System partyjny w Polsce
Wybory 2001
23 września 2001 roku w całej Polsce odbyły się wybory do parlamentu III RP.
W wyborach do sejmu stanęło 9 partii politycznych, sześć, które przekroczyło 5-cioprocentowy próg wyborczy dostało się do parlamentu, natomiast dotychczas rządzący AWS i UW nie weszły do parlamentu.
SLD-UP |
41,04 % |
216 |
PO |
12,68 % |
65 |
Samoobrona |
10,20 % |
53 |
PiS |
9,50 % |
44 |
PSL |
8,98 % |
42 |
LPR |
7,87 % |
38 |
Mniejszość N. |
0,38 % |
2 |
AWS |
5,60 % |
|
UW |
3,10 % |
|
W wyborach tych obowiązywała ordynacja wyborcza z 12 kwietnia 2001 roku.
Czynne prawo wyborcze ma każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat. Bierne prawo wyborcze do Sejmu 21 lat, do Senatu 30 lat.
Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie, tajne i proporcjonalne, do Senatu powszechne, bezpośrednie, tajne.
Obowiązuje 5-cio % prób wyborczy dla partii i 8-mio % dla koalicji. Co istotne ordynacja zlikwidowała obowiązującą dotychczas listę krajową!!!
Ponadto utworzono 41 okręgów wyborczych, liczących od 7 do 19 mandatów. Ustalenie liczby mandatów przypadającej na każdy z okręgów dokonuje się na podstawie tzw. jednolitej normy przedstawicielstwa, obliczanej przez podzielenie liczby mieszkańców kraju przez 460.
Jak doskonale wiemy wybór systemu rozdzielania mandatów ma istotne znaczenie polityczne, może bowiem przesądzić o układzie sił w parlamencie. Tak się stało w 2001 roku, gdy kilka miesięcy prze wyborami AWS wspierana przez UW i PSL zmieniła dotychczasowy podział mandatów.
W 2001 roku zastosowano metodę St. Lague, która daje więcej szans małym i średnim ugrupowaniom/ był to celowy zabieg AWS, któremu poparcie spadało znacząco. Gdyby nie wprowadzono tej zmiany koalicja SLD-UP przy tym starym podziale mandatów otrzymałaby więcej niż 230 miejsc w parlamencie i mogłaby samodzielnie rządzić bez koalicji z PSL-em/.
Podział mandatów wg tej metody polega na budowie ciągu ilorazów, a następnie dzieleniu ich przez kolejne liczby nieparzyste (1, 3, 5, 7) do momentu uzyskania tylu ilorazów, ile mandatów jest do obsadzenia. Polska we wcześniejszych wyborach wprowadziła swoją małą modyfikację pierwszym dzielnikiem jest 1,4 a nie 1.
Rok później - 26 lipca 2002 roku odstąpiono od tej metody i przywrócono metodę d'Hondta (preferującą silne i duże ugrupowania), która polega na tym, iż liczby głosów oddanych na poszczególne listy w okręgu wyborczym porządkuje się w ciąg liczb od największej do najmniejszej, a następnie dzieli się przez kolejne liczby całkowite ( 2 3 4 5). W ten sposób powstaje tabela ilorazów, z której wybieramy kolejno tyle największych liczb, ile mandatów mamy do obsadzenia.
Partie polityczne w Polsce - ustawa o partiach politycznych z 27 czerwca 1997 roku.
PARTIA POLITYCZNA - definicja, cechy charakterystyczne.
Wg ustawy partia polityczna jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.
Do partii politycznych mogą należeć wyłącznie osoby pełnoletnie, posiadające polskie obywatelstwo.
Apartyjność w piastowaniu niektórych stanowisk, np. żołnierzy zawodowych, sędziów, prokuratorów, policjantów bądź zawieszenie członkostwa na czas sprawowania funkcji, np. członka KRRiT, RPP etc....
STRUKTURA I ZASADY DZIAŁANIA PARTII POLITYCZNYCH
Partie kształtują swoją strukturę i zasady działania zgodnie z zasadami demokracji,
w szczególności poprzez zapewnienie jawności struktur, powoływania organów partii
w drodze wyborów oraz podejmowania uchwał większością głosów.
Partia polityczna nie może jednak w pełni korzystać z wewnętrznej autonomii, kwestie struktury i zasad funkcjonowania reguluje bowiem statut, który powinien być uchwalony przez zgromadzenie demokratycznie wybranych przedstawicieli danej partii.
Statut powinien zawierać:
Nazwę, skrót nazwy i siedzibę partii,
Sposób nabywania i utraty członkostwa,
Prawa i obowiązki członków,
Organy partii, w tym organy reprezentujące partie na zewnątrz, oraz organy uprawnione do zaciągania zobowiązań majątkowych, ich kompetencje oraz czas trwania kadencji,
Tryb dokonywania wyboru organów partii i uzupełniania składów tych organów,
Sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, uzyskania środków finansowych oraz tryb sporządzania i zatwierdzania informacji o działalności finansowej partii,
Zasady tworzenia i znoszenia terenowych jednostek organizacyjnych partii,
Zasady dokonywania zmian statutu,
Sposób rozwiązania się partii, tryb połączenia się z inną partią/ partiami.
EWIDENCJA PARTII POLITYCZNYCH
Artykuł 11 ustawy nakłada na partię obowiązek zgłoszenia partii do ewidencji, jako niezbędny warunek w procesie jej tworzenia. Sąd Okręgowy w Warszawie, którego zadaniem jest prowadzenie ewidencji partii politycznych, może zarejestrować nową partię, jeśli spełni ona następujące warunki:
przedstawi nazwę partii,
jej skrót,
adres siedziby,
imiona, nazwiska i adresy osób wchodzących w skład organów uprawnionych do reprezentowania partii na zewnątrz oraz do zaciągania zobowiązań majątkowych,
Zgłoszenia dokonują 3 osoby uprawnione do występowania w imieniu partii.
Do zgłoszenia obligatoryjnie trzeba dołączyć statut partii politycznej oraz listę podpisów, co najmniej 1000 pełnoletnich obywateli Polski, którzy zdecydowali się własnoręcznym podpisem poświadczyć swoje poparcie dla powstającej partii. Fakultatywnie można dołączyć logo / symbol graficzny partii.
O wszelkich zmianach w statucie, adresie siedziby oraz w składzie organów uprawnionych do reprezentowania partii na zewnątrz partia zawiadamia Sąd w terminie 14 dni od dnia dokonania tych zmian.
Wpisanie partii do ewidencji następuje bezzwłocznie, chyba że pojawia się wątpliwości co do zgodności celów i zasad działania partii. Sprzeczność z Konstytucją wyraża się, gdy partia:
buduje swoja strukturę i organizacje w sprzeczności z zasadami dobrowolności i równości obywateli,
zamierza wpływać metodami niedemokratycznymi na kształtowanie polityki państwa,
utajnia sposób finansowania,
odwołuje się w swoim programie do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu,
dopuszcza nienawiść rasową,
zakłada stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływania na politykę państwa,
przewiduje utajnienie struktur.
W tej sytuacji sąd odmawia wpisu do ewidencji. Decyzja ta- postanowienie nie podlega zaskarżeniu. Jest to decyzja ostateczna i ma moc powszechnie obowiązującą.
FINANSOWANIE PARTII
źródła finansowania partii są jawne, i mogą być gromadzone wyłącznie na rachunkach bankowych,
majątek partii politycznej powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, z dochodu z majątku oraz z określonych w ustawie dotacji i subwencji (osiągnięcie w wyborach 3% poparcia w skali kraju dla partii i 6% dla koalicji). Majątek ten może być przeznaczony wyłącznie na cele statutowe lub charytatywne,
partia polityczna nie może prowadzić działalności gospodarczej ani pozyskiwać środków ze zbiórek publicznych,
może zaciągać kredyty bankowe na cele statutowe,
może pozyskiwać dochody z majątku pochodzącego z:
oprocentowania środków zgromadzonych na rachunkach bankowych,
obrotu obligacjami Skarbu Państwa i bonami skarbowymi,
ze zbycia należącego do partii majątku.
Partie są zobligowane do corocznego składania informacji finansowej z otrzymywanej subwencji - o wydatkach poniesionych z tej subwencji. Ustawowy termin to 31 marca następnego roku.
PKW w ciągu 4 miesięcy od dnia otrzymania tej informacji może ją przyjąć, przyjąć
i wskazać zarazem na uchybienia lub odrzucić, jeśli stwierdzi, iż partia wykorzystała środki niezgodnie z jej działalnością statutową.
W tej sytuacji partia ma 7 dni na wniesienie skargi do Sądu Najwyższego. Jeśli decyzja będzie nieprzychylna partia traci na rok subwencje podobnie jeśli nie złoży informacji
w ogóle.
Oddzielną kwestią jest sprawozdanie o źródłach pozyskiwania środków finansowych
w tym o kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania. Termin również do 31 marca. PKW ma 4 miesiące na rozpatrzenie. Może je przyjąć, przyjąć i wskazać zarazem na uchybienia lub odrzucić. W przypadku nie złożenia w terminie PKW występuje
z wnioskiem do Sądu o wykreślenie partii z ewidencji.
Oprócz subwencji partia lub koalicja wyborcza, która przekroczyła próg wyborczy otrzymuje dotację podmiotową za każdy 1 mandat w parlamencie.
LIKWIDACJA PARTII
Partia podlega likwidacji wskutek:
rozwiązania mocą uchwały uprawnionego statutowego organu partii,
postanowienia sądu o wykreśleniu partii z ewidencji,