niebieskim, ze świętą Dziewicą Maryją i wszystkimi świętymi.

Uzdrowienie

D. Pokuta i Pojednanie

- "Wieczorem owego pierwszego dnia... przyszedł Jezus, stanął pośrodku i rzekł (do Apostołów): <<Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane>>" (J 20, 19. 22-23).

- Przebaczenie grzechów popełnionych po chrzcie jest udzielane przez osobny sakrament nazywany sakramentem nawrócenia, spowiedzi, pokuty lub pojednania.

- Ten, kto grzeszy, rani cześć i miłość Boga, a także własną godność człowieka powołanego do synostwa Bożego oraz narusza duchowe dobro Kościoła, którego każdy chrześcijanin powinien być żywym kamieniem.

- W świetle wiary nie ma większego zła niż grzech i nic innego nie powoduje gorszych skutków dla samych grzeszników, dla Kościoła i dla całego świata.

- Powrót do komunii z Bogiem, która została utracona przez grzech, rodzi się z łaski Boga pełnego miłosierdzia i troszczącego się o zbawienie ludzi. Trzeba prosić o ten cenny dar dla siebie i dla innych.

- Droga powrotu do Boga, nazywana nawróceniem i żalem, zakłada ból i odwrócenie się od popełnionych grzechów oraz mocne postanowienie niegrzeszenia w przyszłości. Nawrócenie dotyczy więc przeszłości i przyszłości. Źródłem nawrócenia jest nadzieja na miłosierdzie Boże.

- Sakrament pokuty składa się z trzech aktów penitenta oraz z rozgrzeszenia kapłana. Aktami penitenta są: żal za grzechy, spowiedź lub ujawnienie grzechów przed kapłanem oraz postanowienie wypełnienia zadośćuczynienia i czynów pokutnych.

- Żal za grzechy (nazywany także skruchą) powinien wypływać z motywów wynikających z wiary. Jeśli jego źródłem jest miłość do Boga, nazywamy go "doskonałym"; jeśli opiera się na innych motywach, nazywamy go "niedoskonałym".

- Kto chce dostąpić pojednania z Bogiem i z Kościołem, musi wyznać przed kapłanem wszystkie grzechy ciężkie, których jeszcze nie wyznawał, a które przypomniał sobie po starannym zbadaniu swego sumienia. Wyznawanie grzechów powszednich niej jest samo w sobie konieczne, niemniej jest przez Kościół żywo zalecane.

- Spowiednik zadaje penitentowi wypełnienie pewnych czynów "zadośćuczynienia" lub "pokuty", by wynagrodził szkody spowodowane przez grzech i postępował w sposób godny ucznia Chrystusa.

-Tylko kapłani, którzy zostali upoważnieni przez władzę kościelną do spowiadania, mogą przebaczać grzechy w imieniu Chrystusa.

Skutki duchowe sakramentu pokuty są następujące:
- pojednanie z Bogiem, przez które penitent odzyskuje łaskę;
- pojednanie z Kościołem;
- darowanie kary wiecznej spowodowanej przez grzechy śmiertelne;
- darowanie, przynajmniej częściowe, kar doczesnych, będących skutkiem grzechu;
- pokój i pogoda sumienia oraz pociecha duchowa;
- wzrost sił duchowych do walki, jaką musi prowadzić chrześcijanin.

- Indywidualna i integralna spowiedź z grzechów ciężkich oraz rozgrzeszenie stanowią jedyny zwyczajny sposób pojednania się z Bogiem i Kościołem.

- Przez odpusty wierni mogą otrzymać dla siebie, a także dla dusz w czyśćcu, darowanie kar doczesnych, będących skutkiem grzechów.

E. Namaszczenie

"Choruje ktoś wśród was? Niech sprowadzi kapłanów Kościoła, by się modlili nad nim i namaścili go olejem w imię Pana. A modlitwa pełna wiary będzie dla chorego ratunkiem i Pan go podźwignie, a jeśliby popełnił grzechy, będą mu odpuszczone" (Jk 5,14-15).

- Sakrament namaszczenia chorych udziela specjalnej łaski chrześcijaninowi, który doświadcza trudności związanych ze stanem ciężkiej choroby lub starości.

- Stosowny czas na przyjęcie namaszczenia chorych zachodzi wtedy, gdy wierny staje wobec niebezpieczeństwa śmierci z powodu choroby lub starości.

- Za każdym razem, gdy chrześcijanin zostaje dotknięty ciężką chorobą, może otrzymać święte namaszczenie; również wtedy, gdy już raz je przyjął i nastąpiło nasilenie się choroby.

- Sakramentu namaszczenia chorych mogą udzielać tylko kapłani (prezbiterzy lub biskupi). Przy jego sprawowaniu używają oni oleju poświęconego przez biskupa lub w razie potrzeby przez samego prezbitera, który celebruje ten sakrament.

- Istota celebracji tego sakramentu polega na namaszczeniu czoła i rąk chorego (w obrządku rzymskim) lub innych części ciała (w obrządkach wschodnich); namaszczeniu towarzyszy modlitwa liturgiczna kapłana - celebransa, który prosi o specjalną łaskę tego sakramentu.

Skutki specjalnej łaski sakramentu namaszczenia chorych są następujące:
- zjednoczenie chorego z męką Chrystusa dla jego własnego dobra oraz dla dobra całego Kościoła;
- umocnienie, pokój i odwaga, by przyjmować po chrześcijańsku cierpienia choroby lub starości;
- przebaczenie grzechów, jeśli chory nie mógł go otrzymać przez sakrament pokuty;
- powrót do zdrowia, jeśli to służy dobru duchowemu;
- przygotowanie na przejście do życia wiecznego.

W służbie komunii

F. Święcenia

- Święty Paweł mówi do swojego ucznia Tymoteusza: "Przypominam ci, abyś rozpalił na nowo charyzmat Boży, który jest w tobie przez nałożenie moich rąk" (2 Tm 1, 6). "Jeśli ktoś dąży do biskupstwa, pożąda dobrego zadania" (1 Tm 3, 1). Do Tytusa powiedział: "W tym celu zostawiłem cię na Krecie, byś zaległe sprawy należycie załatwił i ustanowił w każdym mieście prezbiterów. Jak ci zarządziłem" (Tt 1, 5).

- Cały Kościół jest ludem kapłańskim. Przez chrzest wszyscy wierni uczestniczą w kapłaństwie Chrystusa. Uczestnictwo to jest nazywane "wspólnym kapłaństwem wiernych". U jego podstaw i dla służenia mu istnieje inne uczestnictwo w posłaniu Chrystusa, przekazywane przez sakrament święceń, którego misją jest pełnienie służby we wspólnocie, w imieniu i w osobie Chrystusa-Głowy.

- Kapłaństwo urzędowe różni się istotowo od wspólnego kapłaństwa wiernych, ponieważ udziela świętej władzy w służbie wiernym. Pełniący urząd święceń wykonują swoją posługę wobec Ludu Bożego przez nauczanie (munus docenti), kult Boży (munus liturgicum) i rządy pasterskie (munus regendi).

- Od początku posługa święceń była udzielana i wykonywana według trzech stopni: jako posługa biskupów, prezbiterów i diakonów. Posługi udzielane przez święcenia są niezastąpione w organicznej strukturze Kościoła. Bez biskupów, prezbiterów i diakonów nie można mówić o Kościele .

- Biskup otrzymuje pełnię sakramentu święceń, która włącza go do Kolegium Biskupów i czyni widzialną głową powierzonego mu Kościoła partykularnego. Biskupi jako następcy Apostołów i członkowie kolegium mają udział w odpowiedzialności apostolskiej i w posłaniu całego Kościoła pod zwierzchnictwem papieża, następcy św. Piotra.

- Prezbiterzy są zjednoczeni z biskupami w godności kapłańskiej, a równocześnie zależą od nich w wykonywaniu swoich funkcji duszpasterskich; są powołani, by być roztropnymi współpracownikami biskupów. Tworzą oni wokół swojego biskupa prezbiterium, które wraz z nim jest odpowiedzialne za Kościół partykularny. Otrzymują od biskupa misję kierowania wspólnotą parafialną lub określoną funkcję kościelną.

- Diakoni są wyświęcani dla zadań posługi w Kościele. Nie otrzymują oni kapłaństwa posługi, ale święcenia dają im prawo do ważnych funkcji w posłudze słowa, w kulcie Bożym, w zadaniach duszpasterskich i charytatywnych, które mają pełnić pod pasterskim zwierzchnictwem swojego biskupa.

- Sakrament święceń udzielany jest przez włożenie rąk, któremu towarzyszy uroczysta modlitwa konsekracyjna. Prosi się w niej Boga, by otrzymującemu święcenia udzielił łask Ducha Świętego, potrzebnych dla jego posługi. Święcenia wyciskają niezatarty charakter sakramentalny.

- Kościół udziela sakramentu święceń tylko mężczyznom (viris) ochrzczonym, których zdolności do wykonywania posługi kapłańskiej zostały starannie rozeznane. Odpowiedzialność i prawo dopuszczenia kogoś do przyjęcia sakramentu święceń przysługuje władzy kościelnej.

- W Kościele łacińskim sakrament święceń prezbiteratu jest udzielany w sposób zwyczajny tylko kandydatom, którzy są gotowi dobrowolnie przyjąć celibat i publicznie wyrażają wolę zachowania go z miłości do Królestwa Bożego i służby ludziom.

- Udzielanie sakramentu święceń wszystkich trzech stopni należy do biskupów

G. Małżeństwo

Święty Paweł mówi: "Mężowie, miłujcie żony, bo i Chrystus umiłował Kościół. . . Tajemnica to wielka, a ja mówię w odniesieniu do Chrystusa i do Kościoła" (Ef 5, 25. 32).

- Przymierze małżeńskie, przez które mężczyzna i kobieta stanowią między sobą wewnętrzną wspólnotę życia i miłości, powstało z woli Stwórcy, który wyposażył je we własne prawa. Z natury jest ono nastawione na dobro współmałżonków, a także na zrodzenie i wychowanie potomstwa. Małżeństwo ochrzczonych zostało podniesione przez Chrystusa Pana do godności sakramentu .

- Sakrament małżeństwa jest znakiem związku Chrystusa i Kościoła. Udziela on małżonkom łaski miłowania się wzajemnie tą miłością, jaką Chrystus umiłował Kościół. Łaska sakramentu udoskonala zatem ludzką miłość małżonków, umacnia ich nierozerwalną jedność i uświęca ich na drodze do życia wiecznego.

- Małżeństwo opiera się na zgodzie obu stron, to znaczy na woli wzajemnego i trwałego oddania się sobie w celu przeżywania przymierza wiernej i płodnej miłości.

- Skoro małżeństwo ustanawia małżonków w pewnym publicznym stanie życia w Kościele, powinno być zawierane publicznie, w ramach celebracji liturgicznej, wobec kapłana (lub upoważnionego świadka Kościoła) oraz świadków i zgromadzenia wiernych.

- Do istoty małżeństwa należy jedność, nierozerwalność i otwartość na płodność. Poligamia jest przeciwna jedności małżeństwa; rozwód rozłącza to, co Bóg złączył. Odrzucenie płodności pozbawia życie małżeńskie dziecka, które jest "najcenniejszym darem małżeństwa".

- Dopóki żyje prawowity współmałżonek, zawarcie powtórnego związku przez rozwiedzionych sprzeciwia się zmysłowi i prawu Bożemu, jak tego nauczał Chrystus. Osoby rozwiedzione zawierające nowy związek nie są wyłączone z Kościoła, ale nie mogą przystępować do Komunii świętej. Powinny one prowadzić życie chrześcijańskie, zwłaszcza wychowując swoje dzieci w wierze.

- Chrześcijański dom rodzinny jest miejscem, gdzie dzieci otrzymują pierwsze głoszenie wiary. Dlatego dom rodzinny słusznie jest nazywany "Kościołem domowym", wspólnotą łaski i modlitwy, szkołą cnót ludzkich i miłości chrześcijańskiej.

4. Jedyne pośrednictwo Jezusa Chrystusa a pośrednictwo Maryi.

Macierzyństwo Maryi wobec Kościoła

-Cała zjednoczona ze swoim Synem

(LG, łączność matki z synem uwidacznia się w chwili dziewiczego poczęcia i trwa aż do jego śmierci)

-nie bez postanowienia Bożego, najgłębiej współpracowała ze swym Jednorodzonym, złączona matczynym duchem, zgodziła się na ofiarę zrodzonej z niej Żerowy: oddana Janowi LG.

-Maryja wspiera swymi modlitwami wołanie o Ducha.

-Wniebowzięcie, szczególne uczestnictwo w zmartwychwstaniu : „W narodzeniu Syna zachowałaś dziewictwo, w zaśnięciu nie opuściłaś świata, o Rodzicielko Boża.

-Nasza Matka w porządku łaski

-wzór wiary i miłości (fiat), typus Ecclesiae (LG)

-współpracowała w dziele Zbawiciela (posłuszeństwo, wiara, nadzieja i miłość)

-wzięta do nieba, spełnia rolę: Orędowniczki, Pośredniczki LG.

-to nie przyćmiewa Jezusa: pośrednictwo Maryi ma źródło w pośrednictwie Jezusa, z niego czerpie moc.

-jak w Kapłaństwie Chrystus uczestniczą i szafarze i lud, tak pośrednictwo Chrystusa wzbudza u stworzeń rozmaite współdziałanie (LG).

5. Katolicka nauka na temat stanów ostatecznych: niebo, piekło oraz czyściec.

Sąd szczegółowy

-przypowieść o Łazarzu, dobry łotr

-dokonuje się przez oczyszczenie; otwiera na szczęście nieba; bezpośrednie potępienie

Niebo

PŚ: życie, światło, uczta weselna, dom Ojca, niebieskie Jeruzalem, Raj

-widzenie Boga twarzą w twarz ( 1Kor 13,12), miłość i radość ze spełnienia w Bogu

-ponieważ Bóg-człowiek, zatem nasze człowieczeństwo spełni się w Bogu

-Benedykt XII, Benedictus Deus, oczyszczeni w czyśćcu vel na ziemi, zeszli w łasce.

-przed odzyskanie ciał i Sądem ostatecznym

-stan najwyższego i ostatecznego szczęścia

-Ambroży: żyć, to być z Chrystusem

-wspólnota odkupionych przez Chrystusa, którzy odpowiedzieli na łaskę

Końcowe oczyszczenie

-PŚ: Juda Machabeusz składa ofiarę za zabitych, 1 Kor 3, 15 (ocaleje przez ognień), Mt (kto nie pojedna się ze swym bratem zostanie wtrącony do więzienia, aż odda ostatni grosz)

-symbolika ognia, eschatologia, kres, zniszczenie, ale również jak złoto w tyglu

-pewni zbawienia, ale nie oczyszczeni (von Balthasar, oczyszczające spotkanie grzesznika z Bogiem)

-eucharystia, post, jałmużna w intencji zmarłych

Piekło

-kto nie miłuje (Boga, ludzi )nie trwa w Bogu (J)

-umrzeć w grzechu śmiertelnym, z wyboru pozostać z dala od Boga.

-piekło to stan samowykluczenia

-Jezus: gehenna ognia nieugaszonego dla odrzucający wiarę

-S. Florencki, Trydencki: piekło istnieje i jest wieczne

Sąd ostateczny

-nadejście Chrystusa w chwale, tylko Ojciec zna godzinę

- poznamy w pełni prawdę: sens stworzenia, zbawczego dzieła

-prawda ta wzywa do nawrócenia

Teologia fundamentalna

1. Filozoficzne poznanie Boga: geneza i fenomen religii: religie świata a chrześcijaństwo

I. Ateizm, droga negacji Boga

a. Geneza

-etap walki (racjonalizm, Kartezjusz)

-etap redukcji teologiczno-filozoficznej (świat i człowiek to realizacja Absolutu, Kant, Hegel)

-etap absolutyzacji człowieka (psychologia, procesy materialne i projekcja Boga, Feuerbach)

b. Formy

-naturalistyczny (elementy świata naturalnego, człowiek jako struktura, K. Marks)

-neopozytywistyczny (empiryzm logiczny, kryterium weryfikacji)

-antropomorficzny (egzystencjalizm, sytuacja człowieka tu i teraz nie metafizyka, dążenie do absolutnej wolności - również od Boga, Sartre)

-praktyczny (przyczyny: dobrobyt, antyświadectwo wierzących, kult ciała, brak roztropności w technice)

c. Kościół a ateizm

-średniowiecze

-Jan XXIII, MM, PT, trzeba odróżnić błędy od osób

-Paweł VI, ES (dialog z ludzkością, wierzącymi w Boga, wewnątrz Kościoła)

-GS, najpoważniejsza sprawa doby obecnej.

II. Drogi afirmacji Boga

a. kosmologiczna (metafizyka)

-Św. Tomasz (praeambula fidei)

-ruch, przyczyna, konieczność, stopnie doskonałości, porządek rzeczy (celowość).

-zasada antropiczna (interpretacja 5 drogi), parametry i struktura świata zdają się być celowo dobrane (proporcje gazów, sił, taka mieszanina gazów jest niestabila)

b. droga antropomorficzna (antropologia transcendentalna, Pascal, Rahner)

-współbrzmienie między człowiekiem a pragnieniem Boga

-co sprawia, że człowiek przerasta sam siebie

-problem pochodzenia

-człowiek w relacji (Alfaro)

-do siebie,

-świata (ewolucja, czy materia może mieć sama z siebie źródłem świadomości),

-do innych (!)

-do śmierci (spełnienie czy destrukcja, Sartr)

-do historii (dzieło człowieka, przekracza siebie, ale jaki sens ciągłości tylu podeszłych pokoleń)

-Marks (historia spełni się w historii), Bloch (nie ma nadziei dla zmarłych), historia sama w sobie nie ma sensu!

Jedyny kościół Katolicki kontra reszta świata

-pierwotne cywilizacje od początku związane z jakimś kultem

-IV wiek przed Chrystusem, wielkie religie

-Daleki Wschód (hinduizm i buddyzm), nieokreślony Absolut, drogą oczyszczenia człowiek może w nim jakoś uczestniczyć

-Bliski Wschód i Zachód (judaizm, chrześcijaństwo i islam) profetyczne, księgi, osobowa miłość i posłuszeństwo.

a. Drogi wyjaśnienia fenomenu religii

-religare (spajać z Bogiem) Laktancjusz

-relegere (odczytywać na nowo) Cycero

-reeligere (ponownie wybierać Boga po grzechu) Augustyn

-redukcja moralna (Kant), antropologiczna (Hume), socjologiczna

b. Ku definicji

-środowisko tego, co święte

-tajemnica (bóg, bóstwa)

-postawa religijna

-człowiek religijny poszukuje zbawienia (przemiana bytu)

-wiara w życie pozagrobowe (sankcja moralna, nagroda lub kara, konsekwencja)

-środki, przez które uobecnia się Tajemnica i człowiek wyraża swoją postawę

Religie świata

I. Hinduizm -religijno-społeczny sposób życia w oparciu o system kast (3000 przed Chrystusem)

a. Wedyzm

-politeizm, święte księgi Wedy, najstarsza

-bogowie, antropomorfizowane siły przyrody, piękni i dobroczynni

-człowiek: ciało, duch, stworzony przez bogów

-zbawienie: świat ojców lub obok domostwa

b. Braminizm

-kasty, kapłani rządzą,

-Wisznu i Sziwa

-pierwsza przyczyna: Brahman i ataman

-kasty: bramini (kapłani), wojownicy (szlachta, urzędnicy), kupcy (rolnicy, pasterze), sługi i niewolnicy

-zbawienie: wyższa kasta- reinkarnacja

c. Bhaktyzm (Mahabharata, Ramajana)

d. Hinduizm nowoczesny (Roy, Ghandi, Takur)

-odwieczne istnienie świata, politeizm

-konglomerat tradycji (intelektualne i ludowe)

-tradycyjne bóstwa (Barman i ataman)

-człowiek: ludowo (reinkarnacja), intelektualnie (człowiek energią)

-zbawienie: wyzwolenie przez Nirwanę (asceza, medytacja)

II. Buddyzm

a. reforma hinduizmu, Gautama, spotkał (starca, chorego, zmarłego i ascetę) i oświeciło go

-nie ma, że boli (całe życie to cierpienie)

-4 prawa 1. wszelkie istnienie to cierpienie

2. wszelkie pragnienie jest źródłem cierpienia

3. usuwamy cierpienie przez stłumienie pożądań

4. uwolnieni przez 8 słuszności: wiara, zawód itd.

b. Nirwana, uwolnienie

c. Absolut nie jest określony

d. Antropologia pesymistyczna, wszędzie cierpienie, zachowana reinkarnacja, ale bez kast.

e. Zbawienie: nirwana jest ostatecznym celem, przerywa łańcuch reinkarnacji

III. Konfucjanizm (VIw. Ant CH)

-Konfucjusz i reforma etyczno-społeczna

-system państwowy aż do upadku cesarstwa 1912 r.

-Pięcioksiąg konfucjański

-umiarkowany teizm (nurt państwowy i ludowy - więcej sacrum)

-człowiek jest elementem społeczność, cesarz-syn nieba, humanitarność i sprawiedliwość - ideał)

-brak jednoznacznej eschatologii

IV. Taoizm

-wymiar bardziej indywidualny, szczęście to zjednoczenie z Tao (niebem)

-Tao -te-king, poemat, nie ma zasad religijnych

-kwietystyczna mistyka: Tao jako…

-człowiek: przebaczenie, skromność, pokora, no i pochodzi od Tao

-zbawienie: zjednoczenie z Tao i statyczny tryb życia.

V. Szintoizm

-droga do Boga, wybranie narodu japońskiego, 4500 przed

-Kojiki, zapis rzeczy dawnych, nadprzyrodzona dynastia Yamato

-synkretyczny politeizm

-człowiek stworzony przez Boga, wyspy dla nich, Bóg ustanowił również system społeczny

-człowiek nieustannie uczestniczy w przeobrażającym się świecie (odwieczność materii), nie ma końca ta impreza.

VI. Judaizm

-Torah, Mojżesz fundator, JHWH

-Bóg jest osobą, shemma

-antropologia ST

-zbawienie: idea ocalenia od zagrożenia (realizacja tak doczesna jak i eschatologiczna)

VII. Islam „oddanie się”

-Mahomet, oświecony przez Gabriela musi uciekać z Mekki do Medyny, bo mu nie uwierzono (70 zwolenników, początek ery muzułmańskiej), po jego śmierci kalifowie (sprawiedliwi)

-Kaaba (wielki czarny kamień - dar Gabriela dla Abrahama)

-prorocy: Abraham, Mojżesz, Dawid, Jezus

-Koran: Bóg jedyny, monoteizm

-człowiek: Bogu wiara i sprawiedliwość, życie całkowicie uzależnione od Boga.

-projekt cywilny idealnego państwa i religijny

-zbawienie, przyjście Allacha, męskie niebo.

Chrześcijaństwo wobec innych religii

A. Oryginalność chrześcijaństwa z punktu widzenia nauk o religii

-harmonia i konsekwencja między immanencją a transcendencją

B. Stosunek Kościoła do religii niechrześcijańskich

- LG, GS, NE

-wobec religii tradycyjnych (NE, solidarność z ludzkością, zbawienie dla szukających Boga po omacku, stawiane pytania o sens i cel człowieka)

-wartości pozytywne u innych

-nowe religie to namiastki zamiast prawdziwych wartości

C. Status religii niechrześcijańskich

-religie nie chrześcijańskie a zbawienie

-religie a objawienie

-problem religii „starych” i „nowych”

D. Postawa chrześcijańska w praktyce

-zasady ogólne (wolność religijna, prawo każdego człowieka)

-wobec żydów

-stosunek do muzułmanów

-inne religie i nowe.

2. Teologia objawienia i wiary.

-chrześcijaństwo jest religią objawioną, nie wymysłem ludzkim

-objawienie jako obecność Boga w świecie i historii, w pełni w Jezusie Chrystusie i uobecniona w Kościele

I. Krytyka chrześcijańskiej koncepcji objawienia i wiary

A. możliwość objawienia

1. Idea Boga a sensowność objawienia

-po co Absolut wkracza w świat

-deizm, czyżby Bóg musiał coś poprawiać

-panteizm, przecież Bóg i tak jest

-tylko idea kochającej osoby tłumaczy objawienie

2. Język ludzki znak, symbol a możliwość objawienia.

-człowiek zdolny do odczytania głębszego sensu, zatem i znaków Boga

-język również może sensownie mówić o Bogu

B. Rozpoznawalność autentycznego objawienia.

-przez czyny i słowa Jezusa z Nazaretu, znak kochającej Osoby Ojca

-znaki wskazują na niepowtarzalna role uczniów, co mówi Kościół

C. Zasadność wiary

-wolna akceptacja znaków (z domieszką tajemnicy) - wiara

-objawienie przez Chrystusa (człowieka - znak i Boga- znak)

II. Teologia objawienia i wiary

A. Biblia

1. Objawienie - Bóg wkracza w historie i podejmuje dialog

-ST: słowo Boże kierowane w historii do narodu, wybranie narodu, przymierze

stopniowe objawienie sensu i zapowiedź Mesjasza

odsłanianie tajemnicy Boga

mówi przez: tradycyjne techniki, prorocy, mędrcy

-NT przymierze realizuje się w Jezusie

w Jezusie Bóg jest autorem, przedmiotem i sposobem objawienia

2. Wiara

-ST aman (stały), batah (polegać), hasah (ocalić), hakah (czekać)

-cechy charakterystyczne (podług Pawła)

-Abraham

-Mojżesz

-Eliasz (Hbr)

- Jezus (przewodnik nasze wiary, Hbr)

-wspólnotowy charakter

-zgromadzenie Izraela, gromada uczniów Chrystusa (człowiek, przez więź, uczestniczy w wierze Kościoła)

-chociaż wiara jest osobistą odpowiedzią realizuje się gronie uczniów.

B. Historia doktryny

1. Starożytność i średniowiecze

-patrystyka: wiara i rozum, bez rozgraniczenia między naturalnym a nadprzyrodzonym objawieniem

-średnie wieki: rozróżnienie, filozofia i teologia.

2. Okres nowożytny

-Trydent (reakcja na subiektywne rozumienie Objawienia

-Vaticanum I (reakcja na modernizm - subiektywne doświadczenie Boga, Objawienie nadprzyrodzone - całokształt tajemnic (Słowo Boże i Tradycja), przekazywane w Kościele.

3. Współczesność

-Vaticanum II

-nie tylko wiedza, ale i zbawienie (Ojcowie, egzystencjalizm)

-Krzyż i Zmartwychwstanie objawienie sensu człowieka

-DV: motyw -miłość, cel- wspólnota, autorem Trójca, dokonane w historii, sposób - czyny i słowa, Chrystus - pośrednik i pełnia, objawienie jako spotkanie w Kościele, przedmiot - niedostępna istota Boga, odpowiedź -wiara

-Jezus - uczniowie (pisma) - jednorodny przekaz

C. Systematyka

1. Formy

-natura

-historia (Bóg wyraźnie wkracza w historię, która nie płynie tak sobie, ale jako historia zbawienia)

2. Kategorie

a. słowo (komunikacja)

b. doktryna (wiedza)

c. historia (dzieła zbawcze)

d. doświadczenie wewnętrzne (łaski i więzi)

e. spotkanie (w Jezusie ta relacja międzyosobowa dochodzi do pełni)

f. obecność (obłok, słowo ciałem się stało)

3. Pojęcie wiary (Augustyn)

-credo Deum (wiara w istnienie Boga)

-credo Deo (zawierzenie Bogu, jako autorytetowi poświadczający treść wiary)

-credo in Deum (wierzę, że kiedyś z Nim się połączę)

4. Akt wiary

-poznanie (przyjęcie treść na podstawie autorytetu)

-działanie woli (moja decyzja)

-działanie łaski (można przyjąć Słowo Boże i uwierzyć, że Bóg je objawia tylko dzięki)

„Akt umysłu, który przyjmuje prawdę Bożą pod wpływem woli poruszonej przez Boga na drodze łaski”

3. Historyczność Jezusa: Jego osoba, nauka i czyny. Chrystus jako źródło wiary Kościoła.

Jezus w ujęciu akatolickim

A. Filozofia

-Jaspers: człowiek normatywny jak Budda, wierny ideałom

-Bloch: Syn człowieczy, który zdeterminował Boga, usunął powód alienacji

-Kołakowski: prorok i reformator, nie ulega zdeterminowaniu

B. Żydzi

-Klausner: żydowski nacjonalista

-Buber: Starszy brat

-Ben Chorin: Jezus, jak zagubiony syn, brat, który powraca po 2000 lat do narodu.

C. Religie świata

-Koran: sługa Boga, prorok, cudotwórca, ale nie Zbawiciel ani Syn Boży.

-Hindusi: synkretyczny neohinduizm, wyzwolił się , gury,

-Budda: Jezus przyjmuje cierpienie a Budda?, nie ma o czym mówić

Historyczny Jezus

A. Pozachrześcijańskie

-Żydzi

-Talmud (gemara, miszna itd), Jezus z Maryi nauczył się magii w Egipcie i za to zabity

- Józef Flawiusz (Testimonium Flavianum - był Jezus, człowiek mądry-chrześcijanie)

-Rzym

-Pliniusz młodszy (czczą Jezusa a nie chcą cezara)

-Korneliusz Tacyt

-Swetoniusz

-Serapion

-nazwa chrześcijanie od Jezusa, który żył w Palestynie i został skazany na śmierć krzyżową.

B. Ewangelie

a. przekaz tekstu

-tysiące zachowanych kodeksów (III,IV, V, nawet 125-135 Rylands

-cytaty u Ojców

-księgi były pod kontrolą

b. autentyczność literacka

-Ireneusz (4 ewangelistów)

-fragment Muratoriego

-świadectwo Papiasza

-kolejność( Mk - przed zburzeniem Jer.; Mt - po zburzeniu; Mt - 80 lata; J - koniec Iw)

c. historyczność treści

-historia problemu

-Reimarus, Jezus reformatorem żydwskim, ale klęska

-Straus, proces mitologizacji Jezusa

-Kahler, Jezus historii i Chrystus wiary, przejmuje Bultman

-zapał misyjny i konkretne środowiska wpływały na taką a nie inną kompozycję

-oryginalność

-uczniowie zapamiętywali różne logiony, zrozumiałe i tajemnicze.

-kultura pamięci, Jezus używał obrazów zatem pomagał w zapamiętaniu

-kryteria autentyczności słów i czynów Jezusa

-nowość

-ciągłość i zgodność

-niesprzeczność (między czynami i słowami)

-wielorakie potwierdzenie

-ewangelie to dokumenty historyczne i świadectwo wiary, interpretują historię, popaschalne.

Jezus sam o sobie

A. W świetle swej nauki

-Rabbi (komentuje Prawo, autorytet, słowa z mocą)

-Prorok (ukazuje czas obecny jako miejsce wkraczania Boga: słyszeliście, że powiedziano, a ja wam powiadam...)

-„więcej niż Jonasz i Salomon”

- Królestwo Boże wraz z pojawieniem się Jezusa, akcentuje rolę własnej osoby

-stosunek do Prawa

-sprawność intelektualna Jezusa z Nazaretu

-przykazanie miłości

-Jezus, syn epoki równocześnie przerasta czasy (chleb życia, światłość świata)

B. W świetle swych czynów

1. Cuda

-schemat: powaga sytuacji, cudowny zabieg, efekt

-nie wszystkie cuda przynoszą nawrócenie

-czyny mają świadczyć o Jezusie

-spełnieni zapowiedzi czasów mesjańskich, nawet więcej

2. Odpuszczanie grzechów

-tylko Bóg może odpuszczać (zgorszenie i świadectwo)

3. Powoływanie uczniów

-Jezus powołuje, nauka

4. Zgorszenie Krzyża

Źródła wiary Kościoła

A. Wiara w Jezusa Chrystusa

-konkluzja pierwotnej wiary w przemowie Piotra (Zesłanie Ducha)

-Chrystus -mesjasz, namaszczony, którego Izrael oczekiwał; spełnienie obietnic

-kapłan i król zarazem (Melchizedek, Dawid)

-Syn Boży -heb. przynależności do rodu, miasta, właściwości

-przekracza myśl o adopcji wybrańca

-powstanie z martwych, stworzenie przez Niego

-przekonanie pierwotne: 1J, któż zwycięża świat jeśli nie ten,...

-Pan -imię Kyrios w LXX tylko dla Boga

-ale nie hellenistyczna koncepcja półboga czy cesarza

-1 Kor, tylko jeden Bóg Ojciec...jeden Pan, Jezus Chrystus (paralela)

-J5, cześć oddawana jak Ojcu, Dz, nie ma innego imienia...

B. Jezus wobec prób określenia go

-tajemnica „Syna człowieczego”

-sam Jezus przedstawia się jako sędzia eschatologiczny i cierpiący sługa

-czy ty jesteś mesjaszem?

-sekret mesjański (Samarytanki), uczniowie mają siedzieć cicho

-przyznanie się dopiero w perspektywie śmierci (najwyższy kapłan: czy ty jesteś)

- uczniowie zrozumieli tę klęskę mesjańsko po zmartwychwstaniu

-Jezus a Ojciec

-chrzest w Jordanie (synostwo i posłanie)

-rozróżnienie „Ojciec wasz” i „Ojciec mój”

-wyjątkowa relacja Bogiem: Abba

-Jam jest

-Kyrios (świadectwem czyny i słowa)

-trudny przeskok (monoteizm i Syn Boży)

-ego eimi, bramą, światłem, pasterzem

C. Pascha Pana

-najstarsze świadectwo

-1Kor 15, 3-5, Paweł naucza to, co sam przejął i co głoszą inni

-fragment wcześniejszej od nawrócenia Pawła katechezy, lata 30.

-„Obudzony”, zastosowane perfectum (konsekwencja w teraźniejszości) wskazuje, że Chrystus obudził się trzeciego dnia i żyje dotąd

-śmierć i obudzenie dokonało się kata. taj gra,faj (perspektywa całej historii zbawienia )

-tajemnica zmartwychwstania

-hymny umieszczony w tekstach NT (uniżenie aż do śmierci i chwała od Ojca, Kol, Ef)

-analogia snu i obudzenie się (potem wywyższenie i chwała - kabot)

-wydarzenia wielkanocne (fakt historyczny, znaki, ewangelie jako źródła)

(3 typy, kobiety u grobu, apostołowie i posłanie, inni (Maria M, Tomasz, uczniowie do Bemaus:), połów rybek)

-pusty grób

-wszystkie ewangelie

-zastrzeżenie co do kobiet (skazańców ani nie chowano ani nie odwiedzano, sed etiam znalazł się poważy gość, musiał mieć konekcje)

-po co po 2 godzinach od śmierci namaszczać ciało.

-prawdziwy opis męki, bo nie do końca pasuje do zapowiedzi (Iz)

-nie udało się zdementować pogłosek o wykradnięciu zwłok (Mt)

-pierwsze reakcje to racjonalne pytania: kto go zabrał, co bredzą kobiety (powiązały zniknięcie ze słowami Jezusa), Jan - ujrzał i uwierzył.

-Chrystofanie

-Zmartwychwstały objawia się jak Bóg w ST (ophthe)

-doświadczenie uczniów musiało być tak wiele, że swobodnie mogło przełamać oczywistość hebrajską (monoteizm jako jedna osoba)

-wspólne rysy spotkań z „obudzonym”

1. Inicjatywa wychodzi od Jezusa

2. Element doświadczenia zmysłowego - ukazanie się

3. Stopniowo Jezus zdobywa wiarę uczniów

4. Spotkania tylko z wybranymi na świadków

5. Nie zasłania nic, z tajemnicy swego nowego życia

6. Intuicyjnie poznany posyła, misja

-spodobało się Bogu przez głupstwo głoszenia...zbawić świat

4. Kościół: jego geneza, misterium i struktura, misja.

A. Preegzystencja Kościoła w odwiecznym zamyśle Bożym

-ante legem (od stworzenia), sub lege (Prawo Mojżeszowe), sub gratia, sub Christo.

-qahal Jahwe od czasu pierwszego rozproszenia ludzi (grzech)

B. Konstytuowanie się ludu Bożego - proces gromadzenia

-Adam, upadek, przymierza, Synaj (formy antycypujące zaistnienie Kościoła)

-Prorocy: synonim zbawienia to zgromadzenie powtórne Izraela

C. Idea wybrania Reszty przez łaskę

-prawdziwymi potomkami Abrahama są synowie obietnicy, naśladujący jego wiarę (Rz 9)

-„Reszta”

ST: Noe, pozostali po klęskach, Am - na końcu tylko dzięki wierze, „reszta” przetrwa, Iz - będzie uczestniczyć w świętości Jahwe

NT: reszta, która uwierzyła w Chrystusa, poszerzona o pogan stanowi Kościół, Bóg zawiera z resztą Nowe Przymierze (Jr 31, 31. 33)

D. Nowe i Wieczne Przymierze - Kościół Jezusa Chrystusa

-Kościół jako aktualizacja i urzeczywistnienie Królestwa Bożego

-zawarcie Nowego Przymierza, ostatnia wieczerza (kielich Nowego Przymierza we krwi mojej)

-ST (Królestwo Boże - wszechwładne panowanie Boga; NT (W Jezusie staje się „tu” i „teraz”)

-Kościół ma charakter czasowy, Królestwo Boże charakter powszechny i odwieczny

-jak Słowo stało się ciałem, tak Królestwo Boże wcieliło się w Kościele

-uczniowie i kolegium dwunastu (12 pokoleń, wybrani, wtajemniczeni), zgromadzeni (qahal) wokół Jezusa, który sam powołuje. Po Zmartwychwstaniu są świadkami chrystofanii i zakładają wspólnoty.

-Piotr, (Kefa na Petros) po wyznaniu mesjańskim pod Cezareą Filipowi - klucze (Mt 16, 18), świadek przemienienia, po Zmartwychwstaniu otrzymuje władzę pasterską (J 21)

-Ostatnia Wieczerza: - zwołani wokół Jezusa, karmieni ciałem Chrystusa, sami stają się

w pełni jego Ciałem czyli Kościołem,

- pamiątka (jak Pascha) ofiary Jezusa

a. Lud Nowego Przymierza - ofiara zastępcza

b. Dwunastu - partner przymierza

c. Ofiara Paschalnego Baranka

d. Pośrednikiem jest Jezus

- zadatek Królestwa Bożego, pokarm na drogę (po paruzja się przeciąga)

-Krzyż i Zmartwychwstanie - urzeczywistnienie Kościoła

- splot polityczny, zbawcze dzieło Boga, dobrowolna ofiara Syna

-uczniowie mają naśladować mistrza, jeśli ziarno wpierw nie obumrze, nie wyda owocu.

-Chrystus nabył za cenę Krwi Kościół (wszystkich, którzy zanurzą się w jego śmierci przez chrzest)

-Zmartwychwstanie: czas chrystofanii to czas gromadzenia i posłania

-Kościół w Duchu św.

-Duch w pełni ukazał nowy Lud Boży (przedłużenie działania Jezusa)

-Duch Jezusa, w całkowitej zgodności z nauką i czynami (łączność między chrztem w Jordanie a Piędziesiątnicą)

-Kościół jako misterium zbawienia (znak i narzędzie) przez wylanie Ducha św.

-Kościół Kościół drodze ku eschatycznej pełni

-oto teraz jest dzień zbawienia (2 Kor 6,2)

-czas Kościoła, czas ostateczny (Mesjasz, wylanie ducha)

-Kościół święty, potrzebujący oczyszczenia

E. Znamiona Kościoła

-Historia problemu

-notae Ecclesiae, Symbol Konstantynopolitański (jeden, święty, powszechny i apostolski)

-Reformacja: który kościół jest prawdziwy?

-VII: Kościół Chrystusowy trwa w Kościele katolickim

-Jedność

1.Jedyność instytucji założonej przez Jezusa Chrystusa

2.Wewnętrzna zwartość: wiara, kult, organizacja.

-źródłem, fundamentem i modelem jest trynitarna jedność (sprawcą Jezus, który pojednał ludzi z Bogiem; mocą Duch Św.)

-nestorianizm eklezjalny (nie ma związku między widzialnym a niewidzialnym), monofizytyzm eklezjalny (wszystko jest przebóstwione i nie ma błędów)

-ST, po grzechu rozproszenie i rozłam, zawieranie przymierza

-NT, Jezus gromadzi, ofiara pojednania

-koinwni,a uczniów (uczniów Maryją), trwanie w nauce apostołów, posiłki, modlitwa, wspólnota dóbr

-Św. Paweł: jedność w wierze,

sakramentach, (jeden chrzest, wiara, Duch, spawa agap)

pasterzy między sobą (fundamentem apostołowie)

-realizacja jedności na przestrzeni wieków

-modlitwa

-wymiana korespondencji

-Synody i Sobory

-Kościół w Chrystusie jest nijako sakramentem, znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem (ad intra) i całego rodzaju ludzkiego (ad extra) VII LG

-Ecclesia - sub vero Dei - misteria Christi celebrans - pro salute mundi

-Unitatis Reintegratio,

-Świętość

-Bóg jest święty, a my naśladujemy Go oddając mu chwałę

-Kościół, powstały z Jego woli, uczestniczy w Jego świętości

-Kościół niezachwianie święty (Ciało Chrystusa, za które umarł i jego Oblubienica, na którą wylał Ducha)

-Święty Kościół grzeszników (proces oczyszczania z grzechu, zadanie)

-ST, kadosz, oddzielny jest sam Bóg i jego wybrany naród, ale i tak nieustannie musi powracać do Boga (Adam)

-Chrystus (Syn Boży, pełen ducha i mocy ) i pierwotny Kościół (przez trwanie w Chrystusie istnieje jego mocą)

-casta meretrix, w historii (męczennicy, świadkowie, niezachwianość, trwałość)

-dziś Kościół uświęcający się i uświęcający: Słowo Boże, liturgia, służba według powołania (charyzmaty i ruchy, ekumenia)

-Katolickość (powszechność)

-katholon (cały, wszechobejmujący) Ignacy Antiocheński: gdzie biskup tam wspólnota, gdzie Chrystus tam Kościół powszechny.

-obejmuje ludzi różnych kultur i narodów (ST, uniwersalizm Abrahama, prorocy o Jerozolimie; NT, Chrystus przyjmuje wszystkich)

-posłanie do narodów z uniwersalnym orędziem, aby każdy człowiek mógł coś dołożyć

-Extra Ecclesiam salus nulla - Cyprian

1. Chrystus jest jedynym pośrednikiem między Bogiem a człowiekiem, źródłem zbawienia

2. Chrystus przekazał misję zbawienia Kościołowi

-porzucona interpretacja ekskluzywna, na korzyść interpretacji pozytywnej (Kościół Chrystusowy, który trwa w Kościele Katolickim, niesie dar zbawienia)

-powszechna wola zbawcza

-konsekwencja w wierze, ale Kościół nie decyduje za Boga

-w konsekwencji podjęcie misji, aby dzielić zbawienie

-obiektywna konieczność

-subiektywna konieczność

-funkcjonalna konieczność

-Apostolskość

1. Tradycja (treść)

2. Sukcesja (struktura)

-Ojciec posłał Syna, tak Syn posyła swych uczniów.

-potrójny sens: Kościół oparty na fundamencie apostołów, strzeże i przekazuje depozyt, jest prowadzony, uświęcany i nauczany (Piotr, biskupi, Duch Św:)

-rola Piotra i sukcesja jego urzędu (władza kluczy, spotkanie ze zmartwychwstałym)

-św. Ignacy, Klemens Rzymski, Ireneusz (Adversus haereses - Kościół Rzymski przechowuje tradycję po apostołach)

-rozwój idei communio (prymat biskupa Rzymu) wraz z rozwojem doktryny.

-urząd: Pastor aeternus , kolegium biskupów (nauczanie, kapłaństwo i jurysdykcja) na czele z papierzem (zasada, fundament jedności i wspólnoty LG)

5. Natura teologii, miejsca i metody teologicznego poznania.

Teologia moralna

1. Prawo moralne i sumienie

Prawo moralne - Objawienie Bożej woli człowiekowi

- teonomia uczestnicząca (nie heteronomia), bo zakłada udział rozumu i woli w Bożej mądrości i opatrzności

Prawo wieczne - Boża wola (źródło wszelkich praw) nakazująca zachowanie prawa naturalnego (Augustyn) i zakazuje jego łamanie

Prawo naturalne - odbicie prawa wiecznego w rozumie ludzkim (Augustyn)

-czyń to, co dobre (Dekalog), unikaj tego, co złe

podmiot: człowiek (też nie używający rozumu)

przedmiot: -zasady podstawowe zapisane w sumieniu (czyń dobro…)

-wyprowadzone wnioski (bezpośrednie -dekalog, pośrednie - nie dobijaj rannych na wojnie)

przymioty: rozumność

autonomiczność

obiektywność

powszechność

wierność

Prawo pozytywne -stanowione Prawo Boże (ST, NT - prawo łaski)

-Prawo ludzkie (kościelne, świeckie)

Sumienie: conscientia (współwiedza nt, tego, co dobre i złe)

GS: w głębi sumienia człowiek odkrywa prawo, mówiące czyń to, tamtego unikaj, głos, który go wzywa

VS: najgłębsze sanktuarium człowieka, w którego wnętrzu głos boga rozlega się

Osąd sumienia jest ostateczną instancją

Sumienie: a. habitualne (sydereza) , wrodzone poznanie prawych zasad

b. aktualne, sąd rozumu praktycznego co to konkretnej czynnośći

-przeduczynkowe, pouczynkowe

-prawdziwe, błędne (ignorancja: zawiniona, niezawiniona)

-pewne, wątpliwe

-szerokie, wąskie

Formowanie sumienia: obowiązek człowieka

Przez całe życie

Słowo Boże i Nauka Kościoła

2. Grzech i nawrócenie w refleksji teologicznej

Grzech: -brak miłości wobec Boga i bliźniego

-Przywiązanie do dóbr

-obraza Boga, pycha

-nieposłuszeństwo (RP)

-zdrada, niewierność

rodzaje: cielesny ≠ duchowy

myślą, mową, uczynkiem, zaniedbaniem

śmiertelny: odłącza od Boga, świadomie, dobrowolnie, w materii ciężkiej

powszedni:

przeciw Duchowi Św: rozpacz, zatwardziałość, zuchwałość

wołające o pomstę do nieba: krew Abla, sodomici, skarga wdowy i sieroty

Wymiary grzechu

a. osobisty : wola osłabiona, rozum zaciemniony

b. społeczny: grzech odbija się na innych (gwałt)

JPII, struktury grzechu (wszystko zakotwiczone w grzechu osobistym, mafie, korporacje)

-uczestniczenie w takich strukturach

-pochwalanie

-brak aktywności w zwalczaniu ich

-chronienie tych, co popełniają (KKK)

RP (grzechy społeczne)

-człowiek, który grzeszy pociąga za sobą świat i Kościół (wynika z solidarności międzyludzkiej i religijnej)

-wprost przeciw bliźniemu

-grzech w stosunkach między wspólnotami (walka klas, konflikty wojenne)

c. eklezjalny: rani Kościół (ciało Chrystusa, członki)

rani ludzkość, świat przez Kościół (niezatarty znak)

Nawrócenie: szub (hebr) -zmiana drogi, zawrócenie z drogi

metanoia (gr) -zmiana myślenia

-od ateizmu do teizmu

- od jednej religii do innej

- od grzechu do łaski

- przyjęcie chrześcijaństwa

Biblia: -ST: powrót do Boga, do Przymierza, prawe serce (Ez, nowe serce)

-NT: za Chrystusem, czyny Ewangelii

T. moralis -dotyczy całej osoby

-dotyczy całego życia (wobec Boga i bliźniego)

wymiary: dzieło osobiste

dzieło łaski

dzieło wspólnoty

3. Cnoty: ich systematyka i charakter rozwojowy

systematyka

-stała dyspozycja do czynienia dobra

a. naturalne (moralne, ludzkie) - zdobyte przez człowieka siłami naturalnymi (łaska też)

-roztropność (rozeznanie w danej okoliczności co dobre i wybór środków do spełnienia)

-sprawiedliwość (oddanie Bogu i bliźniemu tego, co im się należy)

-męstwo (stałe i wytrwałe dążenie do dobra mimo przeszkód)

-umiarkowanie (opanowanie w dążeniu do przyjemności, równowaga w używaniu dóbr)

b. teologalne (nadprzyrodzone, boskie) - uzdalniają do życia w jedności z Trójcą Świętą

-początek początek cel; Bóg Trójjedyny

- są darem łaski

-utrata (miłość przez grzech, wiara przez zaparcie, nadzieja przez rozpacz)

-tylko miłość jest wieczna

-zestawienie: wiara-rozum, nadzieja-pamięć, miłość-wola.

-Dary Ducha Św. uzupełniają cnoty, w sposób nadprzyrodzony

charakter rozwojowy

-stopniowo i systematycznie

-conexio virtuum

-z czasem łatwość, heroizm na końcu

4. Świętość i nienaruszalność życia ludzkiego

Życie ludzkie jest święte (stwórcze dzieło Boga, podtrzymywane przez Boga, do Boga zmierza)

Bóg jest Panem życia (DV, od początku do końca)

-Godność osoby ludzkiej stworzonej na obraz i podobieństwo Boga

-Bóg chciał człowieka dla niego samego

-od poczęcia jest przeznaczony do szczęścia

ST: Zabójstwo Abla, Dekalog

NT: Jezus potępia zabójstwo, a nawet gniewanie się na brata (miłość nieprzyjaciół, nastawienie drugiego policzka)

-5 przykazanie (zabójstwo zamierzone bezpośrednio - wołający o pomstę, i pośrednio)

uprawniona obrona (dopuszczalna, obowiązek - nawet z użyciem broni)

Przerywanie ciąży - od początku w Kościele przestępstwo

- ekskomunika

- prawo do życia tkwi w naturze, embrion jest osobą ludzką

Antykoncepcja -sprzeczne z godnością osoby, odpowiedzialne rodzicielstwo

Manipulacje genetyczne -niedopuszczalne (poprawa wyglądy) dopuszczalne (zdrowie i życie)

-diagnostyka prenatalna

-in vitro

-klonowanie

-badania na komórkach macierzystych

Eutanazja kontra uporczywa terapia

Samobójstwo jest przeciw miłości siebie, bliźniego i Boga

5. Moralność życia małżeńskiego i rodzinnego

Małżeństwo - sakramentem

- obraz Boga (stworzył mężczyznę i niewiastę na swój obraz, tajemnica osobowej miłości wewnątrz Trójcy)

-miłość jako dar z siebie należy do istoty małżeństwa

cel: dobro małżonków i przekazywanie życia

miłość małżeńska (cechy):

-cielesno-duchowa, bosko-ludzka

-wymiar seksualny

-eros (dostrzeżenie wymiaru osoby)

-przyjaźń ( aby pomóc rozwijać się)

-caritas (miłość chrześcijańska, włącza nas w nurt Boży)

Pielęgnowanie miłości

-seksualnego wymiaru

- erosu i przyjaźni

-agape

Czystość

Formy - dziewictwo, wdowieństwo i małżeństwo (wierność drugiemu, Bogu i sobie)

Contra czystość: rozwiązłość, masturbacja, nierząd, prostytucja, gwałt.

Wykroczenia przeciwko godności małżeństwa

-Cudzołóstwo

-Rozwód

-Separacja

Rodzina

-LG, Rodzina to kościół domowy (przekazują wiarę dzieciom, szkoła życia chrześcijańskiego)

-wzorem jest święta rodzina, Chrystus wzrastał przy boku Józefa i Maryi

-Kościół jest rodziną Bożą (wszyscy dziećmi Boga, zatem i braćmi)

-IV przykazanie, Bóg chciał, aby po Nim czcić rodziców

-dotyczy rodziców i opiekunów, dziadków (obywatele wobec ojczyzny)

Natura rodziny

-mężczyzna, kobieta i dzieci

-stworzenie: Bóg stworzył rodziną jako związek kobiety i mężczyzny otwartych na życie

-odkupienie: obraz Kościoła, Trójcy Świętej

rodzina a społeczeństwo

-wychowanie dzieci do życia w społeczności i dla społeczności

-społeczeństwa ma przyjąć (zasada pierwszeństwa)

JPII, Familiaris Consortio (co państwo ma zapewnić rodzinie)

-prawo do założenia rodziny

-ochrona stałości więzi

-prawo do wychowania własnych dzieci

-prawo do zrzeszania się

Obowiązki członków rodziny

-dzieci: szacunek, wdzięczność, posłuszeństwo, odpowiedzialność za starość rodziców

-rodzice: zagwarantowanie spełnienia materialnych i duchowych potrzeb, wychowanie: fizyczne, moralne, religijne.

Praca magisterska

1. Tzw. trzecia świątynia (Heroda) - jej dzieje i struktura

Powstanie

-Herod Wielki, przebiegły polityk, amfiteatr, pałac

-Herod nie burzy świątyni Zorobabela, ale ją rozbudowuje (ruch polityczny - splendor, względy ludu i faryzeuszów

-bez przerywania ofiar, stopniowo (20 a. Ch do 64)

Struktura

-częściowo zasypana dolina Cedronu, aby poszerzyć górę świątynną

-zachód, południe i wschód - mur z ogromnych kamieni 1/3 m

-wzdłuż murów: krużganki, portyki, marmurowe kolumny, sklepienia z drzewa cedrowego

-na górę prowadzi 8 bram, budowla do rytualnych obmyć

-dziedziniec pogan, oddzielony od świątyni murem (ostrzeżenia po grecku i łacinie, że wejście poganom grozi śmiercią )

-7 bram w murze samej świątyni (tylko jedna po stronie wschodniej)

-dziedziniec kobiet (potem 15 stopni)

-dziedziniec Izraelitów

-dziedziniec kapłański (potem 12 stopni)

-świątynia

-przedsionek

-nawa (tablica Obecności, przy wejściu zasłona - babiloński gobelin)

-menora (zabrana przez Tytusa)

-ołtarz kadzenia

-miejsce Najświętsze (święty kamień, zasłonięte zasłoną)

- w murze były pokoje

-południowo-wschodnia część świątyni, ołtarz, a na północ miejsce uboju.

-12 oddziałów kapłanów (2 razy w roku przez tydzień)

Zburzenie -Józef Flawiusz (źródło wiedzy) miał nakłonić Izraelitów do poddania się Tytusowi (chciał oszczędzić świątynię)

-nie udało się, zrównano świątynię i przestano składać ofiary

-ten sam dzień, w którym (587) Nabuchodonozor spalił świątynię Salomona

-skarby splądrowano

-Talmud: kto nie widział świątyni jerozolimskiej ten nic nie widział

2. Jezus jako świątynia w myśli autorów NT

a. Jezus a świątynia jerozolimska - czyny i zapowiedzi

-ciągłość, rozwój i transpozycja znaku światyni

-Mesjasz wprowadza Nowe Przymierze, które jest nieodłączne od kultu w świątyni

-Łk (ofiarowanie i pielgrzymka na święto)

-słownictwo sceny ofiarowania wskazuje (Jezus Chrystus-Kapłan, prawdziwy władca tej świątyni)

- pielgrzymka (12 lat symbol, dom Ojca - właściwa relacja Jezusa, mądrość-Jezus-Logos)

-Mt (tu coś więcej niż świątynia)

-Mesjasz miał być panem świątyni i kultu

-oświadczenie mesjańskie

-kontrasty (opozycja wobec nadużyć - świątynia jest przejściowa)

-oczyszczenie świątyni

-jak reformator religijny

-sensus plenior słów o domu modlitwy (Iz) w ustach Mesjasza

-u Jana, znak na , którym się usprawiedliwisz (Jonasza) zmartwychwstanie, Jezus wyrzuca zwierzęta, bo nadeszła godzina prawdziwej ofiary (Congar)

-Mt, gdzie dwaj.. tam ja jestem (Miszna: gdzie dwaj i między nimi Torah tam szekinah)

-Mk, przybytek nie ręką ludzką uczyniony, burzenie świątyni w 3 dni

-J, „zamieszkanie”

-Samarytanka (prawdziwy kult: Nowa Świątynia pełna Ducha i prawdy)

-jeśli kto jest spragniony (centrum i życia świata już nie w świątyni, ale w Nim - Siloe, tradycja oblewania ołtarza)

b. Apostołowie wobec światyni

c. Ciało Chrystusa nową świątynią (Paweł)

d. Świątynia niebieska (Hbr)

e. Świątynia w Apokalipsie.

3. Cechy językowo - literackie Ewangelii Jana

Charakter i cechy języka janowego

- wieloznaczność terminów (np. zburzcie tę świątynię, woda żywa)

- technika nieporozumienia (mówi o sobie, reakcja niezrozumienia, zatem mówi dalej

- ironia (przeciwnicy chcą wykpić Jezusa wypowiadają głęboką prawdę np. czy Ty jesteś większy od Jakuba?

- inkluzja (element na początku i końcu sekcji - tworzy całość np. dwa cuda w Kanie)

- technika typowo Janowa: słowa Jezusa- ST i doświadczenia popaschalne Kościoła

np. jeśli kto spragniony… jak mówi Pismo: Strumienie …a mówił to o Duchu

- opowiadania: znaczenie dosłowne i symboliczne np. noc, w którą wchodzi Judasz (ciemność tej chwili)

4. Spotkania ze Zmartwychwstałym w J.

-20 rozdział, epizod poprzedzający

- gdy synoptycy mówią o 3 niewiastach, Jan o Marii Magdalenie

-uczniowie Jan i Piotr (prymat Piotra)

-pozostawione płótna nie sugerują kradzieży, pytanie o sposób przeniknięcia Jezusa

-apostołowie wracają do siebie pozostaje sama Maria Magdalena

a. Maria Magdalena

-u Jana to nie aniołowie mówią o zmartwychwstaniu - spotkanie z Chrystusem

-aniołowie jak cheruby na arce

-pytanie jak na początku działalności: czego szukacie?

-Maria upada do stóp, jak niewiasty u Mt, nowy sposób obecności Jezusa (przez Ducha)

-czas chrystofanii (między zmartwychwstaniem a wniebowstąpieniem) jeszcze nie wstapiłem

b. Uczniowie

-nowe właściwości uwielbionego ciała

-zwyczajne pozdrowienie - ale paschalny dar pokoju, Duch i władza odpuszczania

-spełnieni obietnic z wieczernika

- pokój

- radość z obecności Jezusa

- misja (ta sama formuła - jak Ojciec mnie posłał - nie tylko porównanie, ale i przyczyna)

-Jezus tchnął: echo drugiego opisu stworzenia i wyschłych kości (Ez)

-tchnienie życia (stworzenie) ; tchnienie Ducha (nowe stworzenie)

-różne teorie: dar Ducha tymczasowy, lub dotyczący relacji Ojciec-uczniowie

-Łk akcentuje dar dla spełnienia misji, Piędziesiątnica, nadanie Prawa…

c. Tomasz

-eva.n mh. - jeśli nie zobaczę (4,48) jeśli nie zobaczycie znaków, nie uwierzycie

-czy włoży rękę (za: Augustyn, Tomasz z Akwenu), a Jezus: uwierzyłeś, bo mnie ujrzałeś

-Pan mój i Bóg mój - pierwsze dosłowne wyznanie bóstwa

-nie ma sceny pożegnania, kompozycja otwarta (Jezus jest nadal z uczniami)

-3 spotkania

1. Maria - orędzie o wstąpieniu do „Ojca mego i Ojca waszego”

2. Uczniowie - dar Ducha

3. Tomasz - błogosławieni, którzy nie widzieli, a uwierzyli

Uczeń umiłowany, Maria, Tomasz - różne drogi wiary z Zmartwychwstałego

Epilog - „abyście wierzyli” na podstawie świadectwa, 2 zakończenie (21 r) daje gwarancję autentyczności świadectwa Jana.

-synteza eklezjologi

-cudowny połów (praca apostołów)

-posiłek od Jezusa (Pan karmi swój Kościół)

-inicjatywa Jezusa, rozpoznanie go, misja

-w nocy nic nie mogą, o świcie Jezus (światło)

-znowu Piotr (w ubraniu, może przewiązał się, alby symbol oddania mimo zdrady) leci do Pana (Chrystus nie stoi już na falach zmienności, ale na stałym lądzie)

-153 ryby, Hieronim (153 gatunków ryb - uniwersalizm), wydarzenie bo Jan zapamiętał (jak godzinę 10)

-Piotr ciągnie sieć, a ona się nie rozrywa (Kościół i odpowiedzialność), ryba i chleb - symbole eucharystyczne

-pytanie o miłość, 3 razy, realizm „Panie, Ty wiesz”

-Jan, ma „pozostać” w słowach Ewangelii; kiedy umarł Jan dopiero zrozumiano te słowa, myślano, że zanim umrze Jan będzie Paruzja (Augustyn: Jan nie umarł, łagodnie oddycha i czeka na dzień Pana)

5. Pojęcie chwały Bożej w teologii biblijnej

-kabod (her. idea ciężaru, waga-znaczenie-chwała)

-bogactwa (Abraham), pozycja, urząd (Józef), blask (szaty Barona

-Bóg źródłem chwały, złudna chwała grzeszników

-chwała Jahwe (objawiający się Bóg - dzieła, sam Bóg)

a. dzieła Boże - interwencje, znaki (przejście przez Morze Czerwone), samo stworzenie

b. ukazywanie się chwały - blask oblicza Boga (2 Kor)

-Synaj

- Arka

-Świątynia (wypełnia i opuszcza w okresie niewoli Ez)

-ukazuje się, aby zbawiać, uświęcać i rządzić

-prorocy: Iz (Pan, tron, ogień wszystko trawiący)

Iz 60 (Bóg potęga i chwała opromienia N.W, Jerozolima promieniuje chwałą Boga na wszystkie narody)

-chwała Chrystusa (powiązanie chwały Bożej z osobą Jezusa, odblask jego chwały i odbicie jego istoty (Hbr))

a. Życie (słowa i czyny) oraz męka Jezusa

-synoptycy (chrzest, przemienienie, cuda)

-Jan (Syn Wcielony, znaki chwały - cuda, Ojciec otacza chwałą, szczyt - godzina męki Jezusa - chwałą posłuszeństwo)

b. Chwała wielkanocna

-Bóg uwielbił swego Syna, promieniuje chwałą

-opisy spotkania z Jezusa jak teofanie ST

c. Chwała eschatologiczna

-pełnia manifestacji chwały Chrystusa

-Nowa Jerozolima, lampą Baranek

-chwała Kościoła

-uwielbienie chwały Jezusa dopełnia się we wspólnocie wierzących

-Duch Święty działający w znakach (sakramentach), które (jak za Jego ziemskiej egzystencji) objawiają jego chwałę

31

Ambroży: - woda chrztu

- Łzy pokuty

Św. Tomasz

-rozum

-wola

-wł. gniewliwa

-wł. popędliwa

Wady

-nieroztropność

-niesprawiedliwość

-tchórzostwo

-nieumiarkowanie

Wiara - powierzenie się Bogu i uznanie Go za prawdę

ST: Abraham (ojciec wiary), Prorocy (wierność ≠ formalizm i skostnienie)

NT: Maryja (wiara doskonała)

Wiara (akt i postawa)

Praktyka wiary

Zagrożenia: ateizm, empiryzm, nihilizm, apostazji, herezja, indyferentyzm.

Nadzieja - zaufanie Bogu, oczekiwanie od Niego zbawienia

-oczekiwanie (na co i kogo)

-czujność

-ufne zawierzenie siebie i innych Bogu

Zagrożenia: rozpacz, zuchwałość, małoduszność

Miłość - dar Ducha, ufność Bogu nade wszystko

ST: Bóg jako Pan i Stwórca, opiekuje się ludem

NT: Bój jako Ojciec, jest Miłością

Eros, filia i agape (comcupiscientie et benevolentie)

Grzech przerywa miłość: niewierność, oziębłość

Humane Vitae PVI 1968

Evangelium Vitae JPII 95

Donum Vitae 1987

Prokreacja -

-celem potomstwo

-akt małżeński (wyraża miłość, otwiera się nażycie)

-współpraca z Bogiem w przekazywaniu życia (naturalna regulacja poczęć

-dziecko jest największym darem małżeństwa (KKK)

Poligamia

Kazirodztwo

Wolny związek

---