A

A'albiel - anioł służebny archanioła Michała (zob. M. Gaster, Wisdom of the Chaldeans).
Aariel ("lew Boży") - imię anioła zapisane na ofickim (gnostyckim) amulecie obok imienia boga Jaldabaota (zob. Bonner, Studies in Ma-gical Amulets).
Aba - wysoki dostojnik anielski, zajmujący się sprawami ludzkiej seksualności, którego można przywołać podczas magicznych obrzę-dów kabalistycznych. Aba pełni także funkcję anioła służebnego króla Sarabotesa, który jest piątkowym władcą aniołów powietrza; ~ Aba-lidot (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus; Masters, Eros and Evil).
Ababaloj - anioł przywoływany w zaklę-ciach Salomonowych. Imię Ababaloja wymienia księga czarów, Grimorium Verum.
Abachta (Abagta) - w literaturze rabinac-kiej, jeden z siedmiu aniołów zamętu; sześciu pozostałych nosi imiona: Barbona (Harbona), Bigta, Karkas, Bizta, Mehuman i Zeter. Abachta jest również jednym z "wygniataczy tłoczni wi-na' (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 4, s. 374).
Abaddon (Abbadon, "niszczyciel") - hebraj-skie imię greckiego Apollyona, anioła Czeluści (Ap 9, 11); także anioła, który związał Szatana na tysiąc lat (Ap 20). W Księdze Hymnów (któ-rych kopia znajduje się wśród rękopisów od-krytych w Qumran) mowa o "otchłani Abad-don" i "potokach Beliala [które] wdarły się do Abaddon' [por. Tyloch, Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym, s. 264, przyp. 32, s. 267 -przyp. tłum.]. W apokryfie z I w., Księdze staro-żytności biblijnych-Pseudo-Filom, mowa o Abad-donie jako miejscu (szeolu, piekle), a nie duchu czy demonie. Podobnie Milton w Paradise Re-gained (IV, 624) posługuje się pojęciem Abaddon jako określeniem miejsca, to jest otchłani. Zgod-nie ze współczesną wiedzą, po raz pierwszy pojęcie to upersonifikował autor Apokalipsy św. Jana, gdzie stało się ono imieniem anioła. W Dziejach Tomasza z III w. Abaddon jest imie-niem demona, lub samego Szatana, i tak też rozumie je Bunyan w Wędrówce pielgrzyma. We-dług Mathersa, autora The Greater Key of Solo-mon, Abaddon to imię Boga, którego użył Moj-żesz, prosząc Stwórcę o zesłanie plagi gradu na Egipt. Kabalista Józef ben Abraham Gikattila używa słowa Abaddon jako określenia szóstej z siedmiu "warstw piekła", której zarządcą jest anioł Pasjel (por. Cohen, Talmud, s. 380). Klop-stock w Mesjadzie nazywa Abaddona "ciemnym aniołem śmierci". O "szponiastych skrzydłach" Abaddona pisał Francis Thompson w wierszu To the English Martyrs (~ Apollyon). Abaddon jest również utożsamiany z aniołem śmierci i zniszczenia, demonem czeluści, z władcą de-monów podziemnego świata oraz Samaelem i Szatanem (zob. De Plancy, Słownik wiedzy ta-jemnej, s. 9; Grillot, A Pictorial Anthology of Witch-craft, Magic and Alchemy, s.128). W tym ostatnim dziele Abaddon występuje jako "Anioł znisz-czenia z Apokalipsy". W The Magus Barretta Abaddon przedstawiony jest na kolorowej ry-cinie jako jeden z "demonów zła".
Abadon - określenie piekła (-~ Abaddon). Pisownia (z jednym "d") wzięta z Zoharu (Deu-teronomium 286a).
Abagta ~ Abachta
Abaj - anioł należący do chóru panowań (zwierzchnictw), przywoływany w kabalistycz-nych zaklęciach magicznych.
Abalidot - dostojnik niebiański, zajmujący się, podobnie jak Aba, sprawami ludzkiej se-ksualności. Abalidot jest aniołem służebnym Króla Sarabotesa, piątkowego władcy aniołów powietrza (zob. Barrett, The Magus, t. 2; Masters, Eros and Evil).
abalim (arelim) - chór aniołów znany w an-gelologii chrześcijańskiej jako ~ trony. W The Magus Barretta mowa o "tronach, które Hebraj-czycy nazywają abalim, aniołach wielkich i po-tężnych". Najwyższymi inteligencjami (tj. anio-łami) tego chóru są Zafkiel i Jofiel.
Aban - w religiach starożytnej Persji Aban jest (lub był) aniołem października. Był też władcą dziesiątego dnia każdego miesiąca (zob. Hyde, Historia Religionis Veterum Persarum).
Abariel - w traktatach poświęconych obrzę-dom magicznym, anioł, którego imieniem po-sługiwano się w zaklęciach przywołania. Imię Abariela widnieje na drugim pentagramie Księ-życa (zob. Mathers, Greater Key of Solomon).
Abaros ~ Armaros
Abasdarhon - najwyższy rangą anioł włada-jący piątą godziną nocy (zob. Waite, The Leme-geton).
Abatur Muzania (Abiatur) - w kosmologii mandajskiej uthra (anioł) Gwiazdy Polarnej. Pil-nuje wagi, na której w momencie śmierci wa-żona jest ludzka dusza; ~ Aszriel; Monker (ma-hometański czarny anioł) - obaj aniołowie wypełniali podobne funkcje (zob. Drower, The Mandaeans of Iraq and Iran; por. Rudolph, Gnoza, s. 313).
Abbadon -~ Abaddon
Abbadona - upadły anioł, serafin, niegdyś wierny towarzysz Abdiela. W pieśni XXI Me-sjady Klopstocka, Abbadona żałuje, że przyłą-czył się do buntu, i zwany jest "aniołem po-kutującym". Trzeba jednak zaznaczyć, że zgod-nie z doktryną chrześcijańską, upadły anioł nie odczuwa skruchy - starczy, że raz zgrzeszył, a staje się zatwardziały w złu, i jego umysł już na zawsze jest zwrócony ku ciemnej stronie bytu.
Abbaton - imię Boga lub świętego anioła, używane w zaklęciach Salomonowych do przy-woływania demonów (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Słowo to oznacza śmierć, i w tym sensie Abbaton jest utożsamiany z aniołem śmierci; pełni on także funkcję strażnika w piekle (zob. koptyjskie fragmenty Ewangelii Bartłomieja w: M.R. James, The Apocryphal New Testament).
Abdal ("zastępca") - w tradycji muzułmań-skiej imię siedemdziesięciu tajemniczych du-chów, od których zależy los świata, a których tożsamość znana jest jedynie Bogu. Kiedy jedna z tych boskich istot umiera (tak więc Abdale nie są nieśmiertelne), Bóg w tajemnicy wyzna-cza następnego, aby go zastąpił. Spośród sie-demdziesięciu Abdali czterdzieści mieszka w Syrii. (Podobną funkcję pełnią "sprawiedli-wi" w tradycji żydowskiej oraz lamowie).
Abdia ("sługa") - imię anioła widniejące na zewnętrznym kręgu pentagramu Salomona. Wspomina o nim Waite w The Lemegeton (ryc. 156). Wymienienie imienia anioła w księdze czarnej magii nie oznacza, że jest on zły. W "podręcznikach czarostwa" pojawia się wie-le imion świętych aniołów, którzy, przebywając w piekle, wypełniają polecenia Boga. Podobnie w niektórych sferach nieba przebywają źli anio-łowie (np. ~ grigori, zwani też czuwającymi).
Abdiel ("sługa Boży") - najwcześniejsza wzmianka o Abdielu pochodzi z Księgi Razjela, żydowskiego dzieła kabalistycznego, powstałe-go w średniowieczu i napisanego po hebraj-sku; autorstwo Księgi przypisuje się Eleazarowi z Wormacji. W Raju utraconym (V, 973, 1085; VI, 469-472) Abdiel jest "serafinem rozpłomienio-nym", który pierwszego dnia walki w niebie gro-mi Ariela, Arioka i Ramiela (zbuntowanych anio-łów z zastępów Szatana). Pod potężnym cio-sem miecza Abdiela ugina się sam Szatan (VI, 235-243). Milton sławi serafina słowami: "Pośród niewiernych, on wierny jedyny, / Nieporuszo-ny wśród nieprzeliczonych, / Nieustraszony, nietrwożny, niezłomn~' (V, 1086-1088). West w swojej pracy Milton and the Angels (s. 124) twierdzi, że Abdiel został wymyślony przez Mil-tona; w innym miejscu (s. 154) przyznaje jednak, że wzmiankę o Abdielu zawiera Księga 1Zazjela. W Biblii (1 ICrn 5, 15) Abdiel nie jest imieniem anioła, ale człowieka, syna Gada, mieszkańca Gi-leadu. Wzmianka w Biblii stanowi niewątpliwie pierwotne źródło tego imienia. Jako anioł, Abdiel występuje również w powieści Anatola France'a Bunt aniołów, gdzie na czas swojej ziemskiej dzia-łalności przybiera imię Arkadiusz.
Abdizriel (Abdizuel) - w kabale jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus). Imiona wszystkich 28 aniołów podano w Apendyksie.
Abedumabal (Bedrimulael) - w księdze cza-rów Grimorium Verum, anioł przywoływany w zaklęciach magicznych.
Abel ("łąka") - jeden z dwunastu aniołów zrodzonych z boga Jaldabaota; sądzi dusze tra-fiające do nieba. Jest także jednym z aniołów czwartego nieba oraz władcą Dnia Pańskiego (niedzieli) przywoływanym ze wschodu. W Te-stamencie Abrahama (13, 1) Abel jest aniołem "przed którym musi się stawić na sąd każda dusza, kiedy tylko Henoch, niebiański skryba, przedłoży księgę, w której zapisane są ludzkie uczynki" (zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics; Barrett, The Magus, t. 2).
Abelech (Helech) - w okultyzmie, imię Bo-ga lub anioła przywoływanego w zaklęciach przeciw demonom (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Abezi-Tibod ("ojciec czczej rady') - we wczesnej tradycji żydowskiej Abezi-Tibod jest utożsamiany z Samaelem, Mastemą, Uzą i in-nymi diabłami. Jest potężnym duchem, który walczył z Mojżeszem w Egipcie, zatwardził serce faraona i wspomagał jego czarnoksięż-ników. Razem z Rahabem utonął w Morzu Czerwonym (tj. Morzu Sitowia). Abezi-Tibod i Rahab są książętami Egiptu. W Testamencie Salomona ("Jewish Quaterly Review", London 1889, XI) Abezi jest synem Beelzeboula (Bel-zebuba) i demonem Morza Czerwonego; jak sam twierdzi, jest "potomkiem archanioła". Abhejel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca.
Abiou - anioł pokrewny -~ Ejaela. Abiressia - w tradycji gnostyckiej, jeden z dwunastu aniołów zrodzonych z boga Jal-dabaota (~ Abel; zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics II).
Ablati - w Salomonowych traktatach magicz-nych, anioł przywoływany w zaklęciach Uriela. Zarazem jest to "jedno z czterech słów, które Bóg wypowiedział do swego sługi, Mojżesza"; pozostałe trzy słowa to: Josta, Agla i Kaila (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magic; Waite, The Book of Ceremonial Magicy.
Aboezra - anioła o tym imieniu wzmiankuje Waite w The Book of Ceremonial Magic ("prze-najświętszy Aboezra"). Zgodnie z zaleceniem Grimorium Verum, Aboezrę przywołuje się w błogosławieństwie soli.
Abrael ~ Abru-El
Abragate - duch lub anioł przywoływany w modlitwie Salomonowej przez mistrza cere-monii (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Abrakadabra ("błogosławię zmarłym") - jed-no z trzech świętych imion wypowiadanych w zaklęciu miecza. Jest to także jedno z najstar-szych słów magicznych; uważa się, że pochodzi od hebrajskiego wyrażenia ha bracha dabara, co znaczy: wypowiadać błogosławieństwo. Imię to, zapisane na kawałku pergaminu zawieszonego na szyi, służyło jako amulet przeciw chorobie. Przyzywając Abrakadabrę, inwokant jedenasto-krotnie wypowiadał jego imię, za każdym razem opuszczając jedną literę, aż dobrnął do końco-wego "a" (-~ Abraksas).
Abraksas (Abraksis, Abrasaks itd.) - w gno-styckiej teogonii, Najwyższy Nieznany; w mi-tologii perskiej, źródło 365 emanacji. Imię "Ab-raksas" często grawerowano na ozdobach uży-wanych jako amulety (tzw. gemmy) lub jako "przybory" do odprawiania obrzędów magicz-nych. W kabale Abraksas jest księciem ~ eo-nów. Imię to jest wzmiankowane w takich dzie-łach, jak Miecz Mojżesza, Księga Razjela, oraz w wielu innych traktatach magicznych i mistycz-nych. Według starszych źródeł Abraksas jest, lub był, demonem, jednym z bóstw starożytne-go Egiptu. Od jego imienia, jak się zdaje, po-chodzi słowo "abrakadabra". Pierwotnie był to termin określający - w systemach gnostyc-kich - eony i cykle stworzenia; w głębszym sensie oznaczał samego Boga. Gnostyk Bazyli-des, który, jak się uważa, "wymyślił" Abraksa-sa, nauczał, że jest on archontem władającym 365 niebiosami oraz pośrednikiem między ży-wymi stworzeniami zamieszkującymi ziemię i Bogiem (zob. Forlong, Encyclopedia of Religions; zob. też obrazowe przedstawienie Abraksasa z głową kogucią w: Budge, Amulets and Talis-mans, s. 208; Rudolph, Gnoza, s. 27).
Abramus ~ Abrimas
Abrasjel - anioł siódmej godziny dnia, słu-żący pod Barginielem (zob. Waite, The Pauline Art, w: The Book of Ceremonial Magic, s. 67). Abrid - w okultyzmie, anioł letniego zrów-nania dnia z nocą; jego imię wypisywano na amuletach mających chronić przed urokiem ("złym okiem"). Zob. Trachtenberg, Jewish Ma-gic and Superstition, s. 139, gdzie Abrid jest wy-mieniony wśród sześciu innych ~ memunim, tj. aniołów służebnych.
Abriel - jeden z aniołów należących (obecnie lub w przeszłości) do chóru panowań, przywo-ływanych w zaklęciach kabalistycznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Abrimas - anioł wzywany na zakończenie szabatu (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition, s. 139). Aca fca f 5
Abrinael ~ Abrunael
Abru-El ("moc Boga") - arabski odpowied-nik archanioła Gabriela (zob. Forlong, Encyclo-pedia of Religions).
Abrunael - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca. Imiona wszystkich 28 aniołów podano w Apendyksie.
Absinthium ~ Piołun
Abtelmoluchos -~ Temlakos
Abuhaza - w okultyzmie, anioł służebny Ar-kana, poniedziałkowego władcy aniołów po-wietrza, oraz poddany Wiatru Zachodniego (zob. Barrett, The Magus).
Abujonij - w Szóstej i siódmej księdze Mojże-szowej oraz innych pismach okultystycznych, anioł mieszkający w drugim niebie.
Abujori (Abujoro) - w magii rytualnej, śro-dowy anioł zamieszkujący (według różnych źródeł) drugie lub trzecie niebo, przywoływany z północy (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Abuliel - w okultyzmie żydowskim, anioł przenoszący modlitwy. Wzmiankują o nim Jof-fe i Mark w Great Dictionary of Yiddish Lan-guage I. Ponieważ jednak nie wspomina o nim Margouliath w Malache Elion (Aniołowie nie-biańscy) ani żaden inny znany tekst literatury Hejchalot, podobnie jak Trachtenberg w Jewish Magic and Superstition oraz Gershom Scholem w swych licznych pracach, należy uznać, że Abuliel nie stał wysoko w hierarchii anielskiej. Najważniejszymi aniołami modlitwy są Aka-triel, Metatron, Rafael, Sandalfon, Michał i Si-zouze (możliwe, że Abuliel jest aniołem służeb-nym jednego z wyżej wymienionych).
Abuzohar -jeden z aniołów Księżyca, przy-woływany podczas poniedziałkowych obrzę-dów magicznych (zob. Albertus Magnus, Les Admirables Secrets d'Albert le Grand).
Acafcaf (Aczaca) - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Achaja(sz) (Achaja, "trud") - w kabale, je-den z ośmiu serafinów; jest aniołem cierpliwo-ści i odkrywcą tajemnic natury. Aniołem po-krewnym Achajasza jest Chous. Reprodukcję pieczęci Achajasza zob. w: Ambelain, Le Kabbale Pratique, s. 260. W Nowym Testamencie Achaja jest nazwą rzymskiej prowincji. Święty Paweł wizytował kościoły w tym regionie (zob. Dz 18, 12. 27).
Achamot - jeden z eonów, córka ~ Pistis Sofii. W gnostycyzmie ofickim, Achamot jest matką złego boga Jaldabaota (zob. King, The Gnostics and Their Remains; Jonas, Religia gno-zy, s. 201, 204-205; Quispel, Gnoza, s. 101, 206). [W apokryficznej Apokalipsie Jakuba, Achamot jest "uosobieniem Mądrości" (zob. Langkam-mer, Apokryfy Nowego Testamentu, s. 63) -przyp. tłum.]
Achartiel i Achatchriel - imiona aniołów od-nalezione na orientalnych amuletach (kameot) mających chronić przed złem (zob. Schrire, He-brew Amulets).
Achazriel - anioł pełniący funkcję odźwierne-go na dworze niebiańskim (zob. Midrasz Raba).
Acheliasz - anioł, którego imię widnieje na pierwszym pentagramie planety Wenus (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Achides - anioł, którego imię widnieje na trzecim pentagramie planety Wenus (zob. Shah, The Secret Lore of Magic; Mathers, The Greater Key of Solomon).
Achrazjel (Akrazjel, "herold Boga") - pra-wdopodobnie jedna z form imienia ~ Razjel lub ~ Galizur. Akrazjel jest aniołem zwiasto-wań, a także stróżem ostatniej bramy piekieł. Był też aniołem, który wyjawił Adamowi boskie tajemnice. Kiedy Bóg postanowił, że Mojżesz powinien umrzeć, a ten zaczął błagać o dłuższe życie, Stwórca posłał Achrazjela, aby oznajmił Prawodawcy, iż jego modlitwy nie zostaną wpuszczone do nieba (zob. Ginzberg, The Le-gends of the jews, t. 3, s. 419). [W innej wersji tej samej legendy aniołem, którego Bóg posłał, aby powiadomił Mojżesza o daremności jego próśb, był Metatron (zob. Ze skarbnicy midraszy, s. 106-108) - przyp. tłum.]
Achsa - anioł dobrych uczynków wzywany w modlitwie przez mistrza ceremonii podczas Salomonowych obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Achtariel ~ Akatriel JHWH
Achusaton - w Szóstej i siódmej księdze Moj-żeszowej, jeden z piętnastu aniołów tronowych. Imiona wszystkich aniołów tronowych podano w Apendyksie.
Acilut - w kabalistycznej kosmogonii, świat emanacji, tj. najwyższy z czterech światów, miejsce przebywania Boga i najpotężniejszych aniołów (zob. Halevi, Kabała, s. 8-12).
Acjel - jeden z siedmiu aniołów planetar-nych, przez Corneliusa Agrippę zwanych Elek-torami, służący pod rozkazami anioła Rafała (zob. Conybeare, The Testament of Solomon).
Adabiel - w The Hierarchy of the Blessed An-gels Heywooda, jeden z siedmiu archaniołów. Prawdopodobnie jest to jedna z wersji imienia -~ Abdiel. Adabiel jest władcą planety Jowisz (według innych źródeł - Marsa). Czasem utożsamia się go z Zadkielem, a także królem Hadesu ~ Nergalem.
Adad - w mitologii asyryjsko-babilońskiej, władca piorunów, także "opiekun wróżbiar-stwa" (zob. Huyghe, Larousse Encyclopedia of Mythology, s. 59). [Adad był także bogiem hu-raganów i opadów, przywoływanym w zaklę-ciach magicznych "przeciwko skutkom jakiego-kolwiek zaklęcia" (zob. Babilońskie zaklęcia ma-giczne, s. 94; Eliade, Historia wierzeń i idei religijnych, t. 1, s. 108, 111) - przyp. tłum.]
Adadija - jedno z ponad stu imion anioła Metatrona.
Adam ("człowiek") - w apokryficznym Ży-ciu Adama i Ewy (I, 10) Adam nazwany jest "świetlistym aniołem'. Według Bereszit Raba, gdy Adam został stworzony, sięgał "od ziemi aż po firmament". Według Pistoriusa Adam jest szóstą sefirą kabały, Tiferet ("piękność"). Zda-niem rabiego Meiera proch, z którego Bóg stwo-rzył Adama, został zebrany z czterech krańców (narożników) ziemi. Talmud naucza, że Adam był początkowo hermafrodytą i stanowił do skonały obraz Boga (również pojmowanego ja-ko hermafrodyta). Apokalipsa Mojżesza (grecka o.versja Życia Adama i Ewy) opowiada, że Adam został uniesiony do nieba na ognistym rydwa-nie powożonym przez archanioła Michała. We-dług innej legendy Adam został uwolniony z piekła przez Jezusa i zabrany do nieba wraz z innymi "świętymi w okowach". Jeszcze inna legenda, zapisana we Wniebowzięciu Mojżesza iThe Ante-Nicene Fathers Library, t. 8.), głosi, że Adam został pogrzebany przez czterech anio-łów: Uriela, Gabńela, Rafała (Rafaela) i Michała. [Ślad tej legendy zachował się w Liście św. Judy Apostoła 9 - przyp. tłum.] W pracy Mather-sa, The Kabbalah Unveiled, dziesięć świętych se-~irot wyobraża, czy też tworzy archetypicznego człowieka, Adama Kadmona.
Adatiel - duch powietrza przywoływany w zaklęciach magicznych. W traktacie Black Ra-uen (Czarny kruk) Adatiel występuje odziany w "falującą, biało-czarną szatę', natomiast w dziele zatytułowanym Magia (zob. Butler, Ri-tual Magicy został przedstawiony w "falującej, niebieskiej szacie".
Adeo - według Szóstej i siódmej księgi Mojże-szowej, anioł należący do chóru panowań, przy-woływany podczas obrzędów magicznych.
Adernahael (Adnachiel?) - anioł, któremu Bóg wyjawił magiczne zaklęcie, zapisane na etio-pskim amulecie mającym chronić przed kolką i dolegliwościami żołądkowymi (zob. Budge, Amulets and Talismans, s. 186).
Adhaijijon - anioł pieczęci, przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Adhar - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Adiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) strażnik siódmej sali (pałacu) nieba.
Adir (Adiń, Adiron, Adi) - anioł przywoły-wany podczas obrzędów magicznych; także jedno z imion Boga. Przyzywający Adira "pię-ciokrotnie wypowiadał jego imię, za każdym razem opuszczając jedną literę, aż dobrnął do końcowego Ťrť" (~ Adińrion).
Adirael ("wspaniałość Boga") - jeden z 49 duchów (niegdyś zajmujących wysokie miejsca w hierarchii anielskiej), obecnie służących Bel-zebubowi, księciu piekła (zob. Mathers, The Book of the Sacred Magic of Abra-Melin the Mage, s. 108).
Adiram - anioł wspominany w formułach błogosławieństwa i egzorcyzmów soli (zob. Gri-morium Verum).
Adiriasz - anioł przebywający w siódmym niebie (zob. Margouliath, Malache Elion).
Adiriel - według Zoharu anioł zamieszkujący piąte niebo (-~ Adiririon).
Adirir(i)on (Adir, Adńrion) - anioł "mocy Bożej"; także imię Boga. Adińriona wzywano w zaklęciach zapisywanych na amuletach ma-jących chronić przed urokiem ("złym okiem"). Uważa się go za strażnika jednej z sal lub pa-łaców pierwszego nieba. Margouliath (Malache Elion) utożsamia Adiririona z Adirielem (zob. Scholem, Major Trends in Jewish Mysticism; Tra-chtenberg, Jewish Magic and Superstition). W Se-fer Raziel (Księdze Razjela), Adrińon, czy też Adiririon, jest "Bogiem-uzdrowicielem, który sprawuje pieczę nad domostwami ziemskimi i niebiańskimi'.
aditjowie - świetliste bóstwa wedyjskiego panteonu, w którego skład wchodzi siedmiu bogów i aniołów, z Waruną jako ich przywódcą. Pozostałe sześć to: Mitra, Sawitar, Bhaga, Indra, Daksza, Surja (zob. Gaynor, Dictionary of My-sticism; Redfield, Gods. A Dictionary o f the Deities of All Lands; Słownik mitologii hinduskiej).
Adjuchas - duch (geniusz) skał; także jeden z geniuszy godziny jedenastej (zob. Apolo-niusz z Tiany, Nuctemeron; Levi, Transcendental Magicy.
Admarel ("moim Panem jest Bóg") - w tra-dycjach o Henochu, jeden z władców jednej z czterech pór roku (zazwyczaj zimy); -~ Narel. Admael - jeden z siedmiu archaniołów wła-dających ziemią. Admael zazwyczaj przebywa w drugim niebie (zob. [hasło] "Angelology" w: New Jewish Encyclopedia).
Adnachiel (Adwachiel, Adernahael) - anioł listopada, władca znaku Strzelca. Adnachiel, na zmianę z Falekiem, przewodzi niebiańskiemu chórowi śpiewających aniołów (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels; Barrett, The Magus; Budge, Amulets and Talismans; De Plan-et', Dictionnaire Infernal; Camfield, A Theologieal Discourse of Angels).
Adnaj ("rozkosz") - anioł, którego imię widnieje na pentagramie planety Wenus (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Shah, The Secret Lore of Magic).
Adoil ("ręka Boga") - przedwieczna istota lub świetlisty duch wywołany przez Boga z nie-widzialnych głębin, który, na Jego rozkaz, roz-padł się na kawałki. Stało się to (według sło-wiańskiej Księgi Henocha) w czasie, gdy Henoch zwiedzał dziesięć sfer nieba. Z "kawałków" Adoila wyłoniły się wszystkie widzialne rzeczy tego świata. Imię to nie pojawia się w żadnym innym znanym tekście. R.H. Charles dopatruje się w tej legendzie zmodyfikowanej wersji teorii "kosmicznego jaja", obecnej w mitologii staro-żytnego Egiptu.
Adojahel - w kabale, jeden z piętnastu anio-łów tronowych (zob. Szósta i siódma księga Moj-żeszowa). Imiona wszystkich piętnastu aniołów podano w Apendyksie.
Adonael - w Testamencie Salomona, jeden z siedmiu archaniołów, a zarazem jedyny anioł, który jest w stanie pokonać demony choroby, Bobela (Bototela) i Metatiaksa (zob. hebrajska Księga Henocha).
Adonaet - anioł wzywany w zaklęciach prze-ciwko demonowi Ichtionowi, który wywołuje paraliż (zob. Shah, The Secret Lore of Magic).
Adonaj ("Bóg') - w mitologii fenickiej, jeden z siedmiu elohim, czyli aniołów obecności, a za-razem stwórców widzialnego świata. Adonaj jest także aniołem przywoływanym w Salomono-wych zaklęciach wosku i podczas egzorcyzmów ognia. W gnostycyzmie ofickim Adonaj jest jed-nym z siedmiu aniołów stworzonych przez boga Jaldabaota "na jego obraz i podobieństwo" (zob. King, The ~rio_ ; ic: nnd Their Remains; Jonas, Reli- gia gnozy, s. 59, 149, 215). W Starym Testamencie Adonaj jest jednym z imion Boga.
Adonajos (Adonaju, Adoneus) - w gnosty-cyzmie ofickim, jeden z siedmiu archontów lub "komendantów', którzy tworzą hebdomadę i władają siedmioma niebiosami; także jeden z dwunastu aniołów zrodzonych z boga Jaldaba-ota (zob. Orygenes, Przeciw Celsusowi, s. 51, 308; Doresse, The Secret Books of Egyptians Gnostics).
Adoniel - według Waite'a (The Lemegeton), naczelny anioł dwunastej godziny nocy, służący pod rozkazami Sarindiela. Imię Adoniela wid-nieje na czwartym pentagramie planety Jowisz, obok imienia anioła Bariela. Reprodukcję pen-tagramu zob. Mathers, The Greater Key of Solo-mon, il. IV.
Adossia - najwyższy rangą anioł w kosmicz-nej mitologii Gurdjieffa (All and Everything, Be-lezbub's Tales to his Grandson).
Adot - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej, cherubin lub serafin przywoływany w zaklę-ciach magicznych.
Adrael ("Bóg moją pomocą') - anioł służący w pierwszym niebie (~ Adriel).
Adraj - według Mathersa (The Greater Key of Solomon), anioł przywoływany w zaklęciach atramentu i kolorów.
Adramelech (Adramelek, "król ognia') - anioł chóru tronów, zwykle towarzyszący Asmadajo-wi. W demonografii, Adramelech jest ósmym z dziesięciu arcydemonów; jest także wielkim kanclerzem piekła i kawalerem Orderu Muchy, ustanowionego, jak głosi legenda, przez Belzebu-ba. Wezwany, Adramelech ukazuje się pod po-stacią muła lub pawia (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 10, 58). W The History of Magic Seligmanna demon ten jest przedstawiony jako koń. W Drugiej Księdze Królewskiej (17, 31) Ad-ramelek (Adramelech) jest bogiem Sefarwaitów z Samarii, któremu składano ofiary z dzieci. Ad-ramelech bywał utożsamiany z babilońskim Anu i Molochem Ammonitów. W Raju utraconym Mil-ton nazywa Adramelecha "idolem Asyryjczy-ków" (imię to pochodzi z mitologii asyryjskiej); w tym samym poemacie Adramelech jest upad-łym aniołem, pokonanym w walce przez Uriela i~ Rafaela (VI, 460-463). W Mesjadzie Klopstocka .adramelech jest "nieprzyjacielem Boga, bardziej podstępnym, pysznym i złośliwym niźli sam Szatan, diabłem straszliwiej wyklętym i wię-kszym hipokrytą". Zob. ilustrację w: Schaff, A Dictionary of the Bible, s. 26, gdzie Adramelech jest przedstawiony pod postacią skrzydlatego, brodatego lwa. Na ilustracji w Słowniku wiedzy tajemnej De Plancy'ego (s. 10) demon ten został ukazany jako muł z ogonem pawia.
Adrapen - naczelny anioł godziny dziewiątej w nocy, służący pod rozkazami Nakoriela (zob. Waite, The Lemegeton).
Adriel ("Bóg moją pomocą") - jeden z 28 ario-łów władających 28 pałacami Księżyca. W Hie-rarchy of the Blessed Angels Heywooda Adriel jest także jednym z aniołów śmierci, który "w dniu ostatecznym uśmierci wszystkich ży-jących". W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316, 317) Adriel jest jednym z aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (również Wschodniego Wiatru).
Adrigon - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Af ("gniew") - jeden z -~ aniołów zniszcze-nia, książę gniewu Bożego, władca ludzkiej śmierci. Wraz z aniołem o imieniu Chema, Af niemal już połknął Mojżesza, ale musiał go wy-pluć, kiedy Sefora (żona Prawodawcy) obrze-zała syna, czym ułagodziła gniew Boga wywo-łany zaniedbaniem przepisanego prawem rytu-ału. Af mieszka w siódmym niebie i jest wysoki na "500 farsangów'. Jego ciało jest "ze słu-pów czarnego i czerwonego ognia" (zob. Zohar; Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 2, s. 308, 328; Midrasz Tehilim; Cohen, Talmud, s. 79).
Afafiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Afafniel - anioł gniewu, książę o szesnastu twarzach (czterech z każdej strony głowy), któ-re nieustannie zmieniają swój wyraz (zob. Księ-ga Razjela).
Afarof - anioł utożsamiany z Rafałem (Rafae-lem), noszący, jak wierzono, "jedyne prawdziwe imię Boga" (zob. Testament Salomona; Pistis Sofia; M. Gaster, The Sword of Moses); ~ Afriel.
Af Bri - anioł sprzyjający ludowi Izraela; sprawuje władzę nad deszczem; ~ Matarel (zob. Margouliath, Malache Elion).
Aduachiel ~ Adnachiel Adwachiel ~ Adnachiel
Adyn (Adimus) - jeden z sześciu (lub sied-miu) aniołów, których kult został oficjalnie po-tępiony przez papieża Zachariasza podczas sy-nodu rzymskiego w 745 r. (ten sam los spotkał m.in. Uriela, Raguela i Symiela). Wzywanie tych aniołów w modlitwach lub choćby aprobowa-nie ich kultu zostało obłożone ekskomuniką (zob. Guriewicz, Problemy średniowiecznej kultu-ry ludowej, s. 110; Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Aeszma - źródłosłów imienia ~ Asmodeusz. W mitologii perskiej Aeszma był jednym z sied-miu archaniołów (noszących zbiorową nazwę ~ Amesza Spenty). To imię, z kolei, pochodzi od Aeszma Daewa, "demon Aeszma". [Według innych źródeł Aeszma był jednym z siedmiu de-monów, nie archaniołów (zob. Rousseau, Bóg zła, s. 15, 20) - przyp. tłum.]
Afiriza ~ Alfariza
Afkiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba. Afredon - w gnostycyzmie, potężna istota niebiańska, zamieszkująca Pleromę wraz z Dwu-nastoma Sprawiedliwymi. Jest władcą niepo-dzielności.
Afriel (Afarof) - anioł siły (potęgi?), być mo-że jedno z imion Rafała (Rafaela). W Testamencie Salomona Afarof to jedyny anioł zdolny udare-mnić knowania Obizut, żeńskiego demona zabi-jającego dzieci (zob. Montgomery, Aramaic In-cantation Texts from Nippur; Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie).
Afsi-Chof - anioł władający żydowskim mie-siącem aw (lipiec-sierpień) (zob. Schwab, Voca-bulaire de 1'Angelologie.
Aftemelouchos - według legendy opowie-dzianej w Falasha Anthology, anioł kaźni, który w niebie ognistymi widłami kieruje biegiem rzeki płomieni (zob. Apokalipsa Pawła).
Aftiel - w literaturze rabinackiej anioł zmierz-chu. Wspomina o nim Schwab w Vocabulaire de 1'Angelologie.
Agad - w La Kabbale Pratique Ambelaina, anioł należący do chóru potęg. Poetka Hilda Doolittle wspomina anioła o tym imieniu w wierszu zaty-tułowanym Sagesse.
Agaf - anioł zruszczenia przywoływany pod-czas uroczystości zakończenia szabatu (zob. Trachtenberg, jewish Magic and Superstition).
Caedmon, Wypędzenie Lucyfera z niebios (za: Walk Devils)
Agalinaturod - w The Greater Key of Solomon Waite'a, "najświętszy anioł Boży" przywoływa-ny w zaklęciach magicznych.
Agares (Agreas, Aguares) - niegdyś anioł należący do chóru cnót, obecnie książę piekła, dowodzący 31 legionami złych duchów. Ukazu-je się pod postacią starca siedzącego okrakiem na krokodylu, z krogulcem na ręce. Uczy wszyst-kich języków i potrafi wywołać trzęsienie ziemi (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 10--11). Reprodukcję pieczęci Agaresa zob. w: Wai-te, The Book o f Black Magic and of Pacts, s. 166. Według legendy Agares był jednym z 72 du-chów, które król Salomon uwięził w mosiężnym naczyniu i wrzucił do jeziora (według innej wer-sji tej legendy wygnał go do "dolnego Egiptu").
Agason - anioł przywoływany w zaklęciach Salomonowych słowami: "Przenajświętsze Imię Agason" (zob. Grimorium Verum).
Agatodemon - w gnostycyzmie, "siedmiora-ki wąż (seraf), Chrystus". Słowo to pochodzi od imienia egipskiego dobrego ducha, węża Agatodajmona, przeciwstawianego złemu du-chowi, Kakadajmonowi. Agatodemona określa się także jako anioła stróża i ducha opiekuń-czego oraz utożsamia z Hermesem, "dobro-czyńcą, aniołem stojącym po stronie tyche (bo-skiego losu)". Zob. Harrison, Epilogomena to the Study of Greek Religion, s. 296; De Plancy, Dic-tionnaire Infernal; Spence, An Encyclopaedia of Oc-cultism; Bławatska, Doktryna tajemna.
Agbas - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba.
Aggeusz - jeden z proroków mniejszych Sta-rego Testamentu, zwany "wysłannikiem Pań-skim" (aniołem?). Zob. Ag 1, 13.
Agiel - imię anioła widniejące na pierwszym pentagramie planety Merkury. Według Paracel-susa Agiel jest główną inteligencją (tj. duchem, aniołem) Saturna, pełniąc tę funkcję wspólnie z aniołem Zazelem (zob. Christian, The History and Practice of Magic t. 1, s. 318).
Agkagdiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa) anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Agla - w kabale, anioł pieczęci, przywoływa-ny w zaklęciach sitowia; także duch przyzywany w poniedziałkowych zaklęciach błagalnych skie-rowanych do Lucyfera. Podczas egzorcyzmów Agla jest przywoływany metodą ciągnięcia lo-sów, a jego imię wypędza demony. Imieniem Agla posłużył się Józef, dziękując Bogu za uwol-nienie z rąk swoich braci. Słowo "agla" składa się z pierwszych liter hebrajskiego wyrażenia ata gadol leolam Adonai, co znaczy: "O Panie, Ty wszystko możesz" (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Waite, The Book of Black Magic and of Pacu; por. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 10; Praktyka tajemnej wiedzy magicznej, s. 24).
Agmatia - anioł nie ustalonego pochodzenia, wspomniany w pracy Scholema, Jewish Gnosti-cism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition. Agniel - w Zoharze, czwarta z dziesięciu se-firot zła i nieczystości.
Agrat bat Machlat - żeński anioł nierządu, jedna z trzech pomocnic Samaela. Pozostała dwójka to Lilit i Naama. [W Talmudzie Pesachim 112b czytamy: "Nikt nie powinien samotnie wy-chodzić w nocy, szczególnie w środę i sobo-tę, ponieważ Agrat córka Machlat przebywa na zewnątrz wraz z osiemnastoma miriadami aniołów zruszczenia, z których każdy oddziel-nie ma zezwolenie na to, by czynić zło" (zob. Cohen, Talmud, s. 270) - przyp. tłum.]
Agreas --> Agares
Agromiel - anioł strzegący szóstego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Aha - anioł należący do chóru panowań; tak-że duch ognia przywoływany w zaklęciach kabalistycznych (zob. Szósta i siódma księga Moj-żeszowa).
Ahabiel - anioł przywoływany w zaklęciach miłosnych (zob. Montgomery, Aramaic Incanta-tion Texts from Nippur).
Ahaha - anioł pieczęci, przywoływany w za-klęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Ahaij - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej, duch planety Merkury, wzywany w czasie ob-rzędów magicznych.
Ahamniel - jeden z najwyższych książąt-ario-łów naznaczonych przez Boga nad mieczem (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Ahaniel - jeden z 70 aniołów, których imio-na wypisywano na amuletach porodowych (zob. Margouliath, Malache Elion; Księga Razjela; Budge, Amulets and Talismans).
Ahariel - anioł władający drugim dniem tygodnia, służący pod rozkazami Gabriela (zob. Margouliath, Malache Elion).
Ahasjor - anioł władający żydowskim mie-siącem tebet (grudzień-styczeń) (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie).
Ahawiel - anioł, którego imię widnieje na żydowskich amuletach (kamea) mających chro-nić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Ahiasz (Hija) - syn upadłego anioła Szem-hazaja (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 3, s. 340). Należy wyjaśnić, że święci aniołowie (tj. czyste duchy) nie mogą mieć potomstwa, natomiast aniołowie upadli oraz demony po-siadają tę zdolność.
Ahiel ("brat Boga") - jeden z 70 aniołów, których imiona wypisywano na amuletach po-rodowych, pomocnik anioła Kafsjela, władcy siódmego dnia tygodnia (zob. Księga Razjela).
Ahjma'il - w tradycji muzułmańskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Ahadiel - anielski stróż prawa (zob. Margou-liath, Malache Elion); ~ Akriel.
Ahadis - anioł władający żydowskim mie-siącem marcheszwan (październik-listopad) (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie).
Ahzariel - imię anioła widniejące na ży-dowskim amulecie (kamea) mającym chronić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amu-lets).
Aistesis (Telesis, "wolna wola") - w gnosty-cyzmie, emanacja boskiej woli.
Ajawel - jeden z 72 aniołów władających znakami zodiaku. Imiona wszystkich 72 anio-łów podano w Apendyksie.
Ajel - anioł powietrza, władca Dnia Pańskie-go (niedzieli) oraz jednego z dwunastu znaków zodiaku (Barana). Jest mieszkańcem czwartego nieba i przywołuje się go z północy. Jest też jedną z "ognistych troistości" (zob. de Abano, Heptameron; Waite, The Legemeton).
Ajib - anioł Wenus, którego imię widnieje na czwartym pentagramie tej planety (zob. Ma-thers, The Greater Key of Solomon).
Ajil - anioł znaku Strzelca. W magii obrzę-dowej anioł ten nosi imię Sizajasel (zob. Trach-tenberg, Jewish Magic and Superstition, s. 251).
Ajin Sof (Ein Suf, Ajin Suf - "nieskończo-ny") - w kabale, imię najwyższego, niewi-dzialnego, niepojętego stwórcy wszechświata; substancja Boga uosobiona w parcufim (por. za-ratustriański Zurwan akeran; zob. pisma Moj-żesza Kordowero i Gershoma Scholema; por. też Halevi, Kabala, s. 5-8.
Ajloajos (Ajaloajos) - w gnostycyzmie, wład-ca drugiej bramy "wiodącej do eonu archontów' (zob. wezwanie do Ajloajosa w: Chygenes, Prze-ciw Celsusowi, s. 307-308; Legge, Forerunners and Rivals of Christianity, t. 2, s. 73).
Ajszer - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo-wej, anioł służebny, przywoływany w zaklę-ciach magicznych.
Akademia niebiańska (Akademia na Wysoko-ściach) - sędziowie anielscy, którzy sądzą przybyłe do nieba dusze ludzkie. Jeśli człowiek okaże się cnotliwy, zostaje "ukoronowany wie-loma świetlistymi koronami", jeśli nie - zosta-je "wyrzucony na zewnątrz i czeka pod filarem [niebios], aż zostanie zabrany do miejsca kaźni" (zob. Zohar Balak 185b; por. Unterman, Encyklo-pedia tradycji i legend żydowskich, s. 16).
Akae ("przysięga") - według M. Gastera (Lo-gos Ebraikos and the Book of Enoch) słowo "kae" oznacza "niewypowiedziane imię Boga, którego poznanie wyposaża człowieka w zdolności rów-ne nieomal zdolnościom najwyższych rangą aniołów'. ~ Kazbiel, "wódz przysiąg": w etiop-skiej Księdze Henocha (69,14) anioł Kasbiel "skła-da przysięgę Akae na ręce Michała". To właśnie dzięki tajnej mocy tej przysięgi "stworzony zo-stał ocean, a ziemia ustanowiona nad wodami'.
Akatriel JHWH (Achtariel, Aktriel, Keteriel, Je-hadriel) - jeden z książąt sądu Bożego, posta-wionych ponad wszystkimi innymi aniołami. Jest utożsamiany z "aniołem Pańskim' (w Sta-rym Testamencie określenie to pojawia się bar-dzo często i oznacza Boga). Elisza ben Awuja, jeden z czterech mędrców, którym dane było oglądać niebo za życia, opowiadał: "Kiedy wzniosłem się do Raju, u jego bram ujrzałem Akatriela JHWH, Pana Zastępów, otoczonego przez 120 miriad usługujących Mu aniołów°. W kabale, Akatriel to imię istoty niebiańskiej za-siadającej na Tronie Chwały. W apokaliptycz-nym traktacie pochodzącym z VIII w. n.e., imię Akatriel używane jest zamiennie z imieniem -~ Metatron (zob. Talmud Berachot 7a; Cordove-ro, Pardes Rimmonim; Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition). Aker - według greckiej Apokalipsy Ezdrasza, jeden z dziewięciu aniołów, które będą sądzić ludzkość "w dniu końca świata" (zob. Ante-Ni-cene Fathers Library VIII, s. 573). Imiona wszyst-kich dziewięciu podano w Apendyksie.
Aklahaj - duch (geniusz) hazardu; także je-den z duchów godziny czwartej (zob. Apolo-niusz z Tiany, Nuctemeron).
Akrab - w mitologii arabskiej, anioł przywo-ływany w zaklęciach magicznych (zob. Shah, Occultism. Its Theory and Practice).
Akrabiel - anioł władający jednym ze zna-ków zodiaku (zob. Agrippa, Three Books of Oc-cult Philosophy III).
Akram(m)achamarej - w koptyjskiej Pistis Sofia, pierwszy z duchów triady "wysokich ran-gą bóstw gnostyków; władca sklepienia niebie-niego". Jak dowodzi "tablica klątw', której re-produkcja znajduje się w Studies in Magical Amulets Bonnera, anioła tego przywoływano podczas obrzędów magicznych. Scholem (je-wish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmu-. dic Tradition, s. 95) uważa, że przedstawienia _Akramachamareja jako boga Słońca "pozwalają widzieć w nim anioła służebnego Ariela".
Akriel - anioł nieurodzaju. Akriel jest przywoływany w zaklęciach przeciw głupocie; także w- trakcie recytowania wersetów z Księgi Po-wtórzonego Prawa (zob. Margouliath, Malache El ion; Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion).
Alalijasz - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Alamakanael - jeden z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Alad - w literaturze Hejchalot (Maase Merka-wa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba. Alazajon - "przenajświętszy anioł Boży' przywoływany podczas obrzędów magicznych, zwłaszcza w zaklęciu sitowia (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Waite, The Book of Cere-monia) Magicy.
Albim - anioł strzegący bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Aksineton - istota anielska; wymawiając jej imię, Bóg stworzył świat (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Akteriel (Akatriel) - według luriańskiej, ale nie żydowskiej, legendy (zob. Bamberger, Fallen Angels), wysoki rangą anioł, któremu Sandalfon nakazał wyjawić, w jaki sposób można pokonać księcia zła, Samaela, oraz jego zastępy. Zadanie to jednak okazało się przerastać siły Akteriela, pomimo że korzystał on z rad towarzyszącego mu bliźniaczego brata Sandalfona, Metatrona. Słowem, pokonanie zła, czy też księcia zła, nie leżało w możliwościach nawet najpotężniej-szych aniołów.
Akuachaj (lub Akua) - święte imię, jedno z nomina Barbara, używanych w zaklęciach Sa-lomonowych, zmuszających demony do posłu-szeństwa (zob. Mathers, The Greater Key of So-lomon).
Akzariel - imię anioła zapisane na żydow-skim amulecie (kamea) mającym chronić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Alaciel ~ Nektariusz
Alad - tytuł nadawany Nergalowi, władcy umarłych (zob. Jobes, Dictionary of Mythology, Folklore and Symbols).
Aladiasz - jeden z 72 aniołów noszących bo-skie imię Szemhameforasz (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Albrot - jedno z trzech świętych imion (Boga lub aniołów) przywoływanych w zaklęciu mie-cza (zob. Grimorium Verum).
Alcin - jeden z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midra-szim, t. 2, s. 316).
Alfariza (Afiriza) - inteligencja drugiej wy-sokości (zob. Waite, The Almadel of Solomon).
Alfata (Etalfata) - anioł władający Północą (zob. Gospel of Bartholomew, w: James, The Apocry-phal New Testament). Innymi aniołami Północy są Gabriel oraz Chairoum. [W polskim tłumaczeniu Ewangelii Bartłomieja anioł Północy nosi imię El-bista, natomiast anioł Północnego Wschodu Etalfata (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 506-507) - przyp. tłum.]
Alfun - geniusz (anioł) gołębi. Według Apo-loniusza z Tiany (Nuctemeron) Alfun jest także jednym z władców godziny ósmej (zob. Levi, Transcendental Magicy.
Alimiel - jedna z pięciu inteligencji (tj. anio-łów) "pierwszej wysokości". Pozostałe cztery to: Gabriel, Barakiel, Lebes i Helison (zob. Shah, The Secret Lore of Magic; Waite, The Almadel of Solomon). W Ozar Midrashim Alimiel jest jednym z siedmiu aniołów strzegących kurtyny, czy też zasłony siódmego nieba. Alimiel bywa też utoż-samiany z Dumahelem.
Alimon - w zaklęciach Mojżeszowych, po-tężny książę aniołów, który, wezwany, chroni przed ranami postrzałowymi i ciętymi. Jego po-mocnikami są aniołowie Reiwtip i Tafti (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Almiras - w magii, "pan i władca niewidzial-ności". Kontakt z Almirasem ułatwia magiczny pierścień Gygesa (zob. Grand Grimorium).
Al Moakkibat ~ Moakkibat
Almon - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa) anioł strzegący czwartej sali (pała-cu) nieba.
Alpiel - w mistyce żydowskiej, anioł lub de-mon władający drzewami owocowymi (zob. Spence, An Encyclopaedia of Occultism; Gaynor, Dictionary of Mysticism).
Altarib - anioł sprawujący władzę nad zimą, przyzywany podczas obrzędów magicznych (zob. de Abano, Heptameron).
Al Uzza - w pogańskiej mitologii arabskiej, kobieta-anioł. Jej posąg został zniszczony z roz-kazu Mahometa (zob. Jobes, Dictionary of My-thology Folklore and Symbols; M. Gaudefroy-De-mombynes, Narodziny islamu, s. 37, 64-65).
Al-Zabannija (Al-Zabamijja) - w Koranie (su-ra 74, 30), zbiorowe określenie imienia 19 anio-łów strzegących piekła (zob. [hasło] "Angels" w: The Encyclopaedia of Islam, III; M. Gaudefroy-Demombynes, Narodziny islamu, s. 224).
Amabael - anioł, który, podobnie jak ~ Al-tarib, sprawuje władzę nad zimą (zob. Barrett, The Magus).
Amabiel - wtorkowy anioł powietrza i na-czelny duch planety Mars. Amabiel jest także jednym z dostojników anielskich "zajmujących się sprawami ludzkiej seksualności' (zob. Mal-chus, The Secret Grimoire o f Turiel; de Abano, Heptameron; Masters, The Eros and Evil; Barrett, The Magus, t. 2).
Amalek - w Zoharze, duch utożsamiany z ~ Samaelem, "zły wąż, bliźniacza dusza jadowite-go boga" (por. Pwt 25, 19).
Amaliel - duch kary; także anioł słabości (zob. Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie).
Amamael - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa) anioł strzegący trzeciej sali (pałacu) nieba.
Amarlaji (Amarlia) - anioł przywoływany w zaklęciach leczących choroby skórne (zob. Talmud Szabat, k. 67, kol. 1).
Amarlia (Amarlaii) - w Szóstej i siódmej księ-dze Mojżeszowej, anioł, który opuścił ziemię So-domy, by leczyć ludzi cierpiących z powodu bolesnych wrzodów.
Amaros ~ Armaros
Amarzjom - jeden z piętnastu aniołów tro-nowych, wymienionych w Szóstej i siódmej księ-dze Mojżeszowej. Imiona wszystkich piętnastu podano w Apendyksie.
Amatiel - jeden z czterech aniołów sprawu-jących władzę nad wiosną (zob. de Abano, Hep-tameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Amatliel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący trzeciej sali (pałacu) nieba.
Amator - w kabale, "święte imię anielskie" przywoływane w zaklęciach magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Amazarok ~ Amezjarak
Ambriel (Amriel) - anioł maja oraz książę w chórze tronów. Ambriel jest aniołem zarządzającym dwunastą godziną nocy, a także władcą jednego z dwunastu znaków zodiaku Bliźniąt). Imię Ambriela umieszczano na ży-aowskich amuletach mających chronić przed demonami. W kabale (Szósta i siódma księga Moj-eszowa) Ambriel jest przywoływany w zaklę-~-iach magicznych "pod siódmą pieczęcią pla-nety Marś' (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels; Waite, The Lemegeton; Barrett, The .1~fagus, t. 2; Schrire, Hebrew Amulets).
Ameratat (Ameretat) - w religiach Starożyt-nej Persji, anioł nieśmiertelności. W zaratustńa-nizmie, Ameratat jest jednym z sześciu lub sied-miu archaniołów, noszących zbiorową nazwę ~ Amesza Spenty (zob. Geiger, Kuhn, Grun-driss der iranischen Philologie III; Boyce, Zaratu-sztrianie). Niektórzy badacze uważają, że Ame-ratat był pierwowzorem Maruta, upadłego anioła, o którym wspomina Koran (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian and Mohamme-dan Literature, s. 131).
Amertati - mahometański anioł znany także jako Mordad (zob. Jung, Fallen Angels in Je-wish, Christian and Mohammedan Literature, s. 131).
Amezjarak (Amazarek, Semjaza, Szamjaza, Szemhazaj) - w etiopskiej Księdze Henocha (8, 2), anioł, który nauczył rzemiosła czarno-księżników i zielarzy. Jest jednym z dwustu lub też jednym z wodzów dwustu aniołów, którzy zstąpili z nieba na ziemię i współżyli z córkami ludzkimi. W greckim przekładzie etiopskiej Księgi Henocha imię Amezjaraka za-stąpiono imieniem "Semiazas". W etiopskiej Księdze Henocha, w wydaniu R.H. Charlesa, imię to otrzymało postać "Amiziras'. Eliphas Levi (The History of Magic), wyliczając imiona upadłych aniołów, odróżnia Amazareka (Ame-zjaraka) od Semjazy.
Amfarul - anioł, którego Salomon nazywał "królem latających duchów". Amfarul jest anio-łem nagłych podróży i zjawia się po wypowie-dzeniu jego imienia (zob. Księga Mocy).
Amhiel - anioł, którego imię znaleziono na żydowskim amulecie (kamea) mającym chronić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Ami - niegdyś duch należący do chóru anio-łów, oraz chóru potęg, obecnie - "wielki prze-wodniczący niższych sfer". Posiada "doskona-łą znajomość astrologii i sztuk wyzwolonych". Jak wyznał królowi Salomonowi, ma nadzie-ję powrócić na siódmy tron "za 1200 lat", co, jak twierdzi demonolog Wierus, "jest całkowi-cie nieprawdopodobne". Reprodukcję pieczęci Amiego zob. w: Waite, The Book of Black Magic and of Pacts, s. 184.
Amides - anioł, podobnie jak Amikar, przy-woływany w modlitwie odmawianej podczas nakładania szat rytualnych (zob. Malchus, The Seeret Grimoire of Turiel).
Amiel ("lud Boży") - anioł czwartej godziny dnia, służący pod Wachmielem. Amiel jest rów-nież wymieniany jako anioł siódmej godziny nocy, służący pod rozkazami Mendriona (zob. Waite, The Lemegeton, s. 67, 69).
Amikar - najświętszy duch (lub jedno z imion Boga), przywoływany w modlitwie odmawia-nej podczas nakładania szat rytualnych (zob. Waite, The Book of Black Magic and of Pacts). Zdarza się, że nawet najwyżsi rangą aniołowie wprzęgani są w służbę osób parających się czarną magią.
Amilfaton - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Amisijasz - jedno z wielu imion anioła Me-tatrona.
Amisjel - anioł godziny piątej, służący pod Sazkujelem (zob. Waite, The Lemegeton).
Amisor - imię anioła przywoływanego w Sa-lomonowych zaklęciach magicznych, zwłaszcza podczas okadzania (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magicy.
Amitiel - anioł prawdy, jego imienia używa-no jako amuletu. Według tradycji aniołami pra-wdy są także Michał i Gabriel. Jak głosi legenda, kiedy Bóg wystąpił z propozycją stworzenia człowieka, anioł prawdy wraz z aniołem pokoju (bezimienni w tej legendzie), a także inni anio-łowie sprzeciwili się temu zamiarowi. Za karę aniołowie prawdy i pokoju zostali spaleni (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews; Schwab, Vo-cabulaire de I'Angelologie). [Por. inną wersję tej legendy w: Ze skarbnicy midraszy, s. 10-11 -przyp. tłum.]
Amizirias ~ Amezjarak
Amniksjel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca. Amniksjel jest jednak wy-mieniany również jako jeden z ~ elektorów piekła, co nakazywałoby go zaliczyć, w najlep-szym razie, do aniołów upadłych (zob. Barrett, The Magus, t. 2; Butler, Ritual Magicy.
Amnodiel - podobnie jak Amniksjel, jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księży- ca. Amnodiel figuruje również na liście siedmiu elektorów piekła.
Amojas - w gnostyckiej Parafrazie Sema, jed-na z tajemniczych istot, którym został objawio-ny sekret Stworzenia (zob. Doresse, The Secret Books of Egyptian Gnostics, s. 148).
Amra'il - w mahometanizmie, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Amriel ~ Ambriel
Amtiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący trzeciej sali (pałacu) nieba.
Amudiel - jeden z aniołów figurujących na liście siedmiu elektorów piekła.
Amuhael X - anioł przywoływany w zaklę-ciach magicznych (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Amwak'il - w mahometanizmie, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Anabiel - w kabale, anioł przywoływany podczas obrzędów magicznych, zwłaszcza w za-klęciach przeciwko głupocie (zob. prace Mojże-sza Botarela oraz księgi Henocha).
Anabona - w The Greater Key o f Solomon Ma-thersa,imię ducha lub anioła, "poprzez którego Bóg stworzył człowieka i cały wszechświat". Według legendy, jedno ze słów, które Bóg wy-powiedział do Mojżesza, przekazując Prawo-dawcy na Górze Synaj kamienne tablice z Dzie-sięcioma Przykazaniami.
Anabotas (Arabonas) - w Grimorium Verum, anioł przywoływany podczas obrzędów kaba-listycznych.
Anachiel - imię jednego z czterech potęż-nych aniołów, wymienionych w hebrajskiej in-skrypcji na trzecim pentagramie planety Sa-turn (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Reprodukcję mistycznego kręgu Anachiela zob. w: Shah, The Secret Lore of Magic, s. 54. W poemacie Longfellowa The Golden Legend ~~yd. I, 1851) Anachiel jest aniołem władają--m Saturnem. W późniejszych edycjach Long--ellow zastąpił Anachiela ~ Orifielem.
Anael (Haniel, Hamiel, Omoel, Ariel itd.) -ieden z siedmiu aniołów stworzenia, wódz chóru księstw (-ł Nisroch), książę archanio-ibw oraz zwierzchnik aniołów piątku. Anael :prawuje władzę nad planetą Wenus, jest jed-~~~m z dostojników anielskich zajmujących się :prawami ludzkiej seksualności, a także wład-~ą drugiego nieba, gdzie do jego obowiąz-ków należy opieka nad modlitwami płynący-mi z pierwszego nieba. Według tradycji to właśnie Anael jest aniołem, który w Księ-dze Izajasza (26, 2) woła: "Otwórzcie bramy!" Ponadto jest on zwierzchnikiem wszystkich królów i królestw na ziemi oraz panem Księ-życa. Prócz wymienionych wersji imienia Ana-el, jego transpozycjami zdają się także takie imiona, jak Amiel, Anafiel i Aufiel (zob. Chri-stian, The History and Practice of Magic, t. 2, s. 440). W Burzy z imion Anael i Uriel Szekspir utworzył imię ducha powietrza, Ariela (zob. Churchill, Shakespeare and His Betters). W The Golden Legend Longfellowa Anael jest jednym z aniołów siedmiu planet; włada Gwiazdą Mi-łości (Gwiazdą Wieczorną, czyli Wenus). W Księdze Tobiasza, imię Anael nosi brat To-biasza (zob. też: Levi, Transcendental Magic; Grimorium Verum; de Abano, Heptameron; Agrippa, Three Books of Oecult Philosophy).
Anafakseton (Anafazeton, Arfeton, Hipeton, Oneifeton) - jeden ze świętych aniołów Bo-żych przywoływanych podczas obrzędów ma-gicznych. Według legendy wymówienie tego imienia spowoduje, że aniołowie zawezwą cały wszechświat na Sąd Ostateczny. Anafakseton jest także duchem przywoływanym podczas eg-zorcyzmów wody (zob. Waite, The Book o f Ce-remonia) Magicy.
Anafiel (Anpiel, "gałąź Boga") - wódz ośmiu aniołów Merkawy; strażnik kluczy do sal (pała-ców) nieba; naczelny strażnik pieczęci, książę wody. jak głosi legenda, gdy Bóg postanowił ukarać Metatrona, anioła o boskim obliczu, wy- znaczył właśnie Anafiela, aby 60 ognistymi bi-czami wychłostał Jego umiłowanego sługę. We-dług hebrajskiej Księgi Henocha to Anafiel (inne źródła wskazują na Rasuila lub Samuila) zaniósł Henocha do nieba, gdzie ten przemienił się w Metatrona (zob. Scholem, Jewish Gnosłicism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition; Schwab, Vocabulaire de ('Angelologie). W Hejchalot IZabati Anafiel jest porównywany z Bogiem i utożsamiany z Metatronem.
Anahel - książę aniołów trzeciego nieba, sam jednak służący w czwartym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Jako Anahael, jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Anahita (Anaitis) - w zaratustrianizmie, naj-wyższy rangą anioł żeński. Anahita (niepokala-na) jest "duchem użyźniającej glebę wody i uro-dzaju" (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Anai - imię zapisane w niebie "czcionkami malachitu" (anielskimi) i przywoływane w po-tężnych zaklęciach przeciwko demonom (zob. Masters, The Greater Key of Solomon).
Anaitis - Anahita
Anajreton (Amereton) - jeden z "wysokich rangą, świętych aniołów Bożych", przywoływa-nych podczas obrzędów magicznych, zwłasz-cza w zaklęciach atramentu i kolorów oraz w egzorcyzmach soli (zob. Waite, The Book of Ceremonial Magic; Grimorium Verum).
Anajz - według de Abano (Heptameron) anioł poniedziałku, mieszkający w pierwszym niebie, przywoływany z południa. Ponieważ aniołowie są "bezcieleśni", ich pobyt w jednej ze sfer nie-ba, czy gdziekolwiek indziej, jest czysto hipo-tetyczny. Aniołowie są obecni tam, gdzie mają jakieś, zlecone im przez Boga, zadanie do wy-konania; jedynie dla naszej wygody każdemu przypisuje się pewien locus operandi. Podobnie wszelkie "materialne" opisy aniołów (skrzydła, rozmiary, mowa itd.) winny być traktowane ja-ko metafora.
Anak - lp. od Anakim.
anakim (hebr. anakim - giganci) - potom-kowie upadłych aniołów i córek człowieczych, o czym niejasno wspomina Księga Rodzaju 6. Anakim byli tak wysocy, że - według Zoharu - "Izraelici wyglądali przy nich jak koniki pol-ne". Zohar wymienia aniołów Uzę i Azaela jako tych, którzy mieli dzieci "zwane anakim". Pier-wotnie imię gigantów brzmiało: nefilim (upadli) (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian and Mohammedan Literature; por. Pwt 1, 28; Joz 14, 12). W The Legends of the Jews (t. 1, s. 151) Ginzberga mowa o tym, że anakim "karkami dotykają Słońca". Jest to zgodne z poglądem, często wyrażanym w literaturze rabinackiej i is-lamskiej, że aniołowie, stojąc na ziemi, sięgają głową nieba - podobnie jak Adam, kiedy zo-stał stworzony, i podobnie jak niegdyś (lub obec-nie) Izrafel (zob. hebrajska Księga Henocha; Gra-ves, Patai, Mity hebrajskie, s. 111, 157).
Anamelech ~ Adramelech
Ananchel (lub Ananehel - "łaska Boża") -anioł wysłany przez Boga do Estery, aby zjednać jej przychylność perskiego króla Aswerusa (zob. Księga Estery). Orygenes wspomina Ananchela w Komentarzu do Listu do Rzymian (IV, 12) (zob. też: Księga starożytności biblijnych Pseudo-Filona).
Anane - jeden z zastępów upadłych aniołów, wymienionych w etiopskiej Księdze Henocha.
Ananehel ~ Ananchel
Ananel (Anani, Hananel, Chananel) - we-dług jednych źródeł dobry anioł, według innych, zły. Jako zły anioł (jeden z upadłych aniołów), Ananel miał zstąpić z nieba na górę Hermon i sprowadzić na ziemię grzech (zob. etiopska Księga Henocha; Ambelain, La Kabbale Pratique). Anani -~ Ananel
Ananiel - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Wiatru Południowego (zob. Ozar Mi-drashim, t. 2, s. 316).
Anapion - w The Lemegeton Waite'a, anioł siódmej godziny nocy, służący pod Mendrionem.
Anas - "I Bóg posłał dwóch aniołów, Sihaila i Anasa, oraz czterech ewangelistów, by po-chwycili demony gorączki [było ich dwanaście i wszystkie były demonami żeńskimi], a następ-nie wychłostali je ognistymi rózgami". Źródłem tej opowieści jest XII-wieczny rękopis przecho-wywany w British Museum, przedrukowany w: M. Gaster, Studies in Texts in Folklore II, s. 1030. Gaster uważa, że Sihail to odmiana imienia Mi-hail (Michał), a Anas - imienia Anna, to jest świętej Anny, matki Maryi, tutaj przemienionej w anioła.
Anataniel A' - jeden z książąt anielskich za-stępów Amuhaela X (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Anauel - anioł opiekujący się handlem, ban-kierami itd. Aniołem pokrewnym jest Aseij (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique).
Anazachia -imię anioła, wymienione w he-brajskiej inskrypcji na trzecim pentagramie pla-nety Saturn. Anazachia jest jednym z czterech aniołów, których imiona widnieją na tym pen-tagramie. Trzej pozostali to: Omeliel, Anachiel i Aranchia. Reprodukcję magicznego kręgu przywołania zob. w: Shah, The Secret Lore of Magic, s. 54 (por. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Anazimur - według Księgi Razjela, jeden z siedmiu wysokich rangą aniołów tronowych pierwszego nieba, które "wykonują rozkazy niebiańskich możnowładców" (zob. de Abano, Elementia Magica; Szósta i siódma księga Mojże-szowa; pisma Corneliusa Agrippy).
Andas - w traktatach okultystycznych An-das jest przedstawiany jako jeden z aniołów słu-żebnych Warkam, króla niedzielnych aniołów powietrza. W Heptameronie de Abano, na ry-sunku magicznego kręgu przywołań aniołów dla pierwszej godziny planetarnej niedzieli, An-das reprezentuje obwód zewnętrzny.
Aneb - anioł rządzący godziną, o przydom-ku "Dieu Clement" (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique; Doolittle, Sagesse).
Anepaton (Anafeneton) - "wysoki rangą, święty anioł Boży", którego imię widnieje na pierścieniu przywołań. Aaron posłużył się tym imieniem, wzywając Boga (zob. Butler, Ritual Magic; Grimorium Verum; Waite, The Lemegeton; The Book of Ceremonial Magicy.
Anitor - święty anioł Boży, wzywany pod-czas obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Grimorium Verum; The Book of Black Magic and Pacts).
Anituel -~ Anikuel
Ankor - anioł przywoływany w zaklęciu si-towia. W modlitwach magicznych odmawia-nych podczas nakładania szat rytualnych, An-kor to imię Boga (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Anmael (Chnum) - jeden z przywódców upadłych aniołów, czasem utożsamiany z Szem-hazajem (Semjazą), gdyż Anmael, tak jak Szem-hazaj, prosząc o rękę córkę człowieczą (Istahar), obiecał jej wyjawić pełne Imię Boże (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian i Mohammedan Literature). [Por. Ze skarbnicy midraszy, s. 15-17; w tej wersji legendy dwaj aniołowie zabiegający o rękę ziemianek noszą imiona Azael i Simchazi; zob. też Rousseau, Bóg zła, s. 45 - przyp. tłum. ]
Annael - jedna z wersji imienia -~ Aniel lub ~ Anael (zob. Doolittle, Sagesse).
Annauel - jeden z 72 aniołów noszących bo-skie imię Szemhameforasz. Imiona wszystkich 72 aniołów tej klasy podano w Apendyksie. Anpiel - w literaturze rabinackiej, anioł spra-wujący opiekę nad ptakami. Mieszka w szó-stym niebie, gdzie pełni funkcję strażnika 70 bram. Wszystkie modlitwy, które docierają z ziemi, Anpiel ozdabia 70 koronami i prze-kazuje do siódmego nieba, aby zostały w pełni uświęcone (zob. Zohar; Spence, An Encyclopae-dia of Occultism). W The Legends of the Jews Ginz-berga (t. 1, s. 138) Anpiel jest aniołem, który przeniósł Henocha (jeszcze za życia patriarchy) do nieba.
Ansjel ("zniewalając') - anioł przywoływa-ny podczas obrzędów magicznych (zob. Trach-tenberg, jewish Magic and Superstition).
Ansze Szem ("mężowie imienia") - w za-klęciach magicznych w ten sposób określa się upadłe anioły, jednak ściśle rzecz biorąc, okre-ślenie to stosuje się jedynie do dwóch aniołów: Azy i Azaela (zob. Zohar; Bamberger, Fallen An-gels).
Antiel - imię anioła znalezione na oriental-nym amulecie (kameot) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Antikuelis ~ Anikuel
Anusz - jeden z trzech aniołów służebnych :pozostałe dwa to Ebel i Szetel), których Bóg ~~yznaczył, aby posługiwały Adamowi w raju. Według Jalkut Reubeni w ogrodzie Edenu nie-biańska trójka "piekła mięso" dla pierwszych rodziców oraz "schładzała im wino" (zob. apo-kryficzne Życie Adama i Ewy).
Apar lub Aparsjel - według M. Gastera t Wisdom of the Chaldeans), anioł służebny Sad-kiela, władcy piątego dnia.
Apollyon (Appolyon, Apollion) - grecka forma hebrajskiego imienia Abaddon, czyli .,niszczyciel". W Apokalipsie św. Jana 9, 11 Apollyon jest "aniołem Czeluści'. W rozdziale 20, 2 tejże księgi anioł ten "pochwycił Smoka, Węża starodawnego, / którym jest diabeł i szatan, / i związał go na tysiąc lat". Sądząc z powyższego cytatu, Apollyon jest świętym dobrym) aniołem, sługą i posłańcem Bożym. W okultyzmie jednak oraz, ogólnie mówiąc, zv pismach niekanonicznych jest to anioł zła (jak w Księdze starożytności biblijnych Pseudo-Fi-lona czy Dziejach Tomasza). Terminem "Apol-lyon' posługiwano się także jako określeniem siedziby złych duchów (piekła). W Wędrówce pielgrzyma Bunyana Apollyon jest diabłem. Bu-nyan tak go opisuje: "pokryty jest rybią łuską, ma skrzydła, niczym smok, niedźwiedzie łapy, a z jego brzucha bucha dym i ogień". Tak też przedstawił go XVII-wieczny artysta, którego rysunek był reprodukowany w pierwszych wydaniach Wędrówki pielgrzyma. Voltaire utoż-samia Apollyona z Arymanem, perskim bo-giem zła (zob. Charles, A Critical Commentary on the Revelation of St. John, s. 247). Według Barretta (The Magus) Apollyon i Abaddon to dwaj różni aniołowie, "naczynia niegodziwo-ści" (tj. upadłe anioły lub demony). Durer przedstawił Apollyona na ostatnim drzewory-cie z cyklu "Apokalipsa", zatytułowanym Anioł z kluczem od Czeluści (ok. 1496-1497).
Apragsin (Apragsih) - boski posłaniec, na-znaczony przez Boga nad mieczem (zob. M. Ga-ster, The Sword o f Moses). Apragsin znany jest także jako Asi Asisi.
Apsintus -~ Piołun
Apsu - w mitologii babilońskiej Apsu jest (żeńskim?) aniołem otchłani, "ojcem' babiloń-skich bogów, a zarazem "żoną" Tamat. Apsu ostatecznie uśmierca jego (jej) syn, Ea (zob. Le-normant, Chaldean Magic; Mackenzie, Myths of Babylonia and Assyria).
Apudiel - jeden z siedmiu planetarnych władców podziemnego świata, zwanych przez Corneliusa Agrippę elektorami. Demon Ganael służy pod "połączonym zwierzchnictwem' Apudiela i Kamaela (zob. Conybeare, The Te-stament of Solomon).
Aputel - anioł przywołań, wzmiankowany w The Greater Key of Solomon Mathersa; także imię, które arcykapłan nosi na piersi, kiedy wkracza do najświętszego miejsca w Przybytku lub w Świątyni, zwanego Swięte Swiętych. Wie-rzono, że imię to, wymówione, ma moc wskrze-szania zmarłych, a wygrawerowane na złotym lub mosiężnym naczyniu chroni przed wszel-kim złem.
Arabonas - duch wzywany przez mistrza ce-remonii podczas obrzędów Salomonowych (zob. Grimorium Verum; Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Arad - indoperski anioł opiekujący się religią i nauką; wspomina o rum Hyde w Historia Re-ligionis Veterum Persarum.
Araebel - anioł godziny szóstej, zarazem anioł służebny Samila (zob. Waite, The Leme-geton).
Arael (Ariel) - według De Claremonta (The Ancient's Book of Magic, s. 115) "jeden z duchów, które nauczyciele Talinudu uczynili książętami nad ludem ptasim".
Arafiel ("szyja Boga") - jeden z dostojników anielskich, reprezentujących "boską siłę, maje-stat i władzę"; także strażnik drugiej sali (pa-łacu) siódmego nieba. "Kiedy Arafiel H', książę, spotyka Asrulju, księcia, zdejmuje z głowy ko-ronę chwały i pada na twarz" (zob. hebrajska Księga Henocha).
Arajekael - jeden z wielu anielskich książąt naznaczonych przez Boga nad mieczem (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Arakael -~ Arakiel
Arakiba (Arakab, Aristikifa, Artakifa) - zły (upadły) anioł, który sprowadził na ziemię grzech, o czym opowiada etiopska Księga He-nocha. Arakiba pełni tam funkcję "dziesiętnika" armii odstępców.
Arakiel (Arakujel, Aracjel, Arkael, Sarakuael, Arkiel, Arkas) - jeden z dwustu upadłych aniołów, o których mowa w etiopskiej Księdze Henocha. Arakiel nauczył ludzi orientacji w te-renie. Jednakże w Księgach Sybilli Arakiel, jak się wydaje, nie jest aniołem upadłym - jest tam bowiem jednym z pięciu aniołów, które prowadzą dusze ludzkie na sąd (pozostali czte-rej to: Ramiel, Uriel, Samiel i Azjel). Imię Arakiel znaczy: "ten, który sprawuje władzę nad zie-mią" (zob. Charles, The Book of Enoch).
Araksjel - według etiopskiej Księgi Henocha, jeden z upadłych aniołów.
aralim -~ erelim
Aramaiti (Armaiti) - jeden z sześciu ~ Ame-sza Spentów, reprezentujący "świętą zgodę" (zob. Gaynor, Dictionary of Mysticism).
Arariel (Azariel, Uzjel?) - lekarz głupoty oraz jeden z siedmiu aniołów rządzących ziemią. W literaturze talmudycznej Arariel jest zazwy-czaj aniołem naznaczonym nad wodami ziemi. Jest przywoływany przez rybaków modlących się o dobry połów (zob. Spence, An Encyclopedia of Occultism; Universal Jewish Encyclopedia; Gay-nor, Dictionary of Mysticism).
Ararita -imię wypisane na kabalistycznej pieczęci oraz przywoływane w zaklęciach Sa-lomonowych zmuszających demony do posłu-szeństwa. Wyryte na przedmiocie ze złota da-wało gwarancję, że jego właściciel nie umrze nagłą śmiercią. Słowo "Ararita" uważano za verbum inenerrabile (niewysłowione imię) Boga (zob. Barrett, The Magus, t. 2; Mathers, The Grea-ter Key of Solomon).
Arasbarasbiel - według Ozar Midrashim (t. 1, s. 116), anioł strzegący szóstego nieba. Arasek - jedna z form imienia ~ Nisroch (Nisrok). Zob. Hayley, The Poetical Works of John Milton.
Aratiel - anioł pierwszej godziny nocy, słu-żący pod Gamielem (zob. Waite, The Lemegeton). Aratron - pierwszy z duchów olimpijskich rządzących planetą Saturn; włada 49 spośród 196 prowincji olimpijskich. Reprodukcję pieczęci Aratrona zob. w: Malchus, The Secret Grimoire of Tunel, s. 22. Aratron jest nauczycielem alchemii, magii i medycyny, posiada także zdolność czy-nienia ludzi niewidzialnymi. Prócz tego obdarza płodnością kobiety pragnące mieć potomstwo. Arauchia - imię anioła zapisane po hebrajsku na trzecim pentagramie planety Saturn (zob. Shah, The Secret Lore of Magic; Mathers, The Grea-ter Key of Solomon).
Arazjel (Arazjal, Atriel, Esdriel, Sahariel, Se-riel, Sariel itd. - "moim księżycem jest Bóg") - anioł, który zgrzeszył, zstępując na ziemię, aby związać się z kobietą śmiertelną. Arazjel, wraz z Bagdalem, rządzi znakiem Byka (zob. etiopska Księga Henocha; Levi, Transcendental Magic; a także Prince of Darkness).
Arbatel - anioł "objawiając', wspomniany w Arbatel of Magic (zob. Waite, The Lemegeton).
Arbgdor - w Księdze Razjela (Sefer Raziel), anioł władający jednym z dwunastu miesięcy (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion, s. 99).
Arbiel - anioł służebny Anaela, władca godzi-ny szóstej (M. Gaster, Wisdom of the Chaldeans).
Archan - anioł sprawujący władzę nad "niż-szymi promieniami Księżyca"; bywa utożsa-miany z ~ Arkanem (zob. Heywood, The Hie-rarchy o f the Blessed Angels).
Archana - imię anioła zapisane po hebrajsku na piątym pentagramie planety Saturn (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Archas - z niewidzialnych głębin Bóg wez-wał Archasa, "wielkiego, mocnego i bardzo czerwonego", i rozkazał temu przedwiecznemu duchowi, aby się podzielił. A kiedy Archas się podzielił, "wyłonił się zeń świat, ogromny i bar-dzo ciemny, przynosząc ze sobą całą rozmaitość ziemskich stworzeń". Taki opis powstania (nie stworzenia) ziemi, zawiera słowiańska Księga Henocha.
Archer - duch władający znakiem Wodnika; pełni tę funkcję wraz z Sakmakielem (zob. Levi, Transcendental Magicy.
Archistrateg (Arhistratig, "wódz zastępów') - podczas wizyty Henocha w niebie Bóg na-zywa Michała "moim rzecznikiem, moim arcy-strategiem" (zob. etiopska Księga Henocha 33, 11). Identycznym tytułem obdarza Michała (Mi-haila) rumuńska wersja Apokalipsy Abrahama. W tekście tym łzy Michała, "zwiastuna śmier-ci, uronione nad bliskim zgonu Abrahamem, "spadły do miednicy i zamieniły się w drogo-cenne klejnoty". Podanie to zamieszcza również Ginzberg w The Legends of the Jews, t. 1, s. 300. [Określenie Michała jako archistratega pojawia się także w bogomilskim apokryfie Zapasy Sa-tanaela z Archaniołem Michałem oraz w połu-dniowosłowiańskim Apokryfie o sprawiedliwym Henochu (zob. Siedem niebios i ziemia, s. 22, 34) - przyp. tłum.]
Arcicjasz - anioł Ziemi (zob. Schwab, Voca-bulaire de I'Angelologie).
Ardarel - w okultyzmie, anioł ognia; -~ Ga-briel, Natanel (zob. Papus, Traite Elementaire de Science Occulte).
Ardefiel lub Ardesjel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus).
Ardibehist - w mitologii staroperskiej, anioł kwietnia oraz jeden z -~ Amesza Spentów. Ar-dibehist jest także władcą trzeciego dnia każ-dego miesiąca (zob. The Dabistan, s. 35, 136). Ardouisur (Arduiszer) - w zaratustriani-zmie, żeński ized (cherubin). jedną z funkcji tego anioła jest obdarzanie kobiet płodnością, łaską łatwego porodu oraz odpowiednią ilością po-karmu (tj. mleka). Nazywano go "dawcą żywej wody" (zob. The Dabistan, s. 167; King, The Gno-stics and Their Remains, s. 106).
Ardour (Ardur) - według Schwaba (Vocabu-laire de I'Angelologie) anioł rządzący żydowskim miesiącem tamuz (czerwiec-lipiec).
Arehana -imię anioła zapisane na trzecim pentagramie planety Saturn (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Arel - anioł ognia, którego imię widnieje na siódmym pentagramie Słońca. Arel jest też anio-łem przywoływanym podczas obrzędów ma-gicznych (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Arfiel - jedno z imion anioła Rafała (Rafaela). W Pirke Hejchalot Arfiel jest aniołem stróżem zamieszkującym drugie niebo (zob. Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie).
Arfugitonos - według Objawienia Ezdrasza, jeden z dziewięciu aniołów, którzy będą spra-wować władzę "w dniu końca świata" (zob. The Ante-Nicene Fathers Library, t. 8, s. 573). toga królowej Elżbiety, imię Ariel powstało z połączenia imion Anael i Uńel. W Burzy Sze-kspir "obsadził" Ariela w roli ducha powietrz-nego. W Raju utraconym Ariel jest zbuntowa-nym aniołem, który pierwszego dnia bitwy w niebie zostaje pokonany przez serafińa Ab-diela. Poeta Shelley sam przedstawiał się jako Ańel, i tak też Maurois zatytułował jego bio-grafię. Sayce ("Athenaeum", październik 1886) dopatruje się związku między Ańelem i erelim, chórem aniołów utożsamianych z tronami (zob. Dialog Zbawiciela; Butler, Ritual Magic; Bonner, Studies in Magical Amulets).
Arhistratig - Archistrateg
Arhum Hii (Rhum) - w mandaizmie, jeden z matki (uthri, aniołów) Gwiazdy Polarnej.
Arias - anioł władający wonnymi ziołami. W okultyzmie Arias jest uważany za demona i jednego z dwunastu markizów imperium pie-kielnego (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal).
Ariel (Arael, Ariael, "lew Boży") -imię anioła w apokryficznej Czwartej Księdze Ezdrasza, a tak-że w The Greater Key of Solomon Mathersa, The Grand Grimoire i licznych traktatach poświęco-nych magii, gdzie przedstawiano go z głową lwa. Cornelius Agńppa pisał: "Ariel to imię anioła, czasem także demona, również miasta zwanego Ańopolis, gdzie czczą go jako bożka". W The Hierarchy of the Blessed Angels Heywooda Ariel jest jednym z siedmiu aniołów rządzących wodami, a także "potężnym władcą ziemi". Mi-stycy żydowscy używali imienia Ańel jako poetycznego określenia Jerozolimy. Również w Biblii Ariel to symboliczna nazwa Jerozolimy (zob. Jz 29,1). W pismach okultystycznych Ariel jest "trzecim archontem wiatrów". Wspomina się tam także o Ańelu jako pomocniku Rafała (Rafaela) w leczeniu chorób (zob. M. Gaster, Windom of the Chaldeans). W koptyjskiej Pistis Sofia, Ariel jest aniołem kary przebywającym w piekle, spełniającym tę samą funkcję, co man-dajski ~ Ur. W Testamencie Salomona anioł ten jest zwierzchnikiem demonów. W tradycji gno-styckiej Ańel jest władcą wiatru i bywa utoż-samiany z Jaldabaotem. W kabale praktycznej jest to anioł upadły, pierwotnie należący do chó-ru cnót. Według Johna Dee, nadwornego astro-
Ariok (Ańuch, Orioch, Arioch - "srogi lew") - w Księdze Rodzaju 14, 1 Ariok jest królem Ellasaru. W legendzie żydowskiej Ariok jest aniołem stróżem przodków i potomków Heno-cha, wyznaczonym przez Boga do strzeżenia pism patriarchy. Według innych źródeł Ariok jest demonem zemsty, stronnikiem Szatana, upadłym aniołem (jak w Raju utraconym Milto-na, gdzie podczas bitwy w niebie ulega serafi-nowi Abdielowi). [Według De Plancy'ego (Słow-nik wiedzy tajemnej, s. 16) Arioch jest demonem zemsty, lecz "posługuje się zemstą tylko wobec tych, którzy sami się do niej uciekają" -przyp. tłum.] W Pierce Penilesse Nasha znajduje się wzmianka o "wielkim Arioku, którego nazy-wają duchem pomsty" (zob. Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie; De Plancy, Dictionnaire Infernal, wyd. 1863, gdzie Ariok, jako demon zemsty, zo-stał przedstawiony ze skrzydłami nietoperza; de Claremont, The Ancient's Books of Magic).
Ariuch ~ Ariok, Orioch
Arkadiusz - w Buncie aniolów Anatola Fran-ce'a, "ziemskie" imię anioła -ł Abdiela.
Arkan - król aniołów powietrza, władca po-niedziałku. Aniołami służebnymi Arkana są: Bylet, Misabu i Abuhaza (zob. Barrett, The Ma-gus, t. 2).
Armaita (Aramaiti, Armaiti) - w mitologii perskiej, jeden z sześciu lub siedmiu ~ Amesza Spentów, czyli archaniołów. Jest duchem pra-wdy, mądrości i dobra, który wcielił się w czło-wieczą postać i zstąpił na ziemię, "aby służyć pomocą dobrym ludziom" (zob. Grundriss der iranischen Philologie, t. 3; Forlong, Encyclopedia of Religions; Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Armaros (Armers, Farmaros, Abaros, Arearos) - jeden z upadłych aniołów, o których wspo-mina etiopska Księga Henocha. Armaros uczy "odczyniania uroku". Według R.H. Charlesa imię Armaros może być zniekształceniem imie-nia Araros.
Armas - anioł przywoływany podczas ob-rzędów magicznych na zakończenie szabatu (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion, s. 102).
Armasa ("potężny władca") - anioł przywo-ływany w aramejskich zaklęciach magicznych (zob. Montgomery, Aramaic Incantation Texts from Nippur).
Armazjel (Armisael?) - gnostycki anioł, wzmiankowany w: Doresse, The Secret Books o f Egyptians Gnostics, s. 198.
Armen (Ramiel? Arakiel? Barakuel?) - jeden z upadłych aniołów, o których wspomina etiop-ska Księga Henocha 69.
Armers (~ Armaros) - w wierszu Marka Van Dorem The Prophet Enoch Armers jest jed-nym z upadłych aniołów.
Armesi - anioł dziesiątej godziny dnia, słu-żący pod zwierzchnictwem anioła Oriela (zob. Waite, The Lemegeton, s. 68).
Armesjel - według Waite'a (The Lemegeton, s. 69), anioł czwartej godziny nocy, służący pod Jefiszem.
Armie - w Raju utraconym Miltona nazwa jednego z chórów anielskich (zob. West, Milton and the Angels, s. 135).
Armiel - anioł jedenastej godziny nocy, słu-żący pod aniołem Dardielem.
Armimas (Armimimas) - anioł przywoływa-ny w czasie obrzędów magicznych na zakończe-nie szabatu; -~ Hermes, Ormuzd (zob. Trachten-berg, jewish Magic and Superstition, s. 100).
Armisael - anioł łona kobiecego. Zgodnie z zaleceniem Talmudu, modląc się o lekki po- ród, należy dziewięć razy odmówić Psalm 20, a jeśli to nie pomoże, wówczas winno się wy-powiedzieć następujące wezwanie: ;,Zaklinam cię, Armisaelu, aniele, który władasz łonem, abyś pomógł tej kobiecie i dziecku w jej ciele" (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion, s. 202).
Armogen --~ Harmozej
Armon - anioł drugiej wysokości, przywoły-wany w zaklęciach magicznych (zob. Almadel Salomona).
Arsjalaliur - anioł posłany do Henocha ze specjalną wiadomością od Boga; także anioł, któ- ry ostrzegł Noego o zbliżającym się potopie (zob. Życie Adama i Ewy). Imię to jest zniekształceniem, bądź zbitką słów: Izrael i Uriel (zob. etiopska Księga Henocha 10, w wydaniu Dillmana).
Artakifa - archanioł wspominany w legen-dach o Henochu.
Aruru - w mitologii sumeryjskiej, żeńska wysłanniczka bogów, która ulepiła człowieka z gliny. Aruru była matką Gilgamesza.
Arwial (Awial) - jeden z aniołów strzegą-cych czwartego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 16).
Aryman (Ahriman, Ariman, Ahraman, Dahak, Angra Mainju - "Zły Duch") - perski książę zła, pierwowzór chrześcijańskiego Szatana. We-dług Zaratustry, który był kuszony przez Ary-mana, ale wyszedł z tej próby zwycięsko, to właśnie Aryman sprowadził śmierć na ziemię, zabijając pierwowzór człowieka i zwierząt (zob. Forlong, Encyclopedia of Religions). W czasach poprzedzających panowanie dynastii Sasani-dów Aryman nie był uważany za ducha całko-wicie złego. Mazdajscy magowie składali mu ofiary. Aryman dorównuje potęgą swemu bliźniaczemu duchowi, Ahura Mazdzie, ale, zgodnie z przepowiednią Zaratustry, ostatecz-nie zostanie pokonany przez "wszechwiedzą-cego pana nieba i ziemi' (zob. Boyce, Zaratu-sztrianie).
Arzal (Arzel) - jeden z czterech aniołów Wschodu, "wspaniałych i życzliwych aniołów', przywoływanych wówczas, gdy inwokant prag-nie "zaczerpnąć ze skarbnicy mądrości Stwórcy" (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Asach (Asak) - anioł przywoływany w mod-litwach magicznych (zob. Grimorium Verum).
Asad - w legendach arabskich, anioł przywo-ływany podczas obrzędów magicznych (zob. Shah, Occultism..., s. 152).
Asael ("ten, którego stworzył Bóg") - anioł służebny Szemhazaja, który współżył z córkami ludzkimi; a zatem, jest to anioł upadły. (~ Aza-el; Azazel).
Asaf - wódz aniołów śpiewających Bogu hymny pochwalne w nocy, podobnie jak anioł Heman dowodzi zastępami aniołów w czasie śpiewów porannych, a Jedutun - wieczor-nych (zob. Zohar). Asafowi zostały przypisane Psalmy 50 i 73-83. Według legendy żydowskiej Asaf jest także ojcem medycyny. Nachmanides (Torat-ha-Adam) wspomina o "Żydzie Asafie" i jego księdze o metodach leczenia.
Asafsisjel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Asakro (Asarka) - w czarnej magii, anioł przywoływany w modlitwach i zaklęciach.
Asaliasz - w kabale, anioł chóru cnót, służą-cy pod zwierzchnictwem Rafała (Rafaela). Spra-wuje pieczę nad sprawiedliwością. W The Ma-gus Barretta jest on jednym z 72 aniołów no-szących mistyczne imię Szemhameforasz. Reprodukcję pieczęci Asaliasza zob. w: Ambe-lain, La Kabbale Pratique, s. 281.
Asamkis - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Asarel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba.
Asariel ("ten, którego związał Bóg [przysię-gą]") - jeden z 28 aniołów władających 28 pa-łacami Księżyca.
Asarka ~ Asakro
Asasjasz - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Asasjel - anioł czwartku, pełniący tę funkcję wraz z Sachielem i Kasjelem. Asasjel jest też jednym z duchów władających planetą Jowisz (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2; Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Asat (Asach) - anioł przywoływany w Sa-lomonowych zaklęciach magicznych (zob. Gri-morium Verum).
Asbiel ("ten, który uciekł od Boga') -w etiop-skiej Księdze Henocha Asbiel został zaliczony do aniołów upadłych. "Udzielił świętym synom Bo-żym fałszywej rady i namówił ich do grzechu z córkami ludzkimi".
Asboga -~ Azbuga JHWH
Asderel (Asredel, Asradel Szariel) - imię bę-dące zniekształceniem imienia Sahariel. Asderel jest złym archaniołem objaśniającym ludziom bieg Księżyca (zob. Charles, The Apocrypha and Pseudoepigrapha of the Old Testament).
Asentaker - w kabale, anioł pokrewny Lela-helowi.
Aser Kriel - według kabały, niewysłowione imię Boga wyryte na napierśniku noszonym przez Mojżesza i Aarona. Jak głosi tradycja, nikt, kto nosi taki napierśnik, nie umrze na-głą śmiercią (zob. Szósta i siódma księga Mojże-szowa).
Aseu - w kabale, anioł pokrewny Anauela.
Asfa'el ("Bóg pomaga") - w etiopskiej i sło-wiańskiej Księdze Henocha Asfa'el jest władcą jednego z dwunastu miesięcy oraz "tysięczni-kiem zastępów niebiańskich". Charles (The Book of Enoch) określa Asfa'ela jako anioła roku prze-stępnego, służącego pod zwierzchnictwem czte-rech wodzów. Uważa się, że imię Asfa'el po-wstało na skutek inwersji imienia Hilujasef lub Josef-el.
Asimon (Atimon) - anioł wymieniony w Ma-:.iche Elion (Anioły na wysokości), a to dzielo, z kolei, powołuje się na Zohar.
Asimonem - anioł przyzywany w Salomono-wych zaklęciach magicznych czyniących czło-W eka niewidzialnym (zob. Mathers, The Greater i~ey of Solomon, s. 45).
Asimor - w literaturze Hejchalot Asimor jest iwinym z siedmiu aniołów zwanych książętami władzy; sześciu pozostałych to: Kalmija, Boel, Psachar, Gabriel, Sandalfon i Uzjel (zob. Mar-gouliath, Malache Elion, s. 17).
Asjel ("stworzony z Boga") - w apokryficz-nej Czwartej Księdze Ezdrasza, jeden z pięciu "mężów" (tj. aniołów) wyznaczonych przez Bo-ga do przepisania 94 ksiąg podyktowanych przez Ezdrasza. Czterej pozostali "mężowie" to: Dabria (Ekanus), Selemia, Selekucja i Sarea (Sar-ga). "Dwadzieścia cztery to księgi kanoniczne Starego Testamentu, a pozostałe siedemdziesiąt to księgi ezoteryczne, przeznaczone jedynie dla wtajemniczonych" (zob. Rubinkiewicz, Wpro-wadzenie do apokryfów Starego Testamentu, s. 100). Według Księgi Razjela, Asjel to anioł uzdrowie-nia (zob. Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie; Rafał). W Testamencie Salomona Asjel jest diabłem, który demaskuje złodziei i potrafi odnaleźć ukryte skarby. Jego podobizna wid-nieje na amulecie mającym chronić przed nagłą i niespodziewaną śmiercią (zob. Grillot, A Pic-torial Anthology of Witchcraft, Magic and Alchemy, s. 342).
Askobaj - anioł przywoływany w Salomono-wych zaklęciach magicznych, zwłaszcza pod-czas egzorcyzmów wosku (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Asmadaj - jeden z dwóch "potężnych tro-nów, o których wspomina Milton w Raju utra-conym (VI, 463). Uriel i Rafael pokonali jednak Asmadaja oraz jego towarzysza Adremelecha - aniołów, "co pragnęły z Bogiem / zrównać się, gardząc wszystkim, co poniżej"; ~ Asmo-daj. [W polskim przekładzie Raju utraconego As-madaja zastąpił Asmodeusz - przyp. tłum.]
Asmodaj (Aszmedaj, Asmodiusz, Sidonej) -według Budge'a (Amulets and Talismans, s. 377), upadły anioł, "który ma skrzydła, polatuje to tu, to tam, oraz zna tajemnice przyszłości'. Asmo-daj uczy matematyki i potrafi uczynić człowieka niewidzialnym. Jest też wodzem 72 legionów duchów piekielnych. Przywołany, ukazuje się pod postacią istoty o trzech głowach (byka, ba-rana i człowieka). Asmodaj jest jednym z boha-terów poematu Johna Drydena, The State of In-nocence. Odmianą tego imienia jest Hasmodaj - jeden z demonów Księżyca (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal; Butler, Ritual Magic; Waite, The Lemegeton; Shah, The Secret Lore of Magic).
Asmodaj - anioł przywoływany podczas eg-zorcyzmów wosku (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Asmodel - w magii obrzędowej, anioł kwiet-nia. Jest także władcą znaku Byka (zob. Cam-field, A Theological Discourse of Angels). Pierwot-nie Asmodel był jednym z wodzów chóru che-rubinów. Obecnie, jak czytamy w koptyjskiej Pistis Sofia, jest demonem kary. Kabała zalicza go do dziesięciu sefirot zła i nieczystości (zob. Barrett, The Magus; De Plancy, Dictionnaire In-fernal; Ambelain, La Kabbale Pratigue).
Asmodeusz ("duch zła") - imię pochodzi od aeszma dewa, a sam Asmodeusz jest bardziej per-skim niż żydowskim diabłem. Niemniej został włączony do tradycji żydowskiej, gdzie uważa-ny jest za ducha zła. Zdaniem Forlonga (Ency-klopedia of Religions) Asmodeusz to "talmudycz-ny Aszmedaj, demon przejęty z Zend Aszmade-wy" i "wściekły diabeł"; według Forlonga to właśnie Asmodeusz upił Noego. W Księdze To-biasza (3, 8; 8, 3) Asmodeusz jest złym duchem, który zabił siedmiu nowo poślubionych mężów Sary i który, pokonany przez anioła Rafała (Ra-faela), uciekł "aż do Górnego Egiptu". W demo-nologii Asmodeusz, jest zarządcą piekielnych domów gry. Zdaniem demonologa Wierusa, wzywając Asmodeusza, należy zdjąć nakrycie głowy, w przeciwnym razie demon oszuka przy-wołującego. Barrett (The Magus, t. 2) przedstawia Asmodeusza jako jedno z "naczyń gniewu Bo-żego". Asmodeusz jest głównym bohaterem po-wieści Lesage'a Diabeł kulawy. W The Devil's Own Dear Son Cabbela Asmodeusz jest synem pierw-szej żony Adama, Lilit, i demona Samaela. Z ko-lei w Księdze świętej magii Abra-Melina czytamy, że "zdaniem niektórych rabinów Asmodeusz był śmiertelnikiem, owocem kazirodczego związku Tubal-Kaina z jego siostrą Naamą; zda-niem innych, był on demonem nieczystości". [Według jeszcze innej legendy Asmodeusz na-rodził się ze związku Adama z Lilit (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 67) - przyp. tłum.] W tradycji żydowskiej Asmodeusz jest teściem demona Bar Szalmona. W tradycjach o Salomo-nie Asmodeusz występuje także pod imionami Saturn, Markolf i Morolf. [Jak głosi legenda, As-modeusz został pojmany przez Salomona i zmu-szony do pomocy przy budowie Świątyni. Zdo-łał jednak oszukać króla, następnie wygnał go z królestwa i sam zasiadł na tronie. "Po długiej żebraczej wędrówce Salomon powrócił i przepę-dził Asmodeusza" (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, s. 32; Ze skarbnicy mi-draszy, s. 140-142,169-181) - przyp. tłum.] De-mon ten jest uważany za wynalazcę wszelkiej rozrywki, muzyki, tańca, sztuki dramatycznej oraz "nowych mód francuskich" (zob. Michaelis, Admirable History of the Possession and Conversion of a Penitent Woman; Waite, The Book of Black Ma-gic and of Pacts; Młot na czarownice). [W Talmu-dzie Asmodeusz, król demonów, jest "władcą nad wszystkimi sprawami dotyczącymi liczb parzystych" (zob. Cohen, Talmud, s. 298). Zgod-nie z tradycją okultystyczną "Asmodeusz nale-żał przed swym upadkiem do grona serafinów", obecnie jest demonem, który "napełnia męż-czyzn żądzą, prowadzącą do wiarołomstwa" (zob. Holroyd, Powell, Sekrety magii, s. 117). Ponadto "obdarza magicznymi pierścieniami; pokazuje, jak stać się niewidzialnym; uczy geo-metrii, arytmetyki, astronomii i nauki o ruchu. Zna również miejsca ukrycia skarbów". Wezwa-ny, ukazuje się jako książę "o trzech głowach: byczej, ludzkiej i baraniej. Ma też ogon węża, gę-sie nogi i zieje ogniem'. Dosiada smoka i dzierży w dłoniach chorągiew i włócznię (zob. De Plan-cy, Słownik wiedzy tajemnej, s.17) - przyp. tłum.]
Asradel - Asderel
Asrael - anioł, tytułowy bohater opery Alber-to Franchettiego. Libretto opiera się na starej fla- mandzkiej legendzie: Asrael zakochuje się w anielicy o imieniu Nefta, muszą jednak się rozstać, by ponownie połączyć się w niebie. Po raz pierwszy opera ta została wystawiona w no-wojorskiej Metropolitan Opera w 1890 roku.
Asron - jeden z licznych aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Midra-shim t. 2, s. 316).
Astachot (Astrachios, Astrochio) - anioł przy-woływany podczas egzorcyzmów wody (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magicy.
Astad - w mitologii staroperskiej, anioł 26 dnia każdego miesiąca. Astad pełnił służbę przy 64 spośród 100 bram raju (zob. The Dabistan, s. 166).
Astafajos - w gnostycyzmie, jeden z siedmiu aniołów obecności. W doktrynie ofickiej Asta-fajos jest jednym z siedmiu archontów zrodzo-nych z Jaldabaota. Jak podaje Orygenes (Przeciw Celsusowi, s. 307-308), jest on "władcą trzeciej bramy" i "rządcą pierwszego elementu, wody", a jego imię wywodzi się z "nauk magicznych". Według niektórych źródeł Astafajos był jednym z siedmiu synów Sydyka (Melchizedeka); we-dług innych imię to jest jedną z form imienia Szatan. W teogonii fenickiej Astafajos był przed-wieczną istotą niebiańską. Według Kinga (The Gnostics and Their Remains, s. 214-215) Astafajos to "żydowski anioł planety Merkury" (por. [hasło] "Gnosticism" w: Catholic Encyclopedia; Grant, Gnosticism and Early Christianity).
Astagna (Astrgna) - anioł piątego nieba, wład-ca wtorku. Przywołując Astagnę, inwokant po-winien być zwrócony twarzą na zachód (zob. Barrett, The Magus).
Astaniel - jeden z anielskich książąt nazna-czonych przez Boga nad mieczem.
Astaribo - w średniowiecznych traktatach magicznych, jedno z imion ~ Lilit.
Astarot (Asterot) - niegdyś serafin, obecnie wielki książę piekieł (zob. Waite, The Lemegeton; Spence, An Encyclopaedia of Occultism). Zdaniem Michaelisa (Admirable History of the Possession and Conversion of a Penitent Woman) Astarot był księciem chóru tronów. W piekle Astarot "chęt-1ie opowiada o upadku [aniołów], nie przyzna-je się jednak, że sam jest jednym ze zbuntowa--wch duchów" (zob. Wierus, Pseudo-Monarchia). lak twierdzi Barrett (The Magus, t. 1), "w języku greckim imię Astarota brzmi: Diabolus". We-3ług Grimorium Verum miejscem stałego pobytu Astarota jest Ameryka. Wezwany, Astarot zja-wiia się w postaci "pięknego anioła jadącego na :uroku, w prawej ręce trzyma żmiję. Nie wolno ~dnak dopuszczać go zbyt blisko, bo przeraź-~iwie cuchnie". Jak podaje De Plancy (Słownik wiedzy tajemnej, s. 17), Astarot "czczony był przez Filistynów i mieszkańców Sydonu". Obec-aie pełni funkcję wielkiego skarbnika piekła, gidzie naucza sztuk wyzwolonych. Jak głosi le-genda, Astarot był "jednym z siedmiu książąt piekieł, którzy odwiedzili Fausta. Według an-gelskiej tradycji pojawia się jako wąż o cegla-aoczerwono mieniącym się ogonie, dwu żół-tych silnych i krótkich nogach, białożółtawym brzuchu, rudobrązowej szyi i ostrym szpikulcu zakończonym na kształt kolca jeża".
Astarte (Aszterot, Asztoret, Isztar-Wenus) -główne żeńskie bóstwo starożytnych Fenicjan, Syryjczyków i Kartagińczyków. Astarte była sy-ryjską boginią księżyca i płodności, pierwowzo-rem greckiej Afrodyty. Jako Asztarte, czczona była przez Sydończyków, tj. Fenicjan (zob. 2 Krl 2, 13). W okultyzmie Astarte jest żeńskim de-monem kwietnia. W Raju utraconym I, 509-510, jest upadłym aniołem, utożsamianym z Asto-retem (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands). [Według De Plancy'ego (Słownik wiedzy tajemnej, s. 17) Astarte jest "sa-micą Astarota" i przedstawiana jest "z głową jałówki' - przyp. tłum. ]
Astel - duch planety Saturn (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Asteraot - jeden z siedmiu wielkich władców planetarnych. Jak głosi legenda, anioł ten zwy-ciężył jednego z siedmiu żeńskich demonów, przywołanych przez króla Salomona (zob. he-brajska Księga Henocha; Conybeare, The Testa-ment of Solomon).
Astiro - w kabale, anioł pokrewny ~ Mehie-lowi.
Astm (Kunia X) - w The Sword of Moses M. Gastera, jeden z czternastu aniołów przy-woływanych w zaklęciach magicznych; także jedno z niewysłowionych imion Boga.
Astoret (Astarte) - w Raju utraconym I, 509--510, upadły anioł.
Astrachios - anioł przywoływany podczas egzorcyzmów wody. W The Greater Key of So-lomon Mathersa nosi imię Herachio (zob. Gri-morium Verum); -~ Astachot.
Astrael Jao Sabao - anioł znany także jako Astrael lub Istrael. Imię Astrael Jao Sabao zna-leziono na żydowskich amuletach magicznych (zob. Seholem, Jewish Gnosticism, Merkabah My-sticism, and Talmudic Tradition; Conybeare, The Testament of Solomon).
Astrgna ~ Astagna
Astrokon - anioł ósmej godziny nocy, służą-cy pod Narkorielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Astrompsuchos (Etrempsuchos, Strempsuchos) - w gnostycyzmie, strażnik siedmiu niebios. Według Hipolita Astrompsuchos był jedną z istot niebiańskich czczonych przez peratów (zob. Legge, Forerunners and Rivals of Christianity I, 107).
Astroniel - anioł dziewiątej godziny dnia, słu-żący pod Wadrielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Aszael X - anioł przywołań (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Aszamdon - jedna z wersji imienia ~ Szam-dan (zob. Bamberger, Fallen Angels, s. 171).
Asza Wahiszta - w zaratustrianizmie, jeden z sześciu lub siedmiu ~ Amesza Spentów, ar-chanioł "słusznego ładu" (zob. Grundriss der ira-nischen Philologie, t. 3; Boyce, Zaratusztrianie).
Aszkanizkael - w literaturze Hejchalot (Ma-ase Merkawa), anioł strzegący sali (pałacu) siódmego nieba.
Aszmedaj (Aszmodaj, Asmodee, Asmadaj, As-modeusz, Chammadaj, Sydonaj) - w tradycji rabinackiej, posłaniec Boga, a zatem anioł. Jed-nakże, jako przeciwnik Salomona oraz władca Południa dowodzący 66 legionami duchów, postrzegany jest zwykle jako anioł zła; niektóre źródła okultystyczne wręcz utożsamiają go z wężem, który skusił Ewę w ogrodzie Edenu (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Do-bry czy zły, anioł czy demon, zazwyczaj uwa-żany jest za ducha nieszkodliwego. Opisuje się go jako cherubina, "księcia szedim (demonów)", oraz "wielkiego filozofa" (zob. Jung, Fallen An-;els in Jewish, Christian and Mahommedan Litera-~ure; Muller, History of Jewish Mysticism).
Aszmodiel - w okultyzmie, anioł zodiakalny rządzący znakiem Byka (zob. Jobes, Dictionary of Mythology, Folklore and Symbols).
Aszraud - wedlug Mathersa (The Greater Key _~f Solomon), "książę naznaczony nad aniołami i cesarzami".
Aszriel (Azrael, Azriel, Azariel - "ślubowa-nie Boże") - jeden z siedmiu aniołów włada-jących ziemią. Jest aniołem, który w chwili ~mierci człowieka oddziela jego duszę od ciała. w kabale jest przyzywany jako lekarz głupoty (zob. pisma Mojżesza Botarela).
Aszrulju (Aszruliai, Asrulju - "ten, który skłania do zastanowienia') - jedno z dwu-dziestu imion Najwyższego Boga, a zarazem potężny książę aniołów zamieszkujący pierw-sze niebo. Opiekuje się instytucjami naukowy-mi i jest jednym z sanim (książąt) Tory (zob. hebrajska Księga Henocha); ~ jefefiasz.
Aszu ~ Siruszi ściach o Mojżeszu, Aaronie i Salomonie (zob. Scot, Discoverie of Witchcraft).
Ataf ("ogień") - w zaratustrianizmie, duch ognia i wódz niebiańskich istot, zwanych ~ ja-zatami (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Atarf - anioł pokrewny -ł Hahajaszowi.
Atarkulf - według Voltaire'a, wódz upad-łych aniołów wymienionych w Księdze Henocha. Atarniel ~ Atrugiel
Atatijasz - tajne imię Michała lub Metatrona (zob. Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah My-sticism, and Talmudic Tradition; Sefer ha-Heszek).
Atbah - w gnostycyzmie, tajne imię ~ ar-chontów.
Atbah Ah - "pan zastępów", wzywany przez anioła Akatriela (zob. Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition). Atel - według de Abano (Heptameron), anioł czwartego nieba, także anioł powietrza wła-dający Dniem Pańskim, przywoływany ze wschodu.
Ataf - zły anioł, pomagający pokonać prze-ciwnika; także wzywany w zaklęciach skłóce-rua małżonków (zob. M. Gaster, The Sword of ~Ioses).
Atafiel - anioł podtrzymujący niebo trzema palcami (zob. Baratiel w hebrajskiej Księdze He-nocha).
Ata'il - w tradycji islamu, anioł stróż przy-woływany podczas egzorcyzmów (zob. Hug-hes, A Dictionary o f Islam).
Ataliel (Atliel) - jeden z 28 aniołów włada-jących 28 pałacami Księżyca (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Atamas - anioł przywoływany w zaklęciach atramentu i kolorów (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Atanatos - przywoływany w zaklęciach ma-gicznych anioł planety Merkury; imię Boga, któ-rego wzywają poszukiwacze ukrytych skar-bów; w kabale, duch wspominany w opowie-
Atembui - w kabale, anioł pokrewny ~ Mu-miasza.
Ateniel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus). Aterchinis - anioł godziny oraz anioł po-krewny Tejazela (zob. Ambelain, La Kabbale Pra-tique; Doolittle, Sagesse).
Aterestin - przenajświętsze imię Boga; tak-że anioł wzywany przez poszukiwaczy ukry-tych skarbów (Waite, The Book of Magic and of Pacu).
Atiel - jeden z wodzów aniołów miecza; wspomniany w Malache Elion, utożsamiany jest z Ahielem (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Atliel ~ Ataliel
Atmon - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Atot - w gnostycyzmie, jedna z dwunastu po-tęg niebiańskich, zrodzonych z Jaldabaota.
Atriel -~ Arazjel
Atropatos - jedno z wielu imion anioła Me-tatrona.
Atrugiel (Atńgiel, Atarniel, Tagriel, Atrugniel) - anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba (~ Kafcjel); także jedno z imion anioła Meta-trona.
Atrugniel ~ Atrugiel
Attarib (Ataris) - wódz czterech aniołów zi-my (zob. Barrett, The Magus; De Plancy, Dic-tionnaire Infernal).
At-Taum ("bliźniak") - w manicheizmie, anioł, który objawił się Maniemu; bywa utoż-samiany z Duchem Świętym z doktryny chrześ-cijańskiej (zob. Doresse, The Secret Books of Egyp-tians Gnostics). [Mani nazywał go też Parakle-tem; zob. Jonas, Religia gnozy, s. 223 - przyp. tłum.]
Atuesuel - w kabale, jeden z ośmiu aniołów wszechmocy, przywoływany w zaklęciach Le-wiatana, aby "przepędził potwory piekieł" (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Atufiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Atuniel ("palenisko") - w rabinackiej ange-lologii, anioł ognia; także jeden z aniołów chó-ru cnót; bywa utożsamiany z --ł Natanaelem (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews VI).
Aub - imię anioła zapisane na trzecim pen-tagramie Księżyca (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon, s. 81). Wzywając Auba, należy wyrecytować 14 wers Psalmu 40: "Panie, racz mnie wybawić".
Auel (Amet) - anioł Słońca przywoływany podczas kabalistycznych obrzędów magicz-nych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Aufiel - anioł sprawujący pieczę nad ptaka-mi (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie).
aufanim -~ ofanim
Aufniel -ł Ofaniel
Aupiel (Anafiel) - istnieje wiele wersji te-go imienia; Aupiel często jest identyfikowany z Anafielem. Jest to potężny anioł, który jeszcze za życia Henocha przeniósł wiekowego patriar-chę do nieba. Aupiel jest najwyższym aniołem w niebie i przewyższa Metatrona (drugiego pod względem wzrostu) o wiele setek farasangów [staroperska jednostka długości = ok. 5,5 km - przyp. tłum.]. W The Legends of the Jews Ginz-berga aniołem, który przeniósł Henocha do nie-ba, jest Anpiel.
Aurchi Be-Ram El - według legendy (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie), anioł, któ-ry przed Potopem utrzymywał grzeszne sto-sunki z córkami ludzkimi, utożsamiany z in-nym upadłym aniołem, Ramielem.
Auriel (Oriel, hebr. wersja imienia Uriel, "światło Boga') - jeden z 72 aniołów zodia-kalnych przywoływanych w zaklęciu miecza (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Ausjul (Ausjel) - anioł sprawujący władzę nad znakiem Wodnika, przywoływany w czasie obrzędów magicznych (zob. Waite, The Leme-geton).
Autogenes - w tradycji gnostyckiej Autoge-nes jest eonem, którego otaczają czterej dostoj-nicy anielscy: Harmozej (Armogen), Dawejte, Orojael (Uriel?) i Elelet (zob. Apokryf Jana; Grant, Gnosticism and Early Christianity).
Autopator - jedna z trzech mocy niebiań-skich stworzonych przez Dziewicę (Pistis So-fię?) niższego świata, w której pieczy znajduje się wiedza tajemna, objawiana jedynie dosko-nałym (zob. Doresse, The Secret Books o f Egyp-tians Gnostics).
Auza (Aza, Oza) - syn Elohima (tj. syn Boży), jeden z upadłych aniołów, który utrzymywał sto-sunki cielesne z córkami ludzkimi (zob. Mathers, The Kabbalah Unveiled, s. 249; por. Rdz 6).
Auzael ~ Azazel, Auza
Auzhaja (Awzja) - książę aniołów oblicza Bożego; także jedno z wielu imion anioła ~ Me-tatrona (zob. Scholem, Jewish Gnosticism, Mer-kabah Mysticism, and Talmudic Tradition, s. 53).
Awagbag - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Awahel - książę aniołów zamieszkujący trzecie niebo (zob. Szósta i siódma księga Mojże-azowa).
Awar (El Awar) - jeden z synów ~ Eblisa, zwanego demonem lubieżności.
Awartiel - imię anioła zapisane na hebraj-skim amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Awcanagosz - jedno z wielu imion aniola Metatrona.
Awel, Awite, Awot - aniolowie przywoły-wani podczas kabalistycznych obrzędów ma-gicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojże-szowa).
Awial - anioł strzegący jednej z sal (pałaców) siódmego nieba. Imię Awiala wymienia Pirke Hejchalot.
Awirzahe'e - według świątobliwego nauczy-ciela z I wieku, rabiego Nehunja ben Hakana wspaniały, lecz przerażający książę aniołów, który strzeże bramy prowadzącej do szóstego nieba (zob. Margouliath, Malache Elion).
Awitue - w tradycji rabinackiej, jedno z osiem-nastu imion -~ Lilit (zob. Hanauer, Folk-Lore of the Holy Land, s. 325).
Awniel - jeden z książąt anielskich nazna-czonych przez Boga nad mieczem (zob. M. Ga-ster, The Sword of Moses XI).
Awriel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Awzja ~ Auzhaja
Aza (Szemhazaj, "mocny') - według trady-cji rabinackiej, upadły anioł, który za utrzymy-wanie stosunków cielesnych z córkami ludzki-mi został zawieszony między niebem a ziemią (razem z Azaelem). Według legendy Aza (Szemhazaj znaczy: imię Aza) nieustannie spa-da, z jednym okiem zamkniętym, a drugim otwartym, tak aby przez cały czas miał świa-domość swego położenia i tym więcej cierpiał. Istnieje także inne wyjaśnienie wygnania Azy z nieba, mianowicie takie, iż sprzeciwił się on wyniesieniu Henocha, kiedy patriarcha został przemieniony w anioła Metatrona (~ Eblis). W tradycji Salomonowej Aza był aniołem, który wyjawił żydowskiemu królowi tajemnice nie-biańskie, czyniąc zeń najmądrzejszego człowie-ka na ziemi. Według Talmudu, przed potopem, Aza i Azael spłodzili ze złą Naamą, córką La-meka, sedim, asyryjskie bóstwa opiekuńcze (zob. Thompson, Semitic Magic, s. 44-45). Ode-berg, we wstępie do swojego wydania hebraj-skiej Księgi Henocha, zwraca uwagę, że Aza był niegdyś zwierzchnikiem jednej z dwóch grup aniołów dowodzonych przez Metatrona (anio-łów sprawiedliwości). A zatem w tym czasie Aza nie był jeszcze aniołem upadłym.
Azael (Aza, Azjel, Asjel - "ten; którego umac-nia Bóg") - według jednych źródeł Aza i Azael to imiona tego samego anioła, według innych kryją się pod nimi dwaj różni aniołowie. Innymi wersjami tego imienia są Asjel i Azazel. W po-czątkowych fragmentach hebrajskiej Księgi He-nocha Azael jest przedstawiany jako jeden z trzech aniołów slużebnych (dwaj pozostali to Uza i Aza), zamieszkujących siódme niebo; jed-nak w dalszych częściach tej samej księgi wy-stępuje już jako anioł upadły, a także, wraz z Azą, jako jeden z ~ maskim. Za utrzymywa-nie stosunków cielesnych z córkami ludzki-mi został skazany na przekłucie nosa. Według innej wersji tej legendy Azael był jednym z dwóch upadłych aniołów, którzy współżyli z Naamą, córką Lameka, płodząc sedim, asyryj-skie bóstwa opiekuńcze (zob. Zohar; por. Gra-ves, Patai, Mity hebrajskie, s. 104-111). Za karę Azael został przykuty łańcuchami do ostrych skał, gdzie oczekuje Sądu Ostatecznego (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 21). Anioł ten nauczył ludzi czarów, za pomocą których mogą oni (lub mogli) spowodować opuszczenie się Słońca, Księżyca i gwiazd z nieba na ziemię, i tym samym przybliżyć do ludzi przedmiot ich bałwochwalczego kultu (zob. Alfabet rabiego Akiby; Bamberger, Fallen Angels, s. 127; Midrasz Petirat Mosze). Cornelius Agrippa w Three Books of Occult Philosophy podaje imiona czterech złych aniołów, będących przeciwnikami czte-rech świętych władców żywiołów, i wśród anio-łów upadłych wymienia Azaela. Schwab ( Vo-cabulaire de 1'Angelologie) utożsamia Azaela (Azjela) z Szemhazajem (Samjazą), strażnikiem ukrytych skarbów.
Azaf ~ Asaf
Azar (Azur) - w staroperskiej teogonii, anioł listopada; także anioł władający dziewiątym dniem każdego miesiąca (Hyde, Historia Reli-gionis Veterum Persarum).
Azaradel - w etiopskiej Księdze Henocha Aza-radel jest jednym z upadłych aniołów, którzy objaśniają ludziom bieg Księżyca.
Azarel - anioł, którego imię widnieje na pią-tym pentagramie Księżyca (Mathers, The Grea-ter Key of Solomon).
Azargusztasp i Azarchurdad - w mitologii staroperskiej, dwaj spośród ~ Amesza Spentów (zaratustriańskich archaniołów), którzy uważa-ni są za "najbliższych sprawiedliwemu Bogu" (zob. The Dabistan, s. 136).
Azariasz ("ten, któremu pomaga Bóg") - -imię, które przybiera anioł Rafał (Rafael) w Księ-dze Tobiasza (5, 13). Nieco później, w tej samej księdze, Rafał wyjawia swoją prawdziwą tożsa-mość, mówiąc: "Ja jestem Rafał, jeden z siedmiu aniołów, którzy stoją w pogotowiu i wchodzą przed majestat Pański" (12, 15).
Azariel - w Talmudzie Azariel jest aniołem sprawującym pieczę nad wodami ziemi. W tra-dycji okultystycznej jest jednym z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus; De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 21).
Azazel (Azael, Hazazel, "Bóg umacnia") -w etiopskiej Księdze Henocha Azazel jest jednym z wodzów 200 upadłych aniołów. Azazel "na-uczył mężczyzn wykuwać miecze i tarcze", a kobiety "noszenia ozdób i malowania po-wiek" (por. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s.104--105). W literaturze rabinackiej i targumach Azazel jest kozłem ofiarnym; w Księdze Ka-płańskiej (16, 8-10) Azazel to prawdopodobnie imię demona pustyni, któremu poświęcony jest jeden z kozłów ofiarnych. W Zoharze (Wajeze 153a) "zły Azazel" to jeździec dosiadający wę-ża. W księdze tej określony jest jako wódz aniel-skiego chóru bene elim (lub iszim, niższych anio-łów, "ludzi-duchów"). Święty Ireneusz nazywa Azazela "aniołem upadłym, lecz wciąż potęż- `` nym". W Apokalipsie Abrahama jest on "władcą piekła, zwodzicielem ludzkości", który w swej prawdziwej postaci jest demonem o siedmiu wę-żowych głowach, czternastu obliczach i dwu-nastu skrzydłach. Żydowska legenda opowiada o aniele Azazelu, który nie chciał się pokłonić Adamowi (w Koranie aniołem tym jest Eblis lub Iblis), kiedy Bóg przedstawiał pierwsze-go człowieka zgromadzeniu hierarchów nie-biańskich. Za to nieposłuszeństwo Azazel został ogłoszony "przeklętym Szatanem' (zob. Bam-berger, Fallen Angels, s. 278). Według legendy arabskiej, kiedy Bóg nakazał aniołom złożyć hołd Adamowi, Azazel odmówił, twierdząc, że nie widzi powodu, aby "syn ognia [tj. anioł] miał się kłaniać synowi gliny [tj. śmiertelniko-wi]. Za to nieposłuszeństwo Bóg wygnał Aza-zela z raju i zmienił jego imię na Eblis (por. Gaudefroy-Demombynes, Narodziny islamu, s. 249-250). Milton w Raju utraconym I, 625-626, nazywa Azazela "cherubinem rosłym", ale tak-że upadłym aniołem i chorążym Szatana. Zda-niem Maurice'a Bouissona (Magic. Its History and Principal Rites) Azazel był pierwotnie se- mickim bogiem trzód i dopiero później został zdegradowany do rangi demona (zob. Trevor Ling, The Significance of Satan in New Testament Demonology). Bamberger (Fallen Angels) skłania się do poglądu, że pierwsza gwiazda, która spadła (gwiazda oznacza tu anioła) to właśnie ~zazel.
Azazjel - jedno z imion upadłego serafina Semjazy (Szemhazaja). W dramacie Niebo i zie-mia Byrona pobożna Anah, wnuczka Kaina, sta-ra się nakłonić Azazjela, aby jej wyjawił Pełne Imię (Boga). W utworze tym, w dniu Potopu, Azazjel unosi Anah na inną planetę. [W dra-macie Niebo i ziemia występują dwaj upadli aniołowie: Azaziel (Azazjel) i Samiasa (Semja-za); tak więc, Azazjel nie może być jednym z imion Semjazy - przyp. tłum.]
Azboga ~ Azbuga JHWH
Azbuga JHWH ("siła") - jeden z ośmiu po-tężnych aniołów sądu, zajmujący w hierarchii niebiańskiej stanowisko wyższe nawet niż Metatron. "Pierwotnie - twierdzi Gers-hom Scholem - było to utajone w najwyższej sferze imię Boga". Główną funkcją Azbugi było przyodziewanie w cnoty dusz przybyłych do nieba (tych, które zostały uznane za godne tej nagrody). Imię Azbugi znaleziono na żydow-skich amuletach; anioła tego wzywano, "aby uzdrowił chorych, zaleczył rany i wypędził złe duch' (zob. Thompson, Semitic Magic, s. 161; Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah My-sticism, and Talmudic Tradition).
Azdaj - anioł, o którym wspomina tradycja mandajska (zob. Pognon, Inscriptions Mandai"tes des Coupes de Khouabir).
Azer - anioł żywiołu ognia; także imię ojca Zaratustry (zob. de Claremont, The Ancient's Bo-ok of Magic).
Azfiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący pierwszej spośród sied-miu sal (pałaców) nieba.
Azibiel - jeden z dwustu aniołów, którzy, według etiopskiej Księgi Henocha, zstąpili z nie-ba; aby pojąć za żony córki ludzkie (o wyda-rzeniu tym wspomina Księga Rodzaju 6). W ten sposób Azibiel dołączył do grona aniołów upadłych.
Azizjel - anioł przywoływany w starosyryj-skich zaklęciach magicznych. W Księdze Opieki Azizjel jest wymieniony obok Michała, Harszie-la, Prukiela i innych "urzekających aniołów" (zob. Gollancz, The Book of Profection).
Azjel -~ Azael
Azkariel - zniekształcenie imienia -ł Achra-zjel (zob. Petirat Mosze, s. 376-377; Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 6, s. 147).
Azkiel - jeden z wodzów dwustu upadłych aniołów, o których mowa w Księdze Henocha; także jeden z aniołów, którzy zstąpili z nieba, aby pojąć córki ludzkie za żony (por. Rdz 6). Azliel X - jeden z czternastu aniołów przy-wołań; także jedno z niewypowiedzianych imion Boga (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Azrael (Azrail, Aszriel, Azriel, Gabriel -"ten, któremu pomaga Bóg") - w tradycji ży-dowskiej i muzułmańskiej, anioł śmierci zamie-szkujący trzecie niebo. W islamie Azrael bywa utożsamiany z Rafałem (Rafaelem). Według tej tradycji ma on "siedemdziesiąt tysięcy stóp i cztery tysiące skrzydeł, a w jego ciele znajduje się tyle oczu i języków, ile żyje ludzi na świecie" (zob. Hastings, Encyclopaedia of Religions and Ethics, t. 4, s. 617). Ta sama tradycja głosi, że Azrael "stale coś pisze w wielkiej księdze, a na-stępnie wymazuje to, co napisał; zapisuje na-rodziny człowieka, a w dniu śmierci wymazuje jego imię". Gdy Michał, Gabriel i Israfel nie zdo-łali przynieść siedmiu garści ziemi, potrzeb-nych do stworzenia Adama, udało się to czwar-temu aniołowi wyznaczonemu do tej misji, Azraelowi; w nagrodę za ten wyczyn powie-rzona mu została funkcja oddzielania duszy od ciała w momencie śmierci człowieka (por. Gra-ves, Patai, Mity hebrajskie, s. 65-66); -~ Murdad, który jest aniołem śmierci w mitologii staroper-skiej. Wschodnia legenda głosi, że Azrael czyni to (oddziela duszę od ciała), przytykając do nozdrzy umierającego człowieka jabłko z Drze-wa Życia. W mistyce żydowskiej Azrael jest wcieleniem zła. W Księdze opieki jest jednym z trzech świętych aniołów (dwaj pozostali to Gabriel i Michał) przywoływanych w starosy-ryjskich zaklęciach magicznych. W wierszu Longfellowa The Spanish Jew's Tale Azrael jest aniołem śmierci; w popularnym wydaniu The Complete Poetical Works of Henry Wadsworth Longfellow znajduje się ilustracja przedstawiają-ca Azraela i króla Salomona, zabawiających "ra-dżę Hindostanu".
Azrafil (Israfil) - w mitologii muzułmań-skiej, anioł Sądu Ostatecznego. Według De Plancy'ego (Dictionnaire In fernal) Azrafil to "straszliwy anioł" i jeden z demonów. Azrafil często bywa mylony z Azraelem, aniołem śmierci.
Azra'il - w tradycji islamu, anioł stróż przy-woływany podczas egzorcyzmów (zob. Hug-hes, [hasło] "Angels" w: Dictionary of Islam).
Azriel - główny zarządca anielski, nazywa-ny "Starodawnym Azrielem" lub "Mahnielem" (co znaczy: wielki obóz), jak w Zoharze (Exodus 202a), gdzie jest on wodzem 60 miriad legionów duchów, stacjonujących w północnej części nie-ba. Według Ozar Midrashim (t. 1, s. 85), Azriel jest jednym z głównych aniołów zniszczenia. Jego imię wypisywano na żydowskich amule-tach mających chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Azriel X (Azrael X - "śluby Boże') - wódz 63 aniołów strzegących siedmiu niebios. W lite-raturze Hejchalot Azriel X jest aniołem wzywa-nym w modlitwach magicznych (zob. M. ta-ster, The Sword of Moses; [hasło] "Angels" w: New Schaff-Herzog Encyclopedia...).
Azur -~ Azar

B

Baabiel - w kabale, anioł służący w pierwszym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Baalberyt (Balberyt, Berit, Beal, Elberyt) były książę chóru cherubinów. Obecnie, w piekle, Baalberyt pełni funkcję wielkiego arcykapłana i mistrza ceremonii. Zazwyczaj jest jednym z kontrsygnatariuszy lub notariuszem poświad czającym pakty między ludźmi i diabłami. Na-zywany jest "pisarzem" i jako taki podpisuje się :za dokumentach sporządzanych w piekle. We-3ług The Encyclopedia of Witchcraft and Demono-logy Baalberyt był demonem, który opetał siostrę Magdalenę z Aix-en-Provence i wyjawił jej imio na innych diabłów (zob. Michaelis, Admirable Hitory of the Possession and Conversion of a Penitent ~5óman). [Jak powiada Michaelis, Baalberyt to demon, który "nakłania do bluźnierstwa i mor-derstwa" (zob. Rachleff, Okultyzm w sztuce, _. 233); por. też De Plancy, Słownik wiedzy tajem-nej, s. 22 - przyp. tłum.]
Baal Dawar - określenie "przeciwnika"używane przez chasydów w XVIII w. zob. Bamberger, Fallen Angels).
BaalPeor -Belfegor
Babel (Babiel) - według de Abano (Heptamerom), jeden z posłańców planety Jowisz. W różnych źródłach występuje jako anioł środy oraz/lub piątku. Przywołując Babela, inwokant powinien być zwrócony twarzą na południe lub zachód. W kabale Babel jest mieszkańcem trzeciego nieba.
Babne'a - imię potężnego anioła wypisywane na babilońskich terakotowych "pułapkach na demony" mających chronić przed złem (zob. Budge, Amulets and Talismans, s. 288).
Bachanoe (Bachanael) - w okultyzmie, anioł pierwszego nieba i władca poniedziałku. Bachiel (Bakiel) - jeden z aniołów powie-trza, służący w czwartym niebie i przywoływa-ny ze wschodu. Bachiel jest także uważany za jednego z aniołów planety Saturn. W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316) również jeden z aniołów stróżów Zachodniego Wiatru.
Bachliel - jeden z aniołów strzegących bram Południowego Wiatru.
Bacran - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Badariel (Batarjal) - jeden z dwustu upadłych aniołów (zob. etiopska Księga Henocha 69, 2).
Badpatiel - imię anioła znalezione na żydowskich amuletach (kamea) mających chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Bae - w Testamencie Salomona, anioł przyzywany podczas obrzędów wypędzania demonów. Bael (Baal, "pan" lub "władca") - w Zoharze Bael jest utożsamiany z archaniołem Rafałem (Rafaelem). Z kolei w księgach zaklęć oraz w Pseudo-Monarchii Wierusa jest on potężnym królem podziemnego świata; służy we wschod-niej części piekła i jest zwierzchnikiem 60 lub 70 legionów diabłów. Przywołany, ukazuje się jako stwór o trzech głowach (ropuchy, człowie-ka i kota).
Ba-En-Kekon (Bainchuch) - anioł-eon, o którym wspomina gnostycka Pistis Sofia, nazywając go "duszą ciemności" (imię wzięte z egipskiej Księgi umarłych).
Bagdal - według Leviego (Transcendental Magicy, anioł władający, wraz z Arazjelem, zna-kiem Byka.
Bagdial - korpulentny anioł wydający "kartki" nowo przybyłym do niższego nieba; kartka taka upoważniała jej posiadacza do otrzyma-nia nowego "ciała". Bagdiala "stworzył" Izaak Bashevis Singer, czyniąc go bohaterem opowiadania The Warehouse.
Baglis - według Apoloniusza z Tiany (Nuctemeron), duch (geniusz) miar i wag. Baglis może być przywołany wyłącznie w drugiej godzi-nie dnia.
Bagnael - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Bahaliel - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Mi-drashim, t. 2, s. 316).
Bahman ~ Barman
Bahram -~ Barman
Baijel - w kabale Baijel jest aniołem służą-cym w piątym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Bainchuch - Ba-En-Kekon
Baktamel - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Mi-drashim, t. 2, s. 316).
Balaj - w Heptameronie de Abano oraz w The Magus Barretta, poniedziałkowy anioł zamie-szkujący pierwsze niebo. Przywołując Balaja, inwokant powinien być zwrócony twarzą na północ.
Balan (Balam) - niegdyś anioł chóru pano-wań; obecnie "wielki i potężny książę piekieł. Ma trzy głowy: byka, człowieka i barana, a przy tym ogon węża i ogniem pałające oczy". Przed-stawiany jest nago, na niedźwiedziu, z krogul-cem na dłoni (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 23). Dowodzi 40 legionami duchów piekielnych (zob. Grand Grimoire).
Baldach - anioł przyzywany podczas obrzę-dów magicznych (zob. Waite, The Greater Key of Solomon).
Balhiel ~ Baliel
Balidet - sobotni anioł powietrza, służący pod ~ Majmonem.
Baliel (Balhiel) - poniedziałkowy anioł (Ba-laj) przyzywany z północy. Zamieszkuje pierw-sze lub drugie niebo (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). W Ozur Midrashim (t. 2, s. 316) jest on jednym z aniołów strzegącyh bram Połu-dniowego Wiatru.
Balkin - w magii rytualnej, władca życzliwych duchów, król północnych gór. Jego pomocnikiem jest Luridan, duszek domowy (zob. Scot, Discoverie of Witchcraft; Butler, Ritual Magic).
Ballaton -imię anioła wypisywane na zewnętrznym kręgu pentagramu Salomona (zob. Waite, The Lemegeton).
Baltazard - duch przywoływany w zaklęciach Salomonowych, których celem jest zdobycie damskiej podwiązki (zob. Grimorium Verum).
Baltial (Baltiel) - w hebrajskiej Księdze Heno-cha, jeden z siedmiu aniołów planetarnych oraz jedyny anioł zdolny pokrzyżować nikczemne plany demona zazdrości (zob. Testament Salomona).
Banech - jeden z aniołów siedmiu planet, przywoływanych w zaklęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Baniel - niskiej rangi duch przywoływany w zaklęciach Salomonowych (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magic).
Baraborat - w tradycji okultystycznej, duch planety Merkury. Jest także aniołem środy, zamieszkującym drugie lub trzecie niebo i przy-woływanym ze wschodu (zob. de Abano, Hep-tameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Barach - anioł pieczęci przywoływany w za-klęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Barachiel ~ Barakiel
Baradiel (Jurkemo, Jurkej, Jurkemoj) - jeden z siedmiu potężnych archaniołów; książę trzedego nieba, którym włada wespół z Szafielem. Baradiel jest także, wraz z Nurielem, aniołem adu (zob. hebrajska Księga Henocha).
Barael - w mistyce żydowskiej, jeden z sied-miu wysokich rangą aniołów tronu zamieszkują-cych pierwsze niebo. Według Księgi Razjela "wykonują oni rozkazy niebiańskich możnowładców" (zob. Cornelius Agrippa, Three Books of Occult Philosophy III; de Abano, Elementa Magica). Barah - "niedźwiedź awatar", jeden z dziesięciu awatarów w mitologii wedyjskiej; -~ awatar.
Barakata - w zaklęciach Salomonowych, duch przyzywany przez mistrza ceremonii (zob. Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Barakel (Barakiel) - jeden z upadłych aniołów, wymienionych w etiopskiej Księdze Henocha.
Barakiel (Barachiel, Barbiel, Barchiel, Barkiel - "błyskawica Boża") - jeden z siedmiu archaniołów, jeden z czterech wodzów serafinów, anioł lutego, książę drugiego nieba oraz aniel-skiego chóru wyznawców. Barakiel sprawuje władzę nad błyskawicami, a także, według Al-madelu Salomona, jest naczelnym aniołem pierw-szej i czwartej wysokości. Ponadto Barakiel jest władcą planety Jowisz i znaków Skorpiona i Ryb (zob. Camfield, A Theological Discourse of Angels). Razem z aniołami Urielem i Rubielem, Barakiel jest przywoływany w zaklęciach ma-jących zapewnić powodzenie w grach hazardo-wych (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal; por. Ginzberg, The Legend of the Jews, t. 1, s. 140).
Barakijal - w Księdze Jubileuszów, jeden z Czu-wających (grigori), którzy pojęli córki ludzkie za żony (por. Rdz 6). Obecnie Barakijal mieszka w piekle, gdzie jest nauczycielem astrologii. W etiopskiej Księdze Henocha opisany jest jako wódz (jeden z "dziesiętników') zastępu upad-łych aniołów (por. Barakiel, z którym Barakijal bywa utożsamiany).
Barakon - anioł przywoływany podczas Sa-lomonowych obrzędów magicznych (zob. Ma-thers, The Greater Key of Solomon).
Baratiel - w hebrajskiej Księdze Henocha 18, 6, gdy Tagas spostrzega Baratiela, "wielkiego anielskiego księcia o trzech palcach, zdejmuje z głowy koronę chwały i pada przed rum na twarz" (Atafiel, który wydaje się jednym z "wcieleń" Baratiela).
Barbatos - anioł niegdyś należący do chóru cnót. "Fakt ten - powiada Spence w Encyclo-paedia of Occultism - został potwierdzony licz-nymi dowodami". W piekle, gdzie Barbatos obecnie zamieszkuje, jest on wielkim księciem i zwierzchnikiem 30 legionów złych duchów. Ponadto "rozumie śpiew ptaków, zna prze-szłość i potrafi przepowiedzieć przyszłość'. Może być przywoływany podczas obrzędów magicznych, ale tyko wówczas, gdy słońce znaj-duje się w znaku Strzelca. Reprodukcję pieczęci Barbatosa zob. w: Wierus, Pseudo-Monarchia; Waite, The Book o f Black Magic and of Pacts, s. 108; The Lemegeton. [Według De Plancy'ego (Słownik wiedzy tajemnej, s. 24) Barbatos to "pierwowzór Bobin Hooda. Ukazuje się pod postacią łuczni-ka bądź myśliwego" - przyp. tłum.]
Barbelo - wielki archont (żeński), "doskonały eon wspaniałości". Ustępuje tylko Wszechojcu i jest małżonką Kosmokratora (zob. Ewangelia Marii oraz Apokryf Jana). W gnostyckim Dialogu Zbawiciela Barbelo jest córką Pistis Sofii, rodzi-cielką najwyższych aniołów (por. Rudolf, Gnoza, s. 73-76; Jonas, Religia gnozy, s. 213-214).
Barbiel -(Barbuel, Baruel) - jeden z książąt chóru cnót oraz chóru archaniołów. Jest aniołem października i jednym z 28 aniołów władają-cych 28 pałacami Księżyca. W The Magus Bar-retta Barbiel jest utożsamiany z Barakielem (co czyni Barbiela także władcą lutego). W piekle Barbiel pełni funkcję jednego z siedmiu elekto-rów i służy pod Zafielem.
Barcachiasz (Barcachia) - imię anioła widnie-jące na pierwszym pentagramie planety Mars, obok imion Ituriela, Madimiela i Esziela (wszyst-kie te imiona zostały zapisane po hebrajsku; zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Barchiel - Barakiel
Bardiel (Barchiel, Baradiel) - według żydow-skiej legendy, anioł gradu (wraz z Nurielem, bliź-niakami kadiszin i innymi).
Baresches lub Bareschas ("początek") -w księgach zaklęć, potężny anioł pomagający w zdobyciu upragnionej kobiety.
Barfaranges (Sesenges-Barharanges) - w gno-stycyzmie Barfaranges jest jedną z mocy niebiań-skich władających źródłem wody życia. Imię to występuje w koptyjskich tekstach magicznych (-~ Rafał, anioł wody święconej; zob. Bruce Codex; Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics). Barginiel - anioł rządzący siódmą godziną dnia (zob. Waite, The Lemegeton).
Bariel - anioł władający jedenastą godziną dnia; także anioł czwartego pentagramu plane-ty Jowisz (zob. Mathers, The Greater Key of So-lomon, s. 64).
Barinian - w mitologii staroperskiej, najwyż-sza istota, "wysoki anioł",zwany także Huristar (zob. The Dabistan).
Barja'il - w islamskiej tradycji apokaliptycz-nej, anioł, którego sufi Abu Jazyd spotkał w siódmym niebie. Barja'il okazał się wysoki "na pięćset lat", co oznacza, że jego wzrost jest równy odległości, jaką człowiek może przebyć w ciągu pięciuset lat (dorównywał zatem wzro-stem aniołom znanym z mitologii staroper-skiej). Barja'il jest wodzem nieprzeliczonych za-stępów niebiańskich. Podobnie jak w przypad-ku propozycji składanych sufiemu w niższych niebiosach (przez anioła Lawida w drugim nie-bie i anioła Naja'ila w czwartym niebie), Barja'il zaproponował Abu Jazydowi "królestwo żad-nym językiem niewypowiedziane", ale ten oparł się próbie przekupstwa, pozostając przez całą podróż niebiańską wierny jedynemu Bogu (zob. Nicholson, An Early Arabic Version...).
Barkajal - Barakijal
Barkeil - anioł w tradycji mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandai'tes Coupes de Khou-abir).
Barkiel (Barakiel) - w Ozar Midrashim (t. 2, s. 316), jeden z licznych aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru.
Barku ~ Rimmon
Barkus - według Apoloniusza z Tiany (Nuc-temeron) Barkus jest aniołem (geniuszem) kwint-esencji; jest także jednym z duchów godziny pią-tej.
Barman (Bahman, Bahram) - w staroperskiej kosmologii, wielki mihr (anioł) ustanowiony nad wszystkimi zwierzętami ziemi z wyjątkiem czło-wieka. Barman jest także wodzem 30 aniołów władających 30 dniami miesiąca (zob. Hyde, Hi-storia Religionis Veterum Persarum). W The Dabi-stan Barman jest jednym z -~ Amesza Spentów, "pierwszą inteligencją, pierwszym aniołem [...], od którego pochodzą inne duchy i anioły", oraz "najpotężniejszym aniołem, którego Mahome-tanie zwą Dżabrilem (Gabrielem)". Barman jest także aniołem stycznia i władcą drugiego dnia miesiąca. Zazwyczaj jest przedstawiany jako czerwona kamienna postać w czerwonej koronie na głowie. Omar Khayyam w Rubaiyat mówi o "Bahramie, wielkim Łowcy".
Barsabel (Barzabel) - w The Magus Barretta, jeden z aniołów rządzących planetą Mars. W ka-bale wartość liczbowa imienia Barsabel wynosi 325.
Bartiabeł - według Paracelsusa Bartiabel jest duchem Marsa oraz aniołem służebnym Gabrie-la, który jest najwyższą inteligencją tej planety (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 1, s. 318).
Baruch ("błogosławiony") - według Apoka-lipsy Barucha, wódz aniołów strzegących Drze-wa Życia (Rafał, który także uważany jest za anioła strzegącego Drzewa Życia). Apokryf ten opowiada o podróży Barucha przez pięć niebios (w pierwszych trzech prorok spotkał je-dynie "plugawe potwory"). We wczesnym gno-stycyzmie ofickim Baruch był uważany za jedno z trzech aniołów posłanych przez Elohima (Boga), "aby umocniły ducha w człowieku" zob. Rudolph, Gnoza, s. 131-138). W traktatach magicznych Baruch jest jednym z siedmiu diabłów, które opętały siostrę Serafikę z Loudon zob. Mead, Fragments of a Faith Forgotten, 196). [W Biblii Baruch jest uczniem proroka Jeremiasza i domniemanym autorem Księgi Ba druha - przyp. tłum.]
Baruchiachel - w hebrajskiej Księdze Henocha, wen z siedmiu wielkich władców planetariach; także jedyny anioł zdolny pokonać żeń-=Mego demona kłótni (zob. Testament Salomona).
Basasael (Basasejal) - zły archanioł w etiop-skiej Księdze Henocha.
Baskabas - jedna z wersji imienia Kasbak (setnego imienia anioła Metatrona).
Basus - w literaturze Hejchalot (Maase Merka-wa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba. baszmallin (chaszmalim) - chór aniołów utożsamiany z chórem panowań.
Bataliel - jeden z aniołów władających dwu-nastoma znakami zodiaku.
Batarel (Batariel; Badariel, Batrael, Batarjal, Matarel) w etiopskiej Księdze Henocha, jeden z dwustu upadłych aniołów; także anioł przy-woływany w zaklęciach magicznych (zob. Wai-te, The Book of Black Magic and of Pacts, s. 95). Batarjal -~ Batarel
Bator - w białej magii, jeden z siedmiu du-chów olimpijskich, znanych jako elektorowie lub zarządcy niebios.
Bat Zuge - określenie ~ Lilit, jako ostatniej z dziesięciu złych sefirot nieczystości, czyli bo-skich emanacji zrodzonych z lewej strony Boga (zob. Zohar).
Bazatiel - jeden z aniołów strzegących pierw-szego nieba (zob. Hejchalot Rabatt).
Bazazat (Rafael-Bazazat) - archanioł prze-bywający w drugim niebie. W Testamencie Sa-lomona i większości traktatów magicznych, Ba-zazat (lub Bazazarat) jest aniołem, który, mię-dzy innymi, zmusił do ucieczki skrzydlatego smoka (żeńskiego demona) o imieniu Obizut.
Baz Bazjasz - talmudyczny anioł przywoły-wany w zaklęciach przeciwko dolegliwościom skórnym (zob. Talmud Szabat 67).
Bazkiel - anioł strzegący trzeciego nieba (Ozar Midrashim, t. i, s. 116).
Baztiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący sali (pałacu) pierwszego nieba.
Bealfares - w Pseudo-Monarchii Wierusa okre-ślany jako demon, według innych źródeł Bealfa-res jest "najlepszym przewodnikiem, jaki kiedy-kolwiek służył ludziom na ziemi". Z tego tytu-łu zasługuje na miano życzliwego ducha. Nie ma go także na liście demonów pomieszczonej w niezwykle obszernym opracowaniu, jakim jest Dictionnaire In fernal De Plancy'ego oraz w innych rejestrach hierarchów podziemnego świata. Bearechet - anioł pieczęci (zob. Szósta i siód-ma księga Mojżeszowa).
Beatiel - anioł służący w czwartym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Beatrycze (Portinari) - w La Vita Nuova oraz w Boskiej komedii, ukochana Dantego; w tym ostatnim utworze Dante przedstawia ją jako anioła, który wprowadza go do Empireum, jed-nej z siedzib Boga.
Beburos - według Objawienia Ezdrasza, jeden z dziewięciu aniołów, którzy będą rządzić "w dniu końca świata" (zob. The Ante-Nicene Fathers Library, t. 8, s. 573).
Bedaliel - w traktatach magicznych, anioł wzywany w zaklęciach przeciw demonom (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Bedrimulael -~ Abedumabal
Behemiel (Hańel, Haszmal) - anioł zwierząt domowych. Behemiel jest także wodzem chóru chaszmalim, aniołów utożsamianych z cherubi-nami.
Behemot - potwór chaosu (wieloryb, kroko-dyl, hipopotam) stworzony piątego dnia Stwo-rzenia; jest rodzaju męskiego i lądowym odpo-wiednikiem morskiego potwora Lewiatana (zob. Apokalipsa Barucha 29); bywa utożsamiany z Ra-habem, przedwiecznym aniołem morza oraz aniołem śmierci (por. Graves, Patai, Mity hebraj-skie, s. 46-48). W teologii rzymskokatolickiej Be-hemot jest władcą ciemności, chociaż w Księdze Hioba 40, 19 określony został jako "Początek dróg Bożych", co sugerowałoby funkcję wręcz przeciwną. W The History of Magic Seligmanna Behemot przedstawiony jest w postaci słonia o łapach niedźwiedzia (zob. rysunek Blake'a Be-hemot i Lewiatan). [W demonologii Behemot to "demon gruby i, mimo piastowanego stanowi-ska, głupi [...] jego dziedzinami są obżarstwo i uciechy żołądka". W piekle pełni funkcję wiel-kiego podczaszego (zob. De Plancy, Słownik wie-dzy tajemnej, s. 24-25) - przyp. thun.]
Belet --~ Bylet
Belfegor (Belfagor, Baal-Peor - "władca szcze-lin" lub "bóg Baal z góry Phegor) - pierwot-nie czczony pod postacią fallusa moabicki bóg rozpusty, który, według kabalistów, był nie-gdyś aniołem chóru księstw. W piekle Belfegor jest demonem odkryć i przemyślnych wynalaz-ków. Przywołany, ukazuje się pod postacią młodej kobiety. Rufin z Akwilei i św. Hieronim utożsamiali Belfegora z Baal-Peorem (por. Lb 25, 1-3). De Plancy w Słowniku wiedzy tajemnej (s. 58) twierdzi, że pewni wysocy dostojnicy imperium piekielnego pełnią funkcję posłów, czy też ambasadorów przy rządach państw ziemskich oraz że Belfegor został akredytowa-ny we Francji. Wiktor Hugo w Pracownikach mo-rza podziela stanowisko De Plancy'ego (zob. Jonson, The Devil Is an Ass; Wilson, Belphegor or the Marriage of the Devil, 1691). Masters (Eros and Evil) przypuszcza, że Belfegor jest odpo-wiednikiem hinduskiego Rutrema (zob. Gńllot, A Pictorial Anthology of Witchcraft, Magic and Al-chemy, s. 132).
Belhar -~ Bernael
Beli - jeden z anielskich strażników bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Beliael - podobnie jak Beli, anioł strzegący bram Północnego Wiatru.
Belial (Beliar lub Berial) - na rycinie w Das Buch Belial Jacobusa de Teramo ten potężny upadły anioł, często utożsamiany z Szatanem, składa listy uwierzytelniające królowi Salomo-nowi; także tańczy przed żydowskim królem. ~1' Raju utraconym I, 570-572, czytamy: "Ostatni -nadszedł Belial: bardziej sprośny / Umysł nie został strącony z Niebiosów / Ni rozkochany :.ystępniej w występku". W kolejnej księdze _zgo utworu (II,133-136) Milton wprawdzie po-:,-iada o Belialu, że "Równie nadobnej postaci \iebiosa / Nigdy nie stracą, zdawał się stwozony / Do czynów szczytnych i wielkich godności", wszelako zaznacza, że "fałszem [to] wszystko i pozorem było". Barton (Origins of ~e Names of Angels and Demons) przypuszcza, ze Belial to "dawna nazwa Szeolu". W Pracowniach morza Wiktor Hugo, powołując się na zródła okultystyczne, mówi o Belialu jako ambasadorze Piekła w Turcji (Mastema). Podobnie jak w przypadku Byleta, "dopiero po niezliczonych badaniach - powiada Spence w Anncyclopaedia o f Occultism, s. 119 - udało się dowieść, że Belial należał niegdyś do chóru cnót" (por. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, 25). [Belial jest też najczęstszym określeniemszatana w pismach qumrańskich.
Beliar ("nic niewart") - w większości źródeł, mie używane wymiennie z Belialem. [Forma . Beliar" jest eufonicznym odpowiednikiem pierwotnej formy "Belial" (zob. komentarz E. Dąbrowskiego w: Listy do Koryntian, s. 434) - przyp. -dum.] O Beliarze mowa w kilku księgach Starego Testamentu, zawsze jednak jako o złym duchu, symbolu lub personifikacji zła. W Drugim Wiście do Koryntian (6,15), św. Paweł pyta: "[...] ukaż jest wspólnota Chrystusa z Beliarem [...]", najwyraźniej traktując Beliara jako wodza demonów lub samego Szatana. W literaturze apokrycznej Beliar jest księciem ciemności, najbardziej zagorzałym przeciwnikiem Boga. Jest on aniołem nieprawości.W Ewangelii Bartlomieja Bartłomiej pyta Beliara, kim jest, na co ten odpowiada: "Najpierw nazycalem się Satanael, co znaczy Anioł Boga. Gdy iednak nie chciałem uznać obrazu Boga, zostałem nazwany Szatanem, co znaczy Anioł piekła. Ja byłem nazwany pierwszym z aniołów, bo-wiem gdy Bóg stworzył niebo, wziął garść ognia i utworzył najpierw mnie, na drugim miejscu Michała, jako trzeciego - Gabriela, jako czwartego - Rafała, na piątym miejscu Uriela, na szó-stym Satanaela i innych sześć tysięcy aniołów, których imion nie mogę wymienić" (zob. Apkryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 506; James, The Apocryphal New Testament, s. 175). Według Waite'a (The Lemegeton) Beliar miał być stworzo-ny "zaraz po Lucyferze". Jako anioł upadły Beliar chełpi się, że "upadł pierwszy spośród cnotliwszych". Według Schoolmena Beliar należał niegdyś do chóru aniołów oraz do chóru cnót. Z kolei Glasson (Greek Influence in Jewish Escha-tology) utrzymuje, że Beliar nigdy nie był anio-łem i przyrównuje go do Arymana, głównego diabła mitologii staroperskiej, który był "nieza-leżnym i równym Bogu Jego przeciwnikiem" (Aryman). Tradycyjny pogląd, że Beliar jest pry-masem piekła, został zapisany także w dziełach dwóch współczesnych autorów, Tomasza Man-na i Aldousa Huxleya; w obu wypadkach jest on traktowany jako przykład i kwintesencja zła.
Belsal - anioł pierwszej godziny nocy, służą-cy pod Gamielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Bel-se-but ~ Belzebub
Belzeboub (Belzebub) - diabeł, którego Dan-te utożsamia z Szatanem.
Belzebub (Beelzebub, Belzebud, Belzaboul, Beelzeboul, Baalsebul - "władca much") - pier-wotnie bóstwo syryjskie; w Drugiej Księdze Kró-lewskiej (1, 3) Beelzebub jest filistyńskim bogiem Ekronu. W kabale jest on wodzem dziewięciu złych aniołów piekła. W ewangeliach św. Mateu-sza (10, 25; 12, 24-27), św. Marka (3, 22) oraz św. Łukasza (11, 15) Belzebub jest "władcą złych du-chów", ale nie jest tożsamy z Szatanem (podob-nie jak we wszystkich znanych traktatach magicz-nych; zob. Legge, Forerunners and Rivals of Chri-stianity 9,108; De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 26). W apokryficznej Ewangelii Nikodema Chry-stus podczas trzydniowego pobytu w piekle na-daje Belzebubowi władzę nad podziemnym światem w nagrodę za to, że wbrew sprzeciwowi Szatana zezwolił na zabranie Adama i "uwięzio-nych świętych" do nieba. [W polskim tłumacze-niu Ewangelii Nikodema i apokryficznego Zstąpie-nia do otchłani motyw ten nie występuje (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) -przyp. tłum.] Popularne określenie Belzebuba to "władca much". Nazywano go także "władcą chaosu' (zob. pisma gnostyka Walentyna). Dante utożsamiał go z Szatanem, natomiast Milton w Raju utraconym (I, 93-94) powiada o Belzebu-bie, że "drugim / Był po nim [tj. Szatanie] wład-cą, drugim też w występku"; w tym samym utworze (I, 185) nazywa go również "cherubi-nem upadłym". W Poetical Works of John Milton (London 1794) znajduje się rycina przedstawia-jąca "Szatana naradzającego się z Belzebubem". Belzebub jest bohaterem książki Gurdjieffa All and Everythings. Beeizebub's Tales to His Grandson.
Belzebut (Beezebut) - według M. Garineta (History of Magic in France), książę serafinów. Zdaniem De Plancy'ego (Dictionnaire Infernal III i IV) Belzebut nie jest aniołem, lecz demo-nem, złym duchem lipca (przeciwnikiem anio-ła ~ Werchiela).
Benad Hasze ("córki Boga") - żeńskie anio-ły czczone przez Arabów (zob. Moore, The Loves of Angels).
Ben Ani - imię zapisane w niebie w języku aniołów i przywoływane w zaklęciach dających władzę nad demonami (zob. Mathers, The Grea-ter Key of Solomon, s. 33).
Beniel - anioł przywoływany w zaklęciach dających władzę nad demonami zdolnymi uczynić człowieka niewidzialnym (zob. Ma-thers, The Greater Key of Solomon, s. 45).
Benkul - jeden z dziewięciu aniołów przy-woływanych podczas obrzędów kabalistycz-nych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Ben Nez ("jastrząb") - określenie anioła Ru-biela lub Ruhiela. Ben Nez sprawuje władzę nad wiatrem. Zgodnie z tradycją (Talmud Bawa batra, 25a) "zatrzymuje on skrzydłami Wiatr Połu-dniowy, żeby nie zniszczył świata". "Ben Nez" to zarówno określenie anioła, jak i nazwa góry (zob. Budge, Amulets and Talismans; Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 1, s. 12; t. 5, s. 47).
Beodonos - w The Greater Key of Solomon Mathersa, anioł przywoływany w zaklęciu si-towia.
Beratiel - jeden z aniołów rządzących dwu-nastą godziną dnia (zob. Waite, The Lemegeton). Berkiel ("moim błogosławieństwem jest Bóg") - w tradycjach o Henochu, anioł czterech pór roku (zob. etiopska Księga Henocha 82, 17).
Berial --~ Belial
Berit ~ Baalberyt
bene elim (b'ne Elohim - "synowie Boga", bene
Berka'el - w tradycjach o Henochu Berka'el jest wodzem duchów władających trzema mie-siącami roku oraz aniołem służebnym Mel-kejala.
Bernael - w tradycji Falaszów, anioł ciemno-ci; bywa utożsamiany z Belialem, wówczas jest paktowany jako anioł zła.
Bifiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Beszter - w mitologii staroperskiej, imię ar-chanioła Michała. Uważano, że Beszter dba, aby ':udzkości nie zabrakło pożywienia, co upodab-aia tego anioła do -~ Metatrona (zob. Sale, Pre-:minary Discourse, w: The Koran, s. 51).
Betor - jeden z siedmiu najwyższych anio-lów władających 196 prowincjami nieba. Be-tor zarządza 42 regionami olimpijskimi i jest zwierzchnikiem królów, książąt, diuków itd. ~~a także decydujący głos "we wszystkich prawach dotyczących planety Jowisz". Roz-i~azów Betom słucha 29 tysięcy legionów du-`hów (zob. Cornelius Agrippa, Three Books of Jccult Philosophy, gdzie znajduje się także po-~obizna pieczęci Betom; zob. też Budge, Amu-w ts and Talismans).
Betuael ("dom lub człowiek Boży") - jeden 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca.
Betuel - imię anioła znalezione na amulecie ~:zmea) mającym chronić przed złem (zob. ~hrire, Hebrew Amulets).
Betuliel - jeden z aniołów rządzących dwu-_-iastoma znakami zodiaku (zob. Cornelius _~grippa, Three Books of Occult Philosophy III).
Bezaliel - jeden z wielu aniołów strzegących giram Północnego Wiatru (zob. Ozar Midarshim, :. 1, s. 316).
bezlitosny anioł ~ Temlakos
Bezrial - w Pirke Hejchalot, jeden z aniołów strzegących trzeciego nieba.
Bhaga - w mitologii wedyjskiej, jedna z sied-miu (lub dwunastu) istot niebiańskich (~ adit-~owie), porównywanych z judeochrześcijański-ani aniołami (zob. Słownik mitologii hinduskiej, 17-18, 38).
Bibjasz - jedno z licznych imion anioła Me-:atrona.
Bigta (Buta) - w The Legends of the Jews Ginz-berga jeden z siedmiu aniołów zamętu; także jeden z dwóch "wygniataczy tłoczni wina". W opowieści o królu Ahaszwerosie Bigta jest jednym z aniołów zniszczenia.
Bina ("zrozumienie") - trzecia z -ł sefirot. W Księdze Ukrytej Tajemnicy (zob. Zohar) Bina zwana jest "morzem" (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Bika ("dobry człowiek") - pierwotne imię anioła ~ Kasbiela. Po upadku Kasbiela (odwró-cił się on od Boga w momencie stworzenia), jego imię zostało zmienione na Kazbiel, "ten, który okłamuje Boga".
Bizbul (co znaczy "w Zebul") - według ra-biego Injanei bar Sissona, tajemne imię Meta-trona (zob. Wizje Ezechiela).
Blaef - w tradycji okultystycznej, piątkowy anioł powietrza, usługujący Sarabotesowi; także anioł służebny Zachodniego Wiatru (zob. de Claremont, The Ancient's Book of Magic).
Blautel - anioł przyzywany podczas obrzę-dów wywoływania duchów zmarłych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Bludon - według Corneliusa Agrippy, jeden z siedmiu elektorów (podziemnych duchów planetarnych). W The Testament of Solomon Co-nybeare'a Bludon zastępuje w tej roli Ganaela. Bne Serafim - w kabale praktycznej, anioł władający planetą Merkury. W magii talizma-nicznej jest to imię ducha planety Wenus (zob. Barrett, The Magus, t. 2, s. 147).
Boamiel - według Księgi Razjela, jeden z sze-ściu aniołów ustanowionych nad czterema stro-nami nieba. Pozostała piątka to: Skamijm, Ga-briel, Adrael (Adriel), Dohel i Madiel (zob. Szó-sta i siódma księga Mojżeszowa).
Bodiel - według Hejchalot Zoterati, anioł władający szóstym niebem (zob. też hebrajska Księga Henocha 17). Innymi aniołami pełniący-mi tę funkcję są: Szabat, Sandalfon, Zachiel i Zebul.
Boel (Boul, Booel, Bohel, Dohel, "Bóg jest w nim") - jeden z siedmiu wysokich rangą aniołów tronowych, mieszkających w pierw-szym niebie. Boel dzierży cztery klucze do "czterech narożników ziemi'; dzięki tym klu-czom ogół zastępów anielskich ma dostęp do ogrodu Edenu, pod warunkiem jednak, że Boel otworzy bramę, a dwóch stojących na straży cherubinów wpuści ich do środka (zob. Zohar Exodus 133b). Według Barretta (The Magus) Bo-el przebywa nie w pierwszym, lecz w siódmym niebie. Jego gwiazdą (a właściwie planetą) jest Saturn (zob. de Abano, Heptameron; Księga Ra-zjela; hebrajska Księga Henocha).
Brieus - jedyny anioł, który potrafi udare-mnić knowania demona Rabdosa (zob. Cony-beare, The Testament of Solomon; Shah, The Secret Lore of Magic).
Bryhaspati - w mitologii wedyjskiej, "kap-łan niebiański", strażnik hymnów i modlitw. W okresie powedyjskim "Bryhaspati jest prze-de wszystkim nauczycielem bogów (dewaguru) i zarządcą planety Jowisz" (zob. Słownik mito-logii hinduskiej, s. 45-46). Bryhaspati znany jest także pod imionami Wryhaspati i Wachaspati (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Bualu - jeden z ośmiu aniołów wszechmocy, przywoływany w zaklęciach magicznych. Inni aniołowie wszechmocy to: Atuesuel, Ebuhu-el, Tabatlu, Tulatu, Labusi, Ublisi (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Zgodnie z kaba-listyczną instrukcją aniołowie ci "winni być wzywani czystym i mocnym głosem, trzy ra-zy z czterech stron świata, a kiedy imię każ-dego z nich zostanie wypowiedziane po raz trzeci, trzykrotnie winien zabrzmieć dźwięk rogu".
Buchuel - imię anioła znalezione na hebraj-skim amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Budda (Buddha Awatar) - w mitologii we-dyjskiej, dziewiąty z dziesięciu ~ awatarów. Buhair - w mandaizmie, jeden z dziesięciu uthri (aniołów) towarzyszących słońcu w jego codziennej wędrówce po nieboskłonie.
Burchan - w manicheizmie, posłaniec "Boga Światłości do człowieka". W tradycji manichej-skiej burchan to określenie Zaratustry (zob. Legge, Forerunners and Rivals of Christianity II).
Burkat (Burchat) - w kabale, anioł powie-trza usługujący w czwartym niebie; włada Dniem Pańskim (niedzielą), a przywoływany jest z zachodu. Jest także jednym z posłańców Słońca (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus; Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Bursztyn - słowo "bursztyn", występujące w Księdze Ezechiela 1, 4, w literaturze staro-hebrajskiej oznaczało "ogniem-mówiącą" istotę, należącą, podobnie jak cherubiny czy serafiny, do odrębnego chóru aniołów"; ~ Chaszmal (zob. Ginsburg, The Essenes. The Kabbalah, s. 24). [W Biblii Tysiąclecia oraz tłumaczeniu Jakuba Wujka słowo "bursztyn" nie występuje -przyp. tłum.]
Busasejal - według etiopskiej Księgi Henocha, jeden z dwustu upadłych aniołów.
Bustariel - imię anioła znalezione na amule-ie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. 5chrire, Hebrew Amulets).
Butator (Butatar) - geniusz wyrachowania. Butator pełni służbę w trzeciej godzinie dnia i, jak utrzymuje Apoloniusz z Tiany, można go przywołać za pomocą zaklęcia magicznego izob. Levi, Transcendental Magic, s. 503).
Bylet (Belet) - niegdyś anioł chóru potęg (chóru, do którego ma nadzieję powrócić), obecnie upadły anioł przebywający w piekle, gdzie dowodzi 85 legionami demonów. Jest królem, dosiada siwego konia, a jego zjawienie się oznajmia ogłuszający dźwięk trąby (pieczęć Byleta zob. w: Waite, The Book of Black Magic and of Pacts, s. 169; The Lemegeton). Pogląd, że Bylet należał kiedyś do chóru potęg, został -jak powiada Spence w An Encyclopaedia of Oc-cultism, s. 119 - "poparty licznymi dowoda-mi" (por. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 29-30).

C

Cadat - "przenajczystszy anioł" przywoły-wany w zaklęciach Salomonowych (zob. Grimo-rium Verum).
Cadi'ael - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Cadikel - anioł czwartku oraz archanioł wła-dający planetą Jowisz (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Cadkiel (Cidkiel, Aza) - anioł sprawiedliwo-ści. W Zoharze Cadkiel jest czwartym z dziesięciu archaniołów świata berija. [Jako Cidkiel, jest jed-nym z dwóch aniołów (drugim jest Jofiel) towa-rzyszących Michałowi, kiedy ten w czasie bitwy pełni funkcję "chorążego" pierwszej chorągwi (zob. Opowieści Zoharu, s. 156) - przyp. tłum.) W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316) Cadkiel, zwany Kadisza (Święty), jest wymieniony wśród anio-łów strzegących bram Wschodniego Wiatru (por. Zadkiel). W kabale Cadkiel jest inteligencją (aniołem) planety Jowisz oraz aniołem stróżem Abrahama. W pierwotnej wersji poematu Long-fellowa The Gotden Legend Cadkiel występował jako władca Jowisza (w kolejnych edycjach utworu został zastąpiony przez Zobiachela). Cafcefiasz, Cafcefiel, Cafcefijasz, Calcelim, Calcelijasz - imiona anioła Metatrona.
Cafiel - w okultyzmie, anioł Księżyca (zob. Papus, Traite Elementaire de Science Occulte). Aniołami władającymi Księżycem są także Ja-hriel, Jadachiel, Zachariel i Gabriel.
Cafkiel (Cafkujel - "kontemplacja Boga") - w Zoharze, trzecia z dziesięciu świętych se-firot lub trzeci z dziesięciu archaniołów. Cafkiel jest także aniołem władającym planetą Saturn, jednak funkcję tę pełni tylko w sobotę (zob. Mathers, The Kabbalah Unveiled; The Greater Key of Solomon).
Cafniel - "święty sługa Boży" przywoływa-ny z zaklęciach "sporządzania i używania" lata-jącego dywanu (zob. Barrett, The Magus; Ma-thers, The Greater Key of Solomon).
Cafon -~ Zefon
Cakmakiel (Sakmakiel) - anioł zodiaku rzą-dzący znakiem Wodnika (zob. Prince o f Dark-ness, s. 178).
Carmiel - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Mi-drashim, t. 2, s. 316).
Carreau (Carnivean) - eks-książę chóru po-tęg; obecnie demon wzywany w litaniach sa-batowych (zob. Michaelis, Admirable History of Possession and Conversions of a Penitent Woman; por. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 111). Według Histoire de la Magie en France Garineta Carreau był jednym z diabłów, które opętały siostrę Serafikę z Loudun; pod nieobecność Ba-rucha Carreau pilnował kropli wody, która za-czarowała jej żołądek [sic!]. [Carreau jest także demonem "drugiej i trzeciej kategorii", który "nakłania do nieokazywania miłosierdzia" (zob. Rachleff, Okultyzm w sztuce, s. 233) -przyp. tłum.]
Cartak (Cortak) - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych (zob. Księga Razjela; Budge, Amulets and Talismans, s. 225). Jako Cortak, jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Cawnijasz, Cawcijasz - imiona anioła Metatrona.
Ce'an -- w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Cedek - hebrajska nazwa planety Jowisz; źródłosłów imion ~ Cadkiel i -~ Zadkiel.
Cedekiasz - imię anioła zapisane po hebrajsku na pierwszym pentagramie planety Jowisz (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Cedor - w apokryficznej Ewangelii Barttomieja (wersja łacińska), anioł sprawujący władzę nad Południem (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 507). W innej wersji tej samej ewan-gelii nosi on imię ~ Kerkouta.
Cedrion - anioł rządzący Południem, przy-woływany w zaklęciu sitowia (zob. Waite, The Lemegeton).
Cefon ~ Zefon
Cendrion - w księgach zaklęć, "święty anioł Boży" przywoływany podczas obrzędów kaba-listycznych.
Cernajul - imię anioła siódmej sefiry, Necach (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Cerwiel (Cerwihel, Zeruel) - jeden z wodzów chóru księstw (obok Haniela, Nisrocha i innych). Cerwiel był też anielskim doradcą Dawida. W Księdze starożytności biblijnych Pseu-do-Filona czytamy: "I posłał Bóg Cerwihela, anioła mocy, aby pomógł Dawidowi zabić Go-liata" (zob. Barrett, The Magus).
Cetarari (Ktairi, Krarari) - jeden z czterech aniołów zimy (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal).
Chabalim - serafin lub cherubin przywoły-wany w kabalistycznych zaklęciach magicznych. Chabiel - jeden z wysokich rangą strażni-ków pierwszego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Chabril - anioł drugiej godziny nocy, służą-cy pod Farrisem.
Chachmal (Chachmiel) - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych, wymienionych w Księdze Razjela. Listę wszystkich 70 aniołów tej klasy podano w Apendyksie.
Chachmiel -~ Chachmal
Chadakiel --~ Hadakiel
Chafriel - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Chahoel - w kabale, jeden z 72 aniołów władających 72 kwinariami zodiaku.
Chairoum - w Ewangelii Bartlomieja, anioł Północy (~ Gabriel; Alfata). Chajroum trzyma w ręku "rózgę z ognia i usuwa nadmiar wilgoci, aby ziemia nie była zbyt mokra". (W polskim przekładzie Ewangelii Bartłomieja aniołem Północy jest Elbista (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 506) - przyp. tłum.]
Chajel (Chaszmal, Chajjiel, Chajael, Haszmal, Johiel, Jajael) - wódz chóru - chajot. Według hebrajskiej Księgi Henocha, wraz z Tegrim, Turielem, Mtnielem i Jehielem, sprawuje władzę nad dzikimi zwierz~tami.
Chajgidiel - w świecie asija (działania), lewa sefira odpowiadająca Chochmie (wiedza) w świecie berija (kreacji). Zob. Waite, The Holy Kabbalah, s. 256.
Chaj liel -~ Chajel
Chajliel H' (Chajjiel, Hajjiel, Hajjal, Hajleal "armia") - książę chajot. Przed Chajlielem "drżą wszystkie dzieci niebios". O tym potęż-nym aniele Merkawy mówi się również, że gdy-by zechciał, mógłby "w jednej ćhwili połknąć całą ziemię". Jeśli usługujący mu aniołowie nie odśpiewają o właściwej porze Trisagionu, Chaj-liel chłoszcze ich biczami z ognia (zob. hebrajska Księga Henocha 20).
chajlim - w hebrajskiej Księdze Henocha, chajlim to "armie anielskie dowodzone przez anioła Chajliela".
Chajlon - cherubin lub serafin przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Chajo - anioł tronowy przywoływany w zaklęciach magicznych. Jeden z piętnastu aniołów tej klasy, wymienionych w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej. Imiona wszystkich piętnastu podano w Apendyksie. Chalkatoura - w apokryficznej Ewangelii Barttomieja, jeden z dziewięciu aniołów, którzy "razem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie" [W polskim przekładzie Ewangelii Bartlmieja (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Chamael -~ Kamael
Chamiel - jeden z piętnastu aniołów trono-wych wymienionych w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej (zob. Apendyks).
Chamuel ("ten, który szuka Boga" - Kamu-el, Haniel, Simiel itd.) - jeden z siedmiu ar-chaniołów i wódz chóru panowań; także, wraz z Nisrochem i innymi aniołami, wódz chóru potęg. Chamuel, podobnie jak Gabriel, uważa-ny jest za ~ anioła Getsemani (zob. Barrett, The Magus; etiopska Księga Henocha; Gales, The Chri-stian Lore of Angels, "National Review", wrze-sień 1910).
Chaniel - jeden z 70 aniołów amuletów poro-dowych, wymienionych w Księdze Razjela oraz w Amulets and Talismans Budge'a. W Ozar Mi-
drashim (t. 2, s. 316) Chaniel jest jednym z anio-łów strzegących bram Wschodniego Wiatru.
Chantare - w tradycji okultystycznej, anioł pokrewny ~ Hahaela.
Charael - w Testamencie Salomona wypowie-dzenie imienia anioła Charaela zmusza do ucieczki demona Belbela (zob. Doresse, The Sec-ret Books of Egyptian Gnostics, s. 203).
Charawa ~ Charbiel
Charbi - anioł godziny piątej, służący pod Aasdarhonem (zob. Waite, The Lemegeton).
Charbiel (Charawa - "suchość") - anioł wy-znaczony do "zebrania i osuszenia wszystkich wód ziemi". To właśnie Charbiel osuszył wody Potopu (por. Rdz 8,14). Wspomina o nim Księga Razjela 11 oraz tradycje Maase Bereszit.
Charcjel (Charsjel) - w Heptameronie de Aba-no, anioł czwartego nieba, przywoływany z po-łudnia. Sprawuje władzę nad Dniem Pańskim (niedzielą).
Chardiel - w The Lemegeton Waite'a, anioł drugiej godziny dnia, służący pod Anaelem. Chardros - anioł jedenastej godziny dnia, służący pod Barielem.
Charis ("łaska") - w gnostycyzmie, jeden z lu-minarzy niebiańskich, emanacja boskiej woli. Charman - anioł jedenastej godziny nocy, służący pod Dradarielem.
Charmeas - anioł pierwszej godziny dnia, służący pod Samaelem.
Charms - anioł dziewiątej godziny dnia, słu-żący pod Wadrielem.
Charnij - anioł dziesiątej godziny dnia, słu-żący pod Orielem.
Charout - według Ewangelii Bartłomieja, je-den z dziewiciu aniołów, którzy "razem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie" (Chalkatoura). [W polskim przekładzie Ewangelii Bartłomieja (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Charpon - anioł władający pierwszą godziną, dnia, służący pod Samaelem.
Charsjel ~ Charcjel
Charuch - anioł szóstej godziny dnia, służą- `' cy pod Samilem.
Charura'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Chasan - w The Greater Key o f Solomon Ma-thersa, anioł powietrza; jego imię widnieje na siódmym pentagramie Słońca.
Chasdiel - w tradycjach apokaliptycznych, imię Metatrona, "kiedy [anioł ten] wyświadcza dobro światu" (zob. hebrajska Księga Henocha 43). Chasdiel jest aniołem planety Wenus, a także (wraz z ~ Zadkielem) aniołem dobroci, którego imię wypisywano na mezuzach (zob. Księdza Razjela; Budge, Amulets and Talismans, s. 164, ?27). W Zoharze Chasdiel jest jednym z dwóch aniołów (drugim jest Szamsziel) towarzyszących Urielowi, kiedy ten w czasie bitwy pełni funkcję "chorążego" drugiej chorągwi (zob. ?powieści Zoharu, s. 157-158).
Chasjel - jeden z aniołów Słońca (zob. Secret Grimoire o f Turiel, s. 33).
Chaskiel - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych. Imiona wszystkich 70 aniołów po-3ano w Apendyksie.
Chaszul - według Maseket Azilut, jeden z wo-dzów chóru chaszmalim (por. Ozar Midrashim, t. 1, s. 67).
Chaumel - jeden z 72 aniołów władających 72 kwinariami zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Chawakiasz - w The Magus Barretta, jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz.
Chasmal -~ Chaszmal
Chasmodaj - według Paracelsusa Cha daj jest jednym z duchów Księżyca; w 1`siężyca jest anioł Malach Be (zob. Chri izie History and Practice of Magic).
Chaszmal (Haszmal, Hajja) - wódz aniel-skiego chóru chaszmalim (panowań). W Zoharze; termin ten oznacza "wewnętrzną, boską sferę swiataiata, utajoną i zasłoniętą, w której zawieszone są litery Świętego Imienia" (zob. Talmud Cju~giga 13; por. Ez 1, 4). W The Legends o f the Jesus Ginzberga, "Chaszmal otacza tron Boga". Test on "ogniem-mówiącym aniołem" . Josef Al~ao w Sefer ha-'Ikarim (Księdze Zasad) powiada, że kiedy rabini mówią o Chaszmalu, mają na myśli "chajot ogniem-mówiącego" (por. też Gra-ves, Patai, Mity hebrajskie, s. 36). W Talmudzie Chagiga czytamy, że "któregoś razu pewien młody człowiek studiował wizję Ezechiela i gdy rozmyślał o aniele Chaszmalu, z Chaszmala wydobył się ogień i strawił go". Morał tej opo-wieści jest niejasny.
Chazjel (Hazjel, "wizja Boga") - cherubin wzywany w prośbach o zmiłowanie Boże. Cha-zjel jest także jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz (zob. Apendyks). Jako -Bernael, jest aniołem ciemności. Repro-dukcję pieczęci Chazjela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 260 (por. Falasha Anthology). W Pierwszej Księdze Kronik (23, 9) Chazjel to imię śmiertelnika, potomka Gerszonitów. Najprawdopodobniej kabaliści zapożyczyli imię Chazjel właśnie z tego źródła.
Chazkiel (Hizkiel) - wraz z Kafcjelem, pomocnik Gabriela, kiedy ten w czasie bitwy pełni funkcję "chorążego" trzeciej chorągwi (zob. Opowieści Zoharu, s. 158). W Ozar Midrashim (t. 2,
Chebo - jeden z 72 aniołów 72 kwinarii zodiaku.
Chedustaniel (Chedusitanik) - piątkowy anioł zamieszkujący trzecie niebo, przywoływany ze wschodu. Chedustaniel jest także jednym z aniołów planety Jowisz (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Chema - anioł gniewu, sprawujący władzę nad śmiercią zwierząt domowych; także anioł zniszczenia. Według Zoharu Chema wraz ze swoim anielskim bratem o imieniu ~ Af usiło-wali połknąć Mojżesza, i byłby im się ten zamysł powiódł, gdyby nie interwencja Boga. Kiedy Prawodawca został wypluty, zabił Chemę -to jeden z rzadkich wypadków, kiedy człowiek zdołał uśmiercić anioła. Podobnie jak Af, Chema był "na 500 farsangów wysoki", a jego ciało było "ze słupów czarnego i czerwonego ognia" (zob. Ginzberg, The Legends o f the Jews; t. 2, s. 308).
Chemos - bywa utożsamiany z Baal-Peorem i Nisrochem. W Raju utraconym I, 471, Chemos jest aniołem upadłym.
Cheratiel - anioł szóstej godziny nocy, służący pod Zazonaszem (zob. Waite, The Lemege-ton).
Cheriour - "straszliwy anioł", odpowiedzialny za karanie zbrodni i ściganie przestępców (zob. De Plancy, Dictionnaire In fernal).
Chermes - anioł dziewiątej godziny nocy, służący pod Nakorielem (zob. Waite, The Leme-geton).
Chermiel - anioł piątku, mieszkający w trzecim niebie, przywoływany z południa (zob. Bar-rett, The Magus, t. 2; de Abano, Heptameron).
Cherub (Cherubin) - w kabale Cherub jest jednym z aniołów powietrza. Jako Kerub, jest aniołem "z ognistym mieczem w dłoni, który zo-stał mianowany strażnikiem raju ziemskiego" (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon, s. 34): "Pierwszy anioł, który zgrzeszył, nazywany jest nie serafinem, lecz cherubinem" - powiada św. Tomasz z Akwinu w Sumie teologicznej. W Zoharze, Cherub jest wodzem chóru cherubi-nów. W Księdze Ezechiela (28, 14-15) Bóg przy-pomina królowi Tyru, że ustanowił go "jako wielkiego cheruba", i powiada: "Byłeś doskona-ły w postępowaniu swoim / od dni twego stwo-rzenia, / aż znalazła się w tobie nieprawość".
Cherubiel (Kerubiel) - eponimiczny wódz chóru cherubinów (Gabriel; Cherub).
cherubin nakrywający - według Blake'a (Va-la, or The Four Zoas) cherubin nakrywający to "Lu-cyfer w swej przebrzmiałej chwale" (por. Kozub-ska, Tomkowski, Mistyczny świat Williama Blake'a, s. 153).
Cherub opiekun - w Księdze Ezechiela 28, 16, określenie króla Tyru, którego Bóg obrócił "w popiół na ziemi".
Chesed ("miłość") - czwarta sefira.
Chesediel (Hoesediel, "miłosierdzie Boga") -podobnie jak Hodiel; Chesediel jest aniołem świata berija (jednego z czterech światów arche-typicznych). W La Kabbale Pratique Ambelaina, Chesediel jest wymieniony (obok Zadkiela) jako jeden z aniołów chóru chaszmalim lub panowań. Niektóre źródła traktują Chesediela jako jedną z dziesięciu świętych sefirot.
Chesetial - jeden z aniołów władających znakami zodiaku (zob. Agrippa, Three Books o f Occult Philosophy, t. 3).
Chirangiwah ~ Paraśurama
Chochma ("mądrość") - druga święta sefira (boska emanacja), uosabiana przez anioła Ra-zjela (Racjela). Według Mathersa (The Kabbala Llnveiled) Chochma jest pierwszym tworem Bo-żym oraz jedyną spośród boskich abstrakcji, która zmaterializowała się lub też została upersonifikowana (zob. Guignebert, The Jewish World in the Time o f Jesus; Se fer Jecira, s. 91).
Chochmael - według Leviego (Transcenden-tal Magic), anioł sefirot przywoływany podczas obrzędów magicznych.
Choesed --~ Chesediel
Chofniel - według Midraszu Bereszit Menucha, wódz anielskiego chóru bene elohim ("dzieci Boga").
Choriel - anioł ósmej godziny dnia, służący pod Oskaebialem (zob. Waite, The Lemegeton; Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Chismael - anioł Jowisza; władcą tej planety, według Paracelsusa, jest Zofiel (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 1).
Chnum -~ Anmael
Chobaliel - jak twierdzi Voltaire (w swoim dziele o aniołach; duchach i diabłach), Chobaliel jest jednym z upadłych aniołów, wymienianych w tradycjach o Henochu.
Chorob - anioł dziesiątej godziny dnia, służą-cy pod Orielem.
Chosniel ("osłona") - w zaklęciach Mojże-szowych, anioł dobrej pamięci i otwartego serca.
Chrail (Chreil) - anioł w tradycji mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandai'tes des Coupes de Khouabir).
Chromme - w kabale, anioł pokrewny Nanaelowi.
Chrymos - anioł piątej godziny nocy, służący pod Abasdarhonem.
Chszatra Wairja - jeden z sześciu ~ Amesza Spentów.
Chsziel -~ Kusziel
Chuabotej - w kabale, anioł pieczęci.
Chur (Churdad) - w mitologii staroperskiej, anioł tarczy słonecznej (zob. Clayton, Angelolony; Hyde, Historia Religionis Veterum Persarum).
Churdad - w mitologii staroperskiej, anioł maja. Churdad włada także szóstym dniem każ-dego miesiąca. Jest jednym z ~ Amesza Spen-tów i do niego kierowane są modlitwy odma-wiane przy 56 bramie Raju (zob. The Dabistan, s. 164).
Chusza - jeden z piętnastu aniołów trono-wych, wymienionych w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej. Imiona wszystkich piętnastu anio-łów tej klasy podano w Apendyksie.
Chusziel - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 317).
Chutriel - według kabalisty Josefa ben Abrahama Gikatilli, anioł zarządzający "Glinianą Mazią", to jest piątą z siedmiu "warstw piekła".
Ciemny anioł - Bóg lub anioł, który walczył z Jakubem w Penuel (por. Rdz 32, 25-32). Zródła przyjmujące, że był to anioł, utożsamiają go z Michałem, Urielem lub Metatronem. Według Zoharu (Wajiszla 170a) był nim Samael, "anioł Eza-wa" . W literaturze talmudycznej aniołem tym był Michał-Metatron. Zdaniem IQemensa Aleksan-dryjskiego, z Jakubem zmagał się Duch Święty (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 5, s. 305; por. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 242). Walka Jakuba z aniołem jest tematem wielu obrazów wybitnych malarzy, m.in. Rembrandta i Dorego.
Cirja - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Corinne - żeński anioł występujący w powieści Jonathana Danielsa Clash of Angels. Cortak - Cartak
Curel - jeden z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Curia - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Curiel (Zuriel) - anioł zodiaku rządzący zna-kiem Wagi (zob. Jobes, Dictionary of Mythology, Folklore and Symbols).
Cynabal - anioł służebny Warkana, króla po wietrza i władcy Dnia Pańskiego (zob. Barrett, The Magus, t. 2; de Abano, Heptameron; Shah, Occultism. Its Theory and Practice).
Czas - w tradycji kabalistycznej, "anioł ze zna-kiem słońca na czole, przelewający z kielicha do kielicha dwie substancje tworzące eliksir życia" widniejący na XIV karcie Tarota ( Wstrze-mięźliwość). Według Zoharu (Mikez 195b) hebrajskie słowo 'eth tłumaczone w Księdze Koheleta 9, 12 jako "czas" odnosi się do "anioła słu-żebnego odpowiedzialnego za wszystkie uczynki ludzi". W opowiadaniu Angoffa God Repents (w tomie Adventures in Heaven) Bóg roz-waża zniszczenie świata i wzywa na konsultację aniołów o imionach: Czas, Minuty i Sekundy.

D

Daat ("wiedza") - w kabalistycznym systemie boskich emanacji, Daat jednoczy w sobie drugą i trzecią ~ sefirę (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Dabariel - jedna z wersji imienia Radueriel (.zob. hebrajska Księga Henocha 27).
Dabria - jeden z pięciu "mężów" (tj. aniołów), którzy spisali 204 (lub 94) księgi podyktowane im przez Ezdrasza. Pozostali czterej niebiańscy skrybowie to: Ekanus, Sarea, Szelemiasz (Seleucja) i Asjel (zob. Czwarta Księga Ezdrasza; Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfow Starego Testamentu, s. 100).
Dabriel - niebiański pisarz utożsamiany z ~ Wretilem. Dabriel jest także aniołem poniedziałku, zamieszkującym pierwsze niebo i przywoływanym z północy (zob. de Abano, Heptameron).
Daden - w gnostycyzmie, potężna istota niebiańska, zamieszkująca szóste niebo (zob. Doresse, The Secret Books of Egyptian Gnostics).
Dagiel (Dajel) - anioł ustanowiony nad rybami. Według Barretta (The Magus) Dagiel jest przywoływany podczas piątkowych obrzędów magicznych. W zaklęciach nazywany jest "wielkim aniołem, mocarnym i potężnym księciem",a prośby do niego zanoszone są w imieniu "gwiazdy" Wenus (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition; Księga świętej magii Abru-Melina; de Claremont, The Ancient's Book of Magic).
Dagimiel - anioł rządzący znakami zodiaku (zob. Cornelius Agrippa, Three Books of Occult Philosophy, t. 3).
Dagon - w Raju utraconym I, 538, upadły anioł; w mitologii Fenicjan, bóstwo przedstawiane w postaci morskiego potwora, pół człowieka, pół ryby.
Dahak -~ Aryman
Dahariel (Dariel) - w Pirke Hejchalot, strażnik pierwszego nieba, anioł chóru ~ szinanim. W Hejchalot Rabati Dahariel jest strażnikiem piątego nieba.
Dahawauron - książę oblicza i jeden z aniołów strzegących trzeciego nieba (Ozar Midrashim, t. 1, s. 117).
Dahawiel (Kahawiel) - jeden z siedmiu strażników pierwszego nieba (zob. Hejchalot Rabati).
Dahnaj - jeden ze "świętych aniołów Bożych", których jednak można przywołać za pomocą czarnej magii (zob. Waite, The Book o f Black Magic and of Pacts).
Daj (Dej) - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej, anioł chóru potęg. W mitologii staroperskiej Daj był aniołem grudnia.
Dajel ~ Dagiel
Dajmon -~ Demon
Daksza - jedno z siedmiu świetlistych bóstw mitologii wedyjskiej (~ aditjowie).
Dalkiel - anioł piekła, władca Szeolu, czasem utożsamiany z -~ Rugzjelem. W Baraita de Massachet Gehinnom Dalkiel obsługuje siódmą komorę piekła, "karząc dziesięć narodów"; służy pod rozkazami Dumy, anioła śmiertelnej ciszy (zob. pisma Józefa ben Abrahama Gikatilli).
Dalkujel - w kabale, jeden z trzech książąt trzeciego nieba (dwaj pozostali to Jabniel i Rabacjel). Wszyscy trzej sprawują władzę nad og-niem, a ich zwierzchnikiem jest Anahel. Dalkujel jest pomocnikiem anioła o imieniu ~ Oul.
Dalmaj (Dalmaii, Damlaj) - w okultyzmie, "święty anioł Boży" przywoływany podczas egzorcyzmów ognia (zob. Grimorium Verum; Waite, The Book of Ceremonial Magic).
Damabiasz - anioł chóru aniołów, opiekun łodzi i statków. Damabiasz jest też jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. Jego aniołem pokrewnym jest Ptebiou (reprodukcję pieczęci Damabiasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 294).
Damabiat - anioł chóru potęg, przywoływany w zaklęciach kabalistycznych. Ukazuje się pod postacią pięknej kobiety (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Dameal - anioł wtorku, zamieszkujący piąte niebo i przywoływany ze wschodu (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus).
Dameb'el - jeden z 72 aniołów władających 72 kwinariami zodiaku (zob. Runes, The Wisdom o f the Kabbalah).
Damiel - anioł godziny piątej, służący pod rozkazami -~ Sazkiela; według innych źródeł anioł godziny dziewiątej, służący pod Wadrielem. Damiel jest jednym z aniołów przywoływanych w zaklęciu miecza (zob. Waite, The Lemegeton; Mathers, The Greater Key of Solomon).
Daniel (Danjal, "Bóg jest moim sędzią") - według Waite'a (The Lemegeton), anioł chóru księstw. Daniel (jako Danjal) jest jednym z upadłych aniołów wymienianych w tradycjach o Henochu. W "niższym świecie" sprawuje władzę nad prawnikami (reprodukcję jego pieczęci zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 289). Z kolei według Barretta (The Magus) Daniel jest wysokim rangą aniołem (jednym z 72) noszącym boskie imię Szemhameforasz.
Danjal -~ Daniel
Dara - w mitologii perskiej, anioł deszczu i rzek (zob. The Dabistan, s. 378).
Darbiel - anioł dziesiątej godziny dnia, słu-żący pod Orielem (zob. Waite, The Lemegeton). Dardael ~ Dardiel
Darda'il - w tradycji islamu, anioł stróż przywoływany podczas obrzędów egzorcyzmów (zob. Hughes, Dictionary of Islam).
Dardariel - wódz aniołów jedenastej godziny nocy.
Dardiel - jeden z trzech aniołów Dnia Pańskiego (niedzieli); dwaj pozostali to Michał i Hurtapel (zob. Barrett, The Magus, t. 2; de Abano, Heptameron).
Daresjel - anioł pierwszej godziny dnia, służący pod Samaelem.
Dargitael - w literaturze Hejchalot (Maase 1Merkawa), anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba.
Dariel Dahariel
Darioel - jedna z form imienia Radueriel (zob. hebrajska Księga Henocha 27).
Darkiel - jeden z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Mi.trashim, t. 2, s. 316).
Darkujel - anioł poniedziałku, zamieszkujący pierwsze niebo, przywoływany z południa (zob. Barrett, The Magus, t. 2; de Abano, Heptameron). Darmosjel - anioł dwunastej godziny nocy, służący pod Sarindielem.
Dasim - jeden z pięciu synów muzułmańskiego archanioła Iblisa (Eblisa). Dasim jest demonem niezgody. Pozostali czterej synowie Iblisa to: Awar, demon rozpusty; Sut, demon kłamstwa; Tir, demon nieszczęśliwych wypadków; Zalambur, demon nieuczciwości kupieckiej.
Dawejte - w gnostycyzmie, jedna z czterech mocy niebiańskich otaczających Niezrodzonego (tj.. Boga).
Dawid - w gnostycyzmie, jeden z siedmiu archontów (zob. [hasło] "Gnosticism" w: Catholic Encyclopedia).
Dealzhat - w kabalistycznej tradycji Mojżeszowej, sekretne, potężne imię Boga lub wyso-kiego rangą anioła, którego użył Jozue, aby za-trzymać słońce i księżyc (por. Joz 10, 12-13).
Degaliel - imię anioła widniejące na trzecim pentagramie planety Wenus (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Shah, The Secret Lore of Magic, s. 49).
Deharhiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba.
Deheborim - w Pirke Hejchalot, anioł strzegący pierwszego nieba.
Deliel - jeden z aniołów czwartej wysokości, przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Almadel Salomona). Według Corneliusa Agrippy anioł władający zodiakiem (zob. Three Books of Occult Philosophy, t. 3).
Delukiel - jeden z aniołów strzegących siódmego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 119).
Demiurg (Demiourgos) - gnostyk Bazylides nazywa Demiurgiem wiellciego archonta. Według Walentyna był to "Bogu podobny anioł", tożsamy z Bogiem Żydów. Określając Demiurga jako "architekta wszechświata", Walentyn przyjmował, że to nie Bóg lecz Demiurg stworzył świat materialny, na prośbę Niepoznawalnego (zob. Legge, Forerunners and Rivals of Christianity, s. 107; Ireneusz, Contra haereses I, 1; Jonas, Religia gnozy; Rudolph, Gnoza). W kabale greckim Demiourgosem jest anioł Metatron (zob. Westcott, An Introduction to the Study of the Kabbalah).
Demoniarch - jedno z określeń Szatana (zob. Schneweis, Angels and Demons According to Lactantius, s. 105).
Deramiel - wedlug Szóstej i siódmej księgi Mojżeszowej, anioł służący w trzecim niebie.
Derdekea - w gnostyckiej Parafrazie Sema, żeńska istota niebiańska, która zstępuje na zie-mię, aby zbawić człowieka; w tekście tym Derdekea nazywana jest "Najwyższą Matką".
Diabolus lub Diabolos - w Holy War Bunyana Diabolus jest diabłem. Jego pomocnikami w walce z Szadajem (Bogiem) są Apollyon, Pyton, Cerberus, Legion oraz inni "diabolianie".
Diburiel - jedna z form imienia Radueriel (zob. hebrajska Księga Henocha 27).
Didnaor - anioł wspomniany w Księdze Razjela (Sefer Raziel).
Dina - anioł strzegący Prawa (Tory); także anioł mądrości. Dina jest znany również jako Jefefiasz i Jofiel. Według tradycji, w dniu Stworzenia Dina nauczył dusze ludzkie 70 języków. Anioł ten jest mieszkańcem siódmego nieba (zob. Życie Adama i Ewy; M. Gaster, Studies and Texts in Folklore).
Diniel - anioł przywoływany w syryjskich zaklęciach magicznych. Diniel jest także wymieniany jako jeden z 70 aniołów amuletów porodowych. W syryjskiej Księdze Opieki jest aniołem przyzywanym (wraz z Michałem, Prukielem i Zadikielem) w zaklęciu "związania języka władcy" .
Dirachiel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca. Według Barretta (The Magus, t. 2) Dirachiel jest "dodatkowym" elektorem piekła.
Dirael - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu nieba).
Dni - określenie aniołów (zob. pisma Teodotusa w: The Ante-Nicene Fathers Library). Dobiel ~ Dubiel
Dodekas - w gnostycyzmie Walentyna, moce niebiańskie działające pod zwierzchnictwem -~ ogdoady.
Dokiel - "anioł wagowy" lub, jak w Testamencie Abrahama 13, "słoneczny archanioł, trzymający wagę" (zob. Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfów Starego Testamentu, s. 54).
Doksomedon - według gnostyckiej Doktryny prawdy Zostarianosa, jedna z najpotężniejszych istot niebiańskich.
Domedon-Doksomedon - "eon eonów', jedna z istot tworzących niebiańską ~ ogdoadę (zob. Doresse, The Secret Books o f the Egyptian Gnostics, s. 178).
Domiel (Dumiel, Abir Gahidriom) - w mistycyzmie Merkawy, anioł strzegący szóstego pałacu siódmego nieba. Domiel jest archontem, "księciem majestatu, strachu i drżenia". Jest także władcą czterech żywiołów (zob. Barrett, The Magus; Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie). Jako odźwierny piekieł - powiada Scholem w Major Trends in Jewish Mysticism - Domiel bywa niesłusznie utożsamiany z ~ Dumą.
Domos (Domol) - anioł przywoływany podczas obrzędów magicznych; także jedno z imion "złego oka" (zob. Budge, Amulets and Talismans).
Donachiel - w okultyzmie, anioł przywoływany w zaklęciach przeciwko demonom (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Donahan - w kabale, archanioł przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Donel - jeden z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Doniel - jeden z 72 aniołów władających zodiakiem (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Donkuel - książę miłości; w magii rytualnej, anioł pomagający w zdobyciu upragnionej kobiety (zob. Waite, The Book o f Ceremonial Magic, s. 301).
Donosiciel - w Zoharze, jedno z określeń Szatana.
Doremiel - anioł piątku, przywoływany z północy (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus).
Dormiel - jeden z wielu aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Doucheil - anioł w mitologii mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandai'tes des Coupes de Khouabir).
Dout - w Ewangelii Bartłomieja, jeden z dziewięciu aniołów, którzy "razem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie". Imiona owych aniołów wyjawił Bartłomiejowi Beliar. [W polskim przekładzie Ewangelii Bartłomieja (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Drakon - anioł szóstej godziny nocy, służący pod Zazonaszem (zob. Waite, The Lemegeton, s. 69).
Dramazod - anioł szóstej godziny nocy, służący pod Zazonaszem.
Dramozin - anioł ósmej godziny nocy, służący pod Nakorielem.
Dremelet - anioł trzeciej godziny dnia, służący pod Weguanielem.
Drial - jeden z aniołów strzegących piątego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Drop - w gnostyckim Kodeksie berlińskim, żeńska istota niebiańska, która zstępuje na zie-mię, aby zbawić człowieka (Derdekea).
Drsmiel - jedno z nomina barbara. Drsmiel jest złym aniołem, przywoływanym w zaklęciach magicznych, mających skłócić małżonków (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Dubiel (Dobiel, "bóg-niedźwiedź") - anioł opiekuńczy Persji i jeden z oskarżycieli Izraela. Według legendy Dubiel zastępował przez 21 dni Gabriela w niebie, gdy ten popadł w tymczasową niełaskę (zob. Talmud Joma 79a). W świetle innej legendy, głoszącej, że wszyscy spośród 70 (lub 72) aniołów narodów (oprócz Michała, patrona Izraela) zgrzeszyli, uczestniczac w waśniach między narodami, Dubiel musi być uważany za anioła upadłego lub demona. [według hebrajskiej Księgi Henocha 26, 12, Dubiel wraz z Samaelem są przedstawicielami Szatana w sądzie niebiańskim (zob. Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfów StaYego Testamentu, :. 38) - przyp. tłum.]
Duchiel - anioł przywoływany w zaklęciach salomonowych zmuszających demony do posluszeństwa (zob. Mathers, The Greater Key o f Salomon).
Duma lub Douma (aram.: cisza) - anioł milczenia i śmiertelnej ciszy. Duma jest także aniołem opiekuńczym Egiptu, księciem piekła oraz aniołem rozgrzeszenia. Według Zoharu ma on pod sobą "dziesiątki tysięcy aniołów zniszcze-nia", a także jest "wodzem demonów gehenny (tj. piekła]; towarzyszy mu orszak dwunastu tysięcy miriadów złych duchów, a wszystkie zajmują się karaniem grzeszników" (zob. Muller, History of Jewish Mysticism). W babilońskiej legendzie o zstąpieniu Istar do Hadesu Duma występuje jako strażnik czternastej bramy (zob. Forlong, Encyclopedia of Religions). Duma jest też popularnym bohaterem żydowskiego folkloru. LB. Singer w Short Friday mówi o Dumie jako "tysiącookim aniele śmierci, uzbrojonym w ognisty bicz i miecz z płomieni".
Dumariel - anioł jedenastej godziny nocy, służący pod Dardarielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Durba'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas obrzędów egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Duwdewijasz - jedno z licznych imion anioła Metatrona.
Dynamis - jeden z siedmiu eonów, które, wedle Pistis Sofia, zrodziły najwyższych rangą aniołów. W gnostycyzmie Dynamis jest głównym męskim uosobieniem siły, tak jak Pistis Sofia jest główną żeńską personifikacją mądrości (zob. Preisendanz, Papyri Graecae Magicae, t. 2). W literaturze Hejchalot Dynamis to sekretne imię anioła Metatrona (zob. Scholem, jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition). Steiner (The Work o f the Angels in Man's Astral Body) utożsamia Dynamisa z anielskim chórem mocy.
Dżabriel ~ Dżibril
Dżibril (Dżabriel, Dżabril, Dżibra'il, Dżabrijel, Abruel) - w tradycji koranicznej, imię Ga-briela, zwanego w Koranie "wiernym duchem" . W arabskich formułach egzorcyzmów nosi on imię Dżibra'il i pełni funkcję anioła stróża (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of IsIam). W mitologii perskiej Dżibril to Bahram, "najpotężniejszy z aniołów", a także "Serosz, zwiastun" (zob. The Dabistan, s. 127, 379

---