Historia wychowania

„Geneza i rozwój pedagogiki nowożytnej”

Uczeni, którzy tworzą podstawy nowożytnej pedagogiki:

- F. Bacon

- Kartezjusz

FRANCISZEK BACON

XVI/XVII w. Rozwinął metodologię empiryzmu, oddzielił naukę od teologii. Podstawą pierwszej jest natura, a drugiej Objawienie. Nauka posługuje się metodą indukcji, a teologia dedukcji. Filarami metody naukowej są eksperyment i indukcja. Potępił wiarę w autorytety starożytnych uczonych. Trzeba wyjść od krytyki, nie wolno bazować na cudzych opiniach, należy wszystko poddawać w wątpliwość. Należy samodzielnie dochodzić do prawdy. Położył nacisk na nauki przyrodnicze. Należy uczyć faktów w sposób poglądowy. Zalecał metodę inicjatywną, polegającą na budzeniu ciekawości i na doświadczeniu.

Uważał, że należy obserwować naturę, gromadzić te obserwacje, by dały szeroki zakres materiału, który się analizuje i wykorzystuje. Zalecał eksperymenty. Cel nauki widział w poznawaniu i odkrywaniu praw przyrody, gdyż są one naturalne, zgodne z rzeczywistością, wolne od osobistych uprzedzeń i błędów. Wiedza powinna być poddana rewizji, aby uwolnić się od błędnych opinii. Wyróżnia dwie metody poznawania:

• negatywna - szukanie tego, co złe; odnajdywanie źródeł błędów; kontrola nad rozumem, czy poprawnie wyciągamy wnioski; sprawdzanie poprawności twierdzeń

• pozytywna - wykrywanie prawidłowości w nauce; eksperymenty, indukcyjne dochodzenie do uogólnień; dochodzenie do twierdzeń

Tych badań nie można prowadzić w pojedynkę. Ta metoda wymaga pracy zespołowej.

Wywarł duży wpływ na kształtowanie się myśli pedagogicznej. Należy obserwować człowieka bo trzeba go poznać, żeby go wychować.

Powstała zasada dydaktyczna - metoda poglądowa w nauczaniu. W szkole należy tak organizować edukację, by uczeń sam mógł poznawać prawdę. Szkoła musi być wyposażona w różne laboratoria, aby uczniowie mogli przeprowadzać eksperymenty.

Wyróżnia dwie metody wykładu naukowego:

1 magistralna - nauczyciel każe przyjmować uczniom takie prawdy jakie on przekazuje. Narzuca im określoną wiedzę. U uczniów tworzy się obraz, że wiedza jest systemem zamkniętym, uczeń ma tylko przyjmować tą wiedzę. Nauka nie daje pola aktywności dla ucznia. Nie przyczynia się to do postępu naukowego, dlatego krytykuje tą metodę

2 ninicjatywna - takie przekazywanie wiedzy, aby pokazać jakie drogi prowadziły do zdobycia danych prawd, pokazanie trudności, wskazanie nowych dróg. Uczeń ma sam dochodzić do prawdy, jest aktywny. U uczniów tworzy się obraz, że wiedza jest systemem otwartym, wiedza jest w ciągłym ruchu.

Zwolennik kształcenia publicznego (w szkołach). Na podstawie jego rozważań sformułowano wiele myśli pedagogicznych.

Postulaty:

1 nauka rzeczy powinna wyprzedzać naukę słów

2 nauka zgodna z naturą - znajomość rzeczy poprzedza regułę (najpierw poznajemy rzeczy i na tej podstawie formujemy regułę)

3 należy uczyć się przez odwoływanie do zmysłów

4 nauka powinna rozpoczynać się od języka ojczystego

5 powinno się wprowadzać wychowanie fizyczne wszystkich klas społecznych

6 szkoła powinna dawać sposobność do tego, by uczeń mógł samodzielnie dochodzić do wiedzy

nauczanie powinno budzić zainteresowanie

7 Przymusy powinny być usunięte ze szkoły

KARTEZJUSZ

XVI/XVII w. Uczony w wielu dziedzinach - reprezentant nauk humanistycznych i ścisłych, ojciec filozofii nowożytnej. Zrywa z wszelką tradycją - krytyka dotychczasowego dorobku, naukę trzeba budować od podstaw.

11 listopad 1620 r. - data odkrycia metody naukowej.

Sformułował 4 zasady poszukiwania prawdy:

- należy uznawać tylko idee jasne i wyraźne

- trzeba dzielić każdy problem na proste składniki dające się zbadać

- przechodzić od myśli najprostszych, do bardziej skomplikowanych

- kontrolować całą dziedzinę badań, by mieć pewność, że niczego się nie pominęło

Uważał, że metoda ma być jasna, wyraźna, przejrzysta - myśli złożone są ciemne, nie dostarczające wiedzy. Taką metodą może być metoda analityczna (chciał, by wszystkie nauki były podobne do matematyki)

Sceptycyzm metodologiczny - wątpienie w dotychczasowe osiągnięcia, zwątpienie jest punktem wyjścia. Wiedza musi być pewna, sprawdzona. Ostoję pewności znajdował w wątpieniu.

„Wątpię, więc myślę” (Dubito ergo sum) - myśl jest niewątpliwa. Jesteśmy pewni, że myślimy.

„Myślę, więc jestem” (Cogito ergo sum) - fundament wiedzy, fundamentu trzeba szukać w człowieku, a nie w świecie zewnętrznym.

Im bardziej myślę, tym bardziej jestem człowiekiem. Wątpliwości można usunąć przez rozumowanie - droga racjonalistyczna. Dochodzenie do prawdy jest jednostkowe, indywidualne. Samodzielność jest podstawą edukacji.

Nasze myślenie musi być odpowiednio kierowane, nie może być chaotyczne. Trzeba dokonać analizy (podzielić problem). Analiza ma być tak uporządkowana, by wyodrębnić problemy główne i podporządkowane. Myśl trzeba odpowiednio prowadzić - problemy trzeba porządkować od najłatwiejszych do najtrudniejszych. Na każdym etapie myślenia należy czynić wyszczególnienie problemów, żeby mieć przekonanie, że nic nam nie umknęło - krytycyzm myślowy.

Optymizm pedagogiczny - każdy człowiek może dążyć do poznania prawdy. Niezależnie od predyspozycji każdy może się nauczyć - to wszystko zależy od metody nauczania. Szkoła ma dostosować metodę do ucznia. Zbyt wielkie różnice w umysłach ludzi są następstwem braku lub złej metody.

Wprowadzono wskazania do praktyki edukacji:

• Celem nauki jest kierowanie umysłem do rzeczy prawdziwych. Lepiej jeśli uczeń mniej wie, ale ma wiedzę prawdziwą.

• Należy się opierać na własnych sądach, sami mamy przeprowadzać proces myślenia

• Metoda nauczania polega na porządkowaniu przedmiotu myśli i analizie

• Należy odwoływać się do rozumu

„Rozprawa o metodzie” - utopijna wizja pedagogiki. Człowiek dzięki doskonałej metodzie opanowałby siły natury, zapewniłby zdrowie, długie życie, a przez wychowanie człowiek udoskonaliłby się pod względem etycznym. Wiedza prawdziwa - raj na ziemi, szczęście.

Odwołanie do podmiotu człowieka. Łączenie teorii i praktyki. Potrzeba dochodzenia wiedzy na określonych podstawach metodologicznych - oparcie na prawidłowościach, regułach.

JAN AMOS KOMEŃSKI

XVI/XVII w. Czech, jego ojciec młynarz, był pochodzenia plebejskiego. Kształtował się i rozwijał w sekcie Braci Czeskich. Była to grupa funkcjonująca na podłożu religijnym, uważali że wszyscy powinni doświadczać dobrodziejstwa edukacji, powinna być zniesiona nierówność - demokratyczne poglądy.

Dostał stypendium, podróżował, studiował. Wyjechał do Holandii, potem do Anglii, w końcu wrócił do Czech i objął funkcję dyrektora szkoły. W tym czasie też studiował różne filozofie. Bracia Czescy byli piętnowani przez różne środowiska. Bracia Czescy mieli opuścić kraj. Komeński ukrył się w Polsce. Pobyt w Lesznie - tam był dyrektorem. Napisał ok. 200 dzieł. Nie wszystkie są przetłumaczone na j. polski. Najbardziej znane dzieła to ,, Wielka Dydaktyka ” (tłumaczenie na prawie wszystkie języki świata), ,, Drzwi języków otworzone ”, ,, Świat zmysłowy w obrazach ” (uzasadnienie potrzeby zasady i metody dydaktyczne i edukacji), ,, Informatorium szkoły macierzyńskiej ” (jedno z pierwszych dzieł o pedagogice przedszkolnej), ,, Pampedia ”.

Był osobą duchowną. Komeński nazywany ,, ojcem pedagogiki nowożytnej ”.

Był też w Szwecji i na Węgrzech (tam reformy szkolnictwa). Żywot zakończył w Holandii.

Pedagogika dotyczyła niemal wszystkich problemów edukacji (problem demokracji oświaty, nowa koncepcja uczenia się i nauczania z wykorzystaniem filozofii Bek i Kartezjusza, edukacja dla dorosłych itp.).

Uważał edukację za środek naprawy świata (wychowanie również). To podstawowa idea. Odp. wych. - pokój na świecie, środek do utrwalania pokoju. Odpowiednio zorg. wych. i oświata jest kluczem. Ogromna wiara, że przez edukację można naprawiać świat - to funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Podkreślał, że nauczanie ma być powszechne. Wszystkie dzieci niezależnie od pochodzenia, rasy mają być objęte edukacją.

Uważał też, że wszyscy ludzie mają się uczyć wszystkiego, co jest ludzkie (potrzebne człowiekowi do funkcjonowania). Podkreślał, że wykształcenie prowadzi do postępu społecznego.

Wychowanie zależy od:

- poznania Boga - poznania prawdy - poznania sztuki

Trzeba dążyć do poznania tych trzech rzeczy.

Żeby poznanie było doskonałe musi być zupełne, kompletne i uporządkowane (zorganizowane). Poznanie jest prawdziwe jak poznajemy rzeczy takimi jakie są (przez wzrok, słuch, czucie), człowiek ma też używać rozumu oprócz zmysłów. Tylko ten co używa rozumu może wiedzę nagromadzoną przez zmysły odpowiednio interpretować. Wiedza ma zapalać nowe światło (światło mądrości w szkołach, kościołach, w państwach). Ostatecznym celem wychowania jest wieczna szczęśliwość.

Stworzył koncepcję systemu szkolnego. W „Wielkiej Dydaktyce” kreśli koncepcje, ale to nam zamyka edukacje (Akademia). ,, Pampedia ” tam sformułował koncepcję pogłębioną, uważa tam, że całe życie człowieka jest szkołą. Nasza edukacja nie kończy się na jakimś momencie tylko uczymy się całe życie. Pampedia na jakiś czas zaginiona, ale w XX wieku przywrócona. Odnaleziono rękopis i w czasach wojny (po II wojnie) weszło do obiegu, wydane drukiem. Koncepcja dojrzała.

W Pampedi myśl, że całe życie człowieka jest szkołą i w życiu człowieka wyodrębniono 8 szkół (periodyzacja życia człowieka)

Kolejny okres to kolejna szkoła:

- szkoła narodzin (początek systemu)

- szkoła dziecięctwa

- szkoła chłopięctwa

- szkoła wieku dojrzewania

- szkoła młodości

- szkoła męska (wieku męskiego)

- szkoła starości

- szkoła śmierci

Szkoła narodzin

W niej program przygotowania do życia w rodzinie. Tam uwagi i wskazówki jak przygotować się do przyjęcia nowego człowieka. Dużo uwagi poświęca aspektom religijnym. W tym aspekcie też mamy się przygotować do przyjęcia potomstwa. Jak będziemy je wychowywać. Jakie wartości będziemy wszczepiać.

Szkoła dziecięctwa - macierzyństwa

Studium poświęcone wychowaniu przedszkolnemu ,, Informatorium szkoły macierzyńskiej ” - dzieło. Przebiegają w środowisku rodzinnym. Rodzina ma powinność wprowadzenia dziecka w świat ludzki. Komeński kreśli program wych. fizycznego, moralnego i religijnego. Bogaty program kształcenia umysłowego też. Nauka o rzeczach - dziecko ma wszystko poznawać, dziecko powinno poznać podstawy arytmetyki (nauczyć się liczyć do 10), fizyki (zrozumieć różne przyczyny i skutki), astronomii (że jest dzień i noc). Ta szkoła przebiega w naturalnych warunkach. Wszystko ma bezpośrednio poznawać zmysłowo. Ekonomia też (bo ma poznać wartości pieniądza itp.). Też wiedza z polityki (jaki ustrój w państwie, lub kto sprawuje władze), optyka, chemia itd. Same podstawy. Wymienia, żeby podkreślić, że to w przyszłości daję bazę, podstawy i wszystkie te informacje często uczymy, co pokazujemy jest ważne. Ważnym elementem jest też kształcenie mowy dziecka.

Powtarzanie rymowanek itp. żeby ćwiczyć zgłoski ale też wprowadzać w rytm, melodię, intonację mowy. Temu też służy śpiewanie i słuchanie muzyki. Muzyka, śpiew ma też funkcje wychowawcze, uspokaja. Dzieci powinny usprawniać wszystkie zmysły, trzeba z dziećmi ćwiczyć. Dużą uwagę poświęca cnotom moralnym (posłuszeństwo, grzeczność). Dużą wagę przywiązuje do przykładu. Wyodrębnia też różne klasy. Potrzeba by dziecko znajdowało się w grupach dzieci by nauczyło się kontaktu z innymi ludźmi. Formułuje podstawę tworzenia przedszkoli ( choć tego nie nazywa). Nie używa określenia ,, dojrzałość szkolna ”, ale opisuje (po tym okresie dziecko ma iść do szkoły, szkoły publicznej), jak dziecko nauczy się tego co w programie wych. przedszkolnego umie się zachowywać itd. to jest dojrzałe do szkoły. Mówi, że dziecko musi przejawiać też chęć dalszej edukacji. My mamy w nim ją rozbudzić. Jak dziecko nie ma rozbudzonej potrzeby lub nie spełnia takowych rzeczy to, jeszcze zostaje w szkole. Nie zależy od wieku ale od dojrzałości. Cały ten etap szkoły dziecięctwa ma być przygotowaniem dziecka do dalszej edukacji.

Szkoła chłopięctwa -szkoła elementarna, języka ojczystego.

Komeński kreśli program edukacji. Szkoła publiczna miała obejmować wszystkie dzieci. Powinna być uruchomiona w każdej gminie. To jest koncepcja. Miała być dostępna. Miała za zadanie przygotowywać do następnego etapu kształcenia. Uważał, że ta szkoła ma dać dzieciom taką wiedzę i kompetencję, że jeśli już nie pójdą dalej do żadnych szkół to ta wiedza ma im wystarczyć na dalsze życie. Ta szkoła miała dawać elementarną, propedeutyczną wiedzę. W tej szkole też wyróżnia klasy.

1 klasa - klasa grządki (podstawa do edukacji - czytanie, pisanie i podstawy rachunków),

2 klasa - roślin (nie wiemy co wyrośnie, więc trzeba doskonalić naukę pisania, kaligrafię, piękne pisanie ale też biegłość w czytaniu i w pisaniu. Dziecko ma w sposób bardziej usystematyzowany poznawać rzeczy. Wprowadzanie w poznawanie pisma św., religii),

3 kl. - klasa fiołków ( fiołek jest delikatny, łatwo go zniszczyć. Trzeba w większym wymiarze poświęcić czas na naukę obyczajowości. Trzeba zgłębiać szacunek dla przyrody),

4 kl. - ogród różany (róża - królowa kwiatów, ma kolce - dziecko zaczyna dojrzewać, wchodzi w etap buntów, nie pokory, zaznaczanie własnego zdania. Kształtowanie racjonalnego działania i postępowania - dziecko ma uczyć się wykorzystywać wiedzę),

5 kl. - ogród ozdobny (dzieci piękne, moralne, pobożne, dużo wiedzą, trzeba je w w większym zakresie wprowadzać w tajniki religii),

6 kl. - raj - sfinks dziecięcy (klasa gdzie dziecko poznaje wielką mądrość, ta klasa ma służyć podsumowaniu, zamknięciu tego etapu edukacji. Na tym etapie dobre wprowadzenie dzieci do maksymy filozofii, przypowieści),

Szkoła miała przygotowywać do życia. Miała uczyć rzemiosła. Ta szkoła to najwyższe osiągnięcie w pedagogice.

Szkoła języka łacińskiego, gimnazjum (wieku dojrzewania)

Dzieci 12-18 rok życia.

Obejmowała przedmioty wchodzące w 7 sztuk wyzwolonych + inne. Nauki humanistyczne łączył z naukami przyrodniczymi. Szkoła nie była przeznaczona dla wszystkich. Nawet chłopcy nie wszyscy. Tylko wybrani, najbardziej zdolni. Cel: przygotowanie ludzi do pełnienia funkcji publicznych (administracja itp.) ale też dać podstawy do kształcenia akademickiego.

Szkoła akademicka

18-24 rok życia, uważał, że co najmniej jedna w każdym państwie, miała prowadzić głównie fakultet teologiczny, lekarski, prawniczy.

Szkoła mężczyzn

Zaliczana do szkoły osobistej. Sami podejmujemy trud kierowania własnym rozwojem. To jest ważne. Uczenie traktowane jako powinność wobec siebie samego. Zadania łączy z pracą zawodową. Wyróżnia 3 klasy:

I rozpoczynają aktywność zawodową,

II stabilizacja, już coś osiągnęli, osiągnęli pozycję (stabilizację),

III kończą, zbliżają się do emerytury.

Każdy etap wymaga chęci. Przestrzega, że czyha niebezpieczeństwo, że spoczniemy na laurach. Choćbyśmy zajęli wysokie stanowisko to nadal trzeba się kształcić. Poza tym młodzi depczą po piętach.

Dużo uwagi poświęca kl. III, ważne jest żeby człowiek miał pole do działania (pole aktywności) po tym jak przejdzie na emeryturę. Jeśli pracy zabraknie to za dużo czasu wolnego może spowodować różne choroby.

Zwraca uwagę, że człowiek funkcjonuje w grupie. Praca ma być skierowana na nabywanie kompetencji obywatelskich.

Szkoła starości

Na tym etapie człowiek nie powinien ustawać. Powinien dalej się uczyć. Starość jest schyłkowym okresem ale jest częścią życia więc jest częścią szkoły. Powinien mieć swoją karność, żeby postępy starców były możliwe.

Człowiek w ciągu całego życia ma się uczyć ,, żyć po ludzku ”, rozwijać człowieczeństwo.

Okres starości - okres bilansowania życia, refleksji nad przebiegiem życia.

Porównuje:

Życie - żegluga

człowiek - żeglarz

Żeglarz narażony na rozbicie, zatonięcie, więc musi stale czuwać nie zaniedbywać swoich obowiązków.

,, Stale czymś zajmować siły zewn. jak i wewnętrzne człowieka ”

Ludzie starzy często się rozgrzeszają ze wszystkiego (po co się myć, po co dbać o siebie, po co się uczyć jak mi to już nie potrzebne)

Przez te niedomogi obyczajowe zanika aktywność i można zaprzepaścić to co dotąd osiągnęliśmy.

Starość ma mieć kierownictwo, pomoc, nauczycieli.

Różnice między starcami wynikają z braku pracy nad sobą (os. nieaktywne/aktywne).

Bilans życia potrzebny żeby się zastanowić czy wszystko co mieliśmy w życiu osiągnąć osiągnęliśmy czy nie. To co się do tej pory nie udało zrealizować trzeba naprawić. Nikt nas nie zwalnia z obowiązku, powinności (nie będzie usprawiedliwienia przed Bogiem). Trzeba się spieszyć bo możemy nie zdążyć zrealizować tego zadania.

Szkoła starości jest szkoła aktywną (zaangażowanie się uczących).

Wyróżnia 3 klasy:

I wkraczających w próg starości i robiących przegląd swych obowiązków (bilans),

II tych którzy weszli w dojrzałą starość i spieszą się, żeby dokończyć dzieła, których nie zrobili dotąd,

III zgrzybiałych i niczego już nie oczekujących oprócz śmierci,

Nawet jak nieaktywni to jeszcze mogą myśleć, wskazywać młodszym wartości, dzielić się przemyśleniami.

Szkoła śmierci

Dotyczy każdego etapu życia. Na końcu już nieunikniona. Jest zaakcentowaniem koła życia, istnienia, jest odejściem z tego świata ziemskiego, ale narodzinami w życiu wiecznym. Łączy się to ze szkoła narodzin.

Biografia człowieka - jest biografią edukacyjną.

Dużo wniósł do myśli dydaktycznej (dużo wniósł do dydaktyki nowożytnej).

Wpływ filozofii Bacona i Kartezjusza. Komeński odwołuje się do przyrody.

Jak mamy skutecznie nauczać to trzeba korzystać z pewnych zasad.

Zasada stopniowania trudności (odnosi się do procesu poznania ale też nauczania). W nauczaniu trzeba wychodzić od rzeczy najprostszych, najbliższych dzieciom, a dochodzić do najtrudniejszych. Trzeba zawsze wychodzić od poznania zmysłowego. Najpierw zmysły, a dopiero potem rozum.

Żeby to było możliwe to trzeba kształtować zmysły, rozwijać. Najpierw ma poznać rzeczy naturalne, a jak nie to wprowadzać rysunki, modele, schematy. Wszystko trzeba pokazywać.

Zasada poglądowości - poznawania przez bezpośredni kontakt podstawowego kryterium w edukacji podstawowej, ale też na każdym etapie.

Zasad łączenie teorii z praktyką - o to chodziło, że wiedza jest użyteczna.

Dużo uwagi poświęca potrzebie stosowania dobrowolności. W edukacji/nauczaniu nie może być mowy o przymusie, przeciwnik kar fizycznych.

Stoi na stanowisku, że każdy człowiek ma skłonności do dobra. Ma wrodzone skłonności do poznania - ma chęć.

Należy nie zatracać tej pierwotnej naturalnej potrzeby uczenia się.

Przez uczenie można doskonalić człowieczeństwo.

Stworzył podstawy nowoczesnej szkoły.

Bogato uzasadnił potrzebę demokratyzacji i oświaty.

JOHN LOCKE

Żył w XVIII wieku, w Anglii (rewolucje burżuazyjne), po rewolucji Francuskiej itp.

Rewolucja angielska: wprowadzono ustrój burżuazyjny (podział władzy, warstwy społeczne). Anglia monarchią konstytucyjną.

Wywodził się z rodziny prawniczej. Od małego w środowisku ludzi oświeconych rozumnych. Odbył studia przyrodniczo-leśne i dyplomatyczne. Wiedza medyczna miała znaczenie dla jego poglądów.

Zajął się kilkoma obszarami myśli fil.-społ.:

-nauki społeczne

-życie społeczne

-koncepcja dotycząca edukacji człowieka

,, Listy o tolerancji ” - dzieło, gdzie wizja nowoczesnego państwa ma nie mieszać się do wierzeń religijnych.

Z tym dziełem powiązane ,, Rozprawy o rządzie ” - kolejne dzieło. Udowodnił, że władza monarchy nie pochodzi od Boga, ale z woli narodu. Państwo nie może naruszać podstawowych swobód obywatelskich.

,, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego ” - dotyczące procesu poznania (jak człowiek myśli i poznaje?)

Człowiek przychodząc na świat nie jest wyposażony w żadne myśli (tabula rasa - czysta tablica). To kim będzie i jaką będzie miał wiedzę, jakim będzie człowiekiem zależy od tego jak będzie wychowany. Wychowanie uczłowiecza ( wydobywa z nas to co ludzkie)

Sądy wytwarzają się u człowieka przez doświadczenie.

- Dow. zewnętrzne - poznanie zmysłowe,

- Dośw. wewnętrzne - za to doświadczenie odpowiedzialny rozum, rozum porównuje, łączy, różnicuje (porządkuje) wrażenia zmysłowe, twory pojęcia.

Te doświadczenia są integralnymi zródłami poznania ludzkiego.

Rodzą się jego poglądy pedagogiczne. Wychowanie musi być zorganizowane.

,, Myśli o wychowaniu ” - dzieło popularne, tłumaczone na wiele języków.

Popularność wynikała ze sposobu podejścia, ale też formy jak dużo napisane (listy pisane do przyjaciela jak ma wychowywać swojego syna). Locke kierował to dzieło do warstwy burżuazyjnej. Wychowanie świeckie, prywatne (Locke przeciwnikiem kształcenia publicznego).

Wyróżnił 3 dzieła:

- edukacja ciała

- edukacja charakteru

- edukacja umysłu

Locke rozpoczyna dzieło od edukacji fizycznej. Jest pierwszym pedagogiem, który tak szeroko zwraca uwagę na to wych. ,, W zdrowym ciele zdrowy duch ” - tak uważał.

Wykorzystując wiedzę lekarską kreśli program jak dziecko ubierać, odżywiać, regulować sen dziecka itp.

Locke mocno akcentuje potrzebę hartowania człowieka od samego początku. Dziecko też miało być aktywne fizycznie.

Druga część to edukacja charakteru. Ta część jest u Locka najważniejsza. Najwięcej uwagi temu poświęca. Kształtowanie charakteru to, to co czyni człowieka (wych. moralne ma prowadzić do tego aby człowiek umiał sobie radzić w życiu, żyć roztropnie, ma prowadzić człowieka do szczęścia, powodzenia).

Przeciwnik kar fizycznych - pisze o szkodliwości kar cielesnych w wychowaniu. Uważał, że kara cielesna poniża dziecko, wywołuje odmienne reakcje (prowadzi do skrytości, zawziętości, obłudy, kłamstwa itp.). Dzieci bite stają się tępe. Nie przedstawia żadnego argumentu pozytywnego kar.

Trzeba tak postępować z dzieckiem, żeby od początku pobudzać u dziecka poczucie honoru, wstydu, ponoszenie odpowiedzialności za swoje działanie.

Mówi, że wychowanie nie może się odbyć bez kar i nagród. Ale nie kary cielesne. Nie należy nagradzać za cnotę (że ktoś nie oszukuje, nie kradnie i zachowuje się moralne bo to jest norma). Nagrody mają być ponad normę. Nagroda ma oddziaływać na wnętrze (pochwalić, postawić dzieciom za wzór).

Dzieci mają wykształcać nawyki dotyczące postępowania moralnego - tak trzeba ich kształcić.

Kształtowanie jest długim procesem. Uczeń i nauczyciele muszą być w tym procesie aktywni. W szkole mogą być negatywne nawyki kształtowane dlatego opowiadał się za nauką indywidualną (Guwernerzy).

Edukacja umysłu (rozumu). To wychowanie Locke stawia na ostatnim miejscu. Uważa, że to wychowanie nie jest najważniejsze. Program tego kształcenia umysłu ma mieć charakter praktyczny, użyteczny. Ma dostarczać wiedzy, która się przyda w życiu.

Ideał wychowania gentelmana - sprawny fizyczne (różne umiejętności użyteczne), wiedza praktyczna (ekonomia, matematyka, geografia).

Potrzebna mu jest też znajomość języków obcych (j. niemiecki, j. francuski). Gentelman powinien też nauczyć się jakiegoś rzemiosła ( tego co mu potrzebne).

Różnie może być w życiu więc trzeba mieć konkretny fach.

Utylitarny proces kształcenia (użyteczny).

Gentelman powinien wiele podróżować (języki, ale też podstawy rysunku, żeby podróżując mógł przedstawiać rozw. architektoniczne itp. które obserwuje w różnych częściach świata).

,, Szkoły pracy ” - dzieło - tam koncepcja wych. dzieci z ludu. Już od 4 roku życia mają chodzić z rodzicami do fabryk i tam obserwować (nabywanie praktyk).

Ad - - ,, w zdrowym ciele, zdrowy duch ”

CIAŁA - jak należy odżywiać, ubierać, regulować sen dziecka itp.

- aktywne fizycznie

Ad - edukacja moralna - najważniejsza, to właśnie czyni człowieka.

CHARAKTERU

- przeciwnik kary fizycznych ,, szkodliwość stos. kar cielesnych ”.

kara fizyczna - poniża dziecko, wywołuje odmienne reakcje (fałsz, zemsta,

kłamstwo) - dziecko tępe.

- tak trzeba postępować z dziećmi, aby dziecko poczuwało wstyd, honor itp.

Ponoszenie odpowiedzialności za swe działania.

- kara powinna być taka, aby odwoływała się do wstydu itp.

- nie należy nagradzać za cnotę

- nagrody = pochwała, itp.

- trzeba w tym dzieci ćwiczyć, uczyć nawyków, zwalczać egoizm.

- uczeń musi być aktywny

- szkoła jest niewskazana - złe nawyki

- jest za wychowaniem domowym

Ad - ed. Umysłu (na 3 miejscu)

UMYSŁU - wychowanie intelektualne nie jest najważniejsze

- ma mieć określony charakter, użyteczny, praktyczny

- tworzy ideał wychowania gentelmana

- wiedza praktyczna to: ekonomia, geografia

- potrzeba znajomości j. obcych (j. niemiecki, francuski)

- powinien nauczyć się rzemiosła

- tworzy utylitarny program nauczania

- powinien wiele podróżować

- rysunki (kształcenie)

• wych. dzieci z ludu ,, szkoły pracy ” od 4 roku mają chodzić z rodzicami -

nabywanie praktyk.

J. J. ROUSSEAU XVIII w.

- jeden z największych pedagogów

- jego myśli wywarły wpływ na filozofię oświeceniową

- urodził się w Genewie

- nie należał do elit społeczeństwa, lecz wpisał się w 3 mieszczański stan

- został szybko osierocony

- samodzielnie studiował, szkół nie ukończył

- często się tułał

- pełnił wiele ról społecznych np. przepisywanie nut, był też finansowany przez ,, piękne panie ”

- rewolucjonista pedagogiczny, zrywa z wszelką tradycją wychowawczą.

- zasłynął biorąc udział w konkursie ,, Poprawy życia społecznego ” dostał pierwszą nagrodę, człowiek zerwał z wszelką tradycją

• zarzucił cywilizacji, że ten postęp zabija człowieka, niszczy go, życie społeczne jest pełne zakłóceń.

- obarcza tą kulturę, cywilizacje, przez naukę nie może człowiek się odrodzić.

- cywilizacja - nie jest podstawą szczęśliwości człowieka

- wizja nowego człowieczeństwa ,, O umowie społecznej ”, ,, Nowa heloiza ”, ,, Emil - czyli o wychowaniu ”

- trzeba usunąć wszelki postęp, czy człowieczeństwo jest dobre, by mogło się rozwijać

- jedyna droga do osiągnięcia dobrego społeczeństwa jest wychowanie dobrego, nowego człowieka

- jest to wychowanie naturalne - natura wychodzi z rąk twórcy

- trzeba stworzyć takie nauki człowieka zgodne z naturą

- człowiek z natury jest dobry, trzeba tak wychowywać aby to dobro zostało w nim

- człowiek rodzi się wolny, więc nikt nie ma prawa go znieważać,

- powinien on sam o sobie decydować

- należy wychowywać człowieka z daleka od cywilizacji, blisko natury ,, wracać do lasu, by wrócić z powrotem ” akcent na naturę,

- jego doktryna nie jest zwartą koncepcją

- środowisko wiejskie, naturalne

- periodyzacja życia człowieka - jak wychować człowieka w poszczególnych etapach rozwoju

- I niemowlęctwo - do 2 r. życiu - rodzice mają więcej do powiedzenia, uczą go jak ma żyć,

zwracają uwagę na wychowanie fizyczne, troska o rozwój fizyczny

człowieka, poczucie bezpieczeństwa, otoczyć dziecko miłością, trzeba

mu zapewnić możliwość swobody w aktywności ruchowej, dziecko nie może

być krępowane, dziecko musi rozwijać mowę.

- II dzieciństwo - od 2 - 12 r. życia - kształtuje się wszelka wiedza rzeczowa o świecie, trzeba

zapewnić warunki naturalne, by mogło rozwijać swoje zmysły i rozwijać tą

wiedzę o świecie, ma ją swobodnie zdobywać a nie zmuszać się do wiedzy,

rozbudzanie zainteresowań rzeczy, wiedza ma charakter użyteczny, przydatny,

dzięki temu mogę sprawnie funkcjonować. Rola rodziców, wychowawców jest

to by stworzyć mu odpowiednie warunki potrzebę do poznawania. Ma

wartościować co dobre a co złe, dziecko ma ponosić skutki działania - ponosić

odpowiedzialność (tam gdzie rozbita szyba tam ma siedzieć) wtedy sam

dojdzie do wniosku, że takie postępowanie jest niewłaściwe.

- poprzez doświadczenia mamy dojść co jest właściwe, a co nie

- po to one są aby żyło nam się zgodnie ze społeczeństwem

- nie ma konfliktu interesów

- kara naturalna - ponosimy konsekwencje naszego postępowania

- tak należy kształtować wszelkie normy człowiecze

- wychowanie negatywne - sam dojść do tego, co złe poprzez doświadczenie

- kształtowanie umiejętności czytania i pisania - nie uczy się w sposób

tradycyjny - sam doświadcza, sam uczy się Np. Emil otrzymał list on nie umiał

czytać, rodzice przeczytali - tam było zaproszenie na spotkanie ale po terminie

- należy rozbudzać potrzebę umiejętności czytania - jest to UŻYTECZNE

- własna aktywność jest istotna

- własne doświadczanie różnych sytuacji

- wiedzę trzeba zdobywać, a to łączy się z trudem, wysiłkiem

- wiedza ma walor użyteczny

- nie należy Emilowi czytać bajek bo zawiera morał, co dobre, co złe - jest tu

gotowy wzorzec, wyręczany Emil.

- III chłopięctwo - od 12 - 15 r. życia:

- najdroższy okres życia - tu trzeba przystąpić do nauki systematycznej

- trzeba tą zdobytą wiedzę uporządkować i uzupełnić

- kształcenie szkolne

- nauka szkolna winna być prowadzona na wzór badacza - nie gotowej wiedzy

sam musi badać, doświadczać - samodzielne myślenie.

- IV młodzieńczość - 15 - 20 r. życia:

- wychowanie moralno-społeczne

- ma to wyposażyć chłopców do życia publicznego, społecznego, założenia

rodziny

- należy uporządkować wiedzę, wprowadzić do szerszych grup społecznych

- towarzyskie spotkania, aby taki Emil widział, że wokół niego są też inni

ludzie

- wprowadzenie w relacje między-osobnicze

- okres przed dorosłością, trzeba ukształtować potrzebę obdarzania miłością,

nie tylko branie ale i dawanie

- V wychowanie kobiety ,, Zofia ”:

- jedynymi ważnymi zadaniami kobiety jest bycie dobrą żoną i matką

- w tym kierunku powinny się kształcić

- wychowanie domowe, oddziaływanie rodziców

- istotna rola matki, żony

- żona winna wyznawać religię męża, w domu - matki

- potrzeba znaczenia podmiotowości wychowania

- człowiek dobry jest z natury

- rola wychowawcy - bardzo istotna - porównuje do ogrodnika (ma dbać o

rośliny) tak wychowawca ma dbać o wychowanka, stwarzać takie sytuacje

wychowawcze aby nic nie zakłócało naturalnego rozwoju człowieka, ma

pilnować od złych nawyków

- wychowawca - strażnik rozwoju dziecka

- nie nakreśla jednak mu celów, bo on sam ma dochodzić do prawdy

- walczyć o prawa każdego człowieka do wolności, wychowanie

- każdy jest równy

- sam swoje dzieci oddał do przytułku

- racjonalne podejście do wychowania człowieka - ANTY-PEDAGOGIKA

E. KANT XVIII / XIX w.

- niemiecki filozof

- łączy empiryzm z racjonalizmem

- podjął krytykę koncepcji Rousseau

- koncepcja naturalizmu - przezwyciężył braki

- istotą wychowania jest osiągniecie przez wychowanka PEŁNI CZŁOWIECZEŃSTWA

- droga do tego jest długa, wyboista, nie wszyscy ludzie do tego dochodzą

- człowieczeństwo w kategoriach moralnych - jest to celem poprzez kształtowanie

- w momencie narodzin człowiek jest istotą anomiczną - byt przyrodniczy, należy do zoosfery

- człowieczeństwo jest w kategorią moralną, więc nie należy do natury, lecz do kultury.

człowiek jest istotą psychofizyczną - człowiek jest zdeterminowany prawami natury, jest

równocześnie istotą moralną - wolną - podporządkowany wew. prawom wolności moralnej

sumieniu.

- przynależy do świta fizycznego, a także duchowego.

- wolnym się nie jest, lecz wolność się zdobywa - trud, wysiłek.

- przymus i swoboda - Kant łączy przymus z swobodą z naturą

Rousseau odrzucał przymus

Sfera moralna, nigdy z przymusu się nie uwolnimy

- w wychowaniu towarzyszy przymus i swoboda.

- sfera kultury - moralności

- dostrzega wychowawcze źródło kultury

- krytykuje ją również - nie cała kultura jest wartościowa, ale są w niej też te wartościowe

elementy (pomaga ludziom utwierdzić się do człowieczeństwa), kształtuje nas - MA TĄ CZĘŚĆ

WALOR WYCHOWAWCZY

- człowiek staję się dobry dzięki kulturze.

- kultura - nośnik wartości duchowych

- ,, stawanie się człowiekiem ” - wychowanie jest procesem wew. rozwoju i autonomiczne

jednostkowe rozwoje człowieka

- każdy człowiek jest godny wychowania, bo każdy może tworzyć kulturę

- wartości nie są nakazem, ale obowiązują, bo wywierają wpływ na człowieka

- my sami dokonujemy wyboru wartości

punktem docelowym jest ukształtowany moralny charakter człowieka

- od istoty zmysłowej - do jednostki duchowej - świat wartości - jednostka indywidualna

- Trzy etapy wychowania człowieka:

a) kultywowanie - ANOMIA

b) cywilizowanie - HETERONOMIA

c) moralizowanie - AUTONOMIA

- ad. a) życie w sferze przyrodniczej poza wartościami, bo ich nie znamy - DOMINACJA

PRZYMUSU

proces, przeniknięcie w 2 etap

- ad. b) kształtuje się wychowanie poprzez przymus, TO WOLNO, TO NIE WOLNO

- dziecko kształtuje sobie wartości poprzez prawo i wychowanek respektuje to przez

przymus

- z własnego wyboru - zaczynamy naśladować osoby które są w naszym otoczeniu.

Rośnie SWOBODA / maleje PRZYMUS - forma nakazu

- zaczyna się wzbogacać sfera SWOBODY

- ad c) jest nieosiągalne dla wszystkich, człowiek postępuje SWOBODNIE

Imperatyw kategoryczny - postępuje tak, a nie inaczej, bo wiemy co dobre, co złe -

NAKAZY MORALNE.

Przymus zanika.

Człowiek jest w pełni autonomiczny.

Celem wychowania jest WOLNOŚĆ - zdobywamy ją przez dochodzenie do

przestrzegania norm moralnych - prawa wewnętrzne.

Podżega własnemu rozumowi.

,, postępuj tak jakbyś chciał żeby inni postępowali ”

pewne kategorie moralne są powszechne i obowiązują każdego człowieka.

- wychowanie sprowadza się do SAMOWYCHOWANIA.

Od przymusu - do samowychowania.

- celem wychowania nie są elementy praktyczne.

- zrywa on z tymi wskaźnikami oświeceniowymi - praktyczne, użyteczne

- szanowanie praw wychowanka.

- wszelki przymus ze szkoły winien być usunięty

- przywrócił znaczenie szkoły - wspomaga wychowanka do ukształtowania wolności, wartości.

- podmiotowość w wychowaniu.

OŚWIECENIOWE PROJEKTY EDUKACYJNE

Powstanie i działalność Komisji Edukacji Narodowej

Wiek XVIII - niekorzystny okres dla Polski

Edukacja - zabory

Dominował zakon jezuitów.

Edukacja w języku łacińskim.

Zastój oświatowy i umysłowy.

- Szkoła - Zakon Kreatynów 1737 r.

,, Kolegium Warsowięzy ” - Kolegium Warszawskie:

- Nowoczesna szkoła

- dla młodzieży szlacheckiej

- wpr. Matematyczno-przyrodnicze

- edukacja języków - retoryka dalej na wysokim poziomie

- język łaciński to główny język

- dla płci męskiej

- 1737 r.

Akademia Rycerska:

- kierowano do szkoły szlacheckiej (mężczyzn), którzy ukończyli co najmniej 15 rok życia

- nauka tam trwała 3 lata

- program miał głównie na uwadze kształcenie wojskowe (w tym architektura)

- nauka nowożytna, filozofia, nauki przyrodniczo-matematyczne

- języki nowożytne (francuski i niemiecki)

- nowy duch oświeceniowy - odzwierciedlała ta szkoła

- w szkole wysoka kultura umysłowa (nowe prądy odrodzeniowe, filozofie, nowe koncepcje)

- Stanisław Konarski w 1740 r. założył w Warszawie Kolegium Nobilium:

- Konarski był w zakonie pijarów

- pijarzy dostrzegli potrzebę edukacji też w niższych kręgach

- główny cel powołania szkoły - wierzył, że przez odpowiednią edukacją można zmienić społeczeństwo

- główne idee - miłość ojczyzny, pouczenie sprawiedliwości i posłuszeństwa uważał, że tego Polakom brakuje i przez edukacje trzeba te cnoty osiągnąć

- szkoła składała się z 5 klas

- nauka trwała 8 lat (niektóre klasy 2 letnie)

- po ukończeniu ostatniej klasy można się uczyć jeszcze dwa lata (przeznaczone na kurs prawa, prawa ojczystego i międzynarodowego)

- dużo uwagi poświęcano żeby wpr. młodzież w prawo obywatelskie

- podstawowe kształcenia - łacina

- wpr. przedmioty: geografie, fizykę, arytmetykę, języki obce (francuski, niemiecki), historię Polski

- wpr. różne umiejętności Np: musztrę wojskową żeby umiał się znaleźć w różnych miejscach Np. na dworze

- oryginalna szkoła kształcenia. Charakter internatowy. Uczniowie mieszkali przy szkole. Szkoła połączona z bursą. Mieli się nie kontaktować z rodziną przez cały czas (środowisko domowe - zdemoralizowane, zepsute)

- każdy pokój miał lokaja, komfortowe warunki

- czesne, opłata za naukę bardzo wysoka

- jak coś elitarne to będziemy chcieć to osiągnąć (czesne, komfort ma interesować magnatów)

- przewidywał stypendia dla szlachty, ale którą nie byłoby stać na opłacenie nauki

- dbał żeby uczniowie nie wiedzieli którzy są stypendystami

- przygotowanie uczniów do życia publicznego (od str. kompetencji obywatelskich itp.) - argumentowanie, przemowy.

- urządzał sejmiki na wzór sejmów (uczniowie mieli się ćwiczyć w sprawach politycznych)

- pisał sztuki teatralne (oddziaływanie intelektualne, emocjonalne), wystawiano te sztuki po niemiecku lub francusku (przy okazji ćwiczenia języków obcych)

- zajął się sprawą nauczycieli. Pierwszy w Polsce zajął się pragmatyką nauczycielską - omówił podstawy funkcjonowania nauczyciela jako zawodu. Nauczyciel powinien pracować 18 lat. Potem na odpoczynek albo inne obowiązki.

- zajął się wykształceniem nauczycieli (jak przygotować n. do ich zawodu)

3 etapy:

- nauczyciele mają dokładnie zapoznać się ze wszystkimi przedmiotami w szkole

- przez własną lekturę, studia nauczyciel ma pogłębiać wiedzę w określonej grupie przedmiotów, którą będzie wykładał

- nauczyciele powinni dokładnie przestudiować podręczniki, którymi będą posługiwać się w szkole

- duży akcent na samokształcenie nauczycieli

- nieużywany polski

- Stanisław August 1765 r. założył szkołę rycerską ,, korpus kadetów ” w Warszawie:

- Adam Czartoryski komendantem szkoły

- ta szkoła adresowana głównie do biedniejszej szlachty, a nie synów magnatów

- program zawierał idee oświeceniowe

- z czasem przekszt. ze szkoły rycerskiej na szkołę ogólnokształcącą z dodatkiem przedmiotów zawodowych

- ograniczano łacinę

- wpr. niemiecki i francuski

- językiem wykładowym polski

-dbano o wyposażenie w laboratoriach itp. zaplecze źródłowe dla nauk wykładowych.

- zwracano uwagę na wychowanie obywatelskie, kształcenie patriotyczne (powiązane z kształceniem moralnym) - miały na celu dobro publiczne, społeczne

- klimat do gruntowniejszych reform.

- pewne zaplecze

• Powołanie Komisji Edukacji Narodowej

- geneza pow. KEN - kasacja zakonu jezuitów, została obszerna luka w szkolnictwie

- powód - ,, Wielki Wstrząs ” jaki spotkał naród - I rozbiór (1772 r.) pouczał, że jak nie dokonamy zmian, Nike podejmiemy prób reform to to wszystko upadnie

- to doprowadziło, że sejm powołał 14 października 1773 r. KEN głównie z inicjatywy króla Poniatowskiego

- początkowa sygnalizowała, że zajmie się kształceniem wł. szlacheckiej

- KEN skupiła w sobie wielu członków

- I prezesem - biskup Ignacy Mascelski

- KEN podjęła starania nad reformami w Polsce i upowszechniła edukację

- Uniwersał o powołaniu KEN - I dokument opracowany przez Grzegorza Piramowicza

24 października (1773) wydany dokument o powołaniu KEN , ale też I dokument, w którym zwraca się z apelem do społeczeństwa, żeby do UNE przysłali sugestie, pomysły jak organizować oświatę (nadsyłanie własnych projektów). W nim apel i prośba żeby żadna szkoła nie przestała swojej działalności mimo, że nie ma jezuitów, nie ma nowej koncepcji żeby młodzież nie poniosła uszczerbku. Ci co kierowali mają pracować, jak wcześniej i czekać na zarządzania KEN. Ma się też pisać raporty, co do tego jaki program, jakie książki, jacy nauczyciele itp. (raport org-techniczny). Takie raporty zaczęto pisać do KEN. Do komisji napłynęło wiele projektów, które miały wpływ na konkretne reformy.

Projekt Ponińskiego:

- postulował wprowadzenie edukacji powszechnej, jednolitej w całym kraju

Dla każdego stanu ma być stosowna szkoła i program.

- podkreślał znaczenie wprowadzenia języka polskiego do szkół i uczynienie go wykładowym

- odrębne szkoły dla kobiet

- pomysł organizacji do opracowywania podręczników

Antoni Popławski - projekt:

- sięgał do Locka

- jego projekt uważa się za jeden z najlepszych

- wprowadził 3 rodzaje edukacji: fizyczna, rozumu, moralna

- w każdej z dziedzin taki program żeby był użyteczny

- istnieje potrzeba opracowania poradnika dla rodziców

Kamieński - projekt

- postulował swoje dla rzemieślników, kupców. Wychowanie powinno przygotowywać obywatela do rzeczywistych obowiązków.

Czartoryski - projekt

- kształcenie kobiet

Badacze wyodrębniają 3 okresy w dziejach KEN:

I ETAP (1773 - 1780 r.):

- czas zbieranie projektów

- próbuje się projektować konkretne rozwiązania i wizje systemu edukacyjnego w Polsce

- działacze uważają, że należy objąć edukacją również sfery plebejskie (młodzież warstw ludowych)

- przyjęto zasadę trójstopniowalności szkół - szkoły elementarne/parafialne

- szkoły powiatowe/wojewódzkie

- szkoły wyższe/akademie

- parafialne miały być w każdej parafii, aby dać możliwości biedniejszym

- powiatowe (krócej) i wojewódzkie (dłużej) - poziom średni, program miał uwzględniać zmiany i zwracano uwagę w kształceniu w języku polskim. Choć łaciński dalej był.

- w ramach komisji powołano ,, Towarzystwo do ksiąg elementarnych ” (1775 r.) - org. Przygotowująca książki kierowane do szkół (podręczniki), głównie do szkół elementarnych ale też średnich.

Prezesem organizacji był Ignacy Potocki, a Grzegorz Piramowicz - głownie kierował

Towarzystwo stworzyło formę dobierania autorów podręczników. Ogłaszano konkursy dla Polaków ale też obcych.

Wydano 29 podręczników do rożnych poziomów szkół.

- Inwentaryzacja majątku, KEN - samodzielność finansowa, odpowiednie zaplecze finansowe (na pokrycie potrzeb edukacyjnych)

- podjęto pierwsze przymiarki do reform szkół wyższych

II ETAP (1780-1788 r.)

- największym osiągnięciem - opracowanie koncepcji i przeprowadzenie reform Akademii Krakowskiej i Uniwersytetu Wileńskiego

- doprowadzenie do końca prac nad wprowadzeniem określonego systemu edukacyjnego (wydano ustawę wprowadzającą 3-stopniowy podział szkół)

- 1780 - wydano ,, ustawy szkolne ” wprowadzające staż akademicki (nauczycielski) podniesiono rangę nauczyciela

- 1789 r. - wpr staż akademicki

- Reforma Akademii Krakowskiej podjęta i zrealizowana przez Hugo Kołłątaja (miał wtedy 28 lat, wykształcony, światły)

Chodziło żeby Akademia Krakowska zyskała status Akademii. Udało mu się, wprowadził zmiany o charakterze org., programowym, z doborem profesorów itp.

AK. uzyskała status szkoły głównej w strukturze stała najwyżej, a inne szkoły nią podlegał.

- Reforma uniwersytetu Wileńskiego - Marcin Poczobut Odlanicki

był astronomem, chciał podnieść rangę przez zatrudnienie wielu profesorów zagranicznych

U. W. uzyskał status szkoły głównej ale odpowiadał za szkoły działające na terenie Litwy

III ETAP (1788-1794 r.)

Ostatnie lata Rzeczpospolitej - 1791 r. - konstytucja 3 mają, ale wszystko spóźnione i RP przestała istnieć. W 1795 r. - III rozbiór. Komisja przed III rozbiorem przestaje funkcjonować

Okres rozpadu RP

KEN przestaje być ciałem autonomicznym, który odpowiadał tylko przed sejmem, a podporządkowuje się ją pod Departament Edukacji Narodowej.

1794 r. - KEN przestaje funkcjonować

1793 r. - II rozbiór Polski

rozbiór II, powstanie Departamentu prowadzi do końca UEN-u

Na działalność KEN-u można patrzeć w różnych wymiarach, różnie je oceniać. Byliśmy jedni z pierwszych w Europie, którzy podjęli taką inicjatywę.

Ciało o charakterze średnim- zajmowało się edukacją, oświatą (ustawy, podręczniki) - trwała wartość - podręczniki pozostały długo przez wiele lat wykorzystywane (szczególnie podręczniki szkół parafialnych - elementarz, ,, O Powinnościach Nauczyciela ”

W dziele o powinnościach, Piramowicz nakreślił sylwetkę nauczyciela, która przez wiele lat uważa za wzór. Nauczyciel rozumiał swoją powinność szerzej - na rzecz środowiska pracuje szkoła. Nauczyciel nie tylko uczy dzieci ale działa w środowisku poza szkolnym, podejmuje inicjatywy w stosunku do rodziców na rzecz działań społecznych

Nauczyciel- społecznik, działacz społeczny

Europejska pedagogika XIX w.

J. H. PESTALOZZI, XVIII - XIX w.:

- państwa zaznaczają już dominacje w Europie

- odejście od systemu feudalnego

- powstanie nowych klas społecznych - chłopstwo - otrzymują już prawa obywatelskie.

- tworzenie różnych grup społecznych

- 2 poł. XVIII w. - silnik parowy - funkcj. społ. Lokomotywa parowa

- konsekwencją przeobrażeń były konflikty społeczne - wszystkie klasy nie mogły korzystać z tych dobrodziejstw

- pojawia się problem sierot

- chcieli upowszechnić edukację dla ludzi z niższych warstw

- f. Opiekuńcza z edukacyjną - łączenie (miejsca gdzie się uczyć i być wychowywani)

- pojawiają się choroby, plagi społeczne

- potrzebna jest edukacja o zdrowiu - ruchy higieniczne, troska o zdrowie jest potrzebne

- pedagog szwajcarski, ukończył teologię, prawo

-jego celem było zorganizowanie oświaty ludowej, sformułowania oferty dla tych warstw - OJCIEC SZKOŁY LUDOWEJ

- koncepcje te również odwołują się do wyższych warstw kształcenia: średnie i wyższe (Herbout)

- podjął trud stworzenia edukacji socjalnej, opiekuńczej - wrażliwy wobec biedoty

- był praktykiem, sam organizował wiele zajęć wychowawczych

- pedagog doświadczający wiele niepowodzeń

- inspirował się ruchem fizjokratów - uważali, że podstawą przemian społecznych jest dobrze funkcjonujące rolnictwo

- konsekwencją fizjokratów było zajęcie się warstwą ludową

- zorganizował wzorowe gosp. (domowe) rolnego NOIHOS

- był to zakład rolniczo - wychowawczy - dla sierot, dzieci opuszczonych, one będą tam pracowały - metoda kompetencji, w zamian za naukę czytania, pisania - stworzony na wzór rodziny chłopskiej.

- dzieci nie były w stanie podejmować takich działań - upadł zakład

- ,, do przyjaciół ludzkości ” apel Pestalozziego, którym zarysował cel powoływania takich instytucji, pragnął wsparcia dla realizacji tych celów

- pomocy udzielili fizjokraci, założył następny zakład itd. łączenie pracy dzieci z edukacją

- udało się stworzyć zakład w Burghof - długo funkcjonował

- koncepcja szkoły ludowej

- szkoła, która dostarcza wiedzy ogólnokształcącej pod względem intelektualnym/moralnym/społecznym

- szkoła da później możliwość dalszej edukacji

- ,, Jak Gertruda uczy swoje dzieci ” - listy. Nauczanie szkolne - to wielki dom. Schody do wyższych pięter - to edukacja.

- szkoła ta połączona była z integracją środowiska

- szkoła ŚRODOWISKOWA - miała łączyć pracę dydaktyczną z inspiracją środowiska

- szkoła - wieź ze społecznością - OGNISKO OŚWIATY na wsi

- nauczyciel - to nie może być przypadkowa osoba, miał on pełnić funkcję kreatora działań edukacyjnych

- zakłada zakład kształcenia nauczycieli

- powinien być dobrym metodykiem, przygotowany w dziedzinach, ukształtowanie kompetencji w środowisku wychowawczym

- powinien potrafić pobudzać, inspirować wychowanków

- dobra diagnoza uczniów - wyposażenie w taką wiedzę by poznawać ich życie w domu, środowisku itp.

- stworzył podstawy dydaktyki, metodyki

- koncepcja jak należy organizować nauczanie

- gorący zwolennik nauczania maturalnego

- dziecko z natury jest dobre - trzeba go tylko rozwijać

- należy rozpoczynać od kształcenia zmysłowego

- pojemność umysłu dziecka jest ogromna

- wyróżnia 3 etapy poznawania zjawisk; dziecko

1-postrzeganie przedmiotu, wyodrębniamy go - LICZBA

2-rozpoznanie, ogarnięcie zmysłami przedmiotu - KSZTAŁT

3-nazwanie przedmiotu - wprowadzenie pojęcia - SŁOWO

- * wyodrębniamy przedmiot z otoczenia - liczymy Np. ile ma kątów itp.

- * rola rachunku w poznawaniu jest bardzo istotne

- * kształt - mierzenie, ważenie, modelowanie itp.

- * słowo - wszelkie operacje towarzyszące poznani, dłuższe, cięższe itp. mówienie, czytanie, itp.

śpiew, recytowanie, kształcenie językowe

- poznanie zmysłowe jest podstawą, nauka oparta o rzeczy

- poznanie ma odbywać się w naturalnym środowisku

- kształcenie społeczne i moralne

- wartości religijne, obyczajowe, miłość

- bez miłości nie ma wychowania - Bóg, człowiek

- dzieci powinny dochodzić do kształtowania tych cnót poprzez doświadczeni

- styl szkoły - oparta na zrozumieniu, miłości

- nadał szkole elementarnej ludowej - ogólnokształcenie

- wprowadził pewien porządek - oparł metodykę na poznawaniu

- stworzył szkołę dla kształcenia nauczycieli - ma stale pogłębiać wiedzę

- wzór nauczyciela - społecznik oprócz edukacji

J. F. HERBART - pedagog niemiecki XVIII/XIX

- stworzył teoretyczny system pedagogiczny

- chciał podstaw naukowych dla pedagogiki

- tworzy koncepcję na podstawach naukowych - ma odwoływać się też do innych nauk

- podstawą dla pedagogiki ma być psychologia i etyka

- cele wychowania wprowadzać się winno z etyki - co dobre/co złe

- psychologia - jak to zrealizować, środki doprowadzające do celu wychowania

- edukacja wychowania ma na celu ukształtowanie charakteru opartego na podstawach moralnych

- charakter silny moralnie wprowadzony z etyki

- ma przestrzegać pewnych cnót: idee moralne

1 życzliwość - relacje między ludźmi, uzgodnienie własnej woli z innymi, czasami musimy się podporządkować innym

2 prawo - wszelka niegodność woli musi być usunięta z prawa jeśli nie chcemy uznać woli innych, musimy mieć cnotę, by podporządkować nie prawu

3 słuszność - jeśli zachowujemy się niewłaściwie, wyrządziliśmy krzywdę nieświadomie, ponosimy zadośćuczynienie tej osobie, wynagrodzenie za krzywdę

4 doskonałość - człowiek we wszystkich czynnościach powinien doskonalić relacje międzyosobowe, w pracy itp.

5 wew. wolności duchowej - zgodność woli z przekonaniami i działaniem, kradzież itp. robimy tak jak musimy

- to wypracowane jest z etyki

- jak to osiągnąć - z psychologii - KSZTAŁTOWANIE MORALNEGO ZACHOWANIA

1) * kierowanie - zewnętrzny porządek, dyscyplina, organizacja stałych zajęć, organizacja dnia, troska o pielęgnacje fizyczną nie należy jednak napierać - ZŁOTY ŚRODEK

2) * karność - rozkaz, nakaz, kara fizyczna, karcel - więzienie, izolacja od otoczenia, odosobnienie

3) * nauczanie - nauczanie wychowujące, najwyższa wartość dla kształtowania życia moralnego, nie można nauczać, nie wychowując

- odwołuje się do filozofii mechanistycznej

- nie ma żadnych dziedzicznych nabytych dyspozycji, predyspozycji psychicznych

- całe życie psychiczne człowieka składa się z wyobrażeń, z przedstawień (wewnętrzne siły), dążenia człowieka

- życie psychiczne człowieka jest grą - ruch

- między wyobrażeniami tworzą się relacje, związki

- z czasem te wyobrażenia te zostają zepchnięte pod próg świadomości. Tam tworzą masę apercepcyjną (spichlerz)

- procesy apercepcji - dzięki nim - kojarzeniowe nowe wyobrażenia łączą się ze starymi i tworzą się nowe pojęcia

- potrzebne są skojarzenia w nauczaniu - by wywołać ruch między wyobrażeniami, uczuciami, trzeba poruszać masę apercepcyjną

- muszą być te masy obfite - baza do naszego kształcenia

1) - aby je wzbogacać, by lepiej systemy kojarzeniowe funkcjonowały, trzeba rozwijać zainteresowania - rezultat uczenia

a) - zainteresowania poznawcze odnosi się do poznawania zjawisk, przedmiotów

b) - zainteresowania współudziału - sfera społeczna, rozwijanie zainteresowania do funkcjonowania w grupach społecznych

a), b) * bezpośrednie - daną rzecz cenimy dla niej samej, uwaga mimowolna, spontaniczna (zaint.) nie tylko zdać, ale interesować się

* pośrednie - daną rzecz cenimy ze względu na cel - ,, byle zdać ”

- skupienie uwagi na różnorodności tematów

- jeżeli chcemy by nauczanie było efektowne musi być odpowiednio zorganizowane (w przeszłości brak był uporządkowania)

- opanował koncepcję uporządkowania systemu lekcyjnego

a) opanowanie biedoty jest najskuteczniejsze - gdy są etapy od zgłębiania (wyobrażenia oddziela się od innych) do ogarniania (stworzenie pogłębionych wyobrażeń, pojęć)

b) zgłębianie spoczywające - nieaktywny umysł

c) zgłębianie postępujące - ruch umysłu

d) ogarnianie spoczywające - uspokoić myśli

e) ogarnianie postępujące - ruch umysłu

- wciąż musi zachodzić między nimi ruch i odpoczynek

- ad b) dane wyobrażenie wydobywa się z wielości wyobrażeń to, co będzie potrzebne

z. spoczyw. na lekcji - wydobywały co wiedzą na dany temat - JASNOŚĆ - jasne wyobrażenie

tego, o czym będziemy mówić

- ad c) musimy wywołać ruch - procesy skojarzeniowe, dostarczały nowej wiedzy np.

z. postępujące lekcji - której uczniowie nie znali, zachodzi wiele procesów kojarzeniowych -

KOJARZENIE

- ad d) skoro łączy się nowe ze starym - tworzą się nowe pojęcia -

ogar. Spoczywające SYSTEM POJĘĆ nauczyciel tworzy pojęcia

- ad e) dajemy uczniom zadanie do zrealizowania ma wykorzystać wiedzę, do jej

ogar. postępujące zastosowania, zrealizowania poznał regułę matematyczną - zrobi wiele zadań

METODA

- te stopnie nauczania dotyczą wszystkich przedmiotów

- są to stopnie formalne - niezależne od przedmiotu nauczania i poziomu nauczania, wieku ucznia

- treści kształcenia mają mieć walor wychowawczy

- ma kształtować właściwe postawy

* W. Rem - zmodyfikował treści Herbarta

- przygotowanie do lekcji

- podanie wiedzy

- powiązanie nowym ze starym

- zebranie wiedzy

- zastosowanie - do zrealizowania zadania

- system klasowo - lekcyjny

- przydatny dla nauczycieli

- nauczyciel miał realizować - te poczynania

- opracowano ile czasu lekcyjnego ma być na poszczególne etapy lekcji

- konspekty lekcji

- stroną aktywną był nauczyciel, a nie uczeń

- nie było miejsca na inicjatywność ucznia

- autorytet nauczyciela był niepodważalny z poł. autorytetu podręcznika

- uczeń jest bierny

- Szwajcaria - Pestalozzi, reszta- wzór Herbartowski, cała Europa, Polska, Ameryka

- dyscyplina, karność, porządek

- proces nauczania musi być zorganizowany etapami

- nie można oddzielać wychowania od nauczania

- podzielił pedagogikę na:

a) historyczna - historia

b) systematyczna

* teoretyczna - sprawy metodologii - środki nauczania, wychowanie

- teleologia - o celach wychowania

* praktyczna - formy organizacyjne nauczania

- sprawa struktury kształcenia, administracji szkolnej

H. SPENCER XIX/XX w.

- pedagog pozytywistyczny

- reformator społeczny, skłonny do utylitaryzmu, chciał by szkoła przygotowywała do życia w społeczeństwie

- zwolennik teorii ewolucji - przerzucił na życie społeczne

- w funkcjonowaniu społeczeństw dostrzegamy ewolucję

- postęp moralny człowieka

- z ludzi złych nie da się stworzyć dobrego społeczeństwa

- trzeba wychować nowego człowieka - on stworzy nowe społeczeństwo

- odwołuje się do Rousseau - postęp dzięki nowemu społeczeństwu

- człowiek ma wielkie skłonności do złego

- filozof, socjolog angielski, pochodził z rodziny nauczycielskiej

- zainteresowanie naukami przyrodniczymi, mata, przyroda itp.

- ,, O wychowaniu umysłowym, moralnym i fizycznym ”.

- ideologia pozytywistyczna

- jaka wiedza jest najbardziej użyteczna?

- wiedza zdobywana w szkołach jest nieużyteczna

- postawa dogmatyzmu- nauczyciel ,, wyrocznią ”

- wiedzę przyjmujemy przez wiarę - to hamuje nasz rozwój

- szkoła ma przygotować wychowanka do pełni życia, wypełniania różnych zadań użytecznych - stawiać na samodzielny rozwój dziecka

- można wyodrębnić 5 obszarów funkcji człowieka

- trzeba spowodować by uczeń dzięki 5 obszarom zdobywał wiedzę

- cel wychowania - dążenie człowieka do pełnego życia, na które składają się:

a) czynności, które bezpośrednio zmierzają do samowychowania - życie fizyczne

b) pośrednio zmierzają do samowychowania - życie zarobkowe

c) mają na celu zachowanie rodu - wychowanie potomstwa, życie rodzinne

d) utrzymanie stosunków społecznych i politycznych - życie obywatelskie

e) wypełniają wolne chwile - czynności - życie estetyczne

ad a) dotyczy utrzymania człowieka w dobrej kondycji fizycznej. Fizjologia, higiena, promocja zdrowia - jaką mamy dietę spożywać - SAMOZACHOWANIE - to po co być w szkole

ad b) pośrednie - zw. Z pracą zawodową - środki na żywność, utrzymanie, trzeba przekazywać użyteczną wiedzę w wypełnianiu ról zawodowych. Przedmioty przyrodnicze i fizyczne - te są użyteczne, logika, chemia, baza do zawodu

ad c) zachowanie rodu - prokreacje, wychowywanie potomstwa, funkcjonowanie rodziny, szkoła nie dostarcza wiedzy w tym zakresie, elementy psychologii trzeba wprowadzić

ad d) zw. z utrzymaniem stosunków społecznych - trzeba dostarczać takich treści, by funkcjonować w państwie - historia, ekonomia, edukacja obywatelska.

ad e) wolne chwile - świat sztuki

- utylitarny, pozytywistyczny charakter koncepcji

- baza struktur kapitalistycznych

1. wychowanie umysłowe - trzeba dostarczać użytecznych treści, sfera ciała, umysłu nie może być odrębna, człowiek jest całością psycho-fizyczną

- Spencer - rozwój człowieka - człowiek jest przystosowany do rozwoju, aktualizacja zadatków urodzonych

- dostrzega wpływ środowiska na charakter rozwoju, one korygują przebieg rozwoju

- każdy człowiek jest niebanalną indywidualnością, każdy w równym stopniu wymaga troski

- zwraca uwagę na pobudzanie zainteresowań

- kwestie metodyczne - trzeba wychodzić od rzeczy najprostszych do najtrudniejszych, od ogólnych - do szczegółowych

- należy wychodzić od konkretnych rzeczy do abstrakcji

- powiązanie z p. naturalna

2. wychowanie moralne - najważniejsze

- ma ona największy sens, bo człowiek żyje w społeczeństwie

- utylitarna wiedza, praktyczna

- naukę moralną opiera na nauce, nie na kościele, religii, jest to tylko źródło zasad moralnych

- wiedza to potęga - w odniesieniu do moralności

- odnosi się do kar, nagród, opowiada się przeciwko karom fizycznym

- działanie niemoralne - szkoda

- działanie moralne - szczęście

- moralność oparta na wiedzy, doświadczeniu - racjonalna baza kształtowania postaw moralnych

- unika się konfliktów między nauczycielem, wychowawcą, a uczniem

- człowiek jest z natury zły, ma złe popędy, dlatego ważne jest to wychowanie moralne

3. wychowanie fizyczne

- cenił zdrowie (porady z zakresu odżywiania, higieny, wypoczynku i ćwiczeń fizycznych)

- powinno być na równi stawiane z innymi poglądami na wychowanie

- współzawodnictwo jest ważne, konkurencja - wymaga to żeby był zdrowy, usprawniać tężyznę

fizyczną

- utylitarny charakter

- sprowadził człowieka do zwierzęcia - „zdrowy jak zwierzę”

- zdrowie jako szczęście osobiste

- potrzebne są w szkole zajęcia usprawniające nasze ciało

- swoboda ruchu, a nie zorganizowane zajęcia gimnastyczne

- znaczenie wf-u dla dziewcząt i kobiet

- swoboda, ruch, bieg, skoki

- harmonia, zachowanie właściwych proporcji 3 typów wychowań

- zaczynają powstawać szkoły zawodowe

- szkolnictwo realne (technika) - szkoły średnie, przygotowanie techniczne

- wpływy w Polsce - cytowano jego prace

A. Dygasiński - czerpie z niego poglądy

A. Głowacki

B. Prus wpływy Spencera w Polsce

A. Świętochowski

- wychowanie nowoczesne, społeczne

Koncepcja nowego wychowania XIX/XX w.

Kształtowanie nowego wychowania

- krytyka starego systemu

- nowe wych. ruch ped. Zrywający z tradycyjną pedagogiką, zmierzał do odnowy szkoły, radykalne podejście do wychowania

- wiele koncepcji było teoretycznych mających również zastosowanie w praktyce

- zródło nowego wychowania - filozofia Spencera

- krytyka tradycyjnej (Herbartowskiej) szkoły

- zarzuty wobec szkoły herbartowskiej:

* oparta na represji - wychowanie powierzchowne oparte na nakazach i zakazach

* oparta na werbalnym kształceniu, bez odwoływania do praktyki

* preferowano metody - nauczania, wiedzy, na wiarę bez odwoływania się do eksperymentów

* autorytet to - nauczyciel, nie bierze on pod uwagę zainteresowań ucznia

* nieistotne było myślenie uczniów - myślenie miało charakter incydentalny

J. DEWEY XIX/XX w.

- amerykański pedagog i psycholog

- założenie nowej szkoły - postępowe, progresyjne wychowanie

- przedstawiciel pragmatyzmu

- uważany za najwybitniejszego spośród prekursorów nowego wychowania

- założył szkołę dośw. w Chicago - nowa koncepcja funkcjonowania szkoły

- był twórcą eksperymentalnej szkoły - laboratorium, weryfikował swoje koncepcję

- nacisk na aktywność ucznia - zródło tworzenia programu

- to uczeń ma określać jak ma się uczyć

- zdobywanie wiedzy ma wychodzić od rozwiązywania zadań praktycznych

- uczeń ma w szkole wiedzę zdobywać ,, Moje pedagogiczne credo ”, ,, Szkoła i społeczeństwo”

- należy stwarzać odpowiednie warunki, samodzielny wysiłek, wiedza praktyczna jest ważna

- poznanie i wiedza to narzędzia

- myśl jest instrumentem zdobywania, ludzkiego działania

- instrumentalizm

- myślimy wtedy, kiedy działamy

- proces myślenia człowieka / myślenia dydaktycznego

a) odczucie trudności z tym, z czym ma do czynienia

b) wykrycie trudności i jej określenie, element do zdobywania wiedzy, studiowanie podręczników by mieć o tym pewne wyobrażenie

c) sformułowanie hipotezy jak rozwiązać problem

d) dokonanie weryfikacji hipotez - studiowanie literatury, przegląd hipotez, opowiedzenie się za daną wersją. Weryfikacja praktyczna

- tok lekcji nie może być inny, niż tok myślenia

- mówi on o jedn. dyd. lekcji i rozwiązanie problemu może wymagać kilka dni, a nie jedna lekcja

- zerwanie z tradycyjnym tokiem lekcji

- nie można dzielić dzieci według wieku, tylko według zainteresowań

- każdy podejmował inny program kształcenia

- powiązał naukę z potrzebami życia społecznego

- w szkole uczniowie winni zdobywać użyteczną wiedzę

- aktywność ucznia jest ważna

- odwołanie do jego zainteresowań

- zagospodarowanie klasy jest inne niż teraz punktem centralnym była biblioteka - co chcą robić, czym się zajmować

- z centrum rozchodziły się drogi do poszczególnych laboratoriów

- eksperymenty dzięki dośw. wiedzy (pieczenie itp.)

- uczeń w czasie ,, lekcji ” mógł się przemieszczać

- nauczyciel nie może być w centrum, stolik jego był w kącie izby

- rola nauczyciela drugorzędna, rola doradcy

- akcentowano samodzielność ucznia

GEORG KERSCHENSTEINER XIX/XX w.

- stworzył system wychowawczy

- zwrócenie uwagi na rozwój aktywności dziecka, uspołecznienie dziecka, szkoła winna zbliżyć do życia praktycznego

- szkoła pracy - uspołecznienie; wypełnianie ról zawodowych, umoralnienie zawodu - współpraca w zespole

- praca zawodowa - obowiązek obywatela wobec państwa

- państwo najwyższe dobro - wcielenie rozumu realizuje dobro innych jednostek

Jednostka - obowiązek pracy

- koncentracja edukacji na cechach społeczno - moralnych przy wykonywaniu pracy

- w szkole należy bazować na zadaniach praktycznych

- opieranie pracy szkoły na pracy ucznia (praca szkoły - praca ręczna, wyposażona w warsztaty, laboratoria)

- chciał wprowadzić ,, roboty ręczne ” - dzisiaj technika, gotowali, piekli, szyli - wtedy człowiek jest aktywny

- między ludźmi istnieją różnice zainteresowań, mają różne uzdolnienia

a) zainteresowania praktyczne

b) zainteresowania umysłowe

- powinny być różne typy szkół:

a) praktyczne

b) przewaga kształcenia umysłowego

- młodzież (rolniczo - chłopska) - zajęcia praktyczne

- młodzież z wyższej warstwy - szkoła umysłowa

- szkoła selekcjonująca młodzież ze względu na środowisko

- tylko podczas działania wyłania się aktywność dziecka

- poprzez wspólne działanie możemy kształtować swój charakter - SZKOŁA WSPÓLNOTĄ PRACY - uspołecznienie charakteru

- kształtuje się obowiązkowość, solidność, dokładność.

- szkoły obydwie mają równorzędny status

- nacisk na praktyczne zajęcia szkolne

1) NATURALIZM - PSYCHOLOGIZM - KONCEPCJA BIOPSYCHOLOGICZNA K. PAIDOCENTRYCZNA

- rozwój człowieka = wychowanie to procesy paraleliczne, te same

- rozwój umysłowy = wychowanie fizyczne i psychiczne

- nauczyciel jest obserwatorem rozwoju dziecka, pielęgnuje, stwarza odpowiednie warunki by człowiek mógł się rozwijać

- nie można wyznaczyć z góry celu wychowania

- rozwój człowieka przebiega w sposób indywidualny, cele dla każdej jednostki

- trzeba stworzyć takie warunki, by zostawić dziecku całkowitą swobodę, nie można w niego ingerować

- usunąć przymus w edukacji, kary fizyczne itp.

- każdy akt. wych. musi wychodzić od dziecka, nie nauczyciela

- wychowawca ma się dostosować do dziecka, stwarzać warunki aby nic nie blokowało, narzucało

- może być ogrodnikiem

- dziecko należy bacznie obserwować

- pojawiają się pracownie psychologiczne WUNDT., inspirowane naturalizmem

- w centrum zainteresowania ma być dziecko - PAIDOCENTRYZM

k. natywistyczna

- J. J. Rousseau - przedstawiciel naturalizmu, Binet, E. Key ,, Stulecie dziecka ” - dziecko w centrum zainteresowania

- zerwanie z tradycyjną szkołą

- wprowadzenie anarchii i chaosu do szkoły, pesymizm pedagogiczny

- naturalizm wprowadził ożywienie, nowa tematyka badawcza, zmiany szkolne zapewniły, iż dziecko stało się podmiotem

2) SOCJOLOGIZM PEDAGOGICZNY lata 20 i 30 XX w.

- wyrósł na bazie krytyki naturalizmu

- wychowanie człowieka jest zależne od środowiska, urabianie jednostki przez grupę, środowisko

- wychowanie - adaptacja do istniejących warunków

- determinizm środowiskowy - każdy człowiek jest przez warunki modelowania, człowiek jest od tych warunków ściśle uzależniony

- zwrócono uwagę na społeczne wychowanie

- szkoła pełni określone funkcje społeczne - INSTYTUCJA WYCHOWAWCZA

- uwypuklono znaczenie szkoły - cz. życia społecznego

- krytyka; nigdy nie możemy się wyrwać ze społeczeństwa np. patologia - układy niezmienne i stałe, jedyna możliwość to adaptacja. Jednostka skazana na miejsce, w którym się urodziła

- szkoła powinna kształtować cele wychowania cenione w danym środowisku

- cele - wynikiem potrzeb życia społecznego

- próba pogodzenia obydwu kierunków

3) l. 30 XX w. KULTURALIZM - PEDAGOGIKA KULTURY

- założenia filozoficzne, antropologia kulturowa

- traktowana jako filozofia wychowania, która objaśnia proces kształtowania osobowości w oparciu o dobra kultury

- przeciwstawia się naturalizmowi i socjologizmowi

- wielość znaczeń kultury

- uważali, że prawda o człowieku zawarta jest w przekazie kulturowym, na który składa się literatura, sztuka, nauka, religia, obyczaje, a człowiek może zawrzeć dzięki kulturze sens własnej egzystencji

- człowiek jako element kultury - wychowanie jest budowaniem osobowości, struktura indywidualnych cech, idealnych są kształtowane w oparciu o wartości kultury

- cele wychowania - wychowanie i dążenie do idealnych cech na podstawie wartości - wspólne dla wszystkich ludzi, ponadhistoryczne, ponadnarodowe, ponadcywilizacyjne - poziom cywilizacji - kształtowanie cech osobowych. PRAWDA, PIĘKNO, DOBRO - baza do rozwoju człowieka

- człowiek tego nigdy nie osiągnie - pełnej doskonałości

- wychowanie - ciągłe uczenie, wychowanie - proces ciągły, ciągle się stajemy

- zadania wychowania - realizacja przez człowieka tych wartości

- przedstawiciele: B. Nawroczyńska, B. Suchodolski - teoretyk, S. Hessen

Przedstawiciele Nowego Wychowania

1) MARIA MONTESSORI - wychowanie przedszkolne XIX/XX w.

- maksymalizowanie aktywności dziecka

- kształtowanie umysłowe dziecka

- pierwsza włoska lekarka, pedagog wychowania przedszkolnego

- swoboda dla dziecka (szyły, gotowały)

- indywidualizacja - brak pracy zespołowej ,, Każde dziecko jest budowniczym samego siebie ”

- każdy pracuje sam, nie w grupach

2) OVIDE DECROLY XIX/XX w.

- lekarz, pedagog belgijski

- dzieci mają się skupiać wokół zainteresowań

- przedszkole - nauka zorganizowana wokół ośrodków tematycznych

- dziecko 3 zakresy działania:

a) obserwować

b) kojarzyć

c) wyrażać - praktyka

- rola nauczyciela - rola doradcza, korygująca, nie wpływająca na dziecko

- szkoła belgijska

3) MARIA GRZEGORZEWSKA XIX/XX w. - opracowała metodę tworzenia ośrodków pracy, wcieliła je do szkół specjalnych

- ośrodki pracy, a nie zainteresowań

- twórczyni pedagogiki specjalnej, niepełnosprawne umysłowo

- to co organizują dzieci to praca

4) KAROL LINKE

- nauczanie łączne (początkowe)

- nie można wyodrębniać przedmiotów, nauka zintegrowana

- do 14 r. życia człowiek nie jest w stanie uczyć się wiedzy według poszczególnych przedmiotów

- nie potrafi scalić wiedzy

- kręgi życia - I etap kształcenia, poznanie zjawisk przez styk, dziecko w I klasie - analiza węgla pod względem doświadczenia jako minerał, rzecz

- wprowadzanie przedmiotów - kręgi rzeczy - węgiel jako minerał, gera - wydobycie węgla itp.

5) CELESTYN FREINET XIX/XX w.

- szkoła nowoczesnych technik / opracował metody wspierania dziecięcej inwencji. Dzieci pisały i publikowały teksty w gazetkach szkolnych

- dzieci maksymalnie aktywne, twórcze, kreatywne

- swobodnie tworzyły teksty, drukowały

- korespondencja między narodami

- duża możliwość do tego, by każdy mógł być aktywny

- prowadziły ogrody botaniczne, hodowle

6) STEVENSON - metoda projektu

- projekty - realizowane, czyli zadań, ćwiczeń tematycznych zgodnych z zainteresowaniami uczniów

7) HELENA PARKHURST - plan daltoński, laboratoryjny

- połączenie pomysłów Deweya

- indywidualna praca uczniów

- zlikwidowano system planowo - lekcyjny

- zniesiono plan, co w ciągu miesiąca uczeń zrealizuje, sam się uczy - swoboda, brak narzucania

- każdy sam indywidualnie organizuje plan pracy

- szkoła wyposażona w odpowiednie laboratoria, sale

- na wyższych poziomach kształcenia - było to skuteczniejsze

Kierunki pedagogiki i system edukacyjny II RP

1918 - 1939 r.

1 Kontynuacja wcześniejszej myśli pedagogicznej oraz wyodrębnienie nowych kierunków

- Okres XX lecia - kształtowanie wydziałów pedagogicznych, katedr, zaplecze instytucjonalne

- kształcenie nauczycieli i pedagogów

- wokół ośrodka tworzy się zaplecze naukowo - badawcze; powstają czasopisma pedagogiczne one rozpowszechniają wiedzę pedagogiczną

- słowniki, encyklopedie - nauka, dyscyplina osiągnęła dojrzały, wysoki poziom, ,, Encyklopedia wychowania ”. Łępicki.

- podręczna encyklopedia - Kierskiego

- leksykon - Królikowski

- encyklopedia wychowawcza

- Polska Akademia Umiejętności 1919 r.

a) Nurt biopsychologiczny - nurt dominujący

* Janusz Korczak - system opieki nad dzieckiem sierocym,

- wzór instytucji dla opuszczonego dziecka

- traktowanie dziecka o pełnych prawach, szacunku, miłości do niego

- obserwacje dzieci, badania, indywidualne rozmowy - podmiot zachowania

- prawa dziecka - warunek relacji dziecka i dorosłego

* dziecko ma prawo dnia dzisiejszego - każdy dzień dla dziecka jest epoką, aby dzień był wykorzystany, nie zmarnowany dzień zaplanowany

* dziecko ma prawo do tego, by było tym kim jest, nie dziecka wina, że są opuszczone, że są złodziejami. Dziecko z natury jest dobre, nie stworzono warunków by te dobro mogło się w nim kształtować, winne jest społ.

* dziecko ma prawo do szacunku - mamy go akceptować takim jakim jest, dziecko ma prawa człowiecze, szacunek jest mu należny od urodzenia. Dziecko ma prawo do godnej śmierci

b) Socjologizm pedagogiczny - pedagogika społeczna

- działania celowe

- pojęcie środowiska:

* obiektywne

* subiektywne; niewidzialne

- pedagogika społeczna Heleny Radlińskiej:

- pomoc społeczna

- Zygmunt Mysłakowski:

- badania środowiskowe wychowania człowieka

- Henryk Rowid:

- szkoła twórcza

- Maria Lipska

- Marian Falski - elementarz, badacz społecznych uwarunkowań powodzeń i niepowodzeń uczniów, badania statystyczne

- Florian Znaniecki - twórca socjologii wychowania, akt społeczny

- J. Hałasiński, Czarnowski, J. Bystrol

c) pedagogika kultury

Nawroczyński, Hessen

d) nurt marksistowski - odłam lewicowy

- zwracał uwagę na aspekty społeczne, polityczne

- wychowanie ma charakter klasowy - rząd edukacji

- wychowanie to kształtowanie wszechstronnej osobowości

e) pedagogika religijna - koncepcje teologiczne

- Ojciec Jacek Woroniecki

- ks. Zygmunt Bielawski

- Karol Górski

- nawiązanie do personalizmu chrześcijańskiego

- kształtowanie ducha, osoby człowieka

- myśl katolicka, protestancka

Kształtowanie systemu edukacyjnego w Polsce:

- 3 zabory

- Utworzenie Polskiej administracji szkolnej od podstaw

- spuścizna pozaborcza przedstawiała się dramatycznie

- wiele osób było analfabetami, zaczynali od podstaw np. Rosja 40% dzieci nie chodziło do szkoły.

- 7.02.1919 r. I dekret o obowiązku szkolnym:

- nauka jest obowiązkowa dla dzieci w wieku szkolnym (7 - 14 lat obowiązek nauki)

- szkoła powszechna - bezpłatna

- 17.02.1922 r. - zakładanie i utrzymanie szkół powszechnych, szkoła 7 klasowa powinna kształcić co najmniej 300 dzieci, długość drogi dziecka do szkoły nie powinna przekraczać 3km. Tworzono obwody szkolne

- 1932 r. - następna ustawa

- każda szkoła ma swój obwód szkolny - liczba dzieci jest określona, pow. 300 dzieci można było utworzyć pełną 7 klasową szkołę (1922 r.)

- szkolnictwo średnie - gimnazjum 8 - letnie, nie było powiązania szkół, nie było oparte na powszechnej szkole, mogły być dzieci przyjmowane z różnych szkół, po różnych egzaminach, gimnazja były szkołami płatnymi, elitarnymi

- szkoły wyższe, matura

Ta ustawa nie precyzowała szkół zawodowych

- 1932 r. 11 marca - Ustawa J. Jędrzejewicza:

- kończy proces szkolny ,, ustawa obejmowała wszystkie szczeble edukacji, ostatecznie ujednolicała szkolnictwo; likwidowała pozostałość systemów zaborczych

- ustawa komplementarna

- wprowadzała interesujące demokratyczne ustawy

- wzór pomysłu

- obejmowała wszystkie szczeble kształcenia od przedszkola po wyższe

- przedszkolne - integralna część, pierwszy etap systemu edukacyjnego (funkcje edukacyjne, wychowawcze, opiekuńcze)

- przedszkole nie było obowiązkowe

- szkoła bezpłatna, jednolita programowa dla wszystkich

szkoła powszechna podzielona:

- wprowadzano 3 stopnie i 3 szczeble programowe:

I powszechna - propedeutyczny, początkowy (4 klasy)

II systematyczne, przedm. Kszt. - V, VI klasa

III kształcenie obywatelsko - społeczne - 7 klasa

- 3 stopnie org. szkoły:

I trwała 7 klas - realiazowała w całości 1 szczebel programowy, wybrane treści ze szczebla II i wybrane treści z III

- 1 klasa - 1 rok pracowało - od 1 do 2 nauczycieli

- 2 klasa - 1 rok

- 3 kl. - 2 lata

- 4 kl. - 3 lata

II 1,2 szczebel całość i wybrane z III

III realizowała wszystkie stopnie programowe

Kształcenie Ogólnokształcące: - płatne

- trwała 6 lat

- 4 lata gimnazjum:

* opierało się na II szczeblu szkoły powszechnej

* dla tej młodzieży która nie chciała się dalej uczyć

* egzaminy o charakterze selekcyjnym

* elitarna

* kończyło się egzaminami, małą maturą - nie uprawniała wstępu na studia wyższe, lecz liceum ogólnokształcące

- 2 lata Liceum

* kończyło się dużą maturą - dawała prawo do kształcenia w szkole wyższej

Szkoły Zawodowe

- wzrosło znaczenie szkół zawodowych

- zrównanie z prawem kształcenia ogólnokształcącego

- Podział szkół zawodowych:

a) dokształcające - dla młodzieży która wypełniła obowiązek szkolny; nie zamierzali się dalej kształcić - 18 r. życia, przysposabiały do zawodu 3 lata

b) zasadnicze

c) przysposobienia zawodowego

ad. b) szkoły zasadnicze:

* stopień niższy - ch. praktyczny - 2-3 lata

* stopień gimnazjalny - przygotowanie praktyczne + szersza teoria

gimnazjum zawodowe - 2 i 3 szczebel 2-4 lata

* stopień licealny - praktyka + teoria, przepi. matur

ad c) * absolwenci wszystkich typów szkół i szczebli 1-2 lata, przysposabiała do zawodu (głównie absolwenci gimnazjów ogólnokształcących)

1

---