WYKŁAD UKŁAD KRWIONOŚNY I LIMFATYCZNY
Do układu krążenia zaliczamy:
-serce
-naczynia krwionośne
-krew
Serce-/COR/
Jest centralnym narządem ukł. krążenia. Działa na zasadzie pompy ssąco-tłoczącej. W sercu występują cykliczne skurcze i rozkurcze poszczególnych jam serca. Skurcz wypełnionych krwią przedsionków wtłacza krew do komór , z kolei skurcz komór pompuje krew do dużych naczyń krwionośnych, którymi doprowadza ją do wszystkich narządów.
POłOZENIE SERCA:
Leży ono w klatce piersiowej w śródpiersiu. Podstawa serca skierowana jest ku górze, do tyłu i w stronę prawą, koniuszek skierowany jest do dołu, do przodu i w lewa stronę. Podstawa serca utworzona jest przez przedsionki, a koniuszek przez lewą komorę. Komora serca jest utworzona jest przez tętnice wychodzące z serca i żyły wchodzące do serca.
BUDOWA ZEWNETRZNA SERCA:
-powierzchnia mostkowo-żebrowa (leży z przodu)
-powierzchnia przeponowa (tylno-dolna)
-bruzda wieńcowa (leży między przedsionkami a komorami)
-bruzdy międzykomorowe przednia i tylna ( leży między komorami)
**Wyróżniamy 4 jamy serca:
1) przedsionek prawy
2) przedsionek lewy
3) komora prawa
4) komora lewa
PRZEGRODA SERCA
Oddziela prawą połowę od lewej. Wyróżniamy w niej część miedzyprzedsionkową i część międzykomorową, która składa sie z części mięśniowej i błoniastej.
PRZEDSIONEK PRAWY/ ATRIUM DEXTRUM/
Na ścianie przedniej znajduję sie uszko prawe. Na ścianie przyśrodkowej -dół owalny (pozostałość otworu owalnego po krążeniu płodowym). Na ścianie dolnej znajduje się zastawka przedsionkowo-komorowa prawa, czyli trójdzielna.
Do przedsionka prawego uchodzą:
-żyła główna górna
-żyła główna dolna
-zatoka wieńcowa
KOMORA PRAWA/ VENTRICULUS DEXTER/
W jamie komory występują 3 mięśnie brodawkowate, od których odchodzą struny ścięgniste do płatków zastawki trójdzielnej. Z komory prawej wychodzi pień płucny.
PRZEDSIONEK LEWY/ ATRIUM SINISTRUM/
Na ścianie przedniej znajduje się uszko lewe, na ścianie dolnej - zastawka przedsionkowo-komorowa, czyli dwudzielna. Na ścianie tylnej uchodzą 4 żyły płucne:
-żyła płucna prawa górna
-żyła płucna prawa dolna
-żyła płucna lewa górna
-żyła płucna lewa dolna
KOMORA LEWA/ VENTRICULUS SINISTER/
Występują w niej 2 mięśnie brodawkowate, od których odchodzą struny ścięgniste do płatków zastawki dwudzielnej. Z komory lewej wchodzi aorta.
ZASTAWKI TĘTNICZE SERCA
Zapobiegają cofaniu sie krwi z aorty i pnia płucnego do komór w czasie rozkurczu komór.
ZASTAWKI ŻYLNE SERCA
Zapobiegają cofaniu sie krwi z komór do przedsionków w czasie skuczu komór.
BUDOWA ŚCIANY SERCA
Zbudowana jest z 3 warstw:
1) Nasierdzie - jest to blaszka surowicza pokrywająca serce. Jest ona częścią osierdzia.
2) Śródsierdzie, w skład którego wchodzi:
- mięsień sercowy
- szkielet serca
- układ przewodzący ( bodźco-przewodzący)
3) Wsierdzie - błona surowicza wyścielająca jamy serca.
MIĘSIEŃ SERCOWY/ MYOCARDIUM/
Jest to mięśniówka poprzecznie prążkowana oddzielna dla przedsionków i komór. Ściany komór są grubsze niż przedsionków, przy czym ściana komory lewej jest 2 razy grubsza niż prawej, ponieważ komora lewa tłoczy krew do całego organizmu, a komora prawa tylko do płuc.
SZKIELET SERCA
Tworzą przede wszystkim 4 pierścienie włókniste, do których przyczepiają się zastawki serca oraz mięsień sercowy.
UNACZYNIENIE SERCA
1) Unaczynienie tętnicze - pochodzi z dwóch tętnic wieńcowych - prawej i lewej, które odchodzą od aorty wstępującej.
2) Unaczynienie żylne - krew żylna ze ścian serca uchodzi do żył własnych serca, które uchodzą do zatoki wieńcowej leżącej w tylnej części bruzdy wieńcowej. Zatoka wieńcowa uchodzi do prawego przedsionka.
UNERWIENIE SERCA:
Pochodzi z układu autonomicznego. Włókna przywspółczulne prowadzi nerw błędny, który hamuje czynność serca. Włókna współczulne pochodzą od pnia współczulnego, który przyśpiesza czynność serca.
OSIERDZIE/ PERICARDIUM/
Jest to worek łącznotkankowy, w którym leży serce. Składa się z:
- osierdzia włóknistego na zewnątrz
- osierdzia surowiczego , w którym wyróżniamy dwie blaszki - ścienną i trzewną, pomiędzy którymi znajduje się jama osierdzia wypełniona płynem osierdziowym.
**UKŁAD NACZYNIOWY**
NACZYNIA KRWIONOŚNE
Zaliczamy tu:
- tętnice - naczynia, którymi krew płynie od serca do narządów
- żyły - naczynia, którymi krew płynie z narządów do serca
- naczynia krwionośne włosowate, leżące w narządach i zespalające tętnie z żyłami
Krążenie dzielimy na:
-małe (płucne)
-duże
KRĄŻENIE MAŁE
Rozpoczyna się w prawej komorze pniem płucnym, który dzieli się na tętnicę płucną prawą i lewą. Biegną one do odpowiednich płuc, gdzie ulegają dalszym rozgałęzieniom. Przechodzą w sieć naczyń włosowatych, oplatających pęcherzyki płucne. Między krwią naczyń włosowatych a powietrzem pęcherzyków zachodzi wymiana gazowa ( tlen przechodzi z pęcherzyków do krwi, a dwutlenek węgla z krwi do pęcherzyków). Utlenowana krew odpływa z płuc czterema żyłami płucnymi, które uchodzą do lewego przedsionka.
KRĄŻENIE DUŻE
Rozpoczyna się w lewej komorze, z której wychodzi tętnica główna (aorta), która rozprowadza krew tętniczą po całym ustroju. Krew żylna ze wszystkich narządów zbierana jest dwiema żyłami, które uchodzą do prawego przedsionka i są to:
-żyła Głowna górna, zbierająca krew z nadprzeponowej części ciała
- żyła Głowna dolna, zbierająca krew z podprzponowej części ciała
AORTA
Wychodzi z lewej komory. Biegnie początkowo ku górze jako aorta wstępująca, następnie przechodzi w łuk aorty, później biegnie pionowo ku dołowi jako aorta zstępująca, która dzieli się na aortę piersiową i aortę brzuszną. Aorta brzuszna na wysokości L4 kończy się rozdwojeniem na tętnie biodrowe wspólne- prawą i lewą.
**Aorta wstępująca:
Odchodzą od niej dwie tętnice wieńcowe.
**Łuk aorty:
Odchodzą od niego 3 tętnice:
- pień ramienno-głowowy
- tętnica szyjna wspólna lewa
- tętnica podobojczykowa lewa
Pień ramienno-główowy dzieli się na tętnicę podobojczykową prawą i tętnice szyjna wspólna prawą.
NACZYNIA GŁOWY I SZYI:
Tętnica szyjna wspólna dzieli się na:
- tętnica szyjna wewnętrzna, która unaczynia mózgowie
- tętnię szyjną zewnętrzną, która unaczynia twarzo-czaszkę i szyję
UNACZYNIENIE KOŃCZYNY GÓRNEJ
**Tętnica podobojczykowa
Przechodzi w tętnicę pachową, a tętnicę ramienna, która w dole łokciowym dzieli się na tętnicę promieniową i łokciową. Gałęzie końcowe tych tętnic biegną w stronę dłoniową ręki.
**Aorta piersiowa / aorta thoracica/
Biegnie wzdłuż kręgosłupa, kończy się na wysokości Th2 w rozworze aortowym przepony. Oddaje gałęzie ścienne, czyli tętnice międzyżebrowe i gałęzie trzewne do narządów klatki
(oprócz serca)
**Aorta brzuszna / Aorta abdominalis/
Oddaje gałęzie ścienne, gałęzie trzewne parzyste do układu moczowo-płciowego i gałęzie trzewne nieparzyste do układu pokarmowego.
UNACZYNIENIE KOŃCZYNY DOLNEJ I MIEDNICY MNIEJSZEJ
**Tętnica biodrowa wspólna-
Dzieli się na tętnicę biodrową wewnętrzną, która unaczynia narządy miednicy mniejszej oraz tętnicę biodrową zewnętrzną, która pod więzadłem pachwinowym przechodzi na udo i nosi nazwę tętnicy udowej. Następnie przechodzi do dołu podkolanowego jako tętnica podkolanowa i dzieli się tu na tętnicę piszczelową przednią i tylną, która unaczynia podudzie i stopę.
ŻYŁY KRĄŻENIA DUŻEGO:
Dzielimy na dwie grupy:
a) Dopływy żyły głównej górnej, do której uchodzą:
- żyły głowy i szyi
-żyły kończyny górnej
- żyły klatki
B) dopływy żyły głównej dolnej, do której uchodzą:
-żyły jamy brzusznej
-żyły kończyny dolnej
ŻYŁY GŁOWY I SZYI:
Żyła szyjna wewnętrzna odprowadza krew z głowy i szyi. Łączy się ona z żyłą podobojczykową, tworząc żyłę ramienno-głowową. Obie żyły ramienno-głowowe prawa i lewa tworzą żyłę główną górną.
ŻYŁY KOŃCZYNY GÓRNEJ
Dzielimy na:
a) Głębokie, które towarzyszą tętnicom
b) Powierzchniowe:
- żyła odłokciowa, która uchodzi do żyły ramiennej
-żyła odpromieniowa, która uchodzi do żyły pachowej.
Żyły te łączą się na wysokości stawu łokciowego.
ŻYŁY KLATKI PIERSIOWEJ:
Krew żylna z klatki piersiowej odprowadzana jest żyła nieparzystą, która uchodzi do żyły głównej górnej.
ŻYŁY KOŃCZYNY DOLNEJ
Dzielimy na:
A) Głębokie, które towarzyszą tętnicom
B) Powierzchniowego:
- żyła odstrzałkowa, powstająca w okolicach kostki bocznej i wpadająca do podkolanowej
-żyła odpiszczelowa, powstająca w okolicach kostki przyśrodkowej i wpadająca do żyły udowej tuż pod więzadłem pachwinowym.
ŻYŁA GŁÓWNA DOLNA
Powstaje z połączenia żyły biodrowej wspólnej prawej i lewej, zbiera krew z kończyn i narządów parzystych jamy brzusznej (krew z narządów nieparzystych uchodzi do żyły wrotnej, a ta do wątroby). Żyła główna dolna uchodzi do prawego przedsionka.
UKŁAD CHŁONNY
Chłonka to płyn ustrojowy powstający z osocza krwi, zawierający limfocyty. Chłonka pełni funkcje obronne dzięki zawartości limfocytów oraz transportuje substancje pokarmowe do krwi (tłuszcze)
W skład układu chłonnego wchodzą:
-narządy limfatyczne, które wytwarzają i przechowują limfocyty i jest to grasica, śledziona, węzły chłonne i migdałki.
-naczynie chłonne, które kilkakrotnie przechodzą przez węzły chłonne przyjmując wytworzone w nich limfocyty.
-największe pnie niezbiorcze, czyli przewód piersiowy i przewód chłonny prawy, które uchodzą do układu żylnego w tzw. Kątach żylnych.
**Przewód piersiowy powstaje na wysokości L1 z połączenie dwóch pni lędźwiowych. Biegnie on wzdłuż kręgosłupa i uchodzi do lewego kąta żylnego ( w miejscu połączenia żyły podobojczykowej z żyłą szyją wewnętrzną) zbiera on chłonkę z kończyn dolnych jamy brzusznej, lewej kończyny górnej, lewej połowy głowy, szyi i klatki piersiowej. Z pozostałej części ciała zbiera chłonkę przewód limfatyczny prawy uchodzący do prawego kąta żylnego.