Rola środowiska w rozwoju gospodarki i społeczeństwa:
determinizm geograficzny - głosił że społeczeństwo i gospodarka są całkowicie zależne od środowiska
nihilizm geograficzny - negował środowisko gdyż niema ono żadnego znaczenia na rozwój gospodarki i społeczeństwa
posybilizm geograficzny - stworzył złoty środek. Środowisko odgrywa bardzo ważną role w rozwoju społeczeństwa ale człowiek jako istota (rozumna) może środowisko zmieniać, przekształcać dla poprawy warunków gospodarowania.
Ekologia - nauka o warunkach rozwoju środowiska
Sozologia - nauka zajmująca się ochroną i kształtowaniem środowiska
Kierunki badań geografii ekonomicznej:
ekologiczny - bada relacje zachodzące między środowiskiem a działalnością człowieka
regionalny - bada zjawiska i procesy społeczno ekonomiczne zachodzące w jednostkach przestrzennych zwanych regionami
przestrzenny - bada zjawiska społeczno ekonomiczne zachodzące w przestrzeni geograficznej
Geografia Ekonomiczna - jest to nauka która bada zjawiska i procesy społeczno ekonomiczne zachodzące w przestrzeni geograficznej
Rodzaje mierników (wskaźników) statystycznych:
ogólne - podanie danych liczbowych w wartościach ogólnych
relatywne - musi zachodzić relacja czegoś między czymś
Metakartografia - poza kartograficzne metody prezentowanie zjawisk na mapie np. zdjęcia lotnicze, opisy, wzory matematyczne
Analiza map - metody:
wizualna - czytanie mapy za pomocą wzroku
kartometryczna - mierzenie zjawisk zaznaczonych na mapie np. odległość
matematyczna (statystyczno - matematyczna) - tutaj są wykorzystywane metody ilościowe
przekształcania - z mapy X trzeba zrobić mapę Y
automatyzacji - mapę czyta urządzenie techniczne
Środowiska przyrodnicze - otaczająca nas przyroda
Środowisko - wszystko co nas otacza ale naturalne
Części składowe środowiska:
litosfera - powierzchnia ziemi, rzeźba terenu
atmosfera - powłoka gazowa wokół ziemi
hydrosfera - woda na ziemi
pedosfera - gleby
biosfera - fauna (zwierzęta) flora (rośliny)
Typy środowiska:
naturalne - niema śladów ingerencji człowieka
geograficzne - to tereny na których jest działalność człowieka (człowiek ingeruje ale nie niszczy), ta działalność nie jest konfliktowa
sztuczne - wytworzone przez człowieka
społeczno-ekonomiczne- typowe środowiska społeczne, kulturowe, naukowo-techniczne
Zasoby środowiska - są to wszystkie jego elementy fizyczne mierzalne (można je zważyć)
Walory - są to cechy środowiska, niemierzalne fizycznie np. krajobraz
Metody oceny zasobów walorów środowiska:
geobotaniczna - rośliny reagują na zmianę środowiska, rośliny są sygnalizatorami że występują w środowisku toksyny
botanizacyjna - polega na ustaleniu skali oceny środowiska w postaci tzw szeregu botanizacyjnego
metoda sprawności środowiska - SR= Pn+Pw/On+Ow P-potencjał O-opór
Kategorie obszarów przy pojęciu zasobów:
obszar produkcji pierwotnej - są to te wszystkie powierzchnie terenu które dają prosunk pierwotny drzewa -> w lasach
obszar produkcji wtórnej - produkt pierwotny zostaje poddany przetworzeniu
obszar konsumpcji - spożytkowanie przestrzeni dla pewnych celów
Surowce mineralne - tzw. kopalina użyteczna, minerał albo skała znajdująca się w litosferze i nadająca się do wykorzystania gospodarczego, bezpośrednio lub po odpowiedniej przeróbce lub wzbogaceniu.
Dzielimy ze względu na:
1)stan skupienia: a)stałe: węgiel. b)płynny: wody mineralne, ropa, c)lotny: gazy
2)sposób przetwarzania: a)jakość b)dostępność.
Surowce dzielimy za pomocą:
1)klasyfikacja morfologiczna- określenie kształtu złoża. Złoża regularne i nieregularne. Dotyczy surowców stałych i płynnych.
2)klasyfikacja technologiczna- odpowiada w jakim celu służą surowce : surowce paliw i energii (energetyczna); surowce metaliczne; surowce chemiczne.
3)klasyfikacja genetyczna- pochodzenie surowców. Jakie procesy odbyły się, by surowce powstały: surowce powstałe wewnątrz Ziemi (endogeniczna), surowce powstałe na zewnątrz ziemi (egzogeniczne).
Woda- cechy charakterystyczne: 2/3 powierzchni kuli ziemskiej; brak substytutu; nie jest już dobrem wolnym ogólnie dostępnym; mniej niż 30 % lądowych wód czystych; czynnik decydujący o życiu.
Powody braku wód: brak troski o środowisko; urbanizacja; rozwój przemysłu; na Górnym Śląsku położenie geograficzne i Wyżyna Łódzka- położenie geograficzne na dziale wodnym I- go rzędu. Śląsk- wodociągi, Goczałkowice, Czaniec (GOCzA). Około 6 mld lat temu pojawiła się pierwsza woda.
Ruch wody w przyrodzie jest wiązany ze słońcem: 1)parowanie wody, gleby, roślin. 2)gromadzenie się pary wodnej. 3)kondensacja pary wodnej. 4)nasycenie, 5)opad atmosferyczny
Kategorie wartości wody: 1)wartość użytkowa 2)wartość gospodarcza 3)wartość społeczna- mówi o konsekwencjach społecznych, gdy wody zabraknie.
Składniki ceny wody: pozyskanie wody wiąże się z ujęciem głębinowym lub powierzchniowym 1)koszty uzdatniania wody 2)koszty transportu wody.
Właściwa gospodarka wodą: dowiedzieć się ile mamy danego naszego surowca 1)dobrze dysponować daną ilością. Bilans wodny: Z+P = H+S+R Z- retencja początkowa- to co zostało z poprzedniego okresu, P- opad atmosferyczny. S- parowanie H- odpływ z obszaru bilansowania, R- retencja końcowa (=gromadzenie+ retencja).
Przyrost naturalny - jest to różnica pomiędzy zgonami a urodzeniami.
Urbanizacja - zespół przemian ekonomicznych, społecznych, kulturowych i przestrzennych, prowadzących do rozwoju miast i obszarów miejskich oraz wzrostu liczby ludności miejskiej i jej udziału w liczbie ludności państwa bądź regionu.
Płaszczyzny urbanizacji:
demograficzna - wzrost liczby ludności miejskiej, jej udziału w ogólnej liczbie ludności, migracje ludności ze wsi do miast,
ekonomiczna - wzrost odsetek ludności zatrudnionej poza rolnictwem, początkowo w przemyśle, a potem usługach,
społeczna - upowszechnianie się tzw. miejskiego stylu życia,
przestrzenna - wzrost obszarów miejskich i tworzenie nowych miast.
środowiskowa - miasto nie gwarantuje lepszych warunków ekologicznych niż wieś
Funkcje miast: a)obronna b)polityczna c)handlowa d)komunikacyjna e) kulturalna f)religijna g)przemysłowa h)usługowa i)turystyczna j)targowa
Etapy światowej urbanizacji:
a)koncentracja - do miasta pierwotnego napływa ludność
b)dekoncentracja - ludność z centrum zaczyna przenosić się na zewnątrz i powstaje zewnętrzny pierścień zamieszkania
c)metropolizacja - miasta zaczynają się rozrastać i stają się jednym
d) megalopolizacja - ludnosc coraz silniej skupiona jest w wielomilionowych.
miastach i otaczaja˛cych je zespołach miejskich