Cel pełnego zatrudnienia		W GR nadwyżka podaży zasobów pracy w stosunku do popytu na te zasoby - osiągamy gdy stopa bezrobocia nie przekroczy z góry ustalonego poziomu (3%-5%) W GNR nadwyżka popytu na zasoby pracy w stosunku do podaży - osiągamy gdy ilość wolnych miejsc pracy jest większa od liczby osób poszukujących zatrudnienia lub co najmniej jest równa tej liczbie
Cele i środki polityki gospodarczej				CELE: - systemowe (utrzymanie albo zmiana systemu i porządku gospodarczego) - procesowe (wzrost gospodarczy , pełne zatrudnienie, stabilizacja wartości pieniądza, zewnętrzna równowaga gospodarcza, sprawiedliwy podział dochodu i majątku ) ŚRODKI: instrumenty polityki gospodarczej służą do oddziaływania na inne układy, przedsięwzięcia władz publicznych o charakterze inwestycyjnym i organizacyjnym, umowy zawierane przez władze publiczne
Cele i zasady państwa					CELE -dobrobyt obywateli - państwo stwarza warunki aby obywatele mogli żyć w dobrobycie - bezpośredni związek z polityką gospodarczą Państwo powinno pomagać , chronić osoby, które nie z własnej winy nie są w stanie zaspokoić swoich potrzeb -opiekuńcza rola państwa- związek z polityką społeczną, państwo powinno chronić te osoby, które nie z własnej winy nie mogą zaspokoić swoich potrzeb. ZASADY - państwo nie powinno naruszać należytej wolności swych obywateli i słusznej swobody ich działania; Wolność „od” - wolność swych obywateli- wolność od ograniczeń. Ograniczenia o charakterze prawnym. Państwo nie powinno mnożyć ograniczeń, aby nie ograniczać wolności obywateli. Wolność „do”- swoboda. Państwo nie powinno ograniczać swobody obywatela do realizacji pewnych celów. Państwo powinno przestrzegać ustanowionego przez siebie porządku prawnego
Cele polityki procesowej	Wzrost gospodarczy, pełne zatrudnienie, stabilizacja wartości pieniądza, zewnętrzna równowaga gospodarcza, sprawiedliwy podział dochodu i majątku
Definicja polityki gospodarczej			I Kruszczyński - polityka gospodarcza polega na bezpośrednim kierowaniu gospodarką narodową przez państwo i pośrednim oddziaływaniu na funkcjonowanie tej gospodarki II Sulmicki - polityka gospodarcza jest to czynność kierownicza władzy centralnej na, którą składają się planowanie i zarządzanie przy czym przez zarządzanie rozumie się organizowanie gospodarki narodowej, sterowanie gospodarką narodową, zasilanie gospodarki w pieniądz poprzez emisję pieniądza i przez kreację pieniądza bankowego - polityka gospodarcza polega na wyborze celów i środków ich realizacji - polityka gospodarcza w świetle transformacji systemowej jest to działalność państwa i instytucji spełniających funkcje powierzone przez państwo, która wywiera wpływ na system i porządek gospodarczy oraz procesy gospodarowania
Diagnoza - przedmiot i na czym polega	Przedmiotem diagnozy jest opis tego wycinka rzeczywistości, który ma podlegać sterowaniu, oddziaływaniu państwa. Dokonując takiego opisu należy dążyć do tego, by określić różnicę między stanem istniejącym i stanem pożądanym - czyli pokazać jak jest, a jak powinno być. Diagnoza dotyczy stanu istniejącego i przeszłości. Diagnoza powinna również odpowiedzieć na pytanie? Jakimi środkami dysponuje podmiot polityki gospodarczej w konkretnych uwarunkowaniach. Chodzi tu o wskazanie środków, które podmiot polityki, rzeczywiście w konkretnej sytuacji, może użyć. W fazie diagnozy nie dokonuje się żadnych wyborów - jest to tylko opis
Dlaczego dąży się aby władze samorządowe były podmiotami polityki gospodarczej			Przyczyny społeczno- polityczne. - Chodzi o upodmiotowienie społeczności, aby społeczności lokalne były podmiotami, decydowały za swój obszar. Alokacja środków publicznych - Władze lokalne są w stanie dopasować strukturę wydatków do struktury potrzeb- większa efektywność wykorzystania środków publicznych. Jeśli władze lokalne to są w stanie lepiej dopasować strukturę wydatków do potrzeb, lepiej zaspokoić społeczne potrzeby dają lepszy efekt. Kontrola wydatkowania środków- konieczność kontroli, im lepiej ona funkcjonuje tym lepsza efektywność wykorzystania środków publicznych. Kontrola funkcjonuje w skali kraju, województwa. System kontroli społecznej jest bardzo ważny, czyli system kontroli niesformalizowanej i ten system jest tym skuteczniejszy im niższy jest szczebel władzy. Jeśli władze samorządowe są podmiotami polityki gospodarczej to można oczekiwać, że efektywność wykorzystania środków publicznych będzie większa, bo skuteczniejsza kontrola i lepsza alokacja. Efektywność gospodarcza w skali kraju.
Dlaczego trzeba uwzględnić wymiar przestrzeni przy rozwiązywaniu problemu instrumentalnego?			Można wskazać 4 przyczyny: Cele polityki gospodarczej mogą być przestrzennie zróżnicowane dążyć Jeżeli w przestrzeni zróżnicujemy cele to i w przestrzeni trzeba różnicować środki. Skutki zastosowanych przez politykę gospodarczą środki mogą być przestrzennie zróżnicowane. Przestrzenne zróżnicowanie efektywności wykorzystania środków publicznych.
Dochody - Podział			Dochody dzieli się wg kryteriów: wg pracy - dzielony dochód w postaci wynagrodzenia za pracą (płaca), wg potrzeb - dzieli się renty ,emerytury, zasiłki, stypendia, - kapitałowe - podział zysków w spółkach kapitałowych
Dochody GR - Proces podziału			2 fazy: pierwotna - dochód dzielony jest między czynniki uczestniczące w procesie wytwórczym (płaca , ziemia, kapitał). W GR nie ma sporu czy jest to sprawiedliwe, sporne są proporcje tego podziału wtórna - w podziale uczestniczy budżet i instytucje para fiskalne. Zachodzi pytanie jaka część dochodu ma pozostać, u tych którzy je pierwotnie otrzymali, a jaką część trzeba odprowadzić do budżetu w postaci podatków i składek ZUS. Na czym polega sprawiedliwy podział ? Mamy tu na myśli dwa cele: zagwarantowanie wszystkim członkom społeczeństwa minimum egzystencji - cel ten państwo osiąga poprzez określenie minimalnej płacy, renty, emerytury, zasiłku zmniejszenie zróżnicowania społecznego pod względem osiąganych dochodów i posiadanego majątku - cel ten osiąga się przy pomoc; systemu podatkowego i częściowo ubezpieczeń społecznych
Dochód - Kapitałowe kryterium podziału	W GR akceptuje się to kryterium, uznaje sieje za sprawiedliwe bo zakłada, że procesy produkcji muszą występować jednocześnie praca ziemia, kapitał. Każdy z tych zasobów produkcji tworzy nową wartość i dlatego powinien otrzymać część tej wartości. W GNR traktuje s taki podział jako niesprawiedliwy. Ponieważ Marks przyjął założenie, że jednym źródłem nowej wartości jest praca i jeśli tylko ona twór nową wartość to cała wartość należy się pracy. Jeśli część tej wartości przechowuje właściciel kapitału czyli zasobów naturalnych to jest niesprawiedliwe. Mamy tu do czynienia z wyzyskiem robotnika przez kapitalistę i dlatego kryterium kapitałowe jest niesprawiedliwe
Dodatnie saldo - występowanie	Import mniejszy od eksportu (I<E), popyt większy od podaży (P>Pd). Jeśli tak jest to grozi to wystąpieniem inflacji. Inflacja nie wystąpi gdy: nadwyżka dochodów z eksportu zostanie zaoszczędzona - nie przekształci się w efektywny popyt na rynku krajowym nadwyżka dochodów zostanie wyeksportowana za granicę w postaci inwestycji zagranicznych.
Dodatnie saldo z zagranicą - kiedy uzasadnione z zagranicą				zachodzi potrzeba spłaty zadłużenia zagranicznego państwo chce zgromadzić rezerwy walutowe
Dodatnie saldo z zagranicą - winno być zróżnicowane						ponieważ gdy jest dodatnie mogą wystąpić konflikty międzynarodowe może wystąpić zjawisko inflacji
Dodatnie saldo z zagranicą - zjawiska inflacyjne nie wystąpią						gdy nadwyżka dochodów zostanie zaoszczędzona i nie przekształci się w efektywny popyt krajowy nadwyżka dochodów zostanie wyeksportowana za granicą w postaci inwestycji zagranicznych, czyli też nie przekształci się w efektywny popyt krajowy
Efektywność w GNR w porównaniu z GR w oparciu o definicję I	Wyróżnia się dwie metody prowadzenia polityki gospodarczej: bezpośrednie kierowanie gospodarką narodową tj. przy użyciu nakazów , zakazów, limitów, zezwoleń - GNR pośrednie oddziaływanie, które wymaga powszechnie obowiązujących norm prawnych i narzędzia za pomocą, których skłania się do określonych zachowań pożądanych przez władzę publiczną Przy pomocy nakazów kieruje się gospodarką gdy: władza centralna realizuje dobro wspólne i formułuje cele, których realizacja pozwoli osiągnąć dobra wspólne - GNR układy gospodarcze kierują się motywem dobra wspólnego, nie dążą do realizacji własnych celów, ale dobra wspólnego w GR każdy wkład ma własne cele i realizuje je. Układami takimi kieruje się w sposób pośredni. System GR jest systemem sprawniejszym. Jeżeli układ jest kierowany przy pomocy nakazów to nie ma szans racjonalnie gospodarować. Łatwiej jest kierować gospodarką za pomocą nakazów, ale wtedy jest niska efektywność gospodarowania
Formy własności	wł. Prywatna - spółki, przedsiębiorstwa (jednoosobowe, rodzinne) wł. Państwowa - przedsiębiorstwa państwowe, spółki Skarbu Państwa wł. Komunalna - przedsiębiorstwa użyteczności publicznej (gazownie) wł. Spółdzielcza - członków spółdzielni wł. Mieszana - spółki prywatno-państwowe
Instrumenty polityki procesowej	Instrumenty o charakterze władczym: - oddziaływania pośredniego - parametry ekonomiczne monetarne (kurs walutowy BC, stopa % BC) fiskalne (publiczne dochody i wydatki) - oddziaływania bezpośredniego - nakazy, zakazy adresowane indywidualnie (limit importu samochodów bezcłowych) adresowane zbiorowo (zakaz wywozu broni do kraju objętego wojną) Instrumenty informacyjne: pasywna polityka informacyjna (podaje informacje w dobrej wieże) aktywna polityka informacyjna (polega na manipulowaniu informacjami)
Instrumenty polityki systemowej	- powszechnie obowiązujące normy prawne, które regulują zachowania układu normy regulujące współdziałanie układów, zasilanie układów, korzystanie z zasobów, dostęp do rynku, konkurencja - normy organizujące gospodarkę - wiąże się je z systemem gospodarczym normy organizujące strefę produkcji, publiczną gospodarkę finansową, działalność emisyjno-kredytową określającą uprawnienia władz publicznych w zakresie kształtowania i kontroli cen
Instrumenty polityki gosp. - kryteria klasyfikacji	1) formalno - prawne, sprawdzamy czy podmiot polityki ma prawo zastosować dany środek 2) doktrynalne:sprawdzamy czy proponowany środek jest zgodny z wyznawaną doktryną ekonomiczną 3)funkcjonalne: na ile rozważany środek będzie skuteczny w konkretnych warunkach (w danym miejscu i czasie) w kontekście stosowania też innych środków polityki

INSTRUMENTY.	Cechą wyróżniającą instrument od innych środków jest to, że przy pomocy instrumentów podmiot polityki wpływa na zachowania układów. Mechanizm osiągania celów: Podmiot polityki ustala cel używa instrumentu na dany układ, który pod wpływem instrumentu zmienia swoje zachowanie, to zachowanie przybliża do osiągnięcia celu. Np. Cel- pełne zatrudnienie- instrument ulga podatkowa dla podmiotów tworzących nowe miejsca pracy. Instrument adresowany jest do układów, podmiotów gospodarczych, powoduje zachowanie- powstaną nowe miejsca pracy, czyli cel osiągany jest przez układy. Cel-Instrument-Układ-Zachowanie
Instytucje spełniające funkcje powierzone przez państwo - definicja IV	Bc Samorządy terytorialne Instytucja para fiskalne ZUS , Fundusze celowe, Główny Urząd Ceł
Koordynacja
Maksymalizacja efektów i minimalizacja nakładów	Maksymalizacja efektów następuje poprzez koncentrację zasobów. Powiększamy skalę działania, czyli koncentrujemy nakłady, czyli im większa skala działania tym efektywność jest większa. Korzyści skali: - bardziej wydajne technologie, - rozłożenie kosztów stałych. Po przekroczeniu pewnej skali mogą nastąpić odwrotne wyniki. Minimalizacja nakładu: Osiąga się efekt ten poprzez substytucję zasobów, inaczej przez substytucję czynników produkcji. W zależności od różnych technik będziemy mieli różne efekty. Należy wybrać taką technikę, przy której koszt wytwarzania jednostki wyrobu będzie najniższy. Minimalny nakład dla osiągnięcia założonego (danego) efektu. WNIOSEK: System nakazowo- rozdzielczy możliwość racjonalnego gospodarowania w skali makro a nie istniała w skali mikro ekonomicznej, w skali przedsiębiorstwa
Małe przedsiębiorstwa w GR - Rola	Warunkiem koniecznym do funkcjonowania GR jest mechanizm konkurencji, jest to powodem ,że władza publiczna preferuje i wspiera rozwój małych i średnich przedsiębiorstw. Uważa, że im więcej układów gospodarczych działa w gospodarce tym lepiej działa mechanizm konkurencji. Druga przyczyna ma charakter narzędziowy - parametry ekonomiczne. Małe i średnie przedsiębiorstwa są bardzo wrażliwe na zmianę parametrów ekonomicznych, więc w warunkach GR łatwiej jest kierować dużą ilością małych i średnich przedsiębiorstw niż niewielką ilością dużych. W GNR jest całkiem na odwrót. Uważa się, że łatwiej jest kierować niewielką ilością przedsiębiorstw dużych niż dużą ilością przedsiębiorstw małych. Duża ilość przedsiębiorstw oznacza, dużą rozpiętość kierowania, w GNR obserwujemy budowanie kolosów gospodarczych - zmniejszenie rozpiętości kierowania, łączenie przedsiębiorstw małych w duże i ułatwianie kierowania (wspólna dyrekcja
Model ekonometryczny	informuje, jaki osiągniemy stopień realizacji celów, jeśli warunki będą się kształtować zgodnie z prognozami i jeśli zastosujemy przewidziane środki. Taki model ekonometryczny może być wykorzystany w drugi sposób (1 jest to prognoza) wychodzimy od celów (ustalamy cele, np. stopa bezrobocia ma zmaleć o 2% itd.) prognozujemy warunki działania i jakie zastosować środki, aby w danych warunkach osiągnąć zamierzony cel. ?C= f (W, Śr)- prognozujemy stopień realizacji celów. C= F (W, Śr ?)- wykorzystanie modelu ekonometrycznego, jakie zastosować środki.
Model ekonomiczny w polityce gospodarczej	Zadaniem ekonomii jest budowa modelu ekonomicznego gospodarki rynkowej. Mogą być modele: całościowe - dotyczą całej gospodarki narodowej cząstkowe - dotyczą branż, regionów Struktura logiczna modeli jest taka jak funkcja C=f (Wd,Sr). Cel polityki C to zmienna zależna, zmienne niezależne to Wd i Śr. Najważniejszą czynnością w modelu tym jest ustalenie zależności funkcyjnych między zmiennymi niezależnymi i zależnymi. Budując model ekonomiczny wykorzystujemy wiedzę ekonomiczną i statystykę matematyczną. W modelu tym z przyczyn ekonomicznych uwzględnia się tylko zmienne najistotniejsze. Modele ekonomiczne są bardzo przydatne przy przewidywaniu skutków zastosowania środków ilościowych
Model państwa - podstawowe dane	teoretyczne skrajnie zdecentralizowany - model idealnej gospodarki rynkowej doskonale scentralizowany - motywem działania jednostki jest dobro publiczne, społeczne, dba się o dobro ogółu, o wszystkim decyduje władza centralna, nie ma pieniądza Model rozwiązań systemów, które funkcjonowały w praktyce( realne) system kierowania bez centralnego planu operacyjnego - istnieje plan centralny system kierowania z centralnym planem operatywnym - plan krótkookresowy z p[precyzyjnym ustaleniem celów, środków i podmiotów, które mają osiągnąć cel współcześnie: scentralizowany - wyrosły z wzorca wypracowanego przez Polskę, Francję zdecentralizowany(federalny) - USA, kraje niemiecko języczne, Rosja
Normy regulujące dostęp do rynku	Dla konsumenta: otwarty - wystarczy mieć pieniądze do zakupów zamknięty - zakup artykułów zabroniony przez prawo ograniczony przedmiotowo - oprócz pieniędzy potrzebne zezwolenie (recepta lekarska) przedmiotowo podmiotowy - by dokonać kupna trzeba spełnić określone warunki (mieć odpowiedni wiek - alkohol) Dla producenta: otwarty -każdy ma prawo prowadzić działalność gospodarczą- wystarczy dopełnić formalności zamknięty - produkcja zakazana przez prawo lub państwo wprowadza monopol ograniczony przedmiotowo - warunkiem podjęcia działalności jest uzyskanie zgody - przedmiotowo podmiotowy - każdy może podjąć działalność ale musi spełnić określone warunki dotyczące wykształcenia, doświadczenia, zawodów, zdania egzaminów państwowych. Dla pracobiorcy: - wolny dostęp do rynku pracy, ograniczenia dotyczą cudzoziemców
Planowanie i koordynacja w systemie GR GNR (ex-post, ex-ante)	PLANOWANIE w każdym systemie gospodarczym się planuje. Podstawową cechą systemu GNR było to, że planem centralnym starano się objąć wszystkie jednostki gospodarki uspołecznionej, a więc niemal całą gospodarkę. W systemie tym układy gospodarcze miały obowiązek planowania, nie tylko dla własnych potrzeb, ale również dla potrzeb szczebla centralnego. Powiązania miały charakter planowy. W GR również się planuje, swój plan buduje również władza centralna, ale nie jest on sumą planów poszczególnych przedsiębiorstw. Tutaj każde przedsiębiorstwo planuje dla siebie i nie ma obowiązku prawnego pokazywania tego planu komukolwiek. Sporządzając taki plan bierze się pod uwagę powiązania poziome, czyli orientuje się na odbiorców, nie bierze się powiązań pionowych, z jednym wyjątkiem -dotyczy to przedsiębiorstw powiązanych kapitałowo. Jeżeli mamy przedsiębiorstwo matka córka to przedsiębiorstwo matka może narzucić przedsiębiorstwu córka obowiązek sporządzania planu wg określonego wzorca i procedura jest taka sama jak w GNR. W GR nie ma obowiązku planowania natomiast posiadanie planu jest bardzo pożądane z uwagi na kontakty z otoczeniem (kredyt bankowy - bank chce zobaczyć plan)
Podmioty polityki gospodarczej	podmiotem jest tylko władza państwowa - Sulmicki jest cała władza państwowa bez wzglądu na szczebel - Kruszczyński jest cała władza publiczna, rządowa, państwowa Obserwujemy wzrost podmiotów i tworzenie się subszczebli, i tak: szczebel najwyższy to władza ustawodawcza (Sejm, Senat i Prezydent) szczebel drugi to władza wykonawcza jako całość (czyli Rząd) szczebel trzeci to poszczególni ministrowie
Podsystem motywacji i kontroli	MOTYWACJA - w systemie NR władza centralna zakłada, że głównym motywem działania jest dobro społeczne. W GR podsystemem motywacji działania jest egoistyczny interes jednostki, inne motywy mają charakter religijny, społeczny, patriotyczny. KONTROLA - w każdym systemie musi istnieć system kontroli, którego zadaniem jest niedopuszczenie do zachowań społecznie niepożądanych. Społecznie niebezpiecznych. Wyróżniamy dwa typy instytucji kontrolnych - instytucje zajmujące się wyłącznie kontrolą: NIK. PIH, PIP, Urząd Kontroli Skarbowej - instytucje, których funkcja kontrolna jest inna natomiast dobre wypełnianie funkcji podstawowej wymaga aby instytucje te wypełniały funkcje kontrolne - Urząd Skarbowy - podstawowa funkcja to gromadzenie dochodów ale dobre wypełnianie tej funkcji wymaga kontrolowania podatników.
Podsystem planowania w systemie NR i w GR	WGR - nie ma prawnego obowiązku planowania (ale układy gospodarcze planują) - nie ma prawnego obowiązku przekazywania planów otoczeniu (jednak są przekazywania np. kredyt banki chcą plan) Państwo nie zna planów układów gospodarczych W GNR istnieje prawny obowiązek sporządzania planów dot. Jednostek gospodarki uspołecznionej układ gospodarczy planuje dla władzy centralnej. Władza buduje swój plan, zna plany systemów gospodarczych plan szczebla centralnego to arytmetyczna suma planów układów gospodarczych
Polityka gospodarcza - Definicja	I Kruszczyński - polityka gospodarcza polega na bezpośrednim kierowaniu gospodarką narodową przez państwo i pośrednim oddziaływaniu na funkcjonowanie tej gospodarki II Sulmicki - polityka gospodarcza jest to czynność kierownicza władzy centralnej na, którą składają się planowanie i zarządzanie przy czym przez zarządzanie rozumie się organizowanie gospodarki narodowej, sterowanie gospodarką narodową, zasilanie gospodarki w pieniądz poprzez emisję pieniądza i przez kreację pieniądza bankowego III- polityka gospodarcza polega na wyborze celów i środków ich realizacji IV- polityka gospodarcza w świetle transformacji systemowej jest to działalność państwa i instytucji spełniających funkcje powierzone przez państwo, która wywiera wpływ na system i porządek gospodarczy oraz procesy gospodarowania
Polityka i podział	Polityka w znaczeniu społecznym to każda świadoma, konsekwentnie zmierzająca do celu działalność państwa. Gdy kluczowym pojęcie] będzie władza, to wtedy polityka to ta cześć stosunków międzyludzkich, których treścią jest planowanie, rządzenie, sprawowanie władzy Gdy pojęciem kluczowym jest dobro wspólne, to wtedy polityka to zespół działań mających na celu dobro wspólne członków wspólnoty. Podział: polityka deklarowana - znajduje wyraz w programach działania partii politycznych, rządu, ex-ante polityka faktycznie realizowana - znajduje wyraz w faktycznie podejmowanych działaniach przez podmioty polityki - ex-post
Polityka procesowa - fazy	Formułowanie alternatyw faza planistyczna - opracowuje się w niej programy i prognozy Decyzyjna - następuje wybór programu Realizacyjna - następuje uruchomienie środków przewidzianych w programie z zamiarem osiągnięcia zamierzonego celu Oceny i kontroli - rozpoczyna się równocześnie z fazą 3, porównanie tych stanów, procesów, które były planowane z tymi ,które faktycznie wystąpiły
Porządek gospodarczy i system gospodarczy	Porządek gospodarczy w znaczeniu szerokim to zbiór norm prawnych, etycznych, zwyczajowych regulujących zachowanie układów gospodarczych i podmiotów polityki gospodarczej, jest częściowo kontrolowany przez władzę publiczną. Na normy zwyczajowe i etyczne nie ma wpływu kontroli. W znaczeniu wąskim to wyłącznie normy prawne, w całości kontrolowane przez władzę publiczną System gospodarczy - to sieć powiązań między układami gospodarczymi a podmiotami polityki. W ramach systemu gospodarczego wyróżniamy dwa podsystemy: Planowania i koordynacji Motywacji i kontroli
Postęp techniczny w GNR	Nie ma tu motywu zysku, jest motyw wykonania planu narzuconego przez władze zwierzchnie. Wprowadzenie motywu zysku nie jest warunkiem przetrwania , układy gospodarcze w tym systemie nie są zainteresowane postępem technicznym, są temu postępowi niechętne gdyż wprowadzeniu nowych powiązań towarzysza pewne zagrożenia. W systemie tym postępem technicznym zainteresowana jest władz centralna: ze względów statystycznych, militarnych państwo musi utrzymać poziom technologiczny porównywalny z krajami o GR z punktu widzenia politycznego: groźny jest tu efekt demonstracji, społeczeństwo widzi rozwiązania techniczne krajów wysoko rozwiniętych
Postęp techniczny w GR	Motywem postępowania układu w GR jest zysk. Zysk można zwiększyć albo przez podniesienie cen albo przez obniżenie kosztów. W warunkach GR korzyść w postaci dodatkowego zysku uzyskują te układy, które postęp techniczny wprowadzają jako pierwsze. Wprowadzenie postępu technicznego jest warunkiem przetrwania. Wprowadza się go z dwóch powodów: by osiągnąć dodatkowe korzyści - zysk by utrzymać się na rynku
Procesowa polityka gospodarcza - cele	Wzrost gospodarczy, pełne zatrudnienie, stabilizacja wartości pieniądza, zewnętrzna równowaga gospodarcza, sprawiedliwy podział dochodu i majątku
Prognoza następstw	Inaczej mówiąc prognoza skutków określonego programu odpowiada na pytanie - jaki osiągamy stopień realizacji celów, jeśli wartości dane będą się kształtować zgodnie z prognozą wartości danych i wdrożymy dany program polityki gospodarczej - czyli użyjemy określonych środków. Prognoz następstw jest tyle ile jest programów.
Prognoza położenia	Jaki osiągamy stopień realizacji celów, jeśli wartości dane będą się kształtować zgodnie z prognozą wartości danych, a stosowane środki polityki gospodarczej nie ulegają zmianie. Sporządza się tu założenia: wartości dane będą w przyszłości kształtować się zgodnie z prognozami wartości danych dotychczasowa polityka gospodarcza, a w szczególności stosowane środki nie ulegną zmianie
Prognozy - typy	Prognozy wartości danych - prognoza warunków działania, warunków w których będzie prowadzona polityka gospodarcza. To wartości na które podmiot polityki nie ma wpływu i które są istotne: - Prognoza demograficzna istotna dla polityki gospodarczej, można z niej wyprowadzić wnioski, co do zaopatrzenia na różne świadczenia infrastruktury społecznej. Liczba i struktura ludności przesądza o popycie na świadczenia infrastruktury Prognoza sytuacji politycznej w kraju i za granicą Prognoza sytuacji układów gospodarczych - kształtowanie kursów walut wymiennych - Prognoza położenia środków - którymi będzie dysponował w przyszłości podmiot polityki. Dotychczasową politykę można kontynuować jeżeli spełnione są dwa warunki: Środki którymi dysponuje polityka gospodarcza są wystarczające do jej kontynuacji Stopień realizacji celów, wynikających z prognozy położenia nas zadawala
PRZEDSIĘWZIĘCIA:		Mamy cel pg podjęte jest przedsięwzięcie (roboty publiczne), które realizuje nam cel (pełne zatrudnienie). Podjęcie robót publ. powoduje powstanie miejsc pracy, a to powoduje spadek bezrobocia czyli osiągamy cel. Cel możemy osiągnąć dwoma drogami : C - P - I - Z C- cel, P- przedsięwzięcie, I - inwestorzy, Z - zachowanie sposób bezpośredni przeprowadzając roboty publiczne tworzymy nowe miejsca pracy sposób pośredni - roboty publiczne mogą skłonić do inwestycji w danym regionie prywatnych inwestorów. Przedsięwzięcia w postaci inwestycji infrastrukturalnych na obszarze gdzie jest duża stopa bezrobocia zostaną dostrzeżone i można oczekiwać, że inwestorzy podejmą prywatne inwestycje, czyli powstaną nowe miejsca pracy.
Przyczyny odchyleń między planem, a realizacją - źródła niepewności	Przyczyna odchyleń spowodowana jest tym, że nie potrafimy precyzyjnie przewidzieć zmian. Głównymi przyczynami są: natura - znaczenie jest wprost proporcjonalne do udziału sektora w strukturze gospodarczej, a odwrotnie proporcjonalne do rozwoju gospodarczego zagranica - znaczenie jest wprost proporcjonalne do stopnia otwartości gospodarczej na wymianę międzynarodową. Znaczenie jest odwrotnie proporcjonalne do wielkości kraju mierzonej potencjałem gospodarczym, politycznym, militarnym gospodarstwa domowe - maja swobodą wyboru w wielu strefach: przyrostu naturalnego , wykształcenia
Przyczyny przemawiające za dokonaniem podziału na politykę procesową i systemową	odrębność celów obu polityk odrębność środków zróżnicowane poglądy na temat roli państwa w gospodarce różnice poglądów na temat potrzeby, zakresu prowadzenia polityki gospodarczej dotyczy polityki procesowej. Powinna być ona sprowadzona do minimum, źródłem zła jest interwencja państwa - koncepcja liberalna
Racjonalne gospodarowanie w GR i GNR - def l	Zasada ma dwa warianty: należy dążyć do max. Efektów przy założonych nakładach należy min. Nakłady przy założonych efektach Tylko taki układ gospodarczy może racjonalnie gospodarować , który może podejmować decyzja na temat skali produkcji i struktury produkcji, koncentracji zasobów i technik wytwarzania. W systemie NR decyzje podejmowane są na szczeblu centralnym, nie ma możliwości racjonalnego gospodarowania w skali mikroekonomicznej na szczeblu przedsiębiorstwo. Są tu natomiast możliwości racjonalnego gospodarowania na skali makro. W gospodarce wolnorynkowej układy gospodarcze miały możliwość racjonalnego gospodarowania w skali makro. - władza centralna nie ma możliwości oddziaływania na gospodarkę. W procesie ewolucji gospodarki rynkowej - władza centralna ma możliwość oddziaływania na procesy makro. Ewolucja poszła w tyk kierunku, że zachowano możliwość racjonalnego gospodarowania w skali mikro (podstawa tej gospodarki) oraz stworzono możliwości racjonalnego gospodarowania w skali makro
Różnica między prognozą położenia a prognozą następstw	Polega na tym, że nie ma założenia, że środki są stałe czyli środki = constans. Środki to stosowane środki polityki gospodarczej, wielkość przy użyciu, których decyduje podmiot polityki
Różnica między stosowaniem umów a instrumentów	Jeśli władza publiczna posługuje się instrumentem to występuje wtedy z pozycji władzy - jako podmiot władzy - ma prawo użyć danego instrumentu, nie musi się nikogo pytać , ani z nikim uzgadniać, bądź do czegoś się zobowiązywać. Sama podejmuje decyzje o użyciu instrumentu. Jeżeli władza posługuje się umową- to mamy układ partnerski czyli istnieje równość stron bądź dwustronność świadczeń
Różnica między systemem GNR a GR - def l	System GR jest systemem naturalnym tzn. nie został przez nikogo wymyślony, powstał w procesie rozwoju historycznego. Jest zgodny z ludzką naturą, ma zdolności adaptowania się do zmieniających warunków. System GNR jest systemem sztucznym, wymyślonym. Cechą jest brak lub bardzo mała zdolność adaptacyjna, jeżeli próbuje się w nich coś radykalnie zmienić to prowadzi to do rozpadu całego systemu
Rynkek producenta - dostęp	dostęp otwarty - każdy ma prawo podjąć działalność gospodarczą , wystarczy dopełnić rejestracji dostęp zamknięty - produkcja jest zakazana przez prawo lub państwo wprowadza monopol ograniczony przedmiotowo- warunkiem podjęcia działalności jest uzyskanie zgody na jej prowadzenie przedmiotowo-podmiotowy - każdy może podjąć działalność gospodarczą, ale musi spełniać określone warunki ( np. wykształcenie, doświadczenie, zawód ) przedmiotowo-kapitałowy - warunkiem rozpoczęcia działalności jest zgromadzenie kapitału ( np. bankowość)
Stabilizacja wartości pieniądza	Dwie płaszczyzny wewnętrzna - wewnątrz kraju - cel jest osiągnięty , gdy stopa inflacji nie przekracza 1% do 2% w skali rocznej - zewnętrzna - relacje z otoczeniem - cel jest osiągnięty gdy kurs walutowy jest stały, dopuszcza się pewne odchylenia kursu rynkowego od oficjalnego (1% w górę lub w dół), w Polsce jest ok. 10-12%
Systemowa polityka gospodarcza - cele	Utrzymanie albo zmiana systemu i porządku gospodarczego
Systemu gospodarczego - wg. Sulmieckiego	Liczba szczebli kierowniczych - związana z typem systemu gospodarczego - w systemie doskonale zdecentralizowanym 1 szczebel - w systemie skrajnie zdecentralizowanym 2 szczeble: władza centralna i układy elementarne. W systemach realnych GR i GNR wieloszczeblowa, różnią się podporządkowaniem jednostki, GR nie ma jednego centrum. Istnieją rozbudowane struktury hierarchiczne: liczba niezależnych kierownictw na danym szczeblu rozkład uprawnień decyzyjnych między szczeblami: decyzje dotyczące alokacji zasobów, decyzje dotyczące eksploatacji zasobów
Sytuacje konfliktowe - przyczyny powstawania	Przyczyny o charakterze obiektywnym: ograniczoność środków publicznych - konflikt o środki państwa, które są ograniczone , a potrzeby każdego resortu nieograniczone do osiągnięcia celów stosuje się też instrumenty - użycie niektórych powoduje wzrost stopnia realizacji jednego celu, a równocześnie obniżenie stopnia realizacji innych celów. Konflikty występują przeważnie między BC-MF-MG Przyczyny subiektywne: różnica w wyznawanych poglądach, wyznawanie odmiennych doktryn społeczno - ekonomicznych (rządy koalicyjne) za określonymi partiami politycznymi stoją określone grupy nacisku (interesów publicznych)
UMOWY	Umowa zakłada relacje partnerskie, zakłada pewną wzajemność świadczeń, jest to współdziałanie podmiotu polityki i partnera i innych układów. C-U-Partner-Z
Wzrost gospodarczy - Met. Osiągania celów			INTENSYWNA - wzrost odbywa się dzięki rosnącej wydajności czynników produkcji, tempo wzrostu produkcji jest większe od tempa wzrostu zasobów angażowanych w procesie wytwórczym EKSTENSYWNA - osiągana jest przy stałej lub malejącej wydajności czynników produkcji, czyli tempo wzrostu PKB jest takie samo jak tempo angażowanych zasobów i wtedy wydajność czynników produkcji = const, albo tempo wzrostu angażowanych zasobów jest większe od tempa przyrostu efektów produkcyjnych. Oznacza to malejąca wydajność czynników. Dzięki jakim procesom jest możliwy wzrost intensywny? Osiąga się go przez zmiany strukturalne, przesunięcie zasobów i postęp techniczny. Na ogół rozwija się w sposób intensywny. System N rozwija się w sposób Ekstensywny. Żadna gospodarka nie może się w ten sposób w nieskończoność rozwijać. Wzrost ekstensywny istnieje tak długo jak długo w gospodarce istnieją rezerwy, nadwyżka zasobów pracy, łatwo dostępne zasoby realne, nie w pełni wykorzystywany potencjał produkcyjny. Po wykorzystaniu rezerw dalszy wzrost gospodarczy metodą ekstensywną jest niemożliwy
Zależność między własnością środków produkcji, a systemem gospodarczym	Jeżeli dominuje prywatna własność środków produkcji, to nie ma wyboru systemu gospodarczego, przynajmniej na pierwszej płaszczyźnie, prywatna własność środków produkcji przesądza o tym , że musi być to GR - wynika to z prawa własności, że tylko właściciel decyduje o alokacji kapitału i wykorzystaniu środków produkcji. Jeżeli dominuje własność państwowa istnieje możliwość wyboru systemu gospodarczego. Po pierwsze państwo jako właściciel środków produkcji może w pełni korzystać z uprawnień właściciela GNR. Po drugie państwo jest właścicielem środków produkcji ale dobrowolnie rezygnuje z części uprawnień właściciela i przekazuje je przedsiębiorstwu. Państwo nie buduje planu własności środków produkcji.

Zewnętrzna równowaga gospodarcza	Jest to cel odnoszący się do wymiany gospodarczej z zagranicą. Pierwotnie funkcjonuje pogląd zgodnie, z którym celem państwa było dodatnie saldo wymiany. Współcześnie saldo w dłuższym okresie powinno być zrównoważone czyli eksport = import
Zmiany strukturalne w GNR	Decyzje inwestycyjne w GNR podejmuje głównie władza centralna kierując się przede wszystkim kryterium politycznym, społecznym lub miały podłoże uznaniowe. W związku z tym w systemie NR nie działa mechanizm powodujący przepływ zasobów do sektorów o wysoki efektywności. W systemie tym działało jako niepisane prawo : wszystko musiało się rozwijać, produkcja musiała rosnąć. W takiej sytuacji zmiany strukturalne NR zachodziły bardzo powoli tylko na skutek zróżnicowania tempa wzrostu
Zmiany strukturalne w GR	W systemie tym zmiany strukturalne zachodzą pod wpływem inwestycji. Podstawowym motywem którym kieruje się inwestor jest motywacja zysku. Inwestor będzie alokował swoje zasoby tam gdzie relacja między zyskiem a zaangażowanym kapitałem będzie najkorzystniejsza. W związku z tym w GR mamy do czynienia z przepływem zasobów z tych dziedzin gdzie efektywność wykorzystywania jest niska, do tych gdzie efektywność wykorzystywana jest wysoka, mamy do czynienia ze samym procesem przesuwania zasobów zmierzającym do poprawy efektywności
Związki między polityką gospodarczą a teorią ekonomiczną	Związek polityki gospodarczej z teorią ekonomii ma charakter merytoryczny Polityka gospodarcza jest nauką stosowaną, która wykorzystuje wiedzą dostarczaną przez teorią ekonomii. Te nauki mają ten sam obiekt badawczy, to samo pole zainteresowań, mają zupełnie inny charakter. Oscar Lange - polityka gospodarcza polega na wykorzystaniu praw ekonomicznych do osiągnięcia zamierzonego celu. Polityka gospodarcza w związku z tym polega na wprowadzaniu do rzeczywistości pewnych przyczyn po to aby wywołać pewne skutki. Prawa ekonomiczne mają charakter przyczynowo skutkowy
Związki PG z ekonometrią	Zadaniem ekonometrii jest budowa modeli ekonom. gosp. rynkowej. Mogą być modele całościowe - dotyczą one całej gosp. narodowej, cząstkowe - dotyczą branż, regionów. Struktura logiczna modeli jest taka jak funkcja C= f ( Wd, Śr); C= cel, zmienna zależna f - funkcja, Wd- warunki działania, Śr- środki działania (Wd, Śr- zmienne niezależne) ( C- zmienne zależne ). Najważniejszą czynnością w tym modelu jest ustalenie zależności funkcyjnych między zmiennymi niezależnymi i zależnymi. Budując model ekonometryczny wykorzystujemy wiedzę ekonomiczną i statystykę matematyczną. W modelu tym, z przyczyn ekonomicznych uwzględnia się tylko zmienne najistotniejsze. Model ekonom. są bardzo przydatne przy przewidywaniu skutków zastosowania środków ilościowych. / Związek pg z ekonometrią/ Nauka ta jest bardzo istotna dla pg. Jeżeli środek i cel mają chrakter ilościowy to przy pomocy ekonometrii ustala się wartości liczbowe parametrów ekonomicznych
Związki polityki gospodarczej z prawem	Przyczyny: 1. W państwach praworządnych wszelkie działania władz publicznych (cała polityka państwa a więc także gospodarcza musi mieć podstawy prawne). Jeżeli państwo chce skutecznie oddziaływać na gospodarkę musi stworzyć podstawy im lepsze będą tym skuteczniejsza najbardziej efektywna będzie polityka gospodarcza. 2. Wbrew potocznym opiniom najważniejsze środki polityki gospodarczej to nie są parametry ekonomiczne tylko właśnie normy prawne. Normy regulujące sferę gospodarczą (gospodarowanie). Jeśli podstawowymi środkami polityki gospodarczej są normy prawne, to jakość tych norm ma zasadnicze znaczenie dla polityki gospodarczej (dla osiągania celów).

---