Teoria poezji Tadeusza Peipera
System estetyczny:
Przeciwstawienie kultury i natury jako program:
Kultura - rezultat celowej działalności człowieka, przeciwstawia się chaosowi natury, wnosi porządek; w ujęciu synchronicznym opozycje: cywilizacja techniczna a stan naturalny, miasto a wieś, inteligencja a lud, życie świadome człowieka a podświadomość.
Koncepcja historii:
Oparcie na XIX-wiecznym ewolucjonizmie (wiara w ciągły postęp) i na przeciwstawieniu ewolucji, jako rezultatu świadomej działalności - i rewolucji; modelowa wizja współczesnego społeczeństwa: 3 składniki - MIASTO, MASA, MASZYNA. Zauważa: uzależnienie się od siebie jednostek, bezpośrednie relacje zastąpione pośrednimi, wzrost demokratyzacji społeczeństw, zwiększenie szybkości we wszystkich dziedzinach życia; związki między sztuką a życiem społecznym objaśnione 1) genetycznie: zakorzenienie w pozytywistycznym myśleniu o sztuce jako wytworze warunków społecznych, nowość - stało się to programem.2) funkcjonalnie: nie tylko opisywać sztukę, wiara w społeczną doniosłość, przekształcająca moc sztuki.
Problem społecznej genezy i funkcji literatury:
Formy literackie są społecznie uwarunkowane, nowa rzeczywistość powołuje do życia nowe właściwości sztuki; kultura - porządkowanie a sztuka ma stać się intelektualna, zorganizowana, potępienie - spontanicznej, żywiołowej i niekontrolowanej. Antyrealizm - rozwój poezji polega na tym , że słowny ekwiwalent oddala się od imienia rzeczy. Przedmiot ataku - tworzenie romantyczne i modernizm (utożsamiany przez Peipera z impresjonizmem) - nadrzędność f. ekspresywnej prowadziła do naruszenia językowo-artystycznej autonomii dzieła.
Współczesność:
Główne cechy: „najściślejsza zależność funkcjonalna - organiczność, całościowa jedność i wzajemne uzależnienie od siebie odległych składników; „inwazja czynnika ekonomicznego” - eliminacja, tego co zbędne, większa szybkość komunikowania się ze światem i ludźmi. Właściwości nowej sztuki powinny być analogiczne do cech nowej rzeczywistości.
Teoria poezji:
Tworzywem literatury jest słowo:
wnioski negatywne Peipera: nie naśladuje muzyki poprzez pogoń za dźwięcznością, nie naśladuje malarstwa poprzez opis.
Wnioski pozytywne: zasady konstrukcyjne literatury mają mieć językowy charakter. Obrona składni - obrona konstrukcji przed chaosem, wyrazem pragnienia, aby dzieło stanowiło akt porządkowania świata. „poezja jest to pisanie pięknych zdań” - piękne zdanie to piękny związek pojęć, piękne wiązanie widzeń, którym w świecie realnym nic nie odpowiada.
Koncepcja pseudonimów i ekwiwalentów:
„proza nazywa, poezja pseudonimuje. Poezja podnosi rzeczywistość w odrębny świat zdania, stwarzając słowne ekwiwalenty rzeczy”: pseudonim - grupa wyrazów zastępująca właściwą nazwę przedmiotu, wielowyrazowy synonim. Ekwiwalent - napięcie między nazwą, a tym, co ją zastępuję, uwidoczniony jest emocjonalny stosunek autora do przedmiotu. „poezja stwarza ekwiwalenty uczuć”.
Postulat budowy - pragnienie przekształcenia rzeczywistości poprzez sztukę, z aktywną koncepcją osobowości i roli pisarza w procesie twórczym. „wola twórcza” - miejsce bierności, miejsce niekontrolowanego przekazywania przeżyć.
Postulat konstrukcji - rezygnacja z jedności tematyczno-zdarzeniowej; zmiana pojęcia tematu. Zdania związane nie spójnością tematu, ale spójnością rezultatu uczuciowego. Pojęciu konstrukcji po stronie pisarza odpowiadało pojęcie rekonstrukcji po stronie odbiorcy. Postulaty czysto formalne:
Układ rozkwitania - utwór rozwija się w kilku fazach, z których już pierwsza przynosi w zarysie całość jakiegoś zdarzenia lub problemu.
Obrona rymu regularnego.
Układ wersyfikacyjny powinien wynikać z rozczłonkowania składniowego.
Współczesna postać metafory - szybkość, antyrealizm i oszczędność środków.
Nowatorstwo formalne - „narzucać wyobraźniom nowe następstwa myśli, kłaść w wyobraźniach nowe tory”; idea dwustopniowości sztuki:
Nowa sztuka wymaga przygotowania, krąg potencjalnych odbiorców jest ograniczony; do szerszych mas dzieło dociera po pewnym czasie, gdy dorosną do jego poziomu, albo za pośrednictwem pisarzy - „karmiciele karmicieli”.
Poeta:
Charakterystyka dorobku:
Tylko 4 tomiki wydane w latach 1924-1931:
Pierwsza faza - opozycja do dziedzictwa młodopolskiego, spór z futuryzmem
A 1924 - utwory pisane w latach 1914-1923
Żywe linie 1924 - utwory pisane w lipcu i sierpniu 1924
Druga faza - problematyka społeczna, związane z nią przemiany poezji
Raz 1929
Poemat Na przykład 1931
Ogłoszony po śmierci cykl poetycki (poezja popularna dla żołnierzy) Wierszyki z dróg wojennych
Poematy 1935
Sam autor dowodził pierwszeństwa poezji w swojej twórczości; artykuły o poezji pełniły funkcję służebną.
Pierwszy okres twórczości:
Tomik A - wiersze programowe, podmiot liryczny często przywódcą i mentorem zbiorowości.
Tomik Żywe linie - utwory opisowe, niektóre pisane koncepcją tzw. układu rozkwitania.
Poezja Peipera tego okresu: programowy aktywizm i chęć zmiany rzeczywistości a urzeczenie zmysłowym pięknem i bogactwem świata - opozycja między poetyką apelu a opisu; przeciwstawienie 2 wzorców poezji: zaangażowania a intymności, forma dyskursu a pseudonimowania.
Pierwszy z tych nurtów: podmiot liryczny - powołanie, w imię którego apeluje
do słuchacza, pragnie wciągnąć go do współdziałania; rola przywódcy-organizatora; wiersz-odezwa(1 os. l. mn.); motyw rusztowania - program budowy nowej ojczyzny, budowa, cegły przeciwstawione krwi, czołgom, nożowi (Powojenne wezwanie). Zawartość programowa wierszy - tendencje Polski do odbudowy gospodarki kraju. Z górnego Śląska - hymn o wydobyciu węgla (napisany w kilka m-cy po przyłączeniu Górnego Śląska do Polski), podjęcie problemu polskiej gospodarki. inne wiersze - charakter obrazków miejskich: człowiek nie przyswajający ale tworzący, bohater pozytywny, związany z konkretnym programem działania (Rano).
Pochód robotniczy - użycie formy „liryki roli”, stylizacja religijno- biblijna, tonacja patetyczna. Nad idącymi narrator pragnie rozwiesić „modlitewnik ze zwierciadeł” - odbity w zwierciadle, sam dla siebie byłby tłum drzewem wiadomości dobrego i złego, posiadłby świadomość swojego losu.
Chorał robotników - wypowiedz bezpośredni, 1 os. l. p.
Oba wiersze niejasne i trudne do przełożenia na język dyskursywny.
Odezwa - wezwanie do budowy domu - utwór ogólnikowy i enigmatyczny.
Zwycięzca - rozterka wewnętrzna.
Oba wiersze z tomiku Żywe linie.
Erotyka - kobieta - miejsce podrzędne, przeszkoda w realizacji celów przez mężczyznę; akt płciowy - upadek mężczyzny, poddanie się ciału, zdrada powołania; najgorsza stabilizacja życiowa, małżeństwo (Ja, ty). Erotyczna fascynacja wyobraźni dokonuję się pomimo sprzeciwu podmiotu, fascynacja wyłącznie zmysłowa (Zaproszenie, Dzieło wina). Wiersze nie będące erotykami - tematyka zmysłowej strony świata: zabiegi animizacyjna i personifikacyjne (Football).
Wątek autotematyczny - działalność twórcza jest wzorem aktywności zmierzającej do przekształcenia świata (Wróżba, Książka); Wróżba - gwałtowny, profetyczny ton przypomina przepowiednie ze Starego Testamentu: potępieni zostaną ci, którzy stali się wyznawcami „cudzych” bogów - tu: skazani czciciele fałszywych bogów poezji i ich proroków; dosadny język - charakter przepowiedni.
Poezja miasta:
Warstwa tematyczna utworów - związek z życiem miasta, sposób jego przedstawienia. Miasto to nie tylko nowy temat; naturalne środowisko życia ludzi; brak kategorii wyboru. Poezja młodopolska - miasto zdemonizowane, jako nowoczesny moloch, przestrzeń nieograniczona.
Nowa generacja poetycka - Tuwim, Wierzyński: miejsce akcji lirycznej - ulica; bohater indywidualistyczny, czuje za siebie.
Peiper - poeta miasta, z wyobraźnią przez nie ukształtowaną. Obraz przyrody tworzony z elem. zaczerpniętych z miejskiego życia. (Wyjazd niedzielny)
Postawa druga - urzeczenie światem:
Football - przykład fascynacji rzeczywistością; porządek nadaje mu „opozycja nazwy przedmiotu i całej serii jego peryfrastycznych przezwań”; wielopoziomowość: oś to porównanie piłki do ptaka, wyliczenie warunków, które miałby spełniać ptak, aby aby porównanie stało się uzasadnione. Rozwiązanie zagadki- słowo piłka- pojawia się na końcu wiersza. dopiero teraz możemy odczytać na nowo wiersz, dokonać ponownej interpretacji. Wg Sławińskiego „ wiązania niby-fabularne” spełniają funkcję ramy kompozycyjnej.
Fabularność jest cechą nie tylko kompozycyjną- ma uzasadnienie zewnętrzne w świecie przedmiotów - opowieść o locie kopniętej piłki, uwydatniająca powtarzalność, możliwość podjęcia działania na nowo. Od poziomu zdarzeń przechodzi się na poziom ogólnych prawidłowości.
„Poezja wiedziana”:
Krytyka - np. Przyboś: oschłość, niewyobrażalność. Poezja Peipera - skrótowy przekaz jakiejś informacji, która dała by się sformułować inaczej, językiem zwykłej wypowiedzi. Właściwy sens można odszyfrować gdy wyrazy ujmiemy w znaczeniu symbolicznym desygnatów. Słowo uwalnia się od obrazu, przyjmuje stałe znaczenie, jest znakiem określonych wartości emocjonalno-pojęciowych.
Dyskurs prowadzony za pomocą obrazów a pseudonimowanie: przykładem Powojenne wezwanie - metafor nie można traktować konkretnie; czynności - niewyobrażalne, niewykonalne; brak całości obrazowej, ani działań o charakterze konkretnym; możliwość przełożenia na język dyskursywny ; najczęściej takie rozwiązania w liryce programowej. Kojarzenie ze sobą wyrazów z dwóch lub więcej pól znaczeniowych.
Pseudonimowanie - całe szeregi metafor grupowane są wokół jednego przedmiotu, ukazując go wciąż z nowej strony, podsuwając wciąż nowe właściwości; najczęściej wiersze o dużym stopniu wizualności; wyraźny opis (Martwa natura).
Szczególna rola składni w obu przypadkach: metaforyczne elem. umieszczane na szkielecie składniowym, który nadaje spójność formalną.
Drugi okres twórczości. - „Raz” i „ Na przykład”:
Kwiat ulicy i Chwila ze złota - przykłady na zbieżność z późniejszą poezją; jedna właściwość - zastosowanie układu rozkwitania; Chwila ze złota - szczególne szczęśliwe wcielenie idei: układ rozkwitania prowadzi do parokrotnego przedstawiania tych samych węzłowych elem. sytuacji przy pomocy coraz to nowych zespołów słownych; skrótowość pociąga za sobą eliptyczność, a to osłabia więź tekstu z przedmiotowym i sytuacyjnym uzasadnieniem.
Ewolucja - od przemówienia i opisu ku epice; od ukazania tego co prawidłowe i powtarzalne, stałe i niezmienne, do tego co jednorazowe, co stanowi zmianę istniejącego stanu rzeczy. Ukazując chaos rzeczywistości autor pragnie przeciwstawić własny porządek, opanowac ją. Układ rozkwitania stanowił próbę zapanowania nad żywiołem fabuły.
Kronika dnia i Na przykład - poematy jako rezultat dążenia do syntezy, do ułożenia całości z fragmentów; próby ogarnięcia i zrozumienia aktualności społecznej
Raz - przy okazji spraw społecznych powraca pytanie o sens właśnej poezji, o rolę, jaką powinna spełniać.
Peiper nazywał się poetą-słowiarzem; taka koncepcja poezji nie jest zdolna udźwignąć ciężaru aktualności. Akt pokory: prawdziwa wielkość kryję się w tym, co dzieje się naprawdę.
Kronika dnia:
Kronika dnia - montaż dziennikarskich faktów i przemówienia „młodzieńca”, stanowiącego porte-parole autora. Składa się z 15 fragmentów: 2 pierwsze - wstęp; ostatni - zakończenie. 12 wycinków surowej rzeczywistości. W polskiej literaturze pierwsza próba tego rodzaju; koncepcja literatury faktu; w założeniu faktomontaż; materiału dostarczyły autentyczne notatki prasowe, Peiper czerpał z nich wydarzenia, dokonując skrótów, przekształceń i uzupełnień. Poemat bije na alarm - dotyczy warunków ekonomicznego bytowania mas pracujących .
Na przykład - sprawa brzeska; rozbudowanie fikcji; oś konstrukcji - postać Antoniego, młodego socjalisty; jego refleksje podaje monolog wewnętrzny, w części końcowej, nieuporządkowany, zmieszany z urywkami wrażeń, doznawanych podczes wędrówki ulicami miasta; pytania - o drogę, jaką trzeba wybrać w kraju zagrożonym rewolucją; często retoryczne; charakter ostrzeżenia.
Uwznioślenie:
Uwznioślenie idzie w parze z uproszczeniem; jest ono w nowym systemie poetyckim Peipera środkiem, dzięki któremu ujawnia się istnienie wyższego porządku moralnego; charakter absolutny i przeciwstawia się przypadkowości zdarzeń. (Na plaży)
T. Peiper: Pisma wybrane. Oprac. S. Jaworski. Ossolineum, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1979. BN I, 235.
T. Peiper:
ur. 3.05.1891 w Krakowie (Podgórze), bogata rodzina (do 1903),
wydział filozoficzny UJ, w 1911 prawo, potem - Uniwersytet Berliński,
w I wojnie światowej - Paryż, 1915 - 1920 Madryt, 1921 - wraca do Polski,
1922 - zaczyna wydawać „Zwrotnicę” (l. 1922 - 1923 i 1926 - 1927, w sumie 12 numerów) - tu wiersze drukuje pod pseudonimem Jana Aldena i Jana Badyńskiego,
1924 - zbiory poezji A, Żywe linie, 1925 dramat Szósta! Szósta!,
1929 - tom poezji Raz,
1935 - zbiór poezji już wydawanej - Poematy, 1936 - powieść Ma lat 22,
listopad 1939 - przechodzi przez granicę na Sanie, ucieka przed prześladowaniami,
koniec lat 40. - Warszawa. Recenzent teatralny i filmowy,
1949 - powieść Krzysztof Kolumb odkrywca, od 1957 milczenie,
zmarł 10.11.1969 na zapalenie płuc,
debiut literacki w kraju - artykuł Nowa poezja hiszpańska w „Nowej Sztuce” 1922,
tło awangardy: 3 problemy - 1) zadania sztuki w warunkach niepodległości, 2) stosunek do przemian cywilizacyjnych, 3) stosunek do zjawisk kultury masowej. W poezji - zwrot do konkretu, pochwała rzeczywistości,
Teoretyk awangardy:
u Peipera kultura to to, co jest rezultatem celowej działalności człowieka, wnosi w chaos natury porządek, jest antytezą bezładu żywiołów. Współczesne społeczeństwo - 3M. Sztuka ma moc przekształcającą. Nowa rzeczywistość rodzi nowe właściwości sztuki. Antynaturalizm. Atakuje modernizm (impresjonizm) za nadrzędność funkcji ekspresywnej. Między życiem a sztuką - analogia strukturalna,
teoria poezji - nie ma ona naśladować muzyki ani malarstwa, obrona składni, koncepcja pseudonimów (to zadanie poezji. Proza nazywa. Pseudonim to grupa wyrazów zastępujących właściwą nazwę przedmiotu) i ekwiwalentów (pseudonim w odniesieniu do twórcy to ekwiwalent),
postulat budowy - chce przekształcać rzeczywistość przez sztukę,
postulat konstrukcji - rezygnacja z jedności tematyczno-zdarzeniowej, zmiana pojęcia tematu,
wzorcowy łańcuch pseudonimów - Kwadrans radości,
układ rozkwitania - utwór ma się rozwijać w fazach, pierwsza faza ma zawierać zarys zdarzenia, reszta precyzuje,
broni rymu regularnego,
układ wersyfikacyjny - oparty na rozczłonkowaniu składniowym,
metafora ma zastępować długie określenia,
dwustopniowość sztuki - pierwszy krąg odbiorców powinien być ograniczony,
w plastyce - troska o ścisłość konstrukcji i logikę budowy, w filmie - kształtowanie się języka znaków filmowych,
w latach 30. - teoria widzeń urywkowych - przy tworzeniu i odbiorze poezji pojawiają się widzenia wewnętrzne, zastępowane przez nowe widzenia,
odbiór poezji powinien być nie analizą intelektualną, a pracą wyobraźni,
w programie społecznym - stosunek do cywilizacji współczesnej i miasta, przekonania na temat funkcji społecznej sztuki; w poglądach na poezję - przeciwstawienie poezji prozie, uwydatnienie problemów językowych dzieła, sposób widzenia zjawisk. Program społeczny - z pozytywizmu, ideologia pracy S. Brzozowskiego, XX-wieczne nurty awangardowe. Symbolizm - różnice między poezją a prozą,
twórczość poetycka - 4 tomiki - 1924 A, 1924 Żywe linie, 1929 Raz i 1931 poemat Na przykład. Do 1925 - pierwsza faza - opozycja wobec Młodej Polski i futuryzmu. Druga faza - problematyka społeczna.
pierwszy okres twórczości:
A - wiersze programowe, podmiot liryczny - przywódca i mentor,
Żywe linie - utwory opisowe,
dwa nurty poezji - programowy aktywizm + chęć zmiany rzeczywistości i urzeczenie zmysłowym pięknem i bogactwem świata,
tematyka robotnicza. W wierszach programowych - podrzędnie miejsce kobiety. Dużo erotyki i wątku autotematycznego,
miasto - nie demonizowane (jak w Młodej Polsce), a normalne, obraz przyrody budowany z elementów miejskich,
fascynacja rzeczywistością,
poezja trudna, niewyobrażalna, intelektualistyczna, metafor nie można traktować konkretnie. S. XLI Peiper kojarzy ze sobą, bez żadnych przejść, wyrazy z dwóch lub więcej pól znaczeniowych,
poezja - między przemówieniem a obrazkiem
drugi okres twórczości:
układ rozkwitający, ukazuje chaos rzeczywistości, próbuje nad nim zapanować; epickość - fabuła i sytuacja mają przewagę nad czynnikiem lirycznym,
stosuje uwznioślenie - dzięki niemu ukazuje istnienie wyższego porządku moralnego,
twórczość dramatyczna - rozbijanie iluzji rzeczywistości,
proza - Ma lat 22 - bohater - Juliusz Ewski, szuka wielkiej sprawy, by być użytecznym społeczeństwu,
milczenie po 1957 - nie chcą go drukować, rozwlekłe teksty,
związki z Peiperem - u Stanisława Barańczaka i Ryszarda Krynickiego
T. Peiper: Poeci bez idei poetyckiej (tekst z J. Zacharska: Skamander. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, br.)
rozwój poetycki musi się łączyć z rozwojem sposobów poetyckich,
niepodległą Polskę skamandryci powitali tupnięciem, po paru latach nie umieli się odnaleźć w rzeczywistości powojennej,
brak nowej idei poetyckiej - stanowisko czy niemoc twórcza? Peiper uważa, że pismo tworzone przez poetów może fałszować rzeczywistość literacką,
nowatorstwo zagraniczne - jest otaczane uwagą, nowatorstwo polskie - jest popierane w nieliterackich dziedzinach sztuki, zbywane milczeniem,
s. 181 nowość pociąga ich, lecz nie stać ich na nowość własną (…) chcą dostać się w świat nowości chyłkiem, by w ten sposób uzyskać przynajmniej wygląd nowoczesności
s. 182 talent jest to zdolność stworzenia doskonałego dzieła. Nie ma innej miary talentu. Skamandryci nie mają idei poetyckiej, więc nie powinni oceniać współczesnej poezji,
największym talentem poetyckim dla Peipera jest Grydzewski, bo nie pisze wierszu, a poeci Skamandra wszystko mu zawdzięczają,
s. 184 tylko duchy płytkie wyobrażają sobie, że idea poetycka jest jedynie sprawą zawodu poetyckiego; znalezienie własnej myśli poetyckiej, samo przez się ustawia poetę wobec zagadnień życiowych
T. Peiper: Myśli o poezji. WL, Kraków 1974.
MYŚLI O POEZJI
sztuka musi iść z duchem czasu,
s. 43 odnoszę się do każdego ze słów jak do świata: kocham je w jego teraźniejszości, biorę je takim jakim je zastaję, i myślę tylko o tym, co z niego zrobię i jak,
samozdrady - należą do treści utworu, zdradzamy się przez wybranie słowa spośród wielu słów,
słowa dźwięczniejsze - pierwotnie - dużo samogłosek, albo dużo spółgłosek, które są dłuższe niż zwyczajne spółgłoski (r, l, s),
zdanie powinno być początkowym zamiarem tworzenia poetyckiego,
nie może gramatyka ograniczać myśli poetyckiej,
proza nazywa, poezja pseudonimuje,
mowa metaforyczna jest prawdziwsza niż niemetaforyczna, bo można jednym słowem metaforycznym przekazać myśl,
poezja nie powinna nazywać uczuć, a dawać ich odpowiedniki, bo nazwanie uczucia fałszuje je,
s. 57 jak wino kielichem, tak poezję pije się poematami,
by powstał poemat z mowy poetyckiej potrzebny jest rym i rytm,
forma jest także treścią,
przedmiot najpierw poznajemy w całości, potem coraz więcej szczegółów dostrzegamy - stąd układ rozkwitania,
rytm ma spełniać funkcję literacką, nie muzyczną,
symetria sylab daje nudę,
rym - nadaje kolejność wersów,
rymy regularne - jak talerze orkiestry wojskowej , trzeba rymy bliskie oddalić przez wydłużenie wersów, zwiększenie odległości między rymującymi się wersami albo zmniejszenie podobieństw brzmieniowych przez asonans,
ZAPISKI O PRAWACH POEZJI:
pisarze nie mówią o ideach pisarskich, bo czytelnik wtedy się doszukuje idei, których autor nie wymyślił,
definicje sugestyjne - umożliwiają szybkie rozumienie się,
porównanie ma nie ujmować podobieństwa, a wzbogacać utwór,
s. 98 poecie nie obdarzonemu rozumem wydaje się, ze żyje tylko uczuciem. Ale z tego, że się nie ma rozumu, nie wynika, że się ma uczucie,
s. 98 kto myśleć nie umie, nazywa tego co myśli mózgowcem,
różnica między romantykami a awangardą - 1) romantykom epoka narzuca pewne przeżycia, 2) romantycy stworzyli własną legendę o pisarskim tworzeniu, 3) niektóre granice romantycy respektowali, awangarda je przekracza,
s. 100 gdy w dziele jest 30% nowości, krytycy widzą w nim jedynie 70% starości. Gdy w innym dziele jest 70% nowości, wołają: sztuczna pogoń za oryginalnością,
s. 100 człowiek twórczy znalazłszy u dwóch ludzi „tę samą” ideę, nie zastanawia się nad tym, czy jeden drugiego okradł, lecz czy jeden drugiego wzbogacił
WŚRÓD POETYCKICH MOŻLIWOŚCI:
mowa o autentyzmie St. Czernika: najgłębsze warstwy uczuciowe propagatora autentyzmu mieszczą w sobie tęsknotę za samorodnością poetycką. Autentyzm albo nie znaczy nic, albo bardzo dużo,
arcypolskość Czernika - w poecie najbardziej autentyczne jest to, co narodowe,
arcypolskość łączy się z chłopskością, to chłopskość powinna być najbardziej autentyczna (tak to rozumie Peiper) w tworzeniu. Ale: s. 161 reportaż powstaje z podróży w obce środowisko,
s. 162 duch naszej epoki powinien nas skłaniać do szukania podniet we wschodach słońca, a nie w ich zachodach. To są drogi Awangardy.
Peiper Tadeusz Główny teoretyk i animator tzw. Awangardy Krakowskiej, wpływał na ruch awangardowy również w in. ośrodkach kraju. Po wybuchu wojny 1939 znalazł się we Lwowie, 1940 aresztowany przez władze radzieckie, po zwolnieniu przebywał w Kujbyszewie i Moskwie. Był członkiem Związku Patriotów Polskich i współpracownikiem Nowych Widnokręgów. Do kraju wrócił 1944. Zbiór szkiców, recenzji i artykułów teoretycznych opublikował w Tędy (1930).
Reprezentował cywilizacyjny optymizm, wierząc w sukces nauki, wiedzy i techniki. Interesował się żywo filmem. W szkicu Nowe usta (1925) propagował nowe formy poetyckie: "pseudonimowanie", które oznacza wyrażanie uczuć nie bezpośrednio, lecz za pomocą "ekwiwalentów" posługujących się peryfrazą, a także "układ rozkwitania".
Jako poeta opublikował zbiory awangardowych wierszy: A (1924), Żywe linie (1924), Raz (1929), skonfiskowany przez cenzurę poemat nawiązujący do tzw. sprawy brzeskiej (uwięzienie znanych polityków bez wyroków sądowych) pt. Na przykład (1931). Wybór poezji Poematy (1935).
W koncepcji jego indywidualna ekspresja miała być zastąpiona konstruktywistycznym rzemiosłem literackim. Język literacki przeciwstawiony został językowi prozy, cechować go miały silna metaforyczność, eliptyczność i wykorzystanie wieloznaczności słowa. Odbiór poezji był możliwy jednocześnie na poziomie emocjonalnym i intelektualnym, poprzez rozszyfrowanie peryfrastycznych metafor oraz kontemplację ekonomii i precyzji użycia słów, a także przemyślanej, za każdym razem oryginalnej kompozycji utworu.
Początkowa jego twórczość ilustrowała te założenia, później wyszła poza nie, ku formom dłuższym, opisowym, wzbogaconym elementami retorycznymi.
8