SZKOLENIE PRACOWNIKÓW W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

Problematyka szkolenia w zakresie BHP jest uregulowana przez art. 224-226 P 003 i dotyczy wszystkich zakładów pracy, niezależnie od formy ich własności. Działalność szkoleniowa w dziedzinie BHP może być prowadzona przez pracodawców, a na ich zlecenie także przez ośrodki resortowe lub wojewódzkie (podległe wojewodom) oraz przez inne jednostki i organizacje uprawnione do prowadzenia tej działalności. Osoba fizyczna lub prawna, która chce podjąć działalność szkoleniową w zakresie BHP powinna uzyskać wpis do ewidencji prowadzonej przez kuratora oświaty właściwego dla siedziby takiej firmy.

Jednostki organizacyjne i prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie BHP powinny zapewnić (P 206 i P 207):

• programy dla poszczególnych rodzajów szkolenia

• wykładowców i instruktorów o wysokich kwalifikacjach, odpowiednich do realizowanych programów szkolenia, posiadających przygotowanie dydaktyczne,

• odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej:

• wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia.

• prowadzenie odpowiedniej dokumentacji, jak też wydawanie zaświadczeń o ukończeniu szkolenia.

Szkolenie, w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy powinno zapewnić pracownikom:

• zaznajomienie się z zagrożeniami wypadkowymi i chorobowymi związanymi z wykonywaną pracą,

• poznanie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy na określonym stanowisku oraz związanych z tym stanowiskiem obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie BHP,

• nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych pracowników,

• nabycie umiejętności postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielania pomocy osobom, które uległy wypadkom.

 

 

PODSTAWOWE OBOWIĄZKI PRACODAWCY W ZAKRESIE SZKOLENIA BHP

• Pracodawca jest obowiązany na własny koszt, przed dopuszczeniem pracownika do pracy, przeszkolić go w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz prowadzić okresowe szkolenia w tym zakresie.

• Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na niej obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

• Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy.

WAŻNE NIE WOLNO DOPUŚCIĆ PRACOWNIKA DO PRACY DO KTÓREJ WYKONANIA NIE POSIADA ON KWALIFIKACJI LUB POTRZEBNYCH UMIEJĘTNOŚCI ORAZ DOSTATECZNEJ ZNAJOMOŚCI PRZEPISÓW ORAZ ZASAD BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY.

ZASADY SZKOLENIA PRACOWNIKÓW W ZAKRESIE BHP

Dotychczas zasady szkolenia pracowników w zakresie BHP (w zakładach uspołecznionych) były określone w zarządzeniu nr 43 Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 26 września 1984r. w sprawie zasad szkolenia, dokształcania i doskonalenia pracowników uspołecznionych zakładów pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. Urz. MPPiSS Nr 8, poz. 34), zarządzenie to jednak utraciło moc obowiązującą w związku z uchyleniem podstawy prawnej do jego wydania.

Projekt zmiany działu x Kodeksu Pracy "Bezpieczeństwo i higiena pracy" zawiera delegację do wydania rozporządzenia przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dokumentowania tego szkolenia. Zarządzenie to będzie dotyczyć wszystkich zakładów pracy, niezależnie od formy ich właściwości. Ponieważ projekt nowego zarządzenia jest już wstępnie uzgodniony i określa podobne uregulowania jak zawarte w zarządzeniu Nr 43 - zalecane jest prowadzenie nadal szkolenia w zakresie BHP zgodnie z zawartymi w nim zasadami. Nie jest to wymagane prawem, jednak po wejściu w życie nowego rozporządzenia, mogą powstać poważne zaległości, trudne potem do odrobienia w krótkim czasie. W związku z tym wiele zakładów pracy, zarówno uspołecznionych jak i nieuspołecznionych nadal prowadzi szkolenie wg tych zasad. Poniżej zostaną przedstawione w skróconym zakresie zasady szkolenia zgodnie z projektem zarządzenia.

Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzone jest jako:

• szkolenie wstępne,

• szkolenie podstawowe,

• szkolenie okresowe.

SZKOLENIE WSTĘPNE

Szkolenie wstępne przechodzą wszyscy nowozatrudnieni pracownicy, a także studenci odbywający praktyki studenckie oraz uczniowie szkół zawodowych odbywający praktyczną naukę zawodu w zakładach pracy - przed dopuszczeniem ich do pracy.

Szkolenie to jest przeprowadzane w formie instruktażu według programów opracowanych dla poszczególnych grup i stanowisk (zawodów) i obejmuje:

instruktaż ogólny - który powinien zapoznać pracownika z:

• podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w kodeksie pracy,

• z układami zbiorowymi pracy i regulaminami pracy,

• z zasadami i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danym zakładzie pracy,

• z zasadami udzielania pierwszej pomocy .

Poniżej podano przykładowy program instruktażu wstępnego ogólnego:

PRZYKŁAD RAMOWEGO PROGRAMU INSTRUKTAŻU OGÓLNEGO

1. Ogólne zapoznanie z rodzajem działalności zakładu pracy.

2. Ogólne zaznajomienie ze strukturą organizacyjną zakładu pracy

• schemat organizacyjny i miejsce w nim nowozatrudnionego,

• podanie nazwisk i funkcji przełożonych nowozatrudnionego pracownika,

• społeczna inspekcja pracy (jeśli działa w zakładzie).

1. Ogólne rygory bezpieczeństwa, które należy przestrzegać podczas pobytu i poruszania się na terenie zakładu pracy

• miejsca szczególnie niebezpieczne na terenie zakładu, oznakowanie, sygnały bezpieczeństwa itd.

1. Podstawowe obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

• znajomość przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

• obowiązek udziału w szkoleniach i instruktażach w zakresie BHP , poddawanie się wymaganym egzaminom sprawdzającym,

• wykonywanie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przestrzeganie wydawanych w tym zakresie zarządzeń i wskazówek przełożonych,

• dbanie o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,

• stosowanie, zgodnie z przeznaczeniem, środków ochrony zbiorowej,

• używanie przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego,

• poddawanie się badaniom lekarskim prof1laktycznym,

• zawiadomienie przełożonego o zauważonym w zakładzie wypadku przy pracy lub zagrożeniu zdrowia albo życia ludzkiego.

1. Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym

• podstawowe zasady bezpieczeństwa przy obchodzeniu się z urządzeniami elektrycznymi,

• elektryczność a organizm człowieka, możliwość porażenia i poparzenia,

• zakaz samowolnej wymiany bezpieczników i oświetlenia,

• zakaz naprawy jakiegokolwiek sprzętu elektrycznego (nie dotyczy osób z uprawnieniami),

• zakaz posługiwania się uszkodzonym sprzętem elektrycznym,

• zaznajomienie się z metodami udzielania pomocy porażonym.

1. Zasady zaopatrywania pracowników w ochrony osobiste, osobiste, odzież i obuwie robocze

• obowiązek używania przez pracownika ochron osobistych przewidzianych dla danego stanowiska pracy,

• rodzaj i ilość asortymentów zgodnie z tabelą norm,

• pranie i naprawa odzieży roboczej.

1. Zasady higieny osobistej pracowników

• szatnie, utrzymywanie czystości w szafkach,

• stołówka, zasady korzystania,

• utrzymywanie w czystości bielizny i ubrania,

• utrzymywanie w czystości ciała.

1. Postępowanie w razie wypadku przy pracy

• niezwłoczne udzielenie pomocy poszkodowanemu i zawiadomienie przełożonego oraz pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy,

• telefony alarmowe (numery).

1. Transport ręczny i mechaniczny

• rodzaj sprzętu transportowego używanego w zakładzie pracy,

• normy ręcznego dźwigania.

1. Odpowiedzialność za nieprzestrzeganie przepisów BHP

• odpowiedzialność regulaminowa ( upomnienie, nagana, kara pieniężna),

• odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika (art. 281-283 P 003),

• odpowiedzialność karna (art. 191 i 192 KK),

• odpowiedzialność cywilna.

1. Podstawowe zasady bezpieczeństwa pożarowego

• zachowanie się w razie zauważenia pożaru,

• sprzęt gaśniczy, rozmieszczenie,

• zakaz palenia w miejscach niedozwolonych.

1. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach.

UWAGA Instruktaż ogólny przeprowadzają pracownicy służby  bezpieczeństwa i higieny pracy.

Dla udokumentowania szkolenia (instruktażu ogólnego) pracownicy służby BHP powinni prowadzić odpowiedni rejestr. Poniżej podano wzór takiego rejestru.

Wzór

Nazwa zakładu

Rejestr instruktażu ogólnego BHP

Lp.	Nazwisko i imię	Zawód	Tematyka instruktażu	Nazwisko prowadzącego instruktaż	Data instruktażu	Podpis pracownika instruowanego
1	2	3	4	5	6	7
1.
2.
...

Do rejestru powinien być dołączony program instruktażu ogólnego.

Po przeprowadzeniu instruktażu ogólnego i następnie instruktażu szczegółowego na stanowisku pracy - pracownik powinien otrzymać zaświadczenie o ukończeniu szkolenia wstępnego. Odpis takiego zaświadczenia należy przechowywać w aktach osobowych pracownika. Poniżej podano wzór takiego zaświadczenia.

Wzór

ZAŚWIADCZENIE

O UKOŃCZENIU SZKOLENIA WSTĘPNEGO Z ZAKRESU BHP

 

1. Imię i nazwisko............................................................................................................................

2. Stanowisko...................................................................................................................................

3. Data przyjęcia..............................................................................................................................

4. Instruktaż ogólny.

Nazwisko prowadzącego............................................................................................................

Ilość godzin .............................. Podpis pracownika...................................................

5. Instruktaż szczegółowy na stanowisku pracy.

Nazwisko prowadzącego............................................................................................................

Ilość godzin .............................. Podpis pracownika...................................................

6. Dopuszczenie do samodzielnej pracy.

Nazwisko dopuszczającego (lub skład komisji egzaminacyjnej)

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Data ...................................

Instruktaż szczegółowy na stanowisku pracy - powinien zapoznać pracownika z zagrożeniami występującymi na określonym stanowisku pracy, sposobami ochrony przed zagrożeniami oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tym stanowisku.

Instruktaż szczegółowy przeprowadza się w odniesieniu do pracowników:

• zatrudnionych na stanowiskach robotniczych,

• uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu,

• studentów odbywających praktyki studenckie,

• innych pracowników, którzy będą mieli bezpośredni kontakt z produkcją i jej kontrolą lub których charakter pracy wiąże się z narażeniem na zagrożenia zawodowe, . przenoszonych na stanowiska o których mowa wyżej,

• pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach w przypadku zmiany warunków techniczno - organizacyjnych (zmiana procesu technologicznego, zmiana organizacji stanowisk pracy, wprowadzenie do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia i niebezpiecznych oraz nowe urządzenia, maszyny i inne urządzenia).

Czas trwania instruktażu szczegółowego powinien być uzależniony od przygotowania zawodowego pracownika, dotychczasowego stażu pracy oraz rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być zatrudniony.

UWAGA Instruktaż szczegółowy przeprowadza osoba kierująca pracownikami, wyznaczona przez pracodawcę, posiadająca odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz przeszkolona w zakresie metod prowadzenia instruktażu.

SZKOLENIE PODSTAWOWE

Szkolenie podstawowe ma na celu opanowanie przez uczestników szkolenia wiedzy i umiejętności niezbędnych do wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z obowiązującymi zasadami i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Szkolenie podstawowe przeprowadza się jednorazowo w terminie:

do 3 m-cy od rozpoczęcia pracy na określonym stanowisku dla:

• pracodawców,

• pracowników służby BHP,

• kierowników komórek organizacyjnych zakładów produkcyjnych, transportowych, budowlanych, montażowych, handlowych i usługowych,

• mistrzów, brygadzistów i innych osób kierujących pracownikami,

• pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych,

do 6 m-cy od rozpoczęcia pracy na określonym stanowisku dla:

• projektantów i konstruktorów,

• innych pracowników inżynieryjno - technicznych zakładów pracy,

• pozostałych pracowników zakładów pracy, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne lub z odpowiedzialnością w zakresie BHP.

UWAGA Na stanowiskach pracy, na których występują szczególnie duże zagrożenia dla zdrowia oraz zagrożenia wypadkowe, szkolenie podstawowe powinno być przeprowadzone bezpośrednio po rozpoczęciu pracy na tych stanowiskach.

SZKOLENIE OKRESOWE

Celem szkolenia okresowego jest ugruntowanie i pogłębianie wiadomości i umiejętności pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy nabytych w czasie szkolenia wstępnego i podstawowego oraz zaznajomienie ich z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie. Szkolenie okresowe odbywają te same osoby, które odbyły szkolenie podstawowe. Częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego określa pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a w przypadku ich braku, z przedstawicielami pracowników. Szkolenie powinno być prowadzone nie rzadziej niż:

• co 3 lata - w formie instruktażu - dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych,

• co 6 lat - dla pozostałych pracowników.

FORMY PROWADZENIA SZKOLENIA W ZAKRESIE BHP

Szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy mogą być prowadzone w następujących formach:

instruktażu - rozumianego jako szkolenie lub doskonalenie, w trakcie którego odbywa się teoretyczne i praktyczne przekazywanie wiadomości w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w wymiarze nie przekraczającym 30 godzin,

seminarium - rozumianego jako szkolenie lub doskonalenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, obejmujące od 10 do 60 godzin zajęć teoretycznych i praktycznych,

kursu - rozumianego jako szkolenie lub doskonalenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, obejmujące zajęcia teoretyczne i praktyczne, w wymiarze od 30 do 200 godzin,

studium podyplomowego - rozumianego jako szkolenie lub doskonalenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, obejmujące od 150 do 600 godzin zajęć teoretycznych i praktycznych,

samokształcenia kierowanego - rozumianego jako szkolenie lub doskonalenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, obejmujące zajęcia teoretyczne i praktyczne oraz naukę własną pracowników.

Programy szczególnych rodzajów szkolenia wymienionych wyżej, określające szczegółową tematykę, formy realizacji i czas trwania szkolenia, opracowują dla poszczególnych grup stanowisk (zawodów) pracodawcy lub upoważnione jednostki w oparciu o programy wzorcowe wydane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej.

BIBLIOGRAFIA

Bogdan Rączkowski “BHP w praktyce”.

 

---