Prasa współczesna - 20.10.16 r.

Dzisiaj zajmiemy się doktrynami medialnymi, zwłaszcza jedną, która organizuje nam myślenie o normatywnych cechach, które powinny charakteryzować nasze myślenie.

Zgodnie z zapowiedziami za tydzień nie ma zajęć. Spotykamy się za 2 tyg. Przekażcie nieobecnym. Pani Dorota się spóźni. Jak sądzę za 2 tygodnie będziemy też zajmować się doktrynami medialnymi, jeśli pójdzie to zgodnie z planem. Apeluję o wysiłek dwustronny.

Doktryny normatywne współczesnych mediów

Takie hasło, taki temat zajęć wymaga pewnych wyjaśnień. Czym jest doktryna? Ogólnie

Artur: zespół norm i wartości

Kopacz: reguł

Przykładowo, a potem wrócimy do pojęcia, skoro to jest zespół norm, reguł, odwołań do pewnych wartości, to powiedzcie czego mogą dotyczyć doktryny? Jakie znacie

Michał: religijna - dotyczy sposobu postępowania

Nauczanie to też jest doktryna. Może dotyczyć prawd wiary. Ortodoksyjnych lub nie. Mamy rok reformacji w chrześcijańskie. Wielki rozłam zaczął się od sporu o doktryny - na ile można go interpretować zgodnie z duchem epoki.

Jakie mogą być doktryny polityczne?

Michał: organizacji polityki w państwie, system liberalno-demokratyczny, doktryna stalinowska - jednowładztwo i kult wodza.

Nazywa pan to stalinowską a jak ogólnie to nazwać?

Totalitarne, marksistowska - Michał

Ogólnie komunistyczna, wówczas unikamy sporu wrzucenia do jednego worka stalinizmu i hitleryzmu.

Michał: użyłem celowo stalinowska, bo patrząc na sposób widzenia państwa przez Marksa nie współgra mi z polityką Stalina

Pozwolę sobie na dygresję: pamiętajmy, że doktryny są pewnymi zbiorami, mogą być też podzbiorami. Skoro jesteśmy przy polityce - mamy doktrynę państwa totalitarnego a w niej doktrynę komunistyczną w wydaniu Stalina, doktrynę nazistowską w wydaniu Hitlera. Komunizm od nazizmu się różni. Nie wchodzę w to, bo to już inny temat - odległy od tematyki zajęć. Rządząca państwa Rzeszy nazywała się jak? NSDAP - narodowo-socjalistyczna czyli miała socjalizm w nazwie. Mamy politykę gdzie doktryny będą odgrywały dużą rolę. Czym się różni polityka od ideologii?

Michał: ideologia to zbiór zasad opisujący jak powinien wyglądać świat np. ideologia liberalna zakłada, że nadrzędną zasadą jest wolność

Inny przykład?

Michał: nazistowska zakłada, ze jest hierarchia ras

Tak. Światopogląd oparty o tezy rasistowskie. Rasy walczą między sobą o byt. Nawet dobrzy dziennikarze plączą przez niechlujność mówienia, gdy wrzuca się do jednego worka pojęcia nieostre. Ideologia to światopogląd, a polityka to uprawianie gier politycznych, walka o władzę ale też służba. Pamiętajcie o tej różnicy, śledząc media.

Poza polityką, ideologią, religią wymieńcie dziedziny w których mamy do czynienia z doktrynami

Michał: wojskowość

Jakiś przykład? Wojskowe doktryny. Ogólnie. Was już nie dotyczy powszechny obowiązek wojskowy

Doktryna masowego odwetu, zaczepna, obronna

CO jeszcze?

Ola: prawo

Jakie doktryny?

Ola: nie wiem, oni mówią często

Michał: normatywna

Tak. Prawo normatywne. Jesteśmy blisko doktryny

Jeszcze jakie dziedziny mają do czynienia z doktrynami?

Karolina: gospodarka

Super. Jakiś przykład gospodarczej?

Dorota: wolnorynkowa doktryna

Świetnie. Pewnie Pan Michał mógłby powiedzieć, że współcześni ekonomiści dzielą rynek na wiele doktryn

Dorota: obyczajowość

Źle mi to brzmi

Dorota: akceptujemy jakieś odmienności seksualne lub nie

Czy to są doktryny? Mnie się wydaje…, ale można mówić

Anita: bardziej normy społeczne

Ma Pani rację. To chyba nie doktryna, tylko po prostu norma. Mamy doktrynę pewnego przyzwolenia, ale nie wiem czy to już będzie doktryna.

Jeszcze jakaś dziedzina? Filozofia. Mamy doktryny materialistyczne, filozoficzne.

Doktryna jako zbiór norm, zasad, odwołań do wartości. Ten zbiór zasad, norm i odwołań do wartości zakłada pewien porządek, pewną hierarchizację, pewne kwestie, które SA niekontestowane i pewne, które są rozmyte - postawione nieostro - w każdej tej dziedzin będzie takowa. W gospodarce - zespół doktryn rynkowych w niektórych krajach jest wcielony w życie w pewnej krasie. Nie wszystko można pozostawić wyłącznie wolnej grze sił podmiotów gospodarczych. Są takie kwestie jak np. edukacja, które wymagają inwestycji gospodarczych.

Są też normatywne doktryny medialne. Na wstępie chciałbym, żebyśmy zastrzegli, iż doktryna to jest pewien zbiór ponad życiem praktycznym, codziennym i że rzadko się zdarza ścisłe odwzorowanie doktryny w życiu praktycznym. To odwzorowanie ma swoje prawa - następują przy nim pewne zaciemnienia, zamazania. Są one niezbędne gdy mamy do czynienia z praktyką. Doktrynami zajmują się z reguły teoretycy. Aby one były doktrynami powinny być zwerbalizowane przez fachowców, którzy uporządkują te widzenia zbioru zasad. Mamy tu czynnik autorski - subiektywny, ale jakże istotny, stąd spory doktrynalne. Wiemy co to doktryna, a powiedzcie co to jest liberalizm?

Michał: to jest ideologia, która ma korzenie w XVI w. - to jest ideologia społeczna i gospodarcza jednocześnie. Zakłada nieingerencję państwa w swobodę jednostki, a w gospodarce jednostka ma prawo się bogacić. Tak w maksymalnym skrócie

Do jakich wartości się odwołują liberałowie

Do wolności. I do czego jeszcze? Pan Michał ogólnie to powiedział

Wolność oraz indywidualizm - jednostka. Marksiści w opozycji mówią jednostka bzdurą. Wolność zbudowana na wolności jednostek. One mają do odegrania wielką rolę społeczną. Państwo powinno zachować wstrzemięźliwość do ich aktywności. A jeśli jednostki mają być ograniczone w swojej działalności to jaką formę ma to mieć?

Michał: zgodnie z prawem

Aspekt prawny jest istotny. Wolno ingerować na tyle, na ile pozwala prawo. Prawo tez może być liberalne albo nieliberalne. Mówimy o tym do czego odwołuje się ideologia liberalna. Byłą zaprzeczeniem kolektywizmu i innej ideologii - liberalizm a konserwatyzm. Te pojęcia zmieniały się przez wieki.

Na pewno opozycja wobec kolektywizmu, pewien dystans nieufność wobec odpowiedzialności zbiorowej. Jednostka zawsze będzie ponad powinnościami. Liberalizm różnił się od nacjonalizmu i od wspomnianego komunizmu - nie równa się socjalizm.

Mamy wykładnię liberalizmu wg liberałów. Krytycy liberalizmu formułują zarzuty. Skoro mówimy o teoretykach. Jakich znacie myślicieli liberalnych?

Michał: Mill, Locke

Kto z filozofów jest pierwszym wielkim liberałem

Ala: Locke

Michał: Mill on tworzył podwaliny. Ricardo

Kto jeszcze?

Michał: Berlin

A z wcześniejszych?

Z Amerykanów. Twórca deklaracji

Karolina: Benjamin Franklin

Tak. A z Francuzów?

To jego dzieło Tocqueville „O demokracji w Ameryce” - wydana w PRL-u bez ingerencji cenzury.

Z późniejszych Folkchajega (wymowa). Mam jedną jego broszurkę na temat specjalistów od doktryn. Ten socjalizm będzie bardzo różnił się od pojęcia socjalizmu, które ja przerabiałem na studiach. Dla was to jest coś zupełnie innego. Bierzmy tytuły zawsze pod lupę. O Tocqueville - nie był on klasycznym liberałem - był umiarkowanym konserwatystą - jako pierwszy zdiagnozował stan demokracji i sformułował zdanie, ze nadchodzi epoka liberalizmu. Ludzkość ma przed sobą wielki rozdział w sferze historii, dlatego zalicza się go do liberałów, ale ponoć czytając jego pisma widać, że był on autorem bardzo wstrzemięźliwym i nie interpretował zastałych sytuacji liberalnie.

Książki drugiego obiegu

Co to jest?

Artur: wydawnictwa nieformalne, podziemne

Publikacje nielegalne motywowane politycznie. Wyrósł nam największy przemysł w zdominowanej przez komunistów Europy przemysł podziemny.

Popper „Nędza historycyzmu”. Czytałem to w drugim obiegu. To była jedna z lepiej wydanych książek. Zobaczcie. Parę dioptrii kosztowały mnie te lektury.

Kolejna książka to „Rozwiązanie liberalne”. Następną pozycją jest „Indywidualizm i porządek ekonomiczny autor: Von Hayek.

Spór liberalizm vs. konserwatyzm trwa do dziś. Wydawcy konserwatyzmu w ujęciu prezydenta Regana i Margaret Thatcher często mówili o sobie, ze są konserwatystami a zarazem liberałami

Michał: chcieli trochę mieć ciastko i zjeść ciastko. Odwołanie do tradycyjnych wartości i deregulacje od państwa

Konserwatyzm liberalny polega na odwołaniu się do formuły wolnego rynku i jednocześnie dużym nacisku na wartości tradycyjne. Ostoją konserwatyzmu będzie nawiązanie do tradycji - religia, rodzina - niekoniecznie państwo wyznaniowe, ale z poszanowaniem tych zasad: nie kradnij, nie pracuj. Mamy nawet frakcje w Parlamencie Europejskim.

Ludowcy będą przeciwko ekspansji zasad wolnorynkowych.

A gdybyśmy mieli zastanowić nad takimi sprawami jak: jak się zaczynał liberalizm w mediach? Fundamenty. Na czym polegał liberalizm w mediach

Michał: na wolności mediów

Anita: brak cenzury

Cenzury instytucjonalnej. Jeszcze?

Marta: swobodny dostęp do informacji

Anita: media będą działać na zasadach wolnorynkowych

Tak. To ważne. Należy wspomnieć przy okazji doktryny liberalnej medialnej, punktem wyjścia w dziedzinie prawnej jest pierwsza poprawka do konstytucji w STANACH Zjednoczonych. Jaka?

Anita: kongres nie uchwali żadnego prawa przeciwko wolności prasy

Tak. Zabrania się przyjąć jakichkolwiek ograniczeń w zakresie wolności prasa. Krytycy mówią, ze przyjęto tę zasadę w czasach gdy w USA istniało jeszcze niewolnictwo. Każde przesłanie ideologiczne należy filtrować poprzez realia epoki. Nie wszystko ze św. Tomasza w doktrynie katolickiej jest dosłownie do przyjęcia. Bierzemy to, co najistotniejsze dla kształtowania się doktryny, pamiętają co tle historycznych.

Przyjęto też deklarację stanu Virginia i ona przeniknęła do ustawodawstwa oddolnie. W Europie prym wiodą Francuzi - Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela - 1789 r. - początek rewolucji francuskiej wyznaczyła kanon myślenia. Jakobini 5 lat później zgilotynują 1/3 Francji. Dziś to są fundamenty wolności mediów i pewien kanon myślenia w wersji doktrynalnej, ale też w wersji prawnej, normatywnej w kręgu szerszym, niż tylko Europa i USA. Nie mówię o Australii czy Nowej Zelandii. W wielu wschodzących potęgach przyjmuje się ten kanon. Mamy jeden wyjątek - Chiny, które kwestionują tego typu myślenie.

Jak można pojmować wolność mediów? Wg liberałów

Wypunktujmy

Anita: wolność słowa

I jeszcze? Ktoś przypomni

Wolność głoszenia poglądów, I co jeszcze? Wolność do czego? Powiązana z wolnością gospodarczą. Na czym polega wolność gospodarcza

Ola: dostęp do rynku

Właśnie. Możemy się umówić dzisiaj, ze będziemy wydawać gazetę. Zgłosimy gazetę do KRS-u i nikt nam nie może zakazać wydawania gazety. Chyba, ze będzie to gazeta faszystowska.

Niereglamowany dostęp do tej działalności. Tu są ograniczenia nie tylko ideologiczne. Jeśli chodzi o media elektroniczne. Nie jest tak, ze każdy może nadawać zakładając stację radiową, czy telewizyjną, ale już w dziedzinie druku mamy otwartość.

Goban-Klas wyróżnia zasady funkcjonowania współczesnych mediów wg liberałów. Ja to nazywam cnotami medialnymi. Ich pojęcia funkcjonują szerzej poza zasadą liberalizmu. Kształtowało je myślenie liberalne, dlatego można o nich wspomnieć omawiając tą doktrynę.

Jako pierwszą cnotę wymienia obiektywizm w mediach. Co to jest?

Dorota: umiejętność oddzielenia suchej informacji od komentarza i opinii.

Czyli. Coś bez komentarza. Oddzielenie informacji od komentarza.

Czy ktoś mógłby to ująć inaczej

Anita; nie zgadzam się z tym. To utopia. Już sam sposób podania informacji ją wartościowuje

I w zasadzie ten temat jest jak wąż na zajęciach. Zgadzam się z Panią częściowo i nie chcąc sprowokować dyskusji. Jak inaczej można zdefiniować obiektywizm?

Ola: nie da się. Ja też nie wierzę w obiektywizm. Współczesna antropologia kulturowa zakłada, ze nie ma obiektywizmu

Dorota: zbieramy informacje i pozwalamy, żeby czytelnik wybrał te które chce. Dlatego prezentuje się różne poglądy

Acha. Czyli bez ich komentowania

Pani Anito proszę tego nie komentować

Karolina: przedstawianie informacji zgodnie ze stanem faktycznym - definicja ze słownika

Jaki jest ten ekran?

Sala: biały

Dorota: kwadratowy

Karolina: nie do końca kwadratowy

Mamy problemy. Pierwsze skojarzenia. Gdybyśmy podali cały zestaw skojarzeń osiągnęlibyśmy pewien kompromisu. Nie znalazłem kartki na temat obiektywizmu, ale zapamiętałem, że w słowniku Szymczaka było „streszczanie poglądów naukowych bez wchodzenia w polemikę z nimi”. Blisko tego, co mówiliśmy. Na zasadzie cudzysłowiu. Mamy wielki wpływ - nie tylko w gronie kulturoznawców, psychologów. Czy wogle obiektywizm istnieje jako zjawisko szersze? Czy można zrobić zestaw cytatów? Ktoś powie, że wybór cytatów jest subiektywny. Streszczając cudze poglądy robimy to subiektywnie, to tez można nam zarzucić, ze nie będziemy obiektywni.

Jest obiektywizm?

Michał: np. w matematyce. Kwadrat o boku a i boku a.

Jeśli jesteśmy w świecie nauk ścisłych, to możemy powiedzieć, ze obiektywizm istnieje, a jeśli przebywamy w świecie społecznym to jest obiektywizm?

Anita: można podać informacje obiektywne: np. w 9 minucie ktoś strzelił gola. Mówimy tylko to, co się wydarzyło. Jest różnica gdy ktoś powie, że ktoś kogoś brutalnie sfaulował

Tak. Ma Pani rację - w kwestii faktografii możemy być obiektywny. Przykład meczu, sportu jest trafny. Czy w sferze informacji politycznie - problematyki politycznej w mediach możliwy jest obiektywizm?

Michał: tylko w zakresie prostych informacji np. Trump zdobył tyle głosów.

Według CNN ostatnią debatę wygrała Clinton i oddzielenie tej informacji od komentarza można uznać za obiektywizm.

A w publicystyce politycznej, światopoglądowej, może dotyczyć spraw społecznych jest możliwy obiektywizm?

Dorota: zależy jakie fakty podamy. Trudno w każdej informacji podać wszystko, a jeśli czegoś nie podamy to już nie jest obiektywne. Jest to trudne. Możemy czegoś nie powiedzieć, bo nie mamy dostępu do informacji

Nie możemy wymienić wszystkie informacji np. nie wiemy ile na tablicy jest bakterii. Czy możliwe jest pisanie obiektywnej publicystyki światopoglądowej?

Dorota: już samo słowo światopogląd utrudnia to

Słowo obiektywizm jednak funkcjonuje, jest definiowane. Ktoś kto streszcza poglądy doktryn medialnych wymienia to jako pierwszą zasadniczą cechę. Twierdzę, ze obiektywizm jest możliwy w dziedzinach które są subiektywne. Obiektywny jest artykuł publicystyczny gdy zawiera informacje opowiadam się za takim rozwiązaniem, bo argumenty są następujące. Owszem dostrzegam złe aspekty, ale sądzę, że gdy wrzucę ja na wagę to one przeważają. Jeśli publicysta nie próbuje umniejszać znaczenie pewnych argumentów, to mogę powiedzieć, ze jest on obiektywny. Znam takich publicystów, choć zaznaczam, ze wypowiedź w pełni obiektywna nie istnieje, tak samo jak nie istnieje opis wszystkich elementów tego ekranu. Przyjmując, ze ideałów nie ma, ale są byty im stosunkowo bliskie twierdze, że jest możliwy obiektywizm. Możemy zgodzić się, ze taki faktograficzny opis meczu jest obiektywny a komentarz Legia grała źle - jest subiektywny. Zaprezentowanie jednej wypowiedzi posła w sejmie a następnie drugiej i oddzielenie ich od komentarza jest obiektywne - tak mogą sądzić inni. Jeszcze dodam, ze w dziejach prasy drukowanej moglibyśmy podać przykłady obsesyjnego oddzielenia informacji od komentarza. W pierwszych wydaniach Wyborczej publikowano krótkie informacje na pierwszej stronie a na drugiej były subiektywne. Wyborcza dawała taką krechę w tekście pod faktografią komentarz. Nie tylko w prasie polskiej przyjęte jest dawanie zajawek informacji rozwiniętych wewnątrz numeru na pierwszej stronie. Edytorial drugiej strony jest już subiektywny bardziej. Na ile jest możliwie przejawianie tej cnoty obiektywizmu, to trudna sprawa. Mamy sytuację nową - mamy ekspansję mediów tożsamościowych. Co to są media tożsamościowe?

Anita: media posiadające określone opinie np. kupując jakąś gazetę wiemy jakich treści możemy się spodziewać

A szerzej? Tożsamościowość polega na tym, ze czytelnik, widz ma się utożsamiać z nadawcą. Jego korzyść z obcowania gazetą, stację ma pogłębiony charakter w stosunku do potrzeby bycia poinformowanej - znajduje aspekty swoje tożsamości w oglądaniu TVN, czy oglądaniu telewizji Trwam. Można podać inne przykłady pośrednie, mamy całą masę półtonów, tonów. Ma to swój aspekt w dziedzinie ekonomiki mediów. Pojawia się teza, ze media tożsamościowe stworzono aby podtrzymywać przy życiu niektóre tytuły drukowane. Mieliśmy przykłady bardzo znaczące - jakaś gazeta miała trudności ekonomiczne, poprosiła o wsparcie i je otrzymała. Tego typu prasa, a dotyczy też prasy wielonakładowej, Wyborcza jest coraz bardziej tożsamościowa - ma twardy i miękki elektorat - trzeba się o niego starać, a o obliczu decyduje tzw. twardy elektorat. Pamiętajmy o pojęciu mediów tożsamościowych - to jest modyfikacja liberalnego poczucia ładu mediów.

Media tożsamościowe poszły krok dalej w porównaniu do ongiś formułowanej kwestii zabarwienia ideologicznego w mediach. Mamy tradycję sięgają od XIX w. Pojawiają się hasła „Tusku musisz” a z drugiej strony hasło „Oni chcą nas ograbić”. Problem nie narodził się dzisiaj. Jest tak stary jak podziały ideologiczne. Teraz te media budowane na obiektywizmie stają się mediami tożsamościowymi. Nie tylko w Polsce, choć w każdym kraju ma rys szczególny.

Ja postrzegam uczciwość w swoim subiektywizmie to dla mnie obiektywizm. W czasie antenowym, w politykach medialnych, jeśli państwo spotkają się z ripostą kogoś oskarżonego o brak obiektywizmu, to będzie to riposta ostra. Zarzucenie braku obiektywizmu odbiera się jako zarzut bardzo poważny. Lepiej odpowiedzieć a cóż to jest obiektywizm.

Z obiektywizmem są kłopoty, ale on jest to nie zawsze jest warunkiem niezbędnym dla mediów liberalnych. Trzeba umieć wykluczyć pewne przypadki z tej zasady, ze ma być obiektywny. Gdyby Państwo redagowali gazetę - dział czysto informacyjny, podajcie jakieś łatwe przykłady wykluczenia poza sferę obiektywizmu. Np. redagujecie klinikę kryminalną

Michał: piszemy bestia z Radomia zabiła

Ha ha

Niech się Radom nie obrazi

Michał: nie piszemy o motywach

Świetnie. Np. pobita żona i mąż -sadysta. Dlaczego Pan bije zonę? Bo mnie wkurza? A dlaczego? Itd. Ze spraw nieco wyższego rzędu, pamiętam kilka porażek medialnych, ale też socjopolitycznych np. w latach 90. W ramach pojednania polsko0niemieckiego ktoś wymyślił, ze zorganizuje spotkanie kombatantów z pancernika Schleswig-Holstein i kombatantów z Westerplatte. Odpowiedzieli pozytywnie żyjący marynarze niemieccy i nikt się nie zgodził z Westerplatte. Oceniłem to pozytywnie - nie wolno zestawiać oprawcę i ofiarę. Może niech to będzie pointa dotycząca obiektywizmu

Anita: widziałam dokument z którego wynikało, ze prasa polska z początków wybuchu I wojny światowej podawała nieprawdziwe informacje. Chodziło o to, żeby morale społeczeństwa nie opadły

Tak. Chodzi o poczucie misji. Owa misyjność - odpowiedzialność mediów za słowo ma ogromne znaczenie. Po ataku Na WTC w podstawowych mediach amerykańskich był consensus nie publikujemy najbardziej wstrząsających zdjęć, żeby ludzie odzyskali wiarę, niż żeby byli bombardowani budzącymi grozę informacjami.

O innych cnotach porozmawiamy za 2 tygodnie w odniesieniu do inny doktryn niż liberalne. Spróbujemy spojrzeć krytycznie na doktrynę liberalną. Prześledźcie tekst u Gobana-Klasa zapoznajcie się z doktryną katolicka, równego dostępu itp.

---