RECENZJA ARTYKUŁU:
Beata Marzęda-Przybysz „Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka a powstawanie niepowodzeń szkolnych”
Zaburzenia występujące u uczniów dotyczą m.in. funkcji poznawczych takich jak:
zaburzenia percepcji wzrokowej
zaburzenia percepcji słuchowej
zaburzenia orientacji przestrzennej
zaburzenia sprawności ruchowej
zaburzenia lateralizacji
Owe zaburzenia rozwoju mogą mieć różny stopień nasilenia oraz mogą występować w zakresie jednej funkcji, np. słuchowej czy wzrokowej lub łącznie.
zaburzenia percepcji wzrokowej :
powodują trudności w wypowiadaniu się, rysowaniu, czytaniu, rozumieniu czytanej treści,
kłopot w rozpoznawaniu przedmiotów na obrazkach i rozumieniu treści
ubogi opis obrazka
trudności w odwzorowywaniu prostych figur geometrycznych
rysunki ubogie w treść,
komplikacje w zapamiętywaniu kształtu liter,
zapominanie o pisaniu drobnych elementów graficznych (kropka, ogonki itp.),
częste błędy ortograficzne,
przeszkody w czytaniu,
trudności w rozpoznawaniu liter, i we wzrokowym wyróżnianiu większej całości,
czytanie jest nierytmiczne, niedokładne, przekręcanie końcówek w wyrazach,
wolne tempo czytania, utrzymywanie się na etapie literowania,
pomyłki w zadaniach arytmetycznych.
zaburzenia percepcji słuchowej:
uniemożliwiają płynne wypowiadanie się dzieci ze względu na mały zasób słów, agramatyzmy albo wady wymowy
trudności w pisaniu ze słuchu
błędy przy zmiękczeniach, dwuznakach,
wadliwe wyodrębnianie wyrazów ze zdań,
opuszczanie końcowej litery w wyrazie lub końcówki,
złe łączenie przyimka z rzeczownikiem: np. w domu, na stole,
mylenie kolejności wyrazów w zapisie
wolne tempo pisania
kłopoty w nauce języków obcych, w uczeniu się pamięciowym, przyswajaniu tabliczki mnożenia i materiału gramatycznego.
zaburzenia orientacji przestrzennej:
powodują trudności ze zrozumieniem sytuacji na obrazku, z przyswojeniem pojęć w zakresie stosunków przestrzennych: nad-obok, na ukos, prawo, lewo,
w rysunkach -zakłócenie stosunków przestrzennych, proporcji elementów, zakłócenie w rozplanowywaniu,
mylenie znaków graficznych różniących się jedynie położeniem: u-n, b-p,
w czytaniu przestawiają litery oraz całe cząstki wyrazowe
przeskakiwanie linijek druku przy czytaniu,
przeszkody w zrozumieniu czytanej treści zawierającej pojęcia z zakresu stosunków przestrzenno-czasowych oraz struktur gramatyczno-logicznych
trudności z wzrokowym ujmowaniem stosunków przestrzennych na mapie,
zaburzenia rozwoju ruchowego:
powodują obniżenie sprawności manualnej,
mała precyzja dłoni i palców,
powolne wykonywanie poszczególnych czynności,
pismo jest brzydkie,
litery nie mieszczą się w liniaturze, nie łącza się ze sobą,
rysunki -przeważają linie proste,
zbyt duży lub zbyt mały nacisk ołówka,
trudności w wykonywaniu wszelkich ćwiczeń na lekcjach w-fu,
bariery przy majsterkowaniu, szyciu, wycinaniu, kreśleniu i lepieniu
zaburzenia procesu lateralizacji:
przyczyniają się do zniekształcenia graficznej strony pisma,
w przypadkach lateralizacji skrzyżowanej - pismo lustrzane.
Wolne tempo pisania,
Opuszczanie całych wierszy w czytanym tekście,
Trudności w orientacji na mapie i planach, w odróżnianiu stron ciała.
Pomoc:
Poprzez odpowiednie poczynania dydaktyczno-wychowawcze
W przypadkach trudniejszych -skierowanie dziecka na badania specjalistyczne do poradni psychologiczno-pedagogicznej,
Pracownik poradni może ukierunkować metody pracy, zlecić pewne formy i rodzaje ćwiczeń reedukacyjnych, realizowanych jako zajęcia pozalekcyjne lub włączone w tok lekcji.
Przykłady ćwiczeń:
ćwiczenia usprawniające funkcję słuchową:
np. odtwarzanie struktur dźwiękowych na podstawie układów przestrzennych, np. odstukiwanie przestrzenne, odtwarzanie klockami układów rytmicznych przez dziecko, wystukiwanie przez nauczyciela i odgadywanie słyszanego rytmu przez wyszukiwanie go na wypisanych zestawach rytmów
ćwiczenia usprawniające funkcję analizatora wzrokowego:
np. analiza budowy zdań, wyrazów, sylab i liter ze względu na kształt, położenie w liniaturze, jak i powiązanie z pozostałymi elementami graficznymi
układanie rozsypanek zdaniowych, wyrazowych, sylabowych i literowych
ćwiczenia usprawniające koordynację słuchowo-wzrokową:
np. gry zręcznościowe z piłką, rzucanie do celu,
tworzenie figur poprzez łączenie punktów za pomocą linii, itp.
ćwiczenia usprawniające czynności manualne:
np. zabawy manipulacyjne: ciecie, szycie, lepienie,
obrysowywanie szablonów i kopiowanie przez kalkę techniczną
ćwiczenia utrwalające związki czasowe pomiędzy analizatorami: wzrokowym, słuchowym i ruchowym:
np. utożsamianie słyszanych głosek z ich obrazem graficznym,
pisanie pod dyktando słyszanych głosek, sylab, wyrazów,
rysowanie i nazywanie, a potem podpisywanie obrazków.
ćwiczenia usprawniające orientację przestrzenną:
kształtowanie pojęć typu góra - dół, gdy punktem odniesienia jest środek ciała dziecka,
odtwarzanie ruchów nauczyciela,
odtwarzanie pozycją ciała prostych układów graficznych,
ćwiczenia równoważne: chodzenie po ławce, po linie rozciągniętej na podłodze,
składanie obrazków z pociętych części
Ćwiczenia te mogą być wykorzystywane przez nauczyciela w różnych rodzajach pracy szkolnej. Uczniowie z zaburzeniami psychoruchowego rozwoju wymagają specjalnej troski i wyrozumiałości ze strony nauczyciela:
należy stosować zaniżone kryteria wymagań,
stosować wiele pochwał jako czynnika motywującego do pracy,
zmniejszyć ilość zadawanego materiału lekcyjnego,
zadania domowe powinny być jedynie utrwaleniem i ćwiczeniem omówionego w szkole materiału,
polecać czytanie tekstów łatwych, krótkich,
na lekcji sprawdzać ucznia przez odpytywanie i polecenie „powtórzenia” czy dobrze rozumie instrukcje podawane przez nauczyciela
błędem jest porównywanie wyników pracy dziecka z możliwościami kolegów,
najlepiej posadzić je w pierwszej ławce, żeby stale było „pod okiem” nauczyciela.
Aby pomyślnie przebiegała praca dydaktyczna konieczny jest właściwy stosunek kolegów z klasy do ucznia mającego niepowodzenia szkolne. Nie można zapominać o informowaniu rodziców na bieżąco o rezultatach pracy z dzieckiem, ważne jest podanie ćwiczeń, które można przeprowadzić w domu.