Oddziaływanie zabaw i gier ruchowych na rozwój człowieka .
Rola zabaw i gier ruchowych w wychowaniu wszechstronnym
Zabawy i gry w wychowaniu umysłowym
Gry i zabawy w kształceniu intelektualnym zmierzają do rozwoju i kształcenia motoryczności, cech i procesów psychicznych takich jak pamięć, myślenie, spostrzeganie, uwaga i wyobraźnia.
Zabawy i gry w wychowaniu estetycznym
Zabawy i gry ze śpiewem i przy muzyce sprzyjają rozwijania piękna ruchu, płynności harmonii, rozwijają zdolności wyczuwania rytmu i taktu, powodują przeżycia, budzą emocje.
Zabawy i gry w wychowaniu moralno-społecznym
Zabawy i gry posiadają ogromne możliwości oddziaływania na stronę psychiczną dziecka, nauczyciel może kształtować postawę a także charakter dziecka (takie cechy jak samodzielność, zdyscyplinowanie, panowanie nad sobą). Zabawy i gry uczą dzieci do działania w zespole przy rezygnacji z własnych ambicji, uczą przestrzegania przepisów i zasad, pełnego zaufania do kolegów i sędziów
Zadania zabaw i gier ruchowych w rozwoju fizycznym dziecka
Oddziaływanie zdrowotne
Gry i zabawy również mają za zadanie podnoszenia zdrowia dziecka. Ważne są trzy kierunki działania:
profilaktyka
korektywa istniejących wad w postawie
kompensacja różnego rodzaju braków i uszkodzeń
Zabawy i gry odgrywają istotną rolę w oddziaływaniu na system nerwowy - rozładowują napięcia nerwowe, wprowadzają uspokojenie, zapobiegają powstawaniu różnego rodzaju stresom i chorobom nerwicowym. Również dodatnio wpływają na wydolność układu krążenia, oddychania, przemiany materii i działania innych układów. Ćwiczenia i zabawy o charakterze korektywnym są dostępną formą usuwania defektów powstałych w przypadku braku kontroli w procesie rozwoju dzieci i młodzieży. Kompensacja różnego rodzaju braków i odchyleń od normy przez zabawy i gry - rozwijają i pobudzają bodźce działające korzystnie, usuwają niekorzystne a także przełamywują występujące zahamowania utrudniające niezależność fizyczną i moralną.
Rozwijanie sprawności
Za pomocą odpowiednio dobranych zabaw i gier możemy od najmłodszych lat kształtować takie cechy sprawności fizycznej jak: siła, szybkość, skoczność, wytrzymałość, zwinność. Odpowiednia sprawność fizyczna dzieci i młodzieży korzystnie oddziałuje na rozwój fizyczny, stan zdrowia, pokonywanie trudności życiowych, wpływa dodatnio na przygotowanie do wykonywania zawodu.
Charakterystyka zabaw i gier ruchowych
ZABAWY PROSTE
występują najprostsze ruchy naturalne związane z motoryką człowieka, takie jak: chód, bieg, skok, rzut itp.
zasady i przepisy są jasne i nieskomplikowane
może ale nie musi występować element współzawodnictwa, rywalizacji. Jeśli występuje to jest to współzawodnictwo indywidualne między poszczególnymi uczestnikami zabawy.
W trakcie zabawy bawiący może opuścić grupę, a także nowy uczestnik może w każdej chwili do niej dołączyć i nie zmienia to zupełnie charakteru i przebiegu zabawy
W zabawach można wyodrębnić następujące rodzaje:
ze śpiewem i przy muzyce
orientacyjno-porządkowe
bieżne
na czworakach
skoczne
rzutne
kopne
z mocowaniem i dźwiganiem
GRY RUCHOWE
podstawowym czynnikiem różniącym grę od zabawy jest to, iż w grze musi występować element współzawodnictwa
wszyscy uczestnicy wykonują to samo zadanie
może wystąpić funkcja kapitana
Gry ruchowe dzielą się na następujące podgrupy:
Gry proste
przynajmniej dwa zespoły, a w każdym minimum po dwóch zawodników
przepisy są proste nieskomplikowane
do każdego zespołu powinien być przydzielony sędzia
o zwycięstwie na pierwszym miejscu decyduje dokładność wykonania zadania a w drugiej kolejności szybkość zakończenia gry
musi w niej występować tylko jeden element ruchu np. rzut
Gry złożone
w grze złożonej występuje kilka elementów ruchu np. bieg i skoki
liczba zespołów minimum dwa
przepisy w porównaniu do gier prostych są bardziej skomplikowane
do każdego zespołu jest przydzielony jeden sędzia
o zwycięstwie na pierwszym miejscu decyduje dokładność wykonania zadania a w drugiej kolejności szybkość zakończenia gry
Gry przejściowe
charakteryzują się wyższą formą organizacyjną oraz wymagają od uczestników większych umiejętności niż gry złożone
na boisku znajdują się równocześnie tylko dwa zespoły o równej liczbie zawodników, które walczą o zwycięstwo
grę prowadzi sędzia
gry odbywają się na czas
o zwycięstwie decyduje liczba zdobytych punktów
Gry specjalistyczne
walczą dwa zespoły o zmniejszonej liczbie zawodników
zmniejszone i ograniczone boisko do gry zespołowej
przepisy odpowiadają przepisom sportowych gier zespołowych mogą jednak ulegać pewnym modyfikacjom wynikającym np. z liczby zawodników w drużynie
grę prowadzi jeden sędzia
gra odbywa się na czas lub do uzyskania przez jeden zespół ustalonej ilości punktów
o zwycięstwie decyduje liczba zdobytych punktów
Gry drużynowe
są najwyższą formą organizacyjną i wymagającą największych umiejętności od uczestników
Metodyka nauczania zabaw i gier ruchowych
Zabawy i gry orientacyjno-porządkowe
Mają na celu kształtowania szybkiej reakcji, spostrzegawczości oraz orientacji na sygnały wzrokowe i słuchowe.
Pamiętając o stopniowaniu trudności, w kolejności należy nauczać:
ustawiania się w określonym szyku
natychmiastowego zatrzymywania się w miejscu
szybkiego rozbiegania się i zajmowania wyznaczonych miejsc
ustawiania się w określonym szyku z nieoczekiwaną zmianą miejsca zbiórki
Zabawy i gry bieżne
Bieg jest podstawową formą aktywności ruchowej dzieci i młodzieży. Poprzez bieg kształtuje się m.in. szybkość, zręczność, wytrzymałość, wzmacniają zaraz pracę układu krążenia i oddychania oraz korzystnie wpływając na prawidłową przemianę materii
Naukę zabaw i gier bieżny uczymy kolejno:
swobodne biegi (zabawy masowe)
wyścigi
po liniach prostych o kierunkach znanych
po liniach prostych z wymijanie się
po liniach prostych ze zmianą kierunku
po liniach łamanych (slalomem)
zabawy i gry z pościgiem
Zabawy i gry na czworakach
Dla dzieci młodszych zabawy i gry na czworakach są doskonałym ćwiczeniem tułowia, przeciwdziałającym w tym wieku nadmiernej krzywiźnie lędźwiowej.
Naukę zabaw i gier na czworakach uczymy kolejno:
formy swobodne - swobodne chody i biegi później swobodne skoki na czworakach. Po opanowaniu następuje nauka toczenia piłki głową w pozycji czworakowej.
Zabawy i gry z wyścigiem w następującej kolejności:
Z elementami biegu na czworakach
Ze skokami na czworakach
Z toczeniem piłki głową
Zabawy i gry na czworakach z pościgiem
Zabawy i gry skoczne
swobodne podskoki, wyskoki, zeskoki, przeskoki obunóż i jednonóż
wyścigi skokami obunóż i jednonóż ze współzawodnictwem indywidualnym w szybkości
zabawy i gry z pościgiem - berki z elementem skoków
W zabawach i grach skocznych stosowane są również przeszkody, a ich stopniowanie jest następujące:
przeskoki przez narysowane linie na podłożu
przeskoki przez leżące na podłożu krążki tekturowe
przeskoki przez woreczki
przeskoki przez przeszkody wąskie i miękkie takie jak guma, skakanka, lina itp.
przeskoki przez przeszkody twarde, szerokie lub naskoki i zeskoki z przeszkody
Zabawy i gry rzutne
Stopniowe trudności zależy od:
doboru przyborów
rodzaju rzutów
Wśród przyborów w kolejności należy wymienić:
woreczki
małe piłeczki szmaciane, gumowe miękkie
piłeczki palantowe - rzuty
piłki do siatkówki
piłki do koszykówki
piłki palantowe - zabawy rzutno - chwytne
piłki do piłki ręcznej
przybór podbijany i podbijak
dętki
piłki lekarskie
Rodzaj rzutów jako kryterium stopniowania trudności:
rzuty na odległość
dowolne rzuty z wyznaczonej linii
rzuty nad przeszkodą
rzuty na odległość
rzuty do celu
cel duży umieszczony na wysokości wzroku
cel obniżany i zmniejszany
cel podwyższany powyżej wysokości wzroku
rzuty i chwyty
oswojenie się z przyborem
podania z rąk do rąk
podania ze stopniowym zwiększaniem odległości między podającymi
podania z toczeniem
podania i chwyty w marszu, biegu
łatwe pod względem orientacji gry i zabawy rzutno-chwytne
Podbijanie
Zabawy i gry kopne
oswojenie z piłką - podbicia piłki wewnętrzną częścią stopy, prostym podbiciem, uda, kolanem, głową.
Uderzenia i podania w zabawach i grach
Naukę przyjęcia piłki uczymy w kolejności:
toczącej się po podłożu
po odbiciu piłki z podłoża
z powietrza
w powietrzu
Naukę prowadzenia piłki uczymy w kolejności:
po linii prostej
po linii łamanej
po linii krzywej
Zabawy i gry z mocowaniem
Nauczane w kolejności:
ciągnięcia
przeciągania
przepychania
elementy walki wręcz
dźwigania
dźwigania współpartnera z elementami walki wręcz
Metodyka prowadzenia gry i zabawy ruchowej
Metodyka prowadzenia zabawy i gry ruchowej składa się z czterech podstawowych etapów: przygotowania, organizacji, przeprowadzenia i zakończenia gry lub zabawy.
Przygotowanie do prowadzenia gry i zabawy ruchowej
Przygotowanie prowadzącego
powinien zaplanować w najdrobniejszych szczegółach całą organizację gry
odpowiedni dobór gier ruchowych
Przygotowanie zawodników do gry
podział na drużyny, zespoły
wybór pomocników
Organizacja gry ruchowej
W zakresie szybkiej i właściwej organizacji gry ruchowej należy:
sprawnie ustawić zawodników na pozycjach wyjściowych do gry
właściwie ustawić się prowadzącemu
odpowiednio objaśnić grę:
podanie nazwy i wyjaśnienie w jakim celu ją organizujemy
określenie ograniczenia terenu
ustalenie nazw drużyn, rozmieszczenie na boisku
wyznaczenie sędziów
objaśnienie gry
podanie sposobu wyłonienia zwycięskiej drużyny
omówienie przepisów i błędów
zwrócenie się z pytaniem „czy są jakieś pytania”
Przeprowadzenie gry ruchowej
Właściwe przeprowadzenie, odpowiednie dozowanie wysiłku w grach ruchowych wymaga od prowadzącego pewnej aktywności, powinien on tak poruszać się po boisku aby widzieć wszystkich uczestników gry, a jednocześnie móc zareagować w konfliktowych, nieprzewidzianych sytuacjach.
Zakończenie gry ruchowej
Po zakończeniu gry należy:
ogłosić wyniki rywalizacji
podsumować grę lub zabawę
Lekcja zabaw i gier ruchowych
Zadania lekcji
Do zadań fizjologiczno-zdrowotnych zaliczamy:
dostarczenie dziecku poprzez ruch wszechstronnego bodźca rozwojowego
kształtowanie i utrwalanie nawyków higienicznych
wzmacnianie odporności organizmu poprzez hartowanie
kształtowanie dobrej postawy lub w miarę potrzeby korygowanie jej
Do zadań pedagogicznych zaliczamy:
rozwijanie zdolności motorycznych i umiejętności ruchowych
rozwijanie cech moralnych, jak wola i charakter
Również powinny zawierać takie zadania:
wprowadzenie radosnego nastroju i dobrego samopoczucia
stworzenie warunków do czynnego wypoczynku dla aparatu ruchowego i nerwowego
nauczanie podstawowych elementów technicznych lub doskonalenie ich dla potrzeb różnych dyscyplin sportu
Podstawowe zasady obowiązujące w prowadzeniu lekcji
Zasada wszechstronności - polega na tym, że w lekcjach wychowania fizycznego opartych o zabawy i gry ruchowe, w równym stopniu powinny być uwzględniane zagadnienia natury wychowawczej, zdrowotnej i sprawnościowej.
Zasada prawidłowego natężenia lekcji czyli stopniowania wysiłku jest realizowana poprzez odpowiedni dobór zabaw i gier ruchowych jak też ćwiczeń gimnastycznych do poszczególnych punktów toku.
Zasada zmienności pracy mięśniowej czyli oddziaływanie różne partie mięśni w trakcie zajęć.
Toki lekcji oparte na zabawach i grach ruchowych
Tok klasyczny
Ćwiczenia porządkowo - wychowawcze (zbiórka, raport, przywitanie, sprawdzenie obecności) - ok. 3min.
Zabawa lub gra o charakterze ożywiającym - ok. 3min
Zabawa lub gra orientacyjno - porządkowa - ok. 3min
Zabawa lub gra na czworakach - ok. 3min
Zabawa lub gra z mocowaniem lub dźwiganiem - ok. 4min
Zabawa lub gra masowa bieżna albo skoczna - ok. 5min
Zabawa lub gra rzutna lub kopna - ok. 10min
Zabawa lub gra skoczna albo bieżna o mniejszym natężeniu - ok. 6min
Ćwiczenia korektywne - ok. 2min
Zabawa o charakterze uspokajającym pracę serca i płuc - ok. 2 min
Ćwiczenia porządkowo - wychowawcze
Tok z grą drużynową
Ćwiczenia porządkowo - wychowawcze - ok. 3min
Zabawa lub gra o charakterze ożywiającym - ok. 3min
Ćwiczenia gimnastyczne kształtujące, wolne ramion, nóg, tułowia we wszystkich płaszczyznach - ok. 5min
Zabawy lub gry, ewentualnie ćwiczenia doskonalące elementy ruchowe tej gry drużynowej która jest głównym zadaniem dydaktycznym lekcji - ok. 10min
Gra drużynowa, mini-gra sportowa - ok. 15-17min
Ćwiczenia korektywne - ok. 2min
Zabawa o charakterze uspokajającym - ok. 2min
Ćwiczenia porządkowo - wychowawcze - ok. 2min
Dobór zabaw i gier ruchowych do lekcji
Grupa ćwiczebna
Wiek
Płeć
Stan zdrowia
Stopień usprawnienia
Zainteresowania
Ubiór
Miejsce zajęć
W pomieszczeniach zamkniętych
Na wolnym powietrzu
Rodzaj i liczba posiadanych przyborów
Przybory faktyczne
Przybory zastępcze
Zadania lekcji
Zachowania odpowiedniego stosunku zabaw do gier
Program nauczania