Hiacynt wschodni
Hiacynt wschodni
Hyacinthus orientalis
Hiacynty znane są mniej więcej od drugiej połowy szesnastego wieku. Były one przedmiotem zainteresowania wielu ogrodników, którzy starali się otrzymać odmiany o jak największych kwiatach i jak najpiękniejszych barwach. Liczba odmian już w roku 1768 doszła do 2000. Obecnie produkcja cebul hiacyntów jest bardziej ujednolicona, odmian jest mniej, lecz odznaczają się pięknymi barwami, ładnym kształtem, zróżnicowaną porą kwitnienia, a zwłaszcza przepięknym zapachem. Do pędzenia używane są najczęściej odmiany: L'Innocence — bardzo wczesna, biało kwitnąca, Carnegie i Zwanendrift — również białe, lecz kwitnące później. Eto wczesnych odmian kwitnących różowo należą: Pink Pearl, Anna Maria', Amsterdam , Queen of the Pinks i Vesu-vius. Ładnymi odmianami o kwiatach czerwonych są: Garibaldi , Jan Bos — wczesne i Marconi' — późniejsza. Jest też wiele odmian kwitnących niebiesko, jak na przykład Bismarck, Ostara , Delft Blue , fioletowoniebiesko, jak 'Blue Jackett i inne. Do rzadziej spotykanych odmian żółtych należą między innymi 'Yellow Hammer i City of Haar-lem .
Hiacynty pochodzą z Azji Mniejszej, lecz uprawa ich rozpowszechniła się najbardziej w Holandii, na lekkich, lecz żyznych glebach nadmorskich ciągnących się od Haarlem do Lejdy. Rośliny te wymagają znacznego zapasu wody w glebie, dlatego wilgotny klimat Holandii sprzyja produkcji cebul.
W Polsce cebul hiacyntów nie produkuje się jeszcze na skalę handlową. Najczęściej sprzedawane są w kwiaciarniach kwitnące rośliny, jeżeli jednak uda się nam kupić cebule, warto pokusić się o otrzymanie w domu tej pięknej, pachnącej rośliny.
Do pędzenia najbardziej nadają się cebule preparowane duże. o obwodzie około 16 cm, dobrze wykształcone i nie uszkodzone. Jeżeli chcemy mieć kwitnące hiacynty w grudniu — styczniu, sadzimy je we wrześniu --październiku do możliwie wysokich doniczek o średnicy 9— 12 cm, w ziemię lekką, ale pożywną, najlepiej inspektową lub liściową z dużą domieszką piasku (3 : 2), i podlewamy umiarkowanie. Cebulę zagłębiamy tak, aby tylko wierzchołek wystawał ponad ziemię. Gdy zacznie wypuszczać korzenie, zostanie nieco wypchnięta. Na wierzch ziemi sypiemy piasek do brzegu doniczki, również go podlewamy i nakrywamy doniczkę kołpakiem z papieru. Doniczki z posadzonymi cebulami ustawiamy w chłodnej piwnicy lub w innym pomieszczeniu, w którym temperatura nie powinna spadać poniżej 0 , ani podnosić się powyżej 13 C. Przez cały czas podlewamy umiarkowanie w miarę wysychania piasku. Zamiast przykrywania kołpakiem bywa zalecane umieszczanie doniczek w skrzynce z piaskiem, którego trzeba nasypać tyle, aby pokrywał je warstwą grubości około 6 cm. Jest to korzystne, dlatego, że piasek jednocześnie chroni od światła kiełek i ułatwia utrzymanie odpowiedniej wilgotności ziemi. Piasek powinien być stale wilgotny. Dla początkujących amatorów jednak sposób z kołpakiem jest wygodniejszy.
Gdy kiełek osiągnie wysokość około 6 cm i można przy dotknięciu wyczuć w nim pąk kwiatowy, przenosimy doniczkę do mieszkania. Tu w ciągu 2—3 dni trzymamy ją blisko okna, po czym ustawiamy w miejscu o temperaturze 18 — 20°C. Stale podlewamy umiarkowanie. Roślina przeniesiona zbyt wcześnie, gdy jeszcze nie można wyczuć pąka kwiatowego, może wprawdzie zakwitnąć, pęd kwiatowy jednak nie wyrośnie ponad liście, lecz rozwinie się nisko między nimi i roślina jest nieefektowna.
Gdy zaczną się rozchylać liście i ukaże się pąk kwiatowy, zdejmujemy kołpak i przenosimy doniczkę na okno. Podlewamy nieco obficiej. Hiacynt powinien zakwitnąć po 3 tygodniach od chwili wystawienia
na światło.
Cebule hiacyntów użyte po raz pierwszy do pędzenia lub pozostałe z kwiatów kupionych w kwiaciarni można wykorzystać jeszcze w następnym roku. W tym celu po przekwitnięciu kwiatostan wyrywamy, a roślinę podlewamy umiarkowanie, w miarę zaś żółknięcia liści — coraz skąpiej. Gdy liście całkowicie zaschną, cebule wyjmujemy i przechowujemy w suchym miejscu. Można też pozostawić je w tych samych doniczkach w zupełnie suchej ziemi.
Od jesieni zaczynamy je uprawiać tak, jak w poprzednim roku, musimy jednak być przygotowani na to, że nie osiągniemy takich samych wyników: kwitnienie będzie coraz słabsze i znacznie późniejsze. Można też pędzić hiacynty nie w ziemi, lecz w szklanych naczyniach z czystą, miękką wodą (przegotowaną lub deszczową), najlepiej w słoikach ze zwężającą się szyjką lub w wazonach specjalnie przystosowanych do tego celu, zakończonych jakby miseczką na cebulę. Naczynia powinny mieć wysokość 20—30 cm.
Cebule umieszczamy w naczyniu (również we wrześniu — październiku) w ten sposób, aby dolny koniec, tak zwana piętka, znajdował się parę milimetrów nad powierzchnią wody. Zanurzenie w wodzie spowodowałoby gnicie cebuli.
Naczynie z cebulami ustawiamy w piwnicy i przykrywamy papierowym kołpakiem.
Kiedy korzenie dosięgną już dna słoja, przenosimy rośliny do pokoju
i trzymamy w ciepłym miejscu.
Gdy pęd ma około 10 cm, kołpak zdejmujemy.
Wody w naczyniu nie trzeba zmieniać, może tylko w razie potrzeby dolewać tak, aby piętka cebuli znajdowała się 2 cm nad powierzchnią
wody.
Hiacynty pędzone w ten sposób zakwitają po 2 1/2—3 miesiącach od chwili umieszczenia cebuli w naczyniu. Cebula przekwitłego hiacyntu nie nadaje się już do ponownego pędzenia.
Choroby
Objawy: w czasie przechowywania cebule pokrywa warstewka białej, pleśniowatej grzybni z zielonym lub niebieskawozielonym, obficie pylącym nalotem; zewnętrzne łuski cebuli są suche i twarde, a wnętrze gąbczaste.
Przyczyna: zgnilizna pędzlakowa cebul hiacynta.
Zapobieganie: cebule przechowywać w miejscach suchych, chłodnych i przewiewnych; bezpośrednio przed sadzeniem zagrożone cebule opryskiwać Miedzianem 50 albo Saprolem.
Objawy: liście od szczytu żółkną, a wdłuż nerwów widoczne są wodnisto przeświecające, żółtawe, później czerniejące smugi. Następuje więdnięcie liści i łodygi kwiatostanowej; u podstawy cebuli ukazuje się cuchnący, żółty śluz z koloniami bakterii.
Przyczyna: zgnilizna bakteryjna cebul i pędów hiacynta. Zapobieganie: ściśle stosować się do zaleceń higieny roślin; chore rośliny wraz z ziemią natychmiast usuwać i palić.
Objawy: szczyty liści żółkną i zwisają, przy czym łatwo liście wyciągnąć z cebuli; między łuskami cebuli widać białawy splot grzybni z powstającymi w nim czarnymi tworami (przetrwalnikami). Przyczyna: zgnilizna twardzikowa hiacynta.
Zapobieganie: doniczki i skrzynki dezynfekować roztworem formaliny technicznej; ziemię odkażać preparatem Basamid w formie granulatu; chore cebule usuwać i palić; bezpośrednio przed sadzeniem zagrożone cebule opryskiwać Rovralem lub Topsinem M, albo Saprolem. Objawy: najpierw szczyty liści brunatnieją i marszczą się, później gnije kwiatostan; gnijące miejsca porasta warstewka brązowawoszarego, obficie pylącego, pleśniowatego nalotu grzybni. Przyczyna: występowanie szarej pleśni (str. 71).
Szkodniki
Objawy: liście skarłowaciałe i skręcone, z bladozielonymi przebarwie-niami, później żółknące i zasychające; kwiatostany zniekształcone; w poprzek przekrojona cebula wykazuje charakterystyczne współśrodkowe brunatne pierścienie („choroba pierścieniowa'). Przyczyna: występowanie węgorka niszczyka.
Zapobieganie: ściśle przestrzegać zasad higieny roślin. Chore rośliny natychmiast usuwać i palić. Ziemię odkażać preparatami Basamid lub Basudin 10 G w formie granulatu. Podejrzane cebule w stanie spoczynku zanurzać na 2,5—4 godzin (zależnie od wielkości), w gorącej wodzie o temperaturze 43—44 C, zagrożone rośliny podlewać, ewentualnie opryskiwać preparatem Actellic 50 EC lub Basudin 25 EC. Objawy: z cebul albo w ogóle nie wyrastają pędy, albo też są one porozrywane i poskręcane, liście żółkną. W wydrążonej i gnijącej cebuli znajdują się walcowate, barwy białej do czerwonawej albo brudnobiałej do żółtawej, bez wyróżnionej głowy i beznogie larwy muchówek, długości do 11 mm albo do 18 mm. Przyczyna: występowanie udnic cebulówek albo pobzygi narcyzówki.
Zapobieganie: opanowane cebule kąpać w gorącej wodzie o temperaturze 43—44°C w ciągu co najmniej 2,5 godziny, albo też przez 10 minut w emulsji wodnej preparatu Basudin 25 EC (nie należy stosować kombinacji ciepłej wody z emulsją preparatu); ziemię przy roślinach posypywać preparatem Basudin 10 G w postaci granulatu, po czym wierzchnią warstwę ziemi dokładnie wymieszać.
Objawy: pędy z cebuli nie wyrastają lub wydają skarłowaciałe rośliny, liście u nasady i cebula wewnątrz są zniszczone. W uszkodzonych tkankach z pomocą lupy łatwo można stwierdzić ledwo dostrzegalne chodniki i korytarze, wypełnione brunatnym pyłem, a w nim powoli poruszające się, niezgrabne i ociężałe, białawe roztocze, przeważnie długości poniżej 1 mm.
Przyczyna: występowanie rozkruszka korzeniowca. Zapobieganie: przestrzegać zasad higieny roślin w uprawie i w czasie przechowywania. Opanowane cebule zanurzać na 2,5—4 godzin w gorącej wodzie o temperaturze 43—44 C. Zagrożone rośliny podlewać preparatem Actellic 50 EC, ewentualnie Rospin 25 EC.