Funkcja i zadania wychowawcy klasy.

„Rzeczpospolite zawsze takie będą,

jakie ich młodzieży chowanie”.

W całym procesie formowania osobowości i postaw młodego człowieka niezwykle istotną rolę odgrywa wychowanie szkolne.

Aby wychowanie realizowało wyznaczone mu cele, musi spełniać określone warunki.

Są to przede wszystkim:

• Integralność wychowania z wiedzą i kreowaniem umiejętności. Nie wolno ich od siebie oddzielać, gdyż wychowanie musi także posiłkować się wiedzą, w której zapisane jest doświadczenie.

Wychowanie to także posługiwanie się pewnymi umiejętnościami, poprzez które formułuje się swoją osobowość. Nie wolno odrywać wychowania od wiedzy i od umiejętności.

• Spójność działań wychowawczych pomiędzy szkołą, rodziną a także innymi instytucjami. Pomiędzy wychowującymi nie może być zasadniczej rozbieżności, gdyż wynikiem tego zawsze są złe konsekwencje dla procesu wychowania.

• Oparcie wychowania na wartościach. Nie da się uciec od wartości, a relatywizm wartości jest niezwykle niebezpieczny - nie można mówić, że kłamstwo jest naganne i równocześnie dopuszczać możliwości kłamania w pewnych sytuacjach.

Szkolne wychowanie winno być personalistyczne tzn. widzieć w dziecku człowieka, osobę, zaś wychowanie to właśnie formowanie tej osoby.

Im bardziej nasz system respektuje indywidualne wolności obywateli, tym ważniejsze jest przygotowanie dzieci i młodzieży do dokonywania odpowiedzialnych wyborów życiowych - dlatego tak ważne jest wychowanie.

W obecnym zreformowanym systemie w punkcie centralnym pracy edukacyjnej powinien znajdować się uczeń i jego wszechstronny rozwój.

Stąd sprawą zasadniczą stają się: jakość, integralne podejście do wiedzy oraz indywidualne traktowanie ucznia, patrzenie na niego w perspektywie jego własnej drogi życiowej. Usytuowanie ucznia w centrum stanowi fundament i punkt wyjścia do sformułowania na nowo głównych zadań edukacyjnych szkoły.

Siła wychowania tkwi nie w ogólnych postanowieniach, ale w konkretnych działaniach postawach. Dlatego niezmiernie ważne miejsce w edukacji zajmuje program wychowawczy szkoły. Obejmuje on w szczególności;

- powinności wychowawcze, będące wymiarem pracy edukacyjnej każdego nauczyciela, określone w ramach zadań ogólnych szkoły;

- powinności wychowawców klasowych;

- wychowawcze treści zawarte w statucie oraz regulaminie szkolnym;

- harmonogram działań doraźnych okolicznościowych (teatr szkolny,

inscenizacje);

- istniejące lub tworzone zwyczaje i obyczaje szkolne;

- zasady współpracy wychowawczej z rodzicami;

- zasady współpracy z samorządem terytorialnym;

- temetyczne, okresowe programy wychowawcze;

- zasady funkcjonowania i zadania samorządu uczniowskiego;

W tak pomyślanym procesie wychowawczym należy wyróżnić trzy sfery działalności wychowawczej nauczycieli:

1. Działania wynikające z pojmowania wychowania jako wymiaru pracy edukacyjnej każdego nauczyciela.

2. Działania nauczycieli pełniących obowiązki wychowawców klasowych.

3. Działania wychowawcze zaprojektowane w różnego rodzaju tematycznych programach wychowawczych.

We współczesnej szkole każdy nauczyciel przedmiotu jest jednocześnie wychowawcą młodzieży.

Podstawowym zadaniem każdego nauczyciela jest dążenie do wszechstronnego rozwoju ucznia.

Równie ważnymi zadaniami jest: umiejętność praktycznego wykorzystania wiedzy przez ucznia oraz jego postawa moralna.

To właśnie nauczyciel i uczeń stają się rzeczywistymi i pierwszoplanowymi podmiotami działalności edukacyjnej.

* wiedza - dydaktyk

NAUCZYCIEL * umiejętności - instruktor, trener

* wychowanie - opiekun, wychowawca,

autorytet, doradca,

przewodnik, mistrz,

Dzięki tej triadzie obowiązków nauczyciel jest jednocześnie dydaktykiem, swoistym trenerem - wychowawcą.

Zgodnie z podstawą programową nauczyciel w swojej pracy wychowawczej winien jest wspierać w tym zakresie obowiązki rodziców, zmierzać do tego, aby uczniowie w szczególności:

1. Znajdowali w szkole środowisko wszechstronnego rozwoju osobowego (w wymiarze intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym, duchowym).

2. Rozwijali w sobie dociekliwość poznawczą, ukierunkowaną na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna w świecie.

3. Mieli świadomość życiowej użyteczności zarówno poszczególnych przedmiotów szkolnych, jak i całej edukacji na danym etapie.

4. Stawali się coraz bardziej samodzielni w dążeniu do dobra w jego wymiarze indywidualnym i społecznym, godząc umiejętnie dążenie do dobra własnego z dobrem innych, odpowiedzialność za siebie i odpowiedzialność za innych, wolność własną z wolnością innych.

5. Poszukiwali, odkrywali i dążyli do osiągnięcia wielkich celów życiowych i wartości ważnych dla odnalezienia własnego miejsca w świecie.

6. Uczyli się szacunku dla dobra wspólnego jako podstawy życia społecznego oraz przygotowywali się do życia w rodzinie, w społeczności lokalnej i w państwie w duchu przekazu dziedzictwa kulturowego kształtowania postaw patriotycznych.

7.Przygotowali się do rozpoznawania wartości moralnych, dokonywania wyborów i hierarchizacji wartości oraz mieli możliwość doskonalenia się.

8. Kształtowali w sobie postawę dialogu, umiejętność słuchania innych i rozumienia ich poglądów, umieli współdziałać i współtworzyć w szkole wspólnotę nauczycieli i uczniów.

Nauczyciel szczególnie zaś wychowawca musi pomagać uczniom w rzetelnym rozpoznawaniu hierarchizacji i uwewnętrznianiu wartości moralnych, w dokonywaniu właściwych wyborów i nabywaniu pozytywnych doświadczeń w tym zakresie.

Nauczyciele i uczniowie powinni tworzyć atmosferę dialogu, wzajemnego zaufania i jedności, na tej drodze budować szkolną wspólnotę wychowujących i wychowywanych.

Realizowane przez szkołę i nauczycieli cele wychowawcze są nieco odmienne w zależności od etapu rozwojowego dziecka.

I tak w szkole podstawowej nauczyciele dostosowują wiedzę i kształtowanie umiejętności do naturalnej w tym wieku aktywności dzieci, umożliwiają im poznawanie świata w jego jedności i złożoności, wspomagają ich samodzielność uczenia się, inspirują ich do wyrażania własnych myśli i przeżyć, rozbudzają ich ciekawość poznawczą oraz motywację do dalszej edukacji.

W gimnazjum nauczyciele wprowadzają uczniów w świat wiedzy naukowej: wdrażają do samodzielności, pomagają im w podejmowaniu decyzji dotyczącej kierunku dalszej edukacji i przygotowują do aktywnego udziału w życiu społecznym.

Nauczyciel w liceum kształtuje dojrzałość życiową uczniów i przygotowuje do podjęcia nauki w wybranym kierunku na uczelni wyższej lub w policealnej szkole zawodowej.

Jednym z najważniejszych zadań wychowawcy wspólnym dla wszystkich etapów kształcenia jest tworzenie klimatu miłości do rodziny małej i wielkiej ojczyzny oraz działanie w taki sposób, aby uczniowie uczyli się otwarcia na innych i odpowiedzialności za społeczności, których są uczestnikami.

Współczesny nauczyciel - wychowawca swoje godziny wychowawcze poświęca na realizację ciekawych, ważnych programów mających na celu wspomaganie wszechstronnego rozwoju ucznia, jest osobą prowadząca od początku do końca rozwiązanie danego problemu konkretnego ucznia. Pedagog szkolny i psycholog pełnią jedynie rolę wspomagającą poczynania wychowawcy. Dlatego też musi on posługiwać się nowoczesnymi metodami i technikami w pracy indywidualnej i zespołowej z uczniami, musi umieć analizować, prognozować, stawiać diagnozę i rozwiązywać różnego typu przypadki edukacyjne i wychowawcze.

Wychowawca powinien też stanowić wzór osobowy dla swoich uczniów.

Młodzież spontanicznie testuje wiarygodność tego, co mówi nauczyciel, patrząc na niego kim on jest, co myśli, jak działa, jak żyje. Przykład osobisty jest niezwykle ważny w kontekście ideowego i światopoglądowego pluralizmu.

Uczniowie często sprawdzają słowa głoszone przez wychowawców z ich czynami.

Każdy nauczyciel musi pamiętać o tym, że życzliwość stanowczość wobec uczniów muszą się nawzajem uzupełniać, a zrównoważenie tych dwóch elementów postawy nauczyciela warunkuje prawidłowe wychowanie w szkole.

Na zakończenie pragnę przytoczyć znamienne słowa Jana Pawła II dotyczące właśnie wychowania:

„W wychowaniu chodzi właśnie o to,…

ażeby człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem

- o to, ażeby bardziej był, a nie tylko więcej miał;

aby więc poprzez wszystko, co ma, co posiada,

umiał bardziej i pełniej być człowiekiem,

to znaczy, ażeby również

umiał bardziej być

nie tylko z drugim, ale i dla drugich”

Jan Paweł II

---