BIOLOGIA - UKŁAD KRWIONOŚNY I LIMFATYCZNY. 11.03.2011
Otwarty układ krążenia- hemolimfa wylewa się z naczyń do przestrzeni jamy ciała i dociera bezpośrednio do komórek. Występuje u bezkręgowców, stawonogów i mięczaków.
Hemolimfa- krążąca tkanka łączna płynna i płyn tkankowy.
Zamknięty układ krążenia- krew krąży w systemie naczyń krwionośnych, nie wlewa się do jam ciała. Wymiana substancji odbywa się podczas przepływu krwi przez naczynia włosowate. U kręgowców wyodrębnił się także układ krążenia krwi i limfatyczny.
Układ krążenia kręgowców umożliwia transport:
* tlenu z narządów oddechowych do tkanek
* CO2 z tkanek do narządów oddechowych
* substancji odżywczych wchłoniętych z jelita do żyły wrotnej i dalej do wątroby
* hormonów z miejsca ich syntezy do komórek docelowych
* zbędnych produktów przemiany materii z tkanek do wątroby i do nerek
Krew- pełni rolę odpornościową, uczestniczy w utrzymaniu odpowiedniego pH wszystkich tkanek, umożliwia rozprowadzenie ciepła
System przewodzący- u roślin; odpowiada za transport. Charakterystyczne dla tego systemu jest oddzielenie transportu wody z solami mineralnymi od transportu substancji organicznych.
Łączna długość naczyń krwionośnych naszego układu to prawie 100 000 km.
Układ krwionośny:
- serce
-naczynia krwionośne : żyły, tętnice, naczynia włosowate.
Oprócz układu krwionośnego występuje także układ limfatyczny (chłonny), spełniający rolę pomocniczego układu krążenia.
Funkcje układu krwionośnego:
- doprowadzanie i odprowadzanie (azotowe produkty przemiany materii, transport gazów oddechowych, substancji odżywczych i używek)
- funkcja immunologiczna- obrona organizmu przed drobnoustrojami
-utrzymywanie homeostazy
Homeostaza odpowiada za:
- utrzymywanie stałej temperatury ciała, czyli termoregulacja
- utrzymywanie stałego pH krwi i płynów ustrojowych
- utrzymywanie stałego ciśnienia osmotycznego (gospodarka wodno mineralna)
Budowa serca
* zbudowane jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca
* otoczone jest osierdziem składającym z dwóch warstw:
- warstwa zewnętrzna- worek osierdziowy
- warstwa wewnętrzna- nasierdzie (przylega do serca).
Pomiędzy tymi warstwami znajduje się płyn obniżający tarcie.
* Serce składa się z trzech warstw
- nasierdzie
- śródsierdzie – tkanka tworząca właściwy mięsień serca
- wsierdzie – błona wyściełająca komory i przedsionki
* Serce jest podzielone na dwa przedsionki i dwie komory
Zastawka przedsionkowo-
-komorowo lewa
(dwudzielna)
Zastawka
przedsionkowo-
-komorowa
prawa aorta
(trójdzielna)
Cykl pracy serca (0.8 s) to okres od początku jednego skurczu do początku następnego skurczu . Składa się z 3 faz:
1. Skurcz przedsionków- po napełnieniu przedsionków krwią, która napłynęła z żył, przedsionki się kurczą a krew wpływa do komór.
2. Zastawki ( dwu i trójdzielna) zamykają się, by krew nie cofnęła się do przedsionków. Komory się kurczą, krew zostaje wtłoczona do tętnic. Zamykają się zastawki półksiężycowate.
3. Spoczynek- po zamknięciu zastawek ściany przedsionków i komór się rozluźniają, krew napływa do przedsionków.
Tony serca wywoływane są przez zamykanie się zastawek:
1 ton serca - wynika z zamykania się zastawek przedsionkowo-komorowych.
2 ton serca - wynika z zamykania się zastawek półksiężycowatych
OBIEG MAŁY KRWI – komora prawa-> pień płucny i tętnice płucne -> naczynia włosowate płuc ->żyły płucne -> przedsionek lewy PŁUCNY
OBIEG DUŻY KRWI –komora lewa -> aorta ->tętnice -> naczynia włosowate całego ciała ->żyły -> żyły główne ->przedsionek prawy
Skład krwi :
* osocze stanowi ok. 55 % objętości krwi
* elementy morfotyczne krwi
- erytrocyty – krwinki czerwone
- leukocyty – krwinki białe
- trombocyty – fragmenty cytoplazmy oderwane od komórek szpiku
GRUPY KRWI
| Grupa krwi | Białkowy czynnik | Przeciwciała w osoczu | Może być dawcą dla grup | Może być biorcą grup |
|---|---|---|---|---|
| A | A | Anty-A | A, AB | A, 0 |
| B | B | Anty-B | B, AB | B, 0 |
| AB | A, B | Brak | AB | AB, A, B, 0 |
| 0 | brak | Anty-A, Anty-B | 0, A, B, AB | 0 |
Uniwersalny biorca – osoby z grupą krwi AB mogą przyjąć każdą krew, ponieważ nie posiadają przeciwciał anty-A i anty-B.
Uniwersalny dawca – krew grupy 0 nie wywołuje aglutynacji w żadnej grupie krwi.
Czynnik Rh:
* dodatni odczyn Rh(+) – wykazuje krew ok. 85% przedstawicieli rasy białej
* ujemny odczyn Rh(-) – pozostałe osoby
Konflikt serologiczny – na skutek stanu zapalnego wywołanego infekcją wirusową niewielka ilość krwi płodu przedostaje się do krwioobiegu matki. Limfocyty matki produkują wtedy przeciwciała anty-Rh, które przenikają przez łożysko i prowadzą do uszkodzenia płodu. Może mieć to miejsce, gdy jedno z rodziców ma odczyn krwi Rh(+) a drugie Rh(-) .
UKŁAD LIMFATYCZNY TO UKŁAD OTWARTY
Budowa układu limfatycznego
* naczynia limfatyczne
- przewody limfatyczne
- żyły limfatyczne
- naczynia włosowate limfatyczne
* narządy limfatyczne
- grudki chłonne
- węzły chłonne
- migdałki
- śledziona
- grasica
Limfa- powstaje jako płyn tkankowy. Jest to przesącz pochodzący z naczyń krwionośnych włosowatych
Skład limfy:
* skład podobny do osocza
* brak większych białek
* dużo więcej związków tłuszczowych
* większa liczba leukocytów.
Funkcje układu limfatycznego:
* zwracanie płynu tkankowego do krwi
* udział w transporcie tłuszczy
* oczyszczanie organizmu z drobnoustrojów (w grudkach i węzłach chłonnych)
* zwiększenie ilości białych krwinek, reakcje obronne organizmu.
Migdałki duże skupiska węzłów chłonnych w tylnej części gardła, zwalczające ciała obce i szkodliwe substancje dostające się do organizmu drogą oddechową, powietrzną i z krwią. Zbudowane są z tkanki limfatycznej(limfoidalnej) oraz skupisk limfocytów T.