37 Zabór rosyjski przed powstaniem styczniowym

podręcznik, str. 241-244

1. Przyczyny wybuchu powstania styczniowego:

1. brak nadziei na autonomię Królestwa Polskiego- słowa cara Aleksandra II- „ Żadnych marzeń, panowie” skierowane do Polaków

2. tłumione przez władze carskie manifestacje patriotyczne Polaków:

- noszenie biżuterii patriotycznej, tradycyjnego polskiego stroju ( kontusz, żupan), odzieży żałobnej

- uroczysty pogrzeb gen. Katarzyny Sowińskiej

• brutalne rozpędzenie manifestacji patriotycznej 8 IV 1861 r. na Placu Zamkowym- wojska carskie zastrzeliły około 100 uczestników)

3. osłabienie Rosji po klęsce w wojnie krymskiej - nadzieje powstańców na powtórzenie sukcesu Włochów z roku 1860

4. sprawa chłopska- V 1861 dekret o zniesieniu poddaństwa przez władze carskie ( carat w ten sposób skutecznie zniechęcił chłopów do ewentualnego udziału w powstaniu)

5. polityka ugodowa wobec caratu margrabiego Aleksandra Wielopolskiego ( sprawował funkcję naczelnika rządu): niepopularnego wśród patriotów polskich

• spolszczenie szkolnictwa i administracji,

• utworzenie w roku 1862 Szkoły Głównej

6. działalność organizacji konspiracyjnych:

- „czerwoni”-

* radykalne hasła społeczne,

* uwłaszczenie chłopów bez odszkodowań dla ziemian,

* zwolennicy szybkiego wywołania powstania

* uczestnicy manifestacji patriotycznych,

* władze „czerwonych” Komitet Centralny Narodowy, który na początku powstania przekształcił się w Tymczasowy Rząd Narodowy

* główne postacie „czerwonych”: Stefan Bobrowski, Ludwik Mierosławski, Jarosław Dąbrowski, Ignacy Chmieleński

- . „biali”:

* liberałowie, ziemiaństwo, przemysłowcy ( burżuazja), inteligencja,

* zwolennicy dyplomacji międzynarodowej, niechętni idei powstania,

* zapowiadali uwłaszczenie chłopów, ale z odszkodowaniami dla ziemiaństwa,

* główni przedstawiciele: Leopold Kronenberg, Marian Langiewicz, Andrzej Zamoyski

* przejęli władzę podczas powstania zmieniając Tymczasowy Rząd Narodowy ( „czerwonych”) na Rząd Narodowy ( władza wykonawcza i ustawodawcza, własna administracja, podatki, obligacje, sądy, policja

g. „branka” - bezpośrednia przyczyna wybuchu powstania styczniowego

Niespodziewany pobór do wojska carskiego, zarządzony przez margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, by pokrzyżować szyki organizacjom przygotowującym powstanie ( listy imienne zamiast losowania). Zarządzona w dniach 14/15 stycznia 1863 r. stała się bezpośrednim powodem wybuchu powstania.

---