Krytyka wad narodowych Polaków w satyrach Ignacego Krasickiego.

"Pijaństwo"
Pod względem gatunkowym satyra ma formę dialogu. Jednym z rozmówców jest narrator, zaś drugim - tytułowy bohater - pijak. Opowiada on o przeżyciach z poprzedniego dnia, kiedy to z okazji imienin żony doszło do pijatyki, która zakończyła się bójką. Poeta uczy nas o skutkach nadużywania alkoholu, mówi, że człowiek traci wówczas rozum, który odróżnia go od bydlęcia. Natomiast ci co nie piją wiele zyskują :

"Zdrowie czerstwe, myśl u nich wesoła i wolna,
Moc i raźność niezwykła i do pracy zdolna,
Majętność w dobrym stanie, gospodarstwo rządne
Dostatek na wydatki potrzebne rozsądne"

Jednak do pijaka nauki te nie docierają. Przejawia się to w jego ostatnich słowach :

" - Bądź zdrów!
- Gdzież idziesz ?
- Napiję się wódki"

Mamy tutaj do czynienia z satyrą abstrakcyjną, w której Krasicki ośmiesza wady szlachty - pijaństwo. Polska szlachta była wówczas niesamowicie rozpita i każda sytuacji była dla niej odpowiednia. Pijaństwo prowadziło bardzo często do ostrych dyskusji na tematy polityczne w rezultacie których dochodziło do kłótni, bójek, zwad, chęci postawienia na swoim, warcholstwa i pieniactwa.

"Żona modna"
Jest to satyra abstrakcyjna i opowiada o zapożyczaniu obcych wzorów tzw. cudzoziemszczyzny. Gdy król obejmuje tron, rozpoczyna się ofensywa wymierzona przeciwko kulturze sarmackiej. Wówczas to zaczęto czerpać wzory francuskie. Uważano bowiem, że Polska musi otworzyć się na Europę, a najskuteczniejszą bronią w walce z obyczajowością zaścianka i mentalnością szlachty będzie przykład najbardziej oświeconego kraju - Francji. Wówczas to kontusz był symbolem drwiny i tradycjonalizmu, a we wszystkich dziedzinach życia zapanowała francuszczyzna. Satyra ma formę dialogu pomiędzy narratorem, a panem Piotrem - typowym szlachcicem, sarmatą. Główny bohater opowiada o swojej świeżo poślubionej żonie - modnej Filis - kobiecie zafascynowanej francuszczyzną. Ujawnia, że nie było to małżeństwo z miłości, lecz z chciwości, dla pieniędzy :"Wziąłem po niej w posagu cztery wsie dziedziczne"Okazało się, że tą piękną, grzeczną, rozumną, młodą damę raziło wszystko co polskie. Poeta włożył dużo ironii w opis przeprowadzki. Młodej żonie nie podoba się także dom i ogród, który od razu przebudowuje na wzór francuski. Musi mieć osobne pokoje : od spania, od strojów, od książek, od muzyki, od zabaw prywatnych, dla panien pokojowych, dla służebnic płatnych, a także pasztetnika, kucharza i cukiernika. Po skończonej przebudowie zaprasza gości i urządza wielkie przyjęcie z fajerwerkami, w wyniku których zapaliła się stodoła. Nikt jednak nie przejął się tym i nie biegł gasić pożaru, oprócz pana Piotra. Małżeństwo z Filis doprowadziło go do ruiny i bankructwa.

Krasicki portretuje dwie postacie charakterystyczne dla ówczesnego okresu w Polsce :
- typowego szlachcica, sarmatę, zasiedziałego na wsi, tradycjonalistę, który daje wodzić się za nos młodej żonie
- oraz żonę pana Piotra - nieposkromiony żywioł, pełen fascynacji francuszczyzną, fanaberii, humoru, który neguje wszystko co polskie i doprowadza do ruiny męża.

"Świat zepsuty"
Satyra ta przybiera charakter kazania. Krasicki wychwala w niej godne kultywowania cnoty przodków. Gani ostro wady współczesnego społeczeństwa. Piętnuje niefrasobliwość młodych, brak powagi i dostojeństwa u starszych, małżeństwa dla zysku, złodziejstwo i oszukaństwo, rozpustę, bezbożność. Mamy tu obraz zdegenerowanego społeczeństwa na krawędzi katastrofy. Przyczyną jest brak szacunku dla tradycji własnego narodu, dla własnych świetnych niegdyś dziejów. Na koniec poeta nawołuje do ratowania upadającego kraju.

---