„MALI EKOLODZY”
Program edukacji ekologicznej
dla dzieci 6 - letnich
rok szkolny
OPRACOWANIE (własne)
„Musimy dbać o środowisko ekologiczne, ponieważ ono stanowi część nas, a my jesteśmy jego częścią.”
„Wiek XXI będzie stuleciem ekologicznym, albo nie będzie go wcale.”
H. Skolimowski
WPROWADZENIE
W dzisiejszym świecie rodzice i dzieci stawiają coraz wyższe wymagania wobec przedszkoli i oferty przez nie proponowanej. Podstawa programowa dla wielu nie jest już wystarczająca. Mając tą świadomość w naszym przedszkolu od wielu lat staramy się poszerzać naszą ofertę edukacyjną dla dzieci i zaspokoić wymagania rodziców.
Pomysł kształtowania postaw proekologicznych u dzieci w wieku przedszkolnym zrodził się na skutek obserwacji dzieci podczas wycieczek i spacerów. Często zdarza się, że dzieci znają las tylko z obrazków lub książek. Rodzice nie mają czasu ani możliwości, by zapoznać dziecko z prawdziwą polską przyrodą. Sami, w większości należą do pokolenia, które wyrosło bez kontaktu z przyrodą.
Pisząc ten program mamy zamiar zwrócić szczególną uwagę na wielostronne uczestnictwo dzieci w działaniu, przeżywaniu, poznawaniu i ochronie otaczającej nas przyrody. Podstawą zrozumienia, że człowiek jest częścią przyrody, jest kontakt z nią. Kształtowanie postaw proekologicznych musi odbywać się w kontakcie ze środowiskiem przyrodniczym, ponieważ nie można uczyć szacunku do czegoś czego się nie zna.
Realizując ten program mamy zamiar dać dzieciom szansę bezpośredniego obcowania z przyrodą, poprzez osobiste przeżycia i aktywne działania na rzecz ochrony środowiska. Jesteśmy bowiem przekonane, że dziecko, które poznało piękno i znaczenie natury, możliwości wypoczynku na jej łonie szybciej dostrzeże zagrożenia ekologiczne. Jednocześnie mamy świadomość, że kluczową role w przekazywaniu treści edukacji ekologicznej pełni nauczyciel. Jego zadaniem jest przede wszystkim, w porozumieniu z rodzicami, budowanie od najmłodszych lat u dzieci takiego systemu wartości, w którym środowisko naturalne jest dobrem naczelnym. Równocześnie to my - nauczyciele mamy motywować dzieci do podejmowania działań korzystnych dla środowiska, które z czasem powinny stać się dla nich czymś zupełnie naturalnym i zrozumiałym.
Do współpracy przy realizacji tego programu chcemy zaprosić Urząd Miasta Malborka, przedszkola i szkoły w naszym mieście.
Zmienić świat - zmienić siebie
W jaki sposób powyższe wartości, całościowy obraz świata przekazywać dzieciom? Jest już sporo materiałów zawierających różne zabawy, konkursy, pogadanki, wiersze, piosenki itp., które prezentują ekologiczny sposób myślenia, odczuwania i świetnie się sprawdzają w pracy z dziećmi. Wszystko to jednak będzie nieskuteczne, dopóki my sami się nie zmienimy. Głównie wartości ekoetyki muszą się wyrażać w działaniu, to najpierw my sami musimy zbudować swoje życie.
Jaka powinna być nasz reakcja na straszliwy stan środowiska, na ogarniające nas poczucie bezsilności, gdy widzimy degradację świata żywego? Odpowiedz jest jedna: Ty się zmień! Jeśli zmienisz swoje życie, oprzesz je na takich wartościach jak: poszanowanie dla życia, odpowiedzialność, współczucie i umiar, to Twój przykład będzie oddziaływał na ludzi i wielu z nich zacznie się zmieniać. Gdy my sami potrafimy żyć w zgodzie z Naturą z wymogami właściwie pojętej ekologii, jest duża szansa, że dzieci, które wychowujemy, staną się podobne.
Jak wychowywać ekologicznie?
Profesor J. Aleksandrowicz i humanista pisał: " Dobro to znaczy właściwy stosunek do świata i ludzi. Właściwy to znaczy taki, który jest korzystny nie tylko dla człowieka, ale i dla innych istot".
Często zapominamy, że sztuka, muzyka i inne duchowe doświadczenia są również ważnymi metodami poznania świata, jak czytanie i pisanie. Mając na względzie wartości ekologiczne, warto podkreślić fakt że mogą one być łatwo włączone do myślenia dzieci, właśnie przy wykorzystaniu różnych wyżej wymienionych form. Przedszkole wydaje się być pierwszą i ostatnią instytucją państwową, która stara się rozwijać zdolności tkwiące w prawej i lewej półkuli, a więc kształtować młodego człowieka w pełni i w sposób zrównoważony. Bardzo wiele pozostało do zrobienia, aby przedszkolne wychowanie odbywało się zgodnie z regułami właściwie pojętej ekologii.
Proekologiczna postawa personelu pedagogicznego.
Nauczyciel realizujący program ekologiczny to człowiek o wysokiej kulturze osobistej, pozytywnie nastawiony do środowiska, aktywnie uczestniczący w pracach na rzecz jej ochrony, własną postawą potwierdzający słuszność swojego działania.
Nauczyciel- wychowawca to mistrz- przyjaciel dziecka, który mniej naucza, a więcej dzieli się swoimi odczuciami jest uważny , skierowany na wychowanków, skupia ich uwagę, patrzy, doświadcza z nimi, a dopiero na końcu mówi.
Do zadań nauczyciela powinno więc należeć:
• podnoszenie wiedzy ekologicznej za pomocą literatury, prasy i programów telewizyjnych;
• uczestniczenie ( w miarę możliwości ) w spotkaniach i kursach doskonalących wiedzę i kulturę ekologiczną
• doskonalenie warsztatu pracy przez uczestniczenie w kursach nowości pedagogicznych( np. drama, pedagogika zabawy, muzykoterapia).
• nawiązanie współpracy z nauczycielami innych placówek przedszkolnych w celu wymiany doświadczeń;
• włączenie rodziców rytm życia grupy, przez zapraszanie ich do wspólnych zajęć, zabaw z dziećmi;
• projektowanie sytuacji edukacyjnych rozbudzających wewnętrzną motywację dziecka do twórczej aktywności zaspakajających jego potrzeby, uczących odpowiedzialności za podjęte decyzje;
• włączenie pracowników technicznych przedszkola do realizacji programu ekologicznego przez zainteresowanie ich tym zagadnieniem.
KORZYŚCI DLA PLACÓWKI
↓
PROMOWANIE PRZEDSZKOLA W ŚRODOWISKU POPRZEZ POSZERZONĄ OFERTĘ EDUKACYJNĄ
KORZYŚCI DLA NAUCZYCIELA
↓
ROZWIJANIE KREATYWNOŚCI
SAMOREALIZACJA, DAJĄCA POCZUCIE SATYSFAKCJI
INSPIRACJA DLA TWÓRCZYCH ROZWIĄZAŃ
ZAPEWNIENIE ATRAKCYJNOŚCI OFERTY
EDUKACYJNEJ
KORZYŚCI DLA DZIECKA
↓
ROZWIJANIE ZAMIŁOWANIA DO PIĘKNA PRZYRODY POLSKIEJ
DOSTRZEGANIE I ROZUMIENIE ZJAWISK I PROCESÓW ZACHODZĄCYCH W PRZYRODZIE
NAUCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI I TROSKI OTACZAJĄCY NAS ŚWIAT ZWIERZĄT I ROŚLIN
POSZERZANIE WIEDZY NA TEMAT ŚRODOWISKA, W KTÓRYM ŻYJĄ
KSZTAŁTOWANIE ŚWIADOMOŚCI PROZDROWOTNEJ I EKOLOGICZNEJ
WZROST ŚWIADOMOŚCI ZAGROŻEŃ EKOLOGICZNYCH
CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Edukacja ekologiczna / wg E. J. Frątczaków/ to „świadomie zamierzona, celowa, planowa, systematyczna i stopniowa działalność nauczyciela (rodziców, opiekunów) wobec dzieci przy ich pozytywnej motywacji i wielostronnej działalności..”. Już w przedszkolu można wprowadzać podstawowe elementy ochrony środowiska naturalnego, przez które będziemy w dziecku kształtować postawę ekologiczną. Postawa ta będzie charakteryzowała się ciekawością świata i współzależnością występującą w tym świecie, poczuciem więzi z przyrodą i ludźmi oraz uczeniem się odpowiedzialności za przyrodę i środowisko.
Program „MALI EKOLODZY” przeznaczony jest dla dzieci 6 - letnich Przedszkola nr 10 w Malborku. Opracowany został zgodnie z Podstawą Programową wychowania przedszkolnego (Dz. U. Nr 51 z 2002, poz. 458) i należy go traktować jako rozszerzenie treści z następujących obszarów edukacyjnych:
Poznawanie i rozumienie siebie i świata.
Nabywanie umiejętności poprzez działanie.
Budowanie systemu wartości
Program stanowi narzędzie do osiągnięcia nadrzędnego celu edukacji przedszkolnej - jakim jest wspomaganie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi, w zgodzie ze środowiskiem społeczno - kulturowym i przyrodniczym.
CELE PROGRAMU EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
Edukacja ekologiczna ma na celu kształtowanie wrażliwości oraz odpowiedzialnego i racjonalnego stosunku do środowiska przyrodniczego. Główne założenia naszego programu da się ująć w pięciu punktach.
Są to:
Rozbudzanie świadomości ekologicznej.
Kształcenie postawy odpowiedzialności za stan środowiska.
Poznanie współzależności między człowiekiem, a środowiskiem.
Współudział rodziców w edukacji ekologicznej.
Współpraca z organami samorządu i innymi instytucjami w zakresie promowania edukacji ekologicznej /dostarczenie przykładów konkretnych działań na terenie placówki i możliwości współpracy z innymi przedszkolami, instytucjami).
CELE OGÓLNE
Rozbudzenie potrzeby kontaktu z przyrodą
Uświadomienie znaczenia i piękna otaczającego środowiska naturalnego
Uświadomienie odpowiedzialności za stan środowiska w najbliższym otoczeniu
Zaznajomienie z podstawowymi zasadami ochrony środowiska i rozumienie konieczności ich przestrzegania
Postrzeganie norm ekologicznych przez samych siebie i innych
poznanie pojęcia „odpady”, źródła i rodzaje odpadów w środowisku lokalnym
Stworzenie możliwości oddziaływania poprzez edukację dzieci na ich najbliższych.
Promowanie zdrowego stylu życia w zdrowym środowisku.
B) CELE OPERACYJNE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
Dziecko zdobywa podstawowe wiadomości dotyczące:
słownictwa o treści przyrodniczo - ekologicznej
ekosystemów, obiektów i zjawisk w najbliższym środowisku
postrzegania zależności między człowiekiem, a środowiskiem
zasad ochrony przyrody
segregowania i wtórnego wykorzystania niektórych odpadów
Dziecko zdobywa podstawowe umiejętności w zakresie:
obserwacji środowiska i wnioskowania, porównywania, analizowania na podstawie obserwacji, zabaw badawczych
kształcenie szacunku do przyrody i jej piękna
postrzegania zależności pomiędzy stanem środowiska zdrowiem człowieka
mądrego korzystania z zasobów natury
dostrzegania nieprawidłowości i reagowania na nie w trosce o przyrodę
gromadzenia materiału przyrodniczego w zgodzie z normami ekologicznymi
uczestnictwa w działaniach mających na celu ochronę i zapobieganie dewastacji środowiska
segregowania i wtórnego wykorzystywania niektórych odpadów
Dziecko kształci postawy i przekonania dotyczące:
znaczenia i piękna obiektów, zjawisk w najbliższym środowisku przyrodniczym
konieczności czynnej ochrony środowiska naturalnego
ekologicznego stylu życia
potrzeby segregowania odpadów, wykorzystywania surowców wtórnych
Tak sformułowane cele stwarzają warunki do kształtowania u dziecka postawy proekologicznej, zdolności poznawania zjawisk przyrodniczych i społecznych oraz poczuciem więzi z przyrodą i ludźmi jako częścią najbliższego środowiska
PROCEDURA OSIĄGANIA CELÓW
W celu przeprowadzenia prawidłowej realizacji przedstawionego programu istotne jest stosowanie metod aktywizujących przy jednoczesnym ograniczeniu metod podających. Metody i techniki aktywnego poznawania zachęcają dzieci do samodzielności w rozwiązywaniu problemów, nauczą systematyczności i współpracy w grupie, wzmacniają wiarę we własne siły, rozwijają wyobraźnię, myślenie i spostrzeganie u dzieci.
Propozycje metod:
zabawa naśladowcza
pedagogika zabawy
opowieści ruchowe
zajęcia terenowe
zabawy badawcze
obserwacje
eksperyment
gry dydaktyczne
elementy dramy
inscenizacje
muzykoterapia
gimnastyka mózgu
Sprawna i efektywna realizacja programu wymaga stosowania przez nauczyciela odpowiednich, urozmaiconych form prowadzenia zajęć /indywidualnej, w zespołach i zbiorowej/ z uwzględnieniem predyspozycji indywidualnych dzieci.
DZIAŁANIA ZWIĄZANE Z REALIZACJĄ PROGRAMU:
WRZESIEŃ
Sprzątanie Świata - udział w ogólnopolskiej akcji.
Wycieczka do lasu. Obserwacja środowiska leśnego w zależności od pory roku - jesień; wpływ odpadów na środowisko leśne.
PAŹDZIERNIK
Zorganizowanie konkursu plastycznego dla wszystkich dzieci w przedszkolu pt. „Las i jego mieszkańcy”.
Ćwiczenia dramowe np. „Jestem drzewem”, „Smutny i wesoły kwiat”.
Zorganizowanie Balu Jesieni w przedszkolu. Utrwalenie charakterystycznych cech jesieni.
LISTOPAD
Zapoznanie rodziców z kierunkiem naszych działań proekologicznych,
Zachęcenie ich do współpracy na rzecz przedszkola i ochrony środowiska (przeprowadzenie zebrań).
Zbieramy Baterie - akcja zbiórki zużytych baterii.
„Zdążyć przed zimą”- akcja charytatywna zbiórka używanej odzieży.
GRUDZIEŃ
Słuchanie wierszy, opowiadań o charakterystycznych cechach zimy. Obserwacja zimowego krajobrazu, zabawy na śniegu.
Obserwowanie przez lupę zanieczyszczonego śniegu.
STYCZEŃ
Eksperymentowanie z wodą, lodem, śniegiem, węglem ,magnesem, wiatrem, filtrowanie wody.
Wykonywanie prac plastycznych przedstawiających zwierzęta w okresie zimy oraz charakterystyczne cechy zimy.
Obserwowanie i dokarmianie ptaków w karmnikach. Zbiórka i segregacja pokarmów dla ptaków.
LUTY
Hodowla różnych roślin doniczkowych w celu tworzenia mikroklimatu, uatrakcyjnianie kącików przyrody. Założenie hodowli roślin ( np. cebula, groch, fasola, ) w „zimowym ogródku”.
Utworzenie w sali przedszkolnej kącika „Laboratorium Małego badacza”.. Wyposażenie w lupy, pojemniki, okazy przyrody nieożywionej.
Czytanie haseł, zdań i tekstów o tematyce ekologicznej.
MARZEC
Powitanie Pierwszego Dnia Wiosny. Wycieczka nad rzekę z ekologiczną Marzanną.
Proszę NIE PAL - akcja antynikotynowa dla rodziców. Słuchanie literatury dziecięcej o tematyce zanieczyszczeń powietrza, np. ,,Historia pewnego komina fabrycznego”.
Zorganizowanie zbiórki odpadów, segregacja odpadów w przedszkolu.
Wykonywanie prac plastycznych z rozmaitych odpadów bezpiecznych dla dzieci pod hasłem „Baw się z nami papierowymi odpadami”.
KWIECIEŃ
Zorganizowanie akcji pod hasłem ,,Święto Ziemi” m.in. Marsz Ekologiczny.
Zorganizowanie Święta Drzewa. Przeprowadzenie konkursu wśród przedszkolaków w celu nadania imion dla najstarszych drzew znajdujących się w ogrodzie przedszkolnym.
Zorganizowanie konkursu dla dzieci z malborskich przedszkoli i klas „0” pt. „Woda źródłem życia” przy współpracy Urzędu Miasta Malborka.
Zorganizowanie heppeningu pod hasłem „Woda źródłem życia”.
Posadź roślinkę - akcja przedszkola.
Organizowanie wielokrotnych spotkań z naturą: łąka, las, park.
Organizowanie zajęć wychowawczo - dydaktycznych w naturalnym środowisku np. ćwiczenia gimnastyczne, zajęcia plastyczne w ogrodzie przedszkolnym.
Bal Eko - Ludka w przedszkolu. Uroczysta przysięga i pasowanie na Eko - Ludka. Konkurs plastyczny „Ekologiczne nakrycie głowy chroniące przed promieniami słonecznymi”.
Teatrzyk śmieciowy pt. „Smutna Ziemia” wg programu edukacyjnego „Bryza” str. 45
MAJ
Działalność bezpośrednia dzieci w środowisku przyrodniczym - zabawy i obserwacje przyrodnicze w ogrodzie, spacery po najbliższej okolicy, wycieczki bliższe i dalsze.
Zapoznanie z rolą kompostownika na terenie naszego przedszkola.
Prowadzenie gier i zabaw o tematyce ekologicznej w sali oraz w ogrodzie . Zapoznanie dzieci z podstawowymi sposobami ochrony środowiska naturalnego w ich najbliższym otoczeniu, w mieszkaniu, w mieście, w parku, w lesie.
Nauka piosenek i wierszy o tematyce ekologicznej np. „Leśne duszki”.
Podpatrywanie i fotografowanie ( przez dzieci i rodziców) okazów przyrody i zwierząt oraz utworzenie wystawy fotograficznej pt. „Piękno natury”. Konkurs fotograficzny „Piękno przyrody”. (Współpraca z Urzędem Miasta Malborka)
Układanie rymowanek zawierających słowa np. szanuj zieleń, oszczędzaj wodę, dzikie wysypisko śmieci, wycinanie lasów, katastrofa ekologiczna.
CZERWIEC
Wycieczka autokarowa do oczyszczalni ścieków w Malborku.
Wycieczka ekologiczna „Rzeka Nogat - środowiskiem życia roślin i zwierząt”.
Tworzenie pogodnych i zanieczyszczonych krajobrazów poprzez malowanie i wyklejanie.
Udział dzieci w plenerze malarskim zorganizowanym w ogrodzie przedszkolnym.
Quiz ekologiczny w ogrodzie przedszkolnym. Podsumowanie programu.
OCZEKIWANIA OSIĄGNIECIA:
Dziecko po realizacji programu powinien umieć:
dbać o piękno przyrody
podejmować działania na rzecz ochrony przyrody i poprawy stanu środowiska
segregować śmieci
uzasadniać konieczności zmniejszania ilości i objętości odpadów
oceniać działalność człowieka jako korzystną lub niekorzystną dla środowiska
uzasadniać konieczność ochrony przyrody i dbania o środowisko
FORMY EWALUACJI:
obserwacja zaplanowanych działań
praktyczny sprawdzian umiejętności - Quiz ekologiczny w czerwcu 2007 r. ( scenariusz- Aneks)
LITERATURA:
„Ten piękny tajemniczy świat” - Edukacja ekologiczna w przedszkolu. T.Gałczyńska Warszawa 1997
„Ekologia w przedszkolu” - Program edukacji ekologicznej G. Kutyłowska
„Koncepcja edukacji ekologicznej w przedszkolu i nauczaniu początkowym” A. Suchora - Olech
„Na ratunek Ziemi” - L. Schwartz, wyd. Astrum, Wrocław 1993
„Ekologia i ochrona środowiska dla dzieci w wieku przedszkolnym” - J. Frątczak, Stowarzyszenie zdrowy człowiek w Warszawie, 1993
„Wychowanie ekologiczne w przedszkolu” - P. Skubała - „Wychowanie w przedszkolu 1996
„Kształtowanie świadomości ekologicznej w przedszkolu - Wychowanie w przedszkolu 4/93
Program edukacyjny pt. „Jak chronić środowisko?” BRYZA, cz. VI gry, zabawy, ćwiczenia, Elżbieta Tyralska - Wojtycza, Gdańsk - Gdynia 2000 r.
Ramowy Program Edukacji Ekologicznej dzieci w wieku 3 - 6 lat
„Ekologia od przedszkola” - Krystyna Datkun - Czerniak Wojewódzki Ośrodek Metodyczny Elbląg 1992 r.